Prawa dziecka

PRAWA CZŁOWIEKA W
KONTEKŚCIE PRAW DZIECKA
Prawa człowieka
Prawa i wolności człowieka występują
wyłącznie
w relacjach jednostki z państwem. Gdy mówimy o prawach
człowieka ograniczamy się do stosunków między
człowiekiem a państwem. Oczywiście życie rodzinne,
miłość, przyjaźń, stosunki sąsiedzkie są źródłem licznych
potrzeb, uprawnień i zobowiązań, nie jest to jednak domena
praw człowieka.
14
Prawa człowieka to prawa indywidualne nie zaś
zbiorowe. Ich podmiotem jest pojedynczy człowiek.
Praw człowieka dochodzi się od państwa. Są one tarczą,
które
daje
jednostkom
poczucie
bezpieczeństwa
w kontaktach z państwem
Klasyfikacja praw człowieka
Prawa dzielą się na materialne i proceduralne. Prawa
materialne zaś na:
Prawa - obowiązek rządzących zrobienia czegoś
czynnie dla każdego z nas. Na przykład prawo do nauki
nakłada
na
rządzących
odpowiedzialność
za
spowodowanie istnienia sieci szkół, umożliwiających
każdemu dziecku pobieranie nauki.
15
Wolności - nałożone na rządzących zakazy
ingerowania w określone obszary naszego życia. Wolność
słowa, wolność wyznania itp., to zakazy wtrącania się
władz państwowych w te dziedziny ludzkiej aktywności.
Podstawowym pojęciem w koncepcji praw człowieka
jest niezbywalna, przyrodzona godność osobowa
człowieka. Jest ona związana z istotą człowieczeństwa,
wynika z faktu bycia człowiekiem, posiada ją i niemowlę,
które jeszcze niczego w życiu nie dokonało, i największy
zbrodniarz. Godność osobową należy odróżnić od
godności osobistej, która jest pojęciem bliskim honorowi na tę godność trzeba zapracować, rośnie gdy postępujemy
szlachetnie, można ją stracić, gdy postąpimy podle.
16
Prawa człowieka są niezbywalne. Żaden człowiek nie
może być ich pozbawiony, ani też nie może sam ich się
zrzec. Przysługują każdemu niezależnie od posiadanej
pozycji społecznej, ani sposobu, w jaki ktoś żyje, a zatem są
powszechne. A skoro każdemu się należą tylko z racji
urodzenia się człowiekiem, mówimy o nich, iż są
przyrodzone. Prawa człowieka przysługują w równym
stopniu wszystkim ludziom, niezależnie od wszelkich różnic,
jakie ich dzielą lub mogą dzielić; takich jak: kolor skóry, rasa,
narodowość, przynależność państwowa, wyznawana religia,
pozycja społeczna, płeć, wiek i inne. Prawa człowieka są
niezmienne, czyli niezależne od warunków czasu i miejsca.
Są również nadrzędne w stosunku do państwa, czy też w
stosunku do każdej społeczności, w której człowiek się
znajdzie. Z naruszeniami praw człowieka spotykamy się
17
tylko wtedy, kiedy mamy do czynienia z władzą, która je
narusza. Istotne jest, aby wiedzieć, że prawa człowieka są
prawami indywidualnymi – zajmują się jednostką, nie zaś
całymi grupami, zbiorowościami, narodami.
Prawa dziecka
Prawa dziecka to obowiązki dorosłego wobec niego.
Wolności dziecka stanowią dla dorosłego człowieka zakaz
ingerowania w niektóre obszary życia dziecka. Prawa
dziecka ograniczają prawa dorosłych, jednocześnie
nakładając na nich obowiązki. Przyczyną konieczności
wyodrębnienia praw dziecka według Konwencji Praw
Dziecka tkwi w fizycznej i psychicznej niedojrzałości
dziecka. Dziecko jest istotą ludzką i wymaga poszanowania
18
dla jego tożsamości, godności i prywatności. Rodzina, którą
państwo ma wspierać, a nie wyręczać w jej funkcjach
opiekuńczych, jest najlepszym miejscem wychowania
dziecka.
Prawa ucznia
W polskim systemie prawa nie ma aktu normatywnego,
który by zawierał kompletną listę praw ucznia. Oto próba
ujęcia rozsianych po rozporządzeniach praw ucznia w jeden
zbiór.
Prawo do nauki
Prawo to jest realizowane poprzez stworzenie jednolitego,
bezpłatnego, publicznego i obowiązkowego systemu
kształcenia w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum..
Prawo do wyrażania swojej opinii
19
Uczeń ma prawo do wygłaszania kontrowersyjnych, a nawet
niezgodnych z powszechnie przyjętym kanonem nauczania
poglądów. Oczywiście wolność ta nie zwalnia go ze
znajomości oficjalnych interpretacji.
Należy jednak pamiętać, że ograniczeniem tej wolności
jest dobro osobiste innych osób (nikogo nie wolno
obrażać). Poglądy i opinie uczniów nie mogą być
przedmiotem oceny stawianej przez nauczyciela.
Prawo do wypowiedzi i informacji
Uczeń powinien mieć dostęp do wszystkich informacji, które
mogą mieć wpływ na jego sytuację w szkole. Prawo to
dotyczy również prawa dziecka do informacji o swoich
prawach. Z racji swojej niedojrzałości dziecko może nie
wiedzieć o przysługujących mu prawach, wobec czego
szkoła ma obowiązek informowania go o nich. W życiu
20
dorosłym „nieznajomość prawa szkodzi”, w przypadku
dziecka takie stwierdzenie jest nieuzasadnione.
Zakaz naruszania godności
Kary ustanowione przez statut szkoły nie mogą naruszać
nietykalności i godności osobistej ucznia. Ucznia nie wolno
obrażać i ośmieszać.
Prawo do jawnej i umotywowanej oceny postępów
w nauce i zachowaniu
Kwestie ocen są szczegółowo określone w rozporządzeniu
Ministra Edukacji w sprawie warunków i sposobów
oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów.
Każdy uczeń powinien mieć możliwość zapoznania się
z wewnątrzszkolnym systemem oceniania. Każda ocena,
jaką stawia nauczyciel powinna być jawna i uzasadniona uczeń musi wiedzieć jaką ocenę dostał i dlaczego.
21
Prawo do życzliwego, podmiotowego traktowania w
procesie dydaktyczno-wychowawczym
Nauczyciele powinni traktować uczniów sprawiedliwie i
równo, tzn. nie kierować się swoimi sympatiami i antypatiami
wobec uczniów ani też nie demonstrować ich.
Prawo do wpływania na życie szkoły poprzez
działalność samorządową
Każdy uczeń jest członkiem samorządu uczniowskiego i
przysługuje mu czynne i bierne prawo wyborcze do organów
samorządu. Sam też decyduje, jak i na ile chce się
zaangażować w życie uczniowskie.
Prawo do uznania i zachowania tożsamości
narodowej
Szkoła powinna zapewnić uczniom należącym do
mniejszości
narodowych
warunki
umożliwiające
22
podtrzymywanie i rozwijanie tożsamości narodowej,
etnicznej i językowej oraz własnej historii i kultury.
Prawo do swobody myśli oraz przekonań
światopoglądowych i religijnych
O tym, czy niepełnoletni uczeń będzie uczęszczał na lekcję
religii czy etyki decyduje jego prawny opiekun, a po
uzyskaniu pełnoletniości sam uczeń. Na szkole ciąży
obowiązek takie lekcje zorganizować.
Granicą praw każdego człowieka są prawa drugiego
człowieka.
Jeśli ktoś w stosunku do mnie wykracza poza te granice,
czy jestem skłonny robić to samo w stosunku do niego?
Należy pamiętać o tym, że wszyscy jesteśmy w naszym
zachowaniu zobowiązani do respektowania różnych zasad.
Wiadomo też, że wśród ludzi istnieje niepisana zasada
23
wzajemności: na ogół, jeśli wymagamy od kogoś, aby
zachowywał się w określony sposób, sami również
powinniśmy być gotowi tak postępować. Jeśli chcemy być
szanowani, musimy szanować innych.
WYCHOWYWAĆ Z POSZANOWANIEM PRAWA
 Nie upokarzaj dziecka, bo on również, tak jak Ty ma silne
poczucie godności.
 Staraj się stosować tylko takie metody, jakie Ty sam
akceptowałeś w swoim dzieciństwie.
 Pozwalaj dziecku dokonywać wyboru najczęściej, jak
tylko możesz.
 Jeżeli zachowałeś się wobec dziecka niewłaściwie,
przeproś go i wytłumacz się. Nie bój się utraty autorytetu
– dziecko i tak wie, kiedy popełniasz błędy.
24
 Nigdy nie mów o dziecku źle, szczególnie w obecności
innych osób
 Nie mów: - Zrobisz, bo ja tak chcę! Jeżeli czegoś musisz
zabronić, to wyjaśnij dlaczego.
 Jeżeli wydajesz dziecku polecenia, staraj się nie stać
nam nim i mówić „z góry swojego autorytetu”
 Nie musisz być za wszelką cenę konsekwentny, nie
musisz być w zgodzie z innymi dorosłymi przeciwko
dziecku, jeżeli wiesz, że tamten dorosły nie miał racji
 Gdy nie wiesz jak postąpić, pomyśl jakbyś TY się czuł,
będąc dzieckiem
 Staraj się być adwokatem Twojego dziecka.
25