Ocena Stanu Odżywienia

Transkrypt

Zbigniew Kamocki
Niedożywienie: występowanie,
przyczyny, następstwa.
Rodzaje niedożywienia. Ocena
stanu odżywienia.
II Klinika Chirurgii Ogólnej i Gastroenterologicznej
Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku
Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. Bogusław Kędra
Leczenie żywieniowe dla zespołów żywieniowych
Białystok 24.11.2012.
Niedożywienie
Stan, który rozwija się z powodu
niedostatecznego przyswajania lub
nadmiernych strat substancji
odżywczych, niezbędnych do utrzymania
zdrowia tkanek i czynności organów
i narządów
Rys. Cechy kliniczne PEM. PEM = protein - energy malnutrition.
Niedożywienie
Stan, w którym dochodzi do
widocznych zmian w składzie ciała,
jego funkcjonowaniu i objawach
klinicznych na skutek niedoboru,
nadmiaru bądź braku równowagi
w podaży składników odżywczych.
Toksyczność witaminy
A
Bóle głowy
Nudności
Wymioty
Utrata apetytu
Zajady w kącikach ust
Bóle kości
Utrata włosów
Ogólne osłabienie
Zaburzenia psychiczne
Zaburzenia miesiączkowania
Hepatotoksyczność
Teratogenność
Karcinogenność
Klasyfikacja zaburzeń podaży
(białko, energia)
Przeżywienie
Niedożywienie
Marasmus
Kwashiorkor
Otyłość
ESPEN, 2010
Różnice metaboliczne typów
niedożywienia
Przeżywienie
Azotemia
Stłuszczenie wątroby
Hyperkapnia
Hyperglikemia
Niedożywienie
Utrata beztłuszczowej masy
ciała
Opóźnione gojenie ran
Zaburzony układ obrony
immunologicznej
Wzrost infekcji
Hyperlipidemia
Wzrost objętości płynów
Niedożywienie typu
marasmus
 zmniejszenie masy ciała,
 zmniejszenie wskaźników antropometrycznych oraz
immunologicznych,
 zachowanie prawidłowych stężeń białka i albuminy,
 następstwo przewlekłego, niepowikłanego głodzenia,
 w większości wypadków wystarczające jest uzupełnienie
niedoborów na drodze żywienie dojelitowego (doustne lub
zgłębnik),
 żywienie należy rozpoczynać powoli w celu prawidłowego
przeprowadzenia readaptacji jelita cienkiego do wchłaniania
i trawienia pokarmów
Niedożywienie typu
kwashiorkor
 spadek stężenia białek w surowicy (szczególnie albuminy i innych białek
o krótkim okresie półtrwania),
 spadek odporności komórkowej,
 w zaawansowanych postaciach: obrzęki, zaburzenia gospodarki
elektrolitowej,
 często u ludzie pierwotnie dobrze odżywionych po dużym urazie, operacji
lub zakażeniu, zwłaszcza pod wpływem dużego stresu (np. u chorego,
który po zabiegu otrzymuje jedynie 5% glukozę lub podobne płyny, bez
uzupełnienia strat białka),
 ze względu na szybki jego rozwój, nie dochodzi do zmniejszenia się
rezerw tłuszczowych i masy mięśniowej, wskaźniki antropometryczne
pozostawać mogą w normie,
 spadek stężenia albuminy, transferyny, prealbumin i całkowitej ilości
limfocytów (CLL),
 leczeniem z wyboru jest żywienie pozajelitowe
Niedożywienie typu
mieszanego
 spadek masy ciała,
 spadek stężenia białek w surowicy, zmniejszenie odporności
komórkowej, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej,
 często u chorych w fazie katabolizmu, nie otrzymujących
dostatecznej podaży białka i substancji energetycznych lub
u chorych z wyniszczeniem typu marasmus po przebytej
operacji,
 jeżeli przeważa niedożywienie typu kwashiorkor, leczeniem
z wyboru jest żywienie pozajelitowe,
 u wyniszczonych chorych po urazie lub operacji, u których
niedożywienie nie zostało rozpoznane i leczone we wczesnym
okresie
Niedobór żelaza – niedokrwistość
niedobarwliwa
Niedobór cynku – upośledzenie gojenia
ran, utrata włosów, zaburzenia odczuwania
smaku, uszkodzenie powonienia
Niedobór selenu – niedobór peroksydazy
selenowej – brak stabilności błon
komórkowych – bóle mięśniowe,
zwyrodnienie mięśnia sercowego
Przyczyny niedożywienia
 Niedostateczne spożycie
 Zwiększone zapotrzebowanie
 Nadmierne straty, np.: biegunka, niewydolność
nerek
 Choroby przewlekłe – przewodu pokarmowego,
nerek, wątroby, serca i płuc, nowotwory
 Uzależnienia np.: leki, alkohol, narkotyki
 Czynniki ekonomiczne i socjalne
Czynniki ryzyka
niedożywienia
DOM
 Wielkość podaży
 Ubóstwo
 Izolacja społeczna
 Brak samodzielności
 Ostre lub przewlekłe
choroby
 Podeszły wiek
SZPITAL
 Podstawowa choroba
 Głodzenie
diagnostyczne
 Jakość diety
 Brak pomocy
 Wielkość
zapotrzebowania
 Podział kompetencji
Grupy ryzyka wystąpienia
niedożywienia
 dzieci
 młodzież w okresie dojrzewania
 kobiety w ciąży oraz karmiące piersią
 osoby starsze
 chorzy przewlekle
 stosujący diety wegetariańskie
 stosujący diety bardzo nisko kaloryczne
Utrata 25 - 35% masy
komórkowej ciała (BMC)
powoduje śmierć organizmu
Rodzaj
głodzenia
niepowikłane
stresowe
Niepowikłane głodzenie
strajk głodowy
 przyczyny polityczne
 przyczyny socjologiczne
 aktywność religijna
 populacja więźniów
 utrata uzębienia
 stany depresyjne
 naturalne katastrofy (np.:trzęsienia
ziemi,huragany, powodzie, lawiny)
Niepowikłane głodzenie







prawie całkowite głodzenie
niedobór żywności
susza
wojna ( obozy koncentracyjne)
leczenie otyłości
anoreksja nervosa
alkoholizm
„głodzenie” szpitalne
Stan odżywienia a okres przeżycia
osoby prowadzącej strajk głodowy
STRAJK
SPALANIE
PRZEŻYCIE
TŁUSZCZU
DŁUŻSZE
SPALANIE
PRZEŻYCIE
TŁUSZCZU
KRÓTSZE
osoba
prowadząca
strajk głodowy
Różnice „fizjologiczne”
STRAJKUJĄCY
źródło energii
tłuszcz (+++)
RQ - współ. oddechowy =lub< 0,70
ciała ketonowe
tak
albumina
prawidłowe
mikroelementy wartości krytyczne
przeżycie ( zapas )
tłuszcz i białko
STRES
tłuszcz(++)
0,80 - 0,85
nie
niskie
niekrytyczne
białko
Zasoby energetyczne
człowieka
30
60
dni
Strajk głodowy
Uraz, zakażenie
40%
Utrata masy ciała
Śmierć
Wątpliwe przeżycie
Gdy rezerwy tłuszczu obniżą się do 3 kg a białka o połowę
Zasoby energetyczne
człowieka
Tłuszcz
15kg
= 141 000 kcal
Białko
12 kg
= 48 000 kcal
Glikogen 0,7 kg
=
Razem
= 191 800 kcal
74 kg
2 800 kcal
Zasoby energetyczne organizmu
Substrat
Masa [g]
Energia [Kcal]
Węglowodany
Glikogen w wątrobie
Glikogen w
mięśniach
Glukoza w płynach
ustrojowych
375
110
250
1 500
440
1 000
15
60
Tłuszcze
Tkanka podskórna
Mięśnie
7 961
7 800
161
71 649
70 200
1 449
Białko
Strukturalne
Rozpuszczalne
5 620
6 870
27 480
Adaptacja do głodzenia
u osoby zdrowej
zahamowanie rozpadu białka
1 doba - 10g N/24h
28 doba 4 g N/24h
spowolnienie przemiany materii
głodzenie
RMR
choroba
RMR
Wczesny okres głodzenia
 po nocnym głodzeniu mózg wykorzystuje
całkowity zapas glukozy
 mobilizacja wolnych kwasów tłuszczowych
z tkanki tłuszczowej jako energia do pracy
mięśni
 wątroba produkuje glukozę:
rozpad glikogenu
glukoneogeneza
 obserwuje się niskie poziomy insuliny
 rozpad białek mięśniowych z uwolnieniem
aminokwasów ( głównie alaniny i glutaminy )
 po dniu głodzenia mózg używa
nowowyprodukowaną glukozę z wątroby, co
znacznie wyczerpuje wątrobowe i mięśniowe
zapasy glikogenu
 od 2 dnia głodzenia rozpada się dziennie
ok.75g białka mięśniowego
 100% wydajność glukoneogenezy, a energia
pochodzi prosto z kwasów tłuszczowych
 dziennie rozpada się ok.160g triacylogliceroli
 następstwem tego jest podwyższony poziom
wolnych kwasów tłuszczowych w surowicy
krwi
Późny okres głodzenia
adaptacja celem redukcji rozpadu białek
mięśniowych
wysokie stężenie ciał ketonowych we krwi
(acetooctany, hydroksymaślany)
wykorzystuje mózg
( redukcja spalania glukozy )
Czynniki decydujące o przeżyciu
w niepowikłanym głodzeniu
 dostarczane kalorie:
10%
16 - 17 dni
20%
ok. 6 miesięcy
 suplementacja witamin/soli mineralnych
 otyłość
 uraz/powikłania ropne
Typy niedożywienia
(Jensen G.L. i wsp. Clin. Nutr. 2010
Niedożywienie zależne od diety
 Proste głodzenie bez objawów zapalnych (np.
anoreksja nervosa)
Niedożywienie zależne od choroby
 Choroba przewlekła z umiarkowanymi
stanami zapalnymi (np. niewydolność
narządowa, nowotwór trzustki, reumatoidalne
zapalenie stawów, sarcopenia otyłych)
 Choroby ostre lub stany pourazowe
z nasileniem objawów zapalnych
(np. infekcje, oparzenia, urazy, urazy głowy)
Przyczyny zaburzeń stanu
odżywienia
(w warunkach europejskich)
1. Nieprawidłowe żywienie z powodu braku
wiedzy lub nieprawidłowych zachowań
pacjenta
2. Ubóstwo – przesiedlenia, samotna
starość, bezrobocie
3. Przewlekłe choroby zaburzające apetyt,
wchłanianie i przyswajanie składników
odżywczych
Czynniki etiologiczne
niedożywienia
1. Upośledzenie poboru pożywienia
2. Zespoły złego wchłaniania
3. Upośledzenie wykorzystywania
składników odżywczych przez komórki
4. Fizjologiczna lub patologiczna utrata
składników energetycznych
5. Nasilenie zapotrzebowania
energetycznego(kalorycznego)
Upośledzenie poboru
pożywienia
A. Zmniejszony apetyt
– jadłowstręt psychiczny, psychozy,
psychonerwice, starość, działanie uboczne
leków, przewlekłe zatrucia, uporczywe
bóle, infekcje i gorączka, okres
pooperacyjny, choroby przewodu
pokarmowego z niedomogą trawienia,
alkoholizm, niedobór tiaminy
pożywienia
B. Utrudnienie żucia, połykania, trawienia i
zaburzenia pasażu jelitowego:
uszkodzenia urazowe, neurologiczne,
nowotwory, blizny i przetoki przewodu
pokarmowego, choroba wrzodowa, biegunki,
choroby wątroby i dróg żółciowych, przewlekłe
choroby jelit, brak uzębienia, stany zapalne jamy
ustnej, inwolucja starcza
pożywienia
C. Przyczyny jatrogenne:
leki upośledzające trawienie lub pasaż
jelitowy, dysbakteriozy po
antybiotykoterapii, uboczne działanie
długotrwałego jednostronnego leczenia
dietetycznego
Zespoły złego wchłaniania
- zanik błony śluzowej żołądka, niedobór żółci
w dwunastnicy, upośledzenie wydzielania
soku trzustkowego i jelitowego, zespół po
resekcji żołądka lub jelita, przyspieszenie
pasażu jelitowego, uszkodzenie ściany jelita,
colitis ulcerosa, choroba LeśniowskiegoCrohna, czerwonka bakteryjna lub
pełzakowa, nowotwory, skrobiawica, gruźlica
jelit, zaburzenia wchłaniania w obrębie
erytrocytów (sprue), niedobory
witamin(B6,B12,A,D,E,K), wapnia, leki
upośledzające wchłanianie (biguanidy, oleje
mineralne, absorbenty)
Upośledzenie wykorzystywania
składników odżywczych przez
komórki
- uszkodzenie komórek wątroby –
marskość, przewlekłe zapalenie,
cukrzyca, alkoholizm, niedoczynność
tarczycy, wrodzone zaburzenia
metabolizmu komórkowego
Fizjologiczna lub patologiczna
utrata składników
energetycznych
- laktacja, wysięki i przesięki, przetoki,
oparzenia, rany, cukromocz
Nasilenie zapotrzebowania
energetycznego - kalorycznego
- duże, długotrwałe wysiłki fizyczne,
niektóre psychozy, drgawki, stany
deliryczne, podniecenie starcze, ciąża,
wzrost, gojenie ran, wstrząs, gorączka,
nadczynność tarczycy, guz
chromochłonny nadnerczy, leki,
preparaty tarczycy, zatrucie cynkiem,
nitrofenolem.
Leki wpływające na wydatki
energetyczne w OIOM
Lek
Warunki
% zmiany
Opiaty
Analgezja
Post-op ocieplenie
Post-op drżenie
Sedacja
Wentylacja mechaniczna
Barbiturany
Urazy mózgu
-32
Relaksanty mięśniowe Urazy mózgu
-42
Katecholaminy
Niewydolność krążenia
Beta-blokery
Urazy głowy
Oparzenia (dorośli)
-9
-26
-59
-20 : -55
+32
-6
-7
Preiser i wsp. ESPEN 2010
Czynniki wpływające na wydatki
energetyczne w OIM
Zmiana REE [%]
GORĄCZKA [na 1 C]
+10 ÷ 15
INFEKCJA
+20 ÷ 60
URAZ
+20 ÷ 50
OPARZENIE
+20 ÷ 80
TERAPIA
wentylacja mechaniczna
wspomaganie żywieniowe
POBUDZENIE
-25 ÷ -35
+20
+50 ÷ 100
URAZ CHIRURGICZNY
 Immobilizacja
 Degradacja białek mięśniowych
 Synteza: białek ostrej fazy w wątrobie, gojenie
rany, białka układu odpornościowego
 Anabolizm i katabolizm równocześnie
 Wynik – utrata masy ciała
Metabolizm białkowy
SYNTEZA ROZPAD
niepowikłane głodzenie
0
stan prawidłowy
0
niepowikłana operacja
0
uraz/sepsa - i.v.dextroza
uraz/sepsa - żywienie
Niedożywienie w chirurgii
Z powodu niskiego poziomu albumin
dochodzi do obrzęku i atrofii śluzówki,
nadmiernego rozwoju bakterii, co zaburza
wchłanianie
Z powodu niedoboru IgA, vit C, glutaminy
zaburzona jest czynność immunologiczna.
Niedobór cytochromu p 450
zaburzenia wchłaniania leków.
Niedożywienie w chirurgii
 spadek powyżej 4,5 kg w ciągu 3 miesięcy
daje 19 krotny wzrost śmiertelności
 utrata masy ciała 10-15% należy
rozważać interwencję żywieniową
 utrata masy ciała 20-25 % konieczność
leczenia żywieniowego
 utrata masy ciała 30-35 %
niebezpieczeństwo śmierci z powodu
kacheksji.
Etapy niedożywienia
1.
2.
3.
4.
Nieadekwatna dostępność do składników
odżywczych z powodu małej podaży, nadmierna
utrata, zaburzenia przemiany, zwiększone
zapotrzebowanie
Wyczerpane zapasy magazynowe
Zaburzone procesy biochemiczne i fizjologiczne,
nieznaczne objawy niedożywienia
Pojawiają się objawy niedożywienia, którym
towarzyszą zmiany komórkowe i narządowe
przejawiające się w postaci objawów klinicznych
Niedożywienie
Rozpoczyna się w domu
Jest nierozpoznane i nieleczone
Nasila się w szpitalu
Wydłuża czas hospitalizacji, zwiększa
częstość powikłań, śmiertelność i koszty
leczenia
Pogarsza rokowanie po wypisie ze szpitala
Przyczyny pogłębiania
niedożywienia w szpitalu
 konsekwencje metaboliczne choroby
 dieta szpitalna (nieokreślona białkowo
i energetycznie)
 zmniejszenie przyjmowania pokarmów w stosunku
do zapotrzebowania
 głodzenie podczas diagnostyki i przedoperacyjne
 ograniczona sprawność chorych
 brak zainteresowania ilością i jakością pożywienia
przyjmowanego przez chorych ze strony personelu
Niedożywienie szpitalne
70 kg
Nie chodzi
Zakażenie dróg moczowych
Nie siada
50 kg
Zapalenie płuc
30 dni
60 dni
Następstwa niedożywienia
Utrata > 10% masy ciała jest związana
ze zwiększoną częstością występowania:
Zapalenia płuc
Zaburzeń gojenia
Zakażeń i rozejść rany
Przetok
Odleżyn
Posocznicy
Złamań
Skutki niedożywienia krytycznie chorego
serce
Zanik mięśnia, zmniejszenie rzutu, obniżenie ciśnienia
tętniczego
płuca
Zmiany rozedmowe, niewydolność oddechowa, trudności w
odłączeniu chorych od respiratora
wątroba
Zmniejszenie jej ciężaru, spadek syntezy białka
trzustka
Zanik narządu, spadek wydzielania enzymów i hormonów,
zaburzenia wchłaniania
jelita
Zanik błony śluzowej, wzrost przepuszczalności bariery
jelitowej, ryzyko rozwoju posocznicy
nerki
Zanik cewek nerkowych, zmniejszenie przesączania, kwasica
metaboliczna, ostra niewydolność nerek
szpik
Zahamowanie produkcji komórek wszystkich typów, anemia i
spadek odporności
Powikłania po doraźnych
operacjach brzusznych
w zależności od stanu odżywienia
przy przyjęciu do szpitala
Po wyłączeniu cholecystektomii i operacji przepuklin
Powikłania
90
80
70
60
%
50
40
30
20
10
0
1
otyli
Prawidłowo
2
odżywieni
50 szpitali w Polsce
3
niedożywieni
4
wyniszczeni
Pertkiewicz i wsp. 2001
Śmiertelność po doraźnych
operacjach brzusznych
w zależności od stanu odżywienia
przy przyjęciu do szpitala
Śmiertelność
45
40
35
30
25
%
20
15
10
5
0
1
Otyli
50 szpitali w Polsce
Prawidłowo
2
odżywieni
3
niedożywieni
4
wyniszczeni
Pertkiewicz i wsp. 2001
Konsekwencje niedoboru białka
 Obniżony poziom białek osocza:
albuminy, prealbumin, transferyny, białek
transportowych
 Zmniejszenie masy mięśniowej
 Obniżona odpowiedź odpornościowa
 Zaburzona funkcja narządów
wewnętrznych
Utrata beztłuszczowej masy ciała
Utrata
%
10
Powikłania
Zmniejszona odporność
Śmiertelność
%
10
wzrost infekcji
20
Zmniejszone gojenie ran,
osłabienie, infekcje
30
30
Nie może siedzieć, odleżyny,
pneumonia, brak gojenia
50
40
Śmierć, zazwyczaj z powodu
niewydolności oddechowej
100
Wskaźnik prognostyczno – żywieniowy
( Prognostic-Nutritional Index - PNI )
wg Mullera i współ
PNI ( % ) = 158-16,6 ( Alb ) – 0,78 ( TSF )
– 0,2 ( TFN ) – 5,8 ( DH )
PNI – ryzyko wystąpienia powikłań w %
Alb – stężenie albuminy w surowicy ( mg/dl )
TSF – grubość fałdu skórnego nad mięśniem trójgłowym (wmm)
TFN – stężenie transferyny w surowicy ( mg/dl )
DH – maksymalny odczyn skórny
Brak reakcji – 0
Nacieczenie zapalne średnicy < 5 mm – 1
Nacieczenie zapalne średnicy > 5 mm – 2
Pierwotne powikłania niedożywienia
 zmniejszenie masy ciała, zmniejszenie stężenia białek
 osłabienie siły mięśniowej, osłabienie sprawności
psychomotorycznej
 upośledzenie odporności (komórkowej i humoralnej),
 zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, niedokrwistość
niedoborowa
 osłabienie perystaltyki jelit - zaburzenia wchłania i trawienia
 zaburzenia układu krążenia: bradykardia, spadek kurczliwości,
zmniejszenie objętości wyrzutowej, spadek ciśnienia żylnego,
gorsze wykorzystanie tlenu
 układ oddechowy: zanik mm oddechowych, pogorszenie
sprawności wentylacyjnej - skłonności do niedodmy, hipoksji,
zapaleń płuc
 nerki: zmniejszenie przesączania kłębuszkowego, poliuria
 stłuszczenie wątroby, spadek produkcji białek
 zmniejszenie masy trzustki, zaburzenia wydzielania enzymów
trawiennych
 zrzeszotnienie kości
Wtórne powikłania niedożywienia







wzrost częstości zakażeń
zaburzenie gojenia ran
wytrzewienie
rozejścia zespoleń przewodu pokarmowego
wzrost chorobowości i śmiertelności
przedłużenie pobytu w szpitalu
wzrost kosztów leczenia
Zasady leczenia
żywieniowego
 Identyfikacja chorych zagrożonych
 Ocena stanu odżywienia
 Zaplanowanie sposobu i rodzaju
leczenia
 Leczenie żywieniowe i jego
monitorowanie
Stan odżywienia
Stan zdrowia wynikający ze spożycia
żywności, wchłaniania i wykorzystania
wchodzących w jej skład składników
odżywczych oraz działania czynników
patologicznych, wpływających na te
procesy.
powinna stać się elementem
rutynowego
badania osób przyjmowanych do
szpitala,
a rozpoznane niedożywienie należy
leczyć
zgodnie ze współczesnym stanem
wiedzy.
Wywiad żywieniowy
Badania antropometryczne
Badania biochemiczne
Badania immunologiczne
Procedura dla każdego chorego
przyjmowanego do szpitala (ankieta).
(Czy w ciągu ostatnich miesięcy ?)
 Odnotował ubytek masy ciała (schudł)?
 Zmienił się jego sposób odżywiania się ?
 Je mniej niż zwykle ?
 Zna swoją prawidłową masę ciała ?
 Tak – zapisać. Potem zważyć i zmierzyć
rano,
 na czczo, bez obuwia, wpisać i porównać.
 Obliczyć BMI.
SUBIEKTYWNA GLOBALNA OCENA STANU ODŻYWIENIA (SGA)
I. Wywiad
1. Wiek (lata) ……. wzrost (cm) ……. masa ciała (kg) ……… płeć K M
2. Zmiana masy ciała utrata masy w ostatnich 6 miesiącach ……… (kg)
……..(%)
zmiana masy ciała w ostatnich 2 tygodniach:
zwiększenie bez zmian zmniejszenie
3. Zmiany w przyjmowaniu pokarmów
bez zmian zmiany: czas trwania ……….. (tygodnie)
Rodzaj diety:
zbliżona do optymalnej dieta oparta na pokarmach stałych
dieta płynna kompletna
dieta płynna hipokaloryczna
głodzenie
4. Objawy ze strony przewodu pokarmowego (utrzymujące się ponad 2
tygodnie)
bez objawów Nudności Wymioty Biegunka Jadłowstręt
5. Wydolność fizyczna
bez zmian zmiany: czas trwania …….. (tygodnie)
rodzaj: praca w ograniczonym zakresie
chodzi leży
SUBIEKTYWNA GLOBALNA OCENA STANU ODŻYWIENIA (SGA) C.D.
6. Choroba a zapotrzebowanie na składniki odżywcze:
wzrost zapotrzebowania metabolicznego wynikające z choroby
brak mały średni duży
II. Badania fizykalne
należy określić stopień zaawansowania:
0 – bez zmian, 1 – lekki, 2 – średni, 3 – ciężki) ……
utrata podskórnej tkanki tłuszczowej nad mięśniem trójgłowym i na klatce
piersiowej
zanik mięśni (czworogłowy, naramienny)
obrzęk nad kością krzyżową
obrzęk kostek
wodobrzusze
III. Subiektywna globalna ocena stanu odżywienia (SGA):
prawidłowy stan odżywienia
podejrzenie niedożywienia lub niedożywienie średniego stopnia
wyniszczenie
duże ryzyko niedożywienia
Wywiad Żywieniowy
 Od kiedy nie przyjmuje pokarmów
 Utrata masy ciała w ostatnich 3 miesiącach
 Zwyczaje żywieniowe
 Stosowane leki
 Zaburzenia łaknienia, dysfagia, odynofagia
 Biegunka
 Bóle kostne, bóle mięśniowe
 Osłabienie
 Obniżenie funkcji emocjonalnych
 Zaburzenia snu
Badanie Fizykalne
 Wychudzenie, rogowacenie naskórka, łojotok,
wypadanie włosów, łamliwość paznokci,
zmniejszenie lub zanik tkanki podskórnej
 Zapalenie dziąseł, kącików ust, języka, próchnica
 Powiększenie mięśnia sercowego, częstoskurcz
spoczynkowy
 Wysięki w jamach opłucnowych, duszność,
 Powiększenie wątroby, śledziony, puchlina
brzuszna
 Bóle, zaniki mięśniowe
 Obrzęki stawów, osteoporoza
Antropometria żywieniowa
Pomiary zmienności fizycznych rozmiarów
ciała i jego składników oceniające:
rozmiary ciała i stan rozwoju fizycznego
skład ciała
Ocena stanu odżywienia
BADANIE
DOTYCZY
RODZAJ
BADANIA
Zasób białek
somatycznych
Aktualna masa ciała, % zwykłej masy ciała
obwód ramienia
Zasób białek
trzewnych
Zasób tłuszczu
stężenia albuminy, prealbumin, transferyny
w surowicy
Grubość fałdu skórnego nad m. trójgłowym
Stan odporności
całkowita liczba limfocytów,
test skórny nadwrażliwości
świnka, streptokinaza – streptodornaza, candida
Ocena masy ciała jest najtańszym wskaźnikiem
odżywienia
[aktualna m.c. / idealna m.c.] x 100%
Stan odżywienia
prawidłowy
lekkie niedożywienie
umiarkowane niedożywienie
ciężkie niedożywienie
Wskaźnik masy
ciała
(%)
> 90
80 – 90
70 – 80
< 70
Należna masa ciała wg Broca
N.m.c. (kg) = wzrost (cm) – 100
Należna masa ciała wg Lorenza
N.m.c. (kg) = wzrost – (wzrost-150/4) - 100
Niedożywienie
lekkie
umiarkowane
ciężkie
Zmiana masy ciała
(normalna-aktualna) / normalną m.c.
> 10%
> 20%
> 30%
Wskaźnik Queteleta
BMI = masa ciała (kg) / wzrost m2
 Otyłość > 30
 Nadmierna masa ciała 25 -30
 Norma 20 – 25
 Zagrożenie 18,5 – 20
 Niedożywienie < 18,5
% zwykłej masy ciała
aktualna masa ciała
% zwykłej masy ciała =
x 100%
normalna masa ciała
NIEDOŻYWIENIE
85 – 95 % - lekkie
75 – 84 % - umiarkowane
< 75%
- ciężkie
pomiar obwodu ramienia
Kobiety
Obwód ramienia (cm) - > - 22norma
Mężczyźni
Obwód ramienia (cm) - > - 23 norma
50% tłuszczu znajduje się w tkance podskórnej
Grubość fałdu skórnego
nad mięśniem trójgłowym (mm)
Rezerwa energetyczna
Prawidłowa
Niedobór:
lekki
umiarkowany
ciężki
kobiety
mężczyźni
16,5 – 14,9
12,6 – 11,3
14,8 – 12,4
12,3 – 9,9
< 9,9
11,2 – 9,5
9,4 – 7,6
< 7,6
Pomiar grubości fałdu skórnego niedominującego ramienia
Całkowita pula albuminy 300g, czas półtrwania 20 dni,
50% w przestrzeni pozanaczyniowej
Stan odżywienia
prawidłowy
lekkie niedożywienie
umiarkowane niedożywienie
ciężkie niedożywienie
Stężenie albuminy
w surowicy
( g/l )
> 35
34 – 31
30 – 25
< 25
Stan odżywienia
Prawidłowy
Niedożywienie:
lekkie
umiarkowane
ciężkie
Stężenie w surowicy
Prealbuminy
Transferyna
(mg/dl)T1/2 -2 dni (mg/dl) T1/2 -8-10dni
16 – 30
200 – 300
15 – 10
9–5
199 – 150
149 – 100
<5
< 100
Stan odżywienia
Prawidłowy
Niedożywienie:
lekkie
umiarkowane
ciężkie
Całkowita liczba limfocytów
w 1 mm3 krwi obwodowej
> 1500
1499 – 1200
1199 – 800
< 800
Główne bariery w prewencji
niedożywienia
(Beck AM i wsp. Nutr Clin Pract 2003,18:247-249)
 Brak zdefiniowanej odpowiedzialności
w opiece i prowadzeniu żywieniowym
pacjentów
 Niski poziom edukacji żywieniowej we
wszystkich grupach służby zdrowia
 Brak wpływu na edukację chorych
 Brak współpracy między różnymi służbami
opieki zdrowotnej
 Brak zaangażowania kierownictwa szpitali

Ocena Stanu Odżywienia

Transkrypt

Podobne dokumenty

Zbigniew Kamocki

NIEDOŻYWIENIE