obniżenie kosztów prowadzenia pracowniczego programu

obniżenie kosztów prowadzenia pracowniczego programu

Anna WIJKOWSKA
OBNIŻENIE KOSZTÓW PROWADZENIA
PRACOWNICZEGO PROGRAMU EMERYTALNEGO
Streszczenie: Zasadniczym kosztem prowadzenia PPE dla pracodawcy jest koszt składek
podstawowych odprowadzanych do PPE za uczestników będących pracownikami tego
pracodawcy. Pomimo tego, iż w zasadzie wysokość tego kosztu jest możliwa do
oszacowania w chwili podejmowania decyzji o wysokości miesięcznej składki
podstawowej, która będzie przez pracodawcę odprowadzana i z tego względu pracodawca
tworzący PPE w sposób świadomy przyjmuje zobowiązanie odprowadzania
comiesięcznych składek podstawowych w określonej wysokości, z różnych przyczyn ich
opłacanie może okazać się utrudnione lub nawet niemożliwe. W takiej sytuacji
pracodawca dysponuje przewidzianymi przez ustawodawcę możliwościami ograniczenia
lub wyeliminowania kosztów prowadzenia PPE. W zależności od tego, czy niezbędne jest
trwałe, czy czasowe obniżenie lub wyeliminowanie kosztów prowadzenia PPE,
pracodawca posiada możliwość skorzystania z instytucji pozwalających na realizację
powyższego. Instytucjami tymi są jednostronne czasowe zawieszenie odprowadzania
składek podstawowych, jednostronne czasowe ograniczenie wysokości naliczanej składki
podstawowej, zawieszenie naliczania i odprowadzania składki podstawowej na podstawie
porozumienia, czasowe ograniczenie wysokości naliczanej składki podstawowej na
podstawie porozumienia z reprezentacją pracowników oraz trwałe obniżenie wysokości
składki podstawowej na podstawie zmiany postanowień umów zawartych w ramach PPE.
W skrajnej sytuacji, jeżeli nie jest możliwe lub wystarczające obniżenie wysokości składki
podstawowej, czy zawieszenie jej odprowadzania, pracodawca posiada również
możliwość likwidacji PPE. Likwidacja PPE pozwoli na całkowite trwałe wyeliminowanie
kosztów prowadzenia, jednak umożliwienie pracownikom oszczędzania w ramach PPE
będzie w takiej sytuacji możliwe dopiero po utworzeniu kolejnego PPE. Z tego względu,
zasadnym jest przed podjęciem decyzji o likwidacji PPE, w pierwszej kolejności
wykorzystanie przez pracodawcę instytucji pozwalających na obniżenie kosztów
prowadzenia PPE.
Słowa kluczowe: PPE, obniżenie kosztów, składka podstawowa,
zawieszenie, koszt

Radca prawny, „Wojewódka i Wspólnicy” Sp.k., Kancelaria Prawa Pracy
211
LOWERING COSTS OF THE EMPLOYEE PENSION
SCHEME
Abstract: A fundamental cost of the Employee Pension Scheme is superannuation paid
by an employer for every participating employee. Costs of the scheme can be easily
estimated while deciding about monthly amount of superannuation per participant, thus,
amounts of employer`s liabilities are well-known from the beginning. However,
occasionally these liabilities are difficult or even impossible to pay.
The Act enables lowering or even eliminating costs of the Employee Pension Scheme.
Depending on employer`s needs, costs can be eliminated or lowered permanently or
temporarily. Such possibilities give: 1. unilateral (employer`s), temporal suspension of
paying superannuation 2. unilateral (employer`s), temporal limiting an amount of
superannuation 3. suspension of paying superannuation based on employer- representation
of employees agreement 4. temporal limiting an amount of superannuation based on
employer- representation of employees agreement 5. permanent limiting an amount of
superannuation based on changing of the main contract. Eventually, when limiting an
amount of superannuation or suspension of paying are insufficient, the employer can
conduct liquidation of the Employee Pension Scheme. The liquidation lets employer
eliminate costs of the Employee Pension Scheme permanently. Collecting money within
Employee Pension Scheme is possible again exclusively in case of opening the new
scheme by the same employer, thus, lowering costs of the Employee Pension Scheme
should precede the decision of liquidation.
Key words: PPE, lowering costs, superannuation paid, suspension, cost
WSTĘP
Pracownicze programy emerytalne stanowią jeden z trzech filarów systemu
zaopatrzenia emerytalnego.
Pomimo jednak tego, że ich utworzenie i
oszczędzanie w nich jest całkowicie dobrowolne, różne okoliczności powodują
to, że ponoszenie przez pracodawców kosztów prowadzenia programu może
spotkać się z czasowymi lub trwałymi trudnościami lub nawet okazać się
niemożliwe. Obserwacje decyzji pracodawców, u których pojawiają się trudności
finansowe wskazują, iż jednym z najczęściej jako pierwszy eliminowanym
kosztem jest koszt prowadzenia pracowniczego programu emerytalnego. W takiej
sytuacji część z pracodawców podejmuje decyzję o likwidacji programu.
Niniejszy artykuł ma na celu wskazanie innych niż likwidacja możliwości
obniżenia lub czasowego wyeliminowania kosztów prowadzenia pracowniczego
programu emerytalnego.
Wskazuje możliwe opcje postępowania, które
pozwalają na ograniczenie kosztów pracodawcy związanych z prowadzeniem
212
programu i jednocześnie umożliwiają powrót do prowadzenia programu na
wcześniejszych zasadach niezwłocznie po uzyskaniu możliwości jego
finansowania przez pracodawcę.
1. ZASADNICZE KOSZTY PROWADZENIA PPE
Pracownicze programy emerytalne (dalej: PPE) stanowią formę dobrowolnego
oszczędzania pracowników na przyszłą emeryturę. Oszczędzanie w ramach PPE
polega natomiast na gromadzeniu środków finansowych pochodzących z
comiesięcznych składek. Ustawa o PPE (Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004)
przewiduje możliwość odprowadzania do PPE dwóch rodzajów składek. Mogą to
być składki dodatkowe, które w całości są finansowane z wynagrodzenia
uczestnika PPE oraz składki podstawowe, które w całości są finansowane przez
pracodawcę. Odprowadzanie składek dodatkowych nie stanowi dla pracodawcy
kosztu. W przypadku kiedy uczestnik PPE zadeklaruje odprowadzanie składek
dodatkowych, składki te potrącane są z wynagrodzenia uczestnika PPE. W
konsekwencji takiego działania, uczestnik będzie otrzymywał wynagrodzenie za
pracę pomniejszone o wysokość zadeklarowanej składki dodatkowej do PPE,
która zostanie następnie przekazana na jego rachunek w PPE. Zasadniczym
natomiast kosztem prowadzenia PPE dla pracodawcy jest koszt składek
podstawowych. Składka podstawowa odprowadzana do PPE jest w pełnej
wysokości finansowana przez pracodawcę.
Zgodnie z art. 24 ust. 2 i 3 Ustawy o PPE wysokość comiesięcznej składki
podstawowej ustalona może zostać procentowo od wynagrodzenia uczestnika
PPE, w jednakowej kwocie dla wszystkich uczestników PPE lub procentowo od
wynagrodzenia uczestnika PPE z określeniem maksymalnej kwotowej wysokości
składki podstawowej. Niezależnie od wyboru sposobu ustalania wysokości
składki podstawowej, kwota odprowadzanej do PPE składki podstawowej nie
może przekroczyć 7% wynagrodzenia pracownika. Wybór sposobu określenia
wysokości składki podstawowej wpływa na wysokość comiesięcznych kosztów
pracodawcy prowadzącego PPE związanych z finansowanymi przez niego
składkami podstawowymi. Natomiast decyzja dotycząca sposobu ustalania
wysokości składki podstawowej jest podejmowana na etapie projektowania zasad
funkcjonowania PPE u pracodawcy i znajduje swoje odzwierciedlenie w
postanowieniach umowy zakładowej zawieranej w celu utworzenia PPE.
Przyjęcie natomiast w ramach prowadzonego przez pracodawcę PPE danego
sposobu określania comiesięcznych składek w sposób bezpośredni przekłada się
na wysokość comiesięcznych kosztów pracodawcy związanych z prowadzeniem
PPE.
213
2. PRAWNE MOŻLIWOŚCI OBNIŻENIA KOSZTÓW
PROWADZENIA PPE
Zidentyfikowanie kosztu finansowania składki podstawowej odprowadzanej
do PPE jako zasadniczego kosztu pracodawcy prowadzenia PPE powoduje
konieczność przeanalizowania możliwości prawnych, które pozwolą na
zredukowanie tego kosztu. Działania pracodawcy natomiast, które mogą zostać
podjęte w celu doprowadzenia do redukcji tego kosztu muszą być zgodne z
regulacjami prawnymi określającymi zasady prowadzenia PPE. To oznacza, iż
pracodawca prowadzący PPE w celu redukcji kosztu finansowania składek
podstawowych odprowadzanych do PPE jest uprawniony do podjęcia wyłącznie
działań przewidzianych w Ustawie o PPE. Z kolei przepisy Ustawy o PPE
pozwalają na podjęcie takich działań zarówno jednostronnie przez pracodawcę,
jak i we współpracy z reprezentacją pracowników. Jako dopuszczalne działania,
które mogą zostać podjęte przez pracodawcę w celu obniżenia kosztów
prowadzenia PPE należy wskazać:
1) jednostronne czasowe zawieszenie odprowadzania składki podstawowej,
2) jednostronne czasowe ograniczenie wysokości odprowadzanej składki
podstawowej,
3) czasowe zawieszenie naliczania i odprowadzania składek podstawowych na
podstawie porozumienia z reprezentacją pracowników,
4) czasowe ograniczenie wysokości składek podstawowych na podstawie
porozumienia z reprezentacją pracowników,
5) trwałe obniżenie wysokości składek podstawowych w drodze zmiany umowy
zakładowej,
6) likwidacja PPE.
Możliwe jednostronne działania pracodawcy w celu czasowego obniżenia
kosztów prowadzenia PPE
W celu ograniczenia kosztów pracodawcy związanych z finansowaniem
składki podstawowej w ramach PPE, ustawodawca przewidział w art. 38 ust. 1
Ustawy o PPE możliwość jednostronnego czasowego zawieszenia odprowadzania
składki podstawowej lub jednostronnego czasowego ograniczenia wysokości
odprowadzanej składki podstawowej. Regulacja ustawowa dotycząca
zawieszenia odprowadzania składek podstawowych na podstawie jednostronnej
decyzji pracodawcy przewiduje ograniczenie czasowe, na które może zostać
dokonane jednostronne zawieszenie odprowadzania składek. Zgodnie z art. 38
ust. 2 i 3 Ustawy o PPE w okresie obejmującym 12 kolejnych miesięcy
kalendarzowych łączny okres jednostronnego zawieszenia odprowadzania
składek podstawowych nie może przekroczyć 3 miesięcy, chyba że umowa
zakładowa przewiduje dłuższy, maksymalnie 6-miesięczny, okres zawieszenia.
Warunki natomiast na jakich pracodawca może zawiesić odprowadzanie składek
podstawowych, zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 15 Ustawy o PPE powinny zostać
określone w umowie zakładowej. Powyższe oznacza, że w umowie zakładowej
214
powinny zostać określone zarówno powody, jak i okresy na które może zostać
dokonane jednostronne zawieszenie odprowadzania składek podstawowych.
Jednocześnie ustawodawca nie ograniczył w przypadku instytucji jednostronnego
zawieszenia odprowadzania składek podstawowych liczby możliwych
jednostronnych zawieszeń. W związku z powyższym, w sytuacji kiedy takie
ograniczenia nie zostały zawarte w umowie zakładowej, pracodawca co do zasady
ma możliwość wielokrotnego korzystania z instytucji jednostronnego zawieszenia
odprowadzania składek podstawowych, a jedynym w tym zakresie ograniczeniem
jest brak możliwości stosowania takiego zawieszenia przez okres dłuższy niż 3
miesiące w okresie obejmującym 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych
(maksymalnie 6 miesięcy w okresie obejmującym 12 kolejnych miesięcy
kalendarzowych, jeżeli umowa zakładowa przewiduje wydłużenie okresu
jednostronnego zawieszenia). Jednostronne zawieszenie odprowadzania składek
podstawowych nie stanowi ponadto, wyłącznie przesunięcia w czasie obowiązku
ich odprowadzenia. Powyższe oznacza, że po okresie jednostronnego zawieszenia
pracodawca nie jest zobowiązany do odprowadzenia do PPE składek za okres tego
zawieszenia.
Jednocześnie ustawodawca przewidział w art. 38 ust. 1 pkt 2 Ustawy o PPE
możliwość czasowego ograniczenia wysokości naliczanej składki podstawowej
na podstawie jednostronnej decyzji pracodawcy. Wskazał przy tym jedynie
poprzez odesłanie do art. 24 ust. 3 Ustawy o PPE, że ograniczenie składki
podstawowej może zostać ustalone procentowo od wynagrodzenia, albo w
jednakowej kwocie dla wszystkich uczestników PPE, lub też procentowo od
wynagrodzenia z określeniem maksymalnej kwotowej wysokości tej składki.
Warunki natomiast na jakich pracodawca może ograniczyć wysokość naliczanej
składki podstawowej, zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 15 Ustawy o PPE powinny zostać
określone w umowie zakładowej. Powyższe oznacza, że w umowie zakładowej
powinny zostać określone zarówno powody, jak i okresy na które może zostać
dokonane jednostronne ograniczenie wysokości składek podstawowych.
Natomiast w przypadku braku takich regulacji w umowie zakładowej, w zasadzie
zastosowanie instytucji jednostronnego ograniczenia wysokości składek
podstawowych jest niemożliwe. Dodatkowo, Ustawa o PPE nie zawiera regulacji,
które limitowałyby liczbę jednostronnych decyzji pracodawcy o czasowym
ograniczeniu składki podstawowej, jeżeli są spełnione warunki takiego
ograniczenia określone w umowie zakładowej. Powyższe oznacza, że w
przypadku kiedy umowa zakładowa nie ogranicza w żaden sposób liczby
możliwych jednostronnych ograniczeń wysokości składki podstawowej, należy
uznać że pracodawca ma swobodę w tym zakresie i w zasadzie może korzystać z
instytucji ograniczenia wysokości składki podstawowej, jeżeli tylko wystąpią
powody takiego ograniczenia określone w umowie zakładowej. Ponadto,
wskazane powyżej sposoby ograniczenia kosztów związanych z finansowaniem
składki podstawowej do PPE tj. jednostronne czasowe ograniczenie wysokości
odprowadzanych składek podstawowych lub jednostronne zawieszenie ich
odprowadzania, jako jedyne nie wymagają zgody reprezentacji pracowników, ani
215
nawet konsultacji z reprezentacją pracowników (Kopeć i Wojewódka, 2005;
Sierocka 2010; Wijkowska 2015).
Możliwe działania pracodawcy w porozumieniu z reprezentacją
pracowników w celu czasowego obniżenia kosztów prowadzenia PPE
Innymi przewidzianymi przez ustawodawcę możliwymi opcjami
postępowania mającego na celu obniżenie kosztów prowadzenia PPE są działania,
które mogą zostać podjęte za zgodą reprezentacji pracowników, tj. czasowe
zawieszenie naliczania i odprowadzania składek podstawowych lub czasowe
ograniczenie wysokości składek podstawowych. Wyłącznie jednak po okresie
jednostronnego zawieszenia przez pracodawcę odprowadzania składek
podstawowych możliwe jest zawarcie porozumienia z reprezentacją pracowników
o czasowym zawieszeniu naliczania i odprowadzania składek podstawowych
(Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004, art. 42 ust. 3 pkt 1) lub porozumienia o
czasowym ograniczeniu wysokości składek podstawowych (Ustawa z dnia 20
kwietnia 2004, art. 42 ust. 3 pkt 2). Zawarcie każdego z porozumień, o których
mowa powyżej następuje w sytuacji, kiedy pracodawca i reprezentacja
pracowników zgodnie uznają, iż jest to uzasadnione sytuacją finansową
pracodawcy. Ponadto, po zawarciu takich porozumień niezbędne jest złożenie
wniosku o wpis ich postanowień do rejestru PPE prowadzonego przez KNF.
Porozumienia obowiązują bowiem nie wcześniej niż od dnia wpisania jego
postanowień do rejestru programów prowadzonego przez KNF. Należy również
pamiętać, iż zgodnie z art. 39 ust. 1 Ustawy o PPE porozumienie między
pracodawcą a reprezentacją pracowników o zawieszeniu naliczania i
odprowadzania składek podstawowych lub czasowym ograniczeniu wysokości
naliczanych składek podstawowych może zostać zawarte maksymalnie na okres
łącznie 24 miesięcy w okresie obejmującym 48 kolejnych miesięcy
kalendarzowych. Nie ma oczywiście przeszkód co do tego, aby zostało zawarte
na okres krótszy niż 24 miesiące. Natomiast maksymalny okres 24 miesięcy na
który może zostać zawarte porozumienie może zostać wydłużony wyłącznie w
przypadku, gdy dalsze naliczanie i odprowadzanie składek podstawowych
spowodowałoby konieczność złożenia wniosku o upadłość pracodawcy
prowadzącego PPE. W takiej sytuacji porozumienie może zostać zawarte na okres
nie dłuższy niż kolejne 24 miesiące.
Możliwe działania w celu trwałego obniżenia kosztów prowadzenia PPE
Trwałe obniżenie wysokości składek podstawowych możliwe jest w drodze
zmiany postanowień umowy zakładowej dotyczących wysokości tych składek.
Powyższe wymaga jednak zgody reprezentacji pracowników jako strony umowy
zakładowej, zawarcia stosownego aneksu do umowy zakładowej, jak również
rejestracji zmiany tej umowy przez KNF. Na podstawie takiej zmiany umowy
zakładowej w zakresie wysokości składki podstawowej możliwe jest w praktyce
obniżenie wysokości składki podstawowej nawet do symbolicznej wysokości np.
10 zł. Wyłącznie do pracodawcy i reprezentacji pracowników należy decyzja w
zakresie tego w jakiej wysokości zostanie ustalona składka podstawowa. Ustalona
216
przez strony umowy zakładowej wysokość składki podstawowej po rejestracji
przez KNF zmiany tej umowy będzie obowiązywała przez dalszy okres
prowadzenia PPE przez pracodawcę. Kolejna zmiana wysokości tej składki
będzie możliwa również w drodze aneksowania umowy zakładowej i rejestracji
tej zmiany przez KNF.
Innym możliwym działaniem pozwalającym na trwałe całkowite
wyeliminowanie kosztów prowadzenia PPE jest likwidacja programu. Likwidacja
PPE może jednak nastąpić w enumeratywnie określonych w Ustawie o PPE
sytuacjach tj. w przypadku:
1) otwarcia likwidacji zakładu ubezpieczeń, jeżeli nie nastąpi przelew praw
(cesja) z umowy pracodawcy z zakładem na rzecz innego zakładu,
2) wystąpienia przesłanki do rozwiązania i w konsekwencji likwidacji wszystkich
funduszy inwestycyjnych, w których były gromadzone składki w ramach
programu, jeżeli nie nastąpi przejęcie któregokolwiek z tych funduszy przez
inne towarzystwo funduszy inwestycyjnych,
3) otwarcia likwidacji funduszu emerytalnego, jeżeli nie nastąpi przejęcie tego
funduszu przez inne towarzystwo emerytalne,
4) wymienionym w art. 7 ust. 1 Ustawy o PPE, tj. nabycia zakładu pracy w całości
lub jego zorganizowanej części albo nabycia akcji towarzystwa emerytalnego
lub połączenia pracodawców prowadzących programy;
5) wypowiedzenia umowy przez instytucję finansową, likwidacji albo upadłości
pracodawcy;
6) spadku wartości środków zgromadzonych w programie poniżej kwoty
ustalonej w umowie zakładowej;
7) podjęcia przez pracodawcę decyzji o likwidacji programu, pod warunkiem
zawarcia przez pracodawcę porozumienia w sprawie rozwiązania umowy
zakładowej z reprezentacją pracowników;
8) podjęcia przez pracodawcę jednostronnej decyzji o rozwiązaniu umowy
zakładowej, pod warunkiem zachowania co najmniej 12-miesięcznego okresu
wypowiedzenia, jeżeli uprzednio przez okres co najmniej trzech miesięcy
zostało zawieszone odprowadzanie składek podstawowych lub została
ograniczona ich wysokość;
9) stwierdzenia przez organ nadzoru uporczywego naruszania prawa przez
zarządzającego zagranicznego (Ustawa z 20 kwietnia 2014, art. 40).
Powyżej wskazany enumeratywny katalog przesłanek, zaistnienie których
warunkuje likwidację PPE przewiduje również możliwość likwidacji PPE na
podstawie jednostronnej decyzji pracodawcy. W takim jednak wypadku
niezbędne jest wcześniejsze, przez okres co najmniej trzech miesięcy, zawieszenie
odprowadzania składek podstawowych lub ograniczenie ich wysokość, a
dodatkowo zachowanie co najmniej 12-miesięcznego okresu wypowiedzenia
umowy zakładowej. Likwidacja PPE w tym trybie nie wymaga zgody
reprezentacji pracowników, ani nawet konsultacji z nimi. Jednakże jest procedurą
długotrwałą, co jest konsekwencją tego, iż w pierwszej kolejności przez okres co
217
najmniej trzech miesięcy należy zawiesić odprowadzanie składek podstawowych
lub ograniczyć ich wysokość, a dopiero po tym okresie możliwe jest
wypowiedzenie umowy zakładowej, przy czym okres wypowiedzenia wynosi co
najmniej 12 miesięcy. To oznacza, iż w zasadzie likwidacja PPE na podstawie
jednostronnej decyzji pracodawcy jest możliwa najwcześniej po upływie 15
miesięcy od dnia podjęcia przez pracodawcę takiej decyzji.
3. DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DO PODJĘCIA W CELU
DOKONANIA PRZEZ PRACODAWCĘ WYBORU SPOSOBU
OBNIŻENIA KOSZTÓW PROWADZENIA PPE
Określenie oczekiwanego stopnia i trwałości obniżenia kosztów
prowadzenia PPE
W celu podjęcia decyzji dotyczącej dopuszczalnego sposobu, który zostanie
zastosowany w celu obniżenia kosztów prowadzenia PPE w pierwszej kolejności
zasadniczym jest zidentyfikowanie oczekiwań pracodawcy w zakresie redukcji
tych kosztów oraz tego przez jak długi okres czasu niezbędne jest utrzymanie
takiej redukcji kosztów. To oznacza, iż pracodawca w pierwszej kolejności
powinien odpowiedzieć na pytanie na jakim poziomie możliwe jest finansowanie
przez niego składki podstawowej. W sytuacji kiedy potrzebą pracodawcy jest
całkowite wyeliminowanie przez określony czas kosztów finansowania składki
podstawowej czas konieczne będzie zastosowanie instytucji jednostronnego
zawieszenia odprowadzania składek podstawowych, a po upływie okresu
jednostronnego zawieszenia odprowadzania składek podstawowych – zawarcie z
reprezentacją pracowników porozumienia o czasowym zawieszeniu naliczania i
odprowadzania składek podstawowych. Odmiennie jest natomiast w przypadku,
kiedy możliwe jest dalsze finansowanie przez pracodawcę składek
podstawowych, jednak nie w dotychczasowej wysokości. W takiej sytuacji, jeżeli
konieczne jest wyłącznie czasowe obniżenie kosztów składek podstawowych,
pracodawca posiada możliwość zastosowania instytucji ograniczenia wysokości
składki podstawowej. W takim wypadku przez okres na który składka została
ograniczona pracodawca będzie ponosił koszty finansowania wyłącznie obniżonej
składki podstawowej. Inaczej natomiast w sytuacji, kiedy pracodawca przewiduje,
iż niezbędne jest trwałe obniżenie kosztów finansowania składki podstawowe do
PPE. W takim wypadku niezbędne bowiem będzie dokonanie zmiany umowy
zakładowej.
Weryfikacja postanowień umowy zakładowej
Umowa zakładowa powinna zawierać szczegółowe regulacje tak dotyczące
możliwości jednostronnego zawieszenia odprowadzania składek podstawowych,
jak i jednostronnego ograniczenia wysokości składek podstawowych. Przede
wszystkim z postanowień umowy zakładowej powinno wynikać na jak długi
okres możliwe jest jednostronne zawieszenie odprowadzania składek
218
podstawowych. Postanowienia umowy zakładowej mogą przewidywać
możliwość takiego zawieszenia na okres maksymalnie do 6 miesięcy. Jeżeli
natomiast umowa zakładowa nie zawiera postanowień wskazujących długość
okresu, przez który dopuszczalne jest jednostronne zawieszenie składek
podstawowych zastosowanie znajduje regulacja art. 38 ust. 2 Ustawy o PPE, co
oznacza, że w okresie obejmującym 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych
łączny okres jednostronnego zawieszenia nie może przekroczyć 3 miesięcy. W
zakresie również jednostronnego ograniczenia wysokości naliczanej składki
podstawowej umowa zakładowa powinna określać warunki takiego ograniczenia
wysokości składki. Postanowienia umowy powinny przewidywać przez jak długi
okres może zostać ograniczona wysokość składki podstawowej, do jakiej
maksymalnie wysokości w tym okresie może zostać ograniczona składka, czy
inne warunki zastosowania tego ograniczenia. Weryfikacja w tym zakresie
postanowień umowy zakładowej przed podjęciem decyzji o jednostronnym
zastosowaniu przez pracodawcę działań pozwalających na obniżenie kosztów
prowadzenia PPE pozwoli na uniknięcie działań, które będą niezgodne z treścią
postanowień tej umowy i jako takie będą mogły zostać skutecznie podważone.
Należy bowiem uznać za niedopuszczalne np. jednostronne zawieszenie
odprowadzania składek podstawowych np. na okres 5 miesięcy w sytuacji kiedy
umowa zakładowa milczy w zakresie okresu, na który możliwe jest zawieszenie
odprowadzania składek. Tak samo w przypadku jednostronnego ograniczenia
wysokości składek. Jeżeli umowa zakładowa nie wskazuje na jakich zasadach
takie ograniczenie jest możliwe, brak jest możliwości zastosowania
jednostronnego ograniczenia wysokości składek.
PODSUMOWANIE
Obniżenie kosztów prowadzenia PPE sprowadza się w zasadzie do obniżenia
czy wyeliminowania kosztów składek podstawowych finansowanych przez
pracodawcę. Osiągnięcie tego jest możliwe na kilka sposobów. Pracodawca
posiada takie możliwości obniżenia lub wyeliminowania kosztów składki
podstawowej, które mogą zostać wykorzystane bez zgody reprezentacji
pracowników. Pozwalają one jednak wyłącznie na krótkotrwałe wyeliminowanie
lub ograniczenie kosztów składek, albo prowadzą do likwidacji PPE. Inaczej jest
w przypadku, kiedy pracodawca uzyska zgodę reprezentacji pracowników na
planowane działania. Taka zgoda pozwoli na zawieszenie opłacania składek
nawet na okres 24 miesięcy, czy trwałe ich obniżenie do symbolicznej kwoty. Z
tego względu w interesie tak pracodawcy, jak i reprezentacji pracowników jest
osiągnięcie porozumienia w zakresie działań dotyczących PPE. Wyłącznie
bowiem współpraca tych partnerów pozwoli na przetrwanie trudnego dla
pracodawcy okresu bez konieczności likwidacji PPE i jednocześnie nie
doprowadzi do likwidacji programu (KNF, 2011).
219
LITERATURA
Kopeć A., Wojewódka M. (2005). Pracownicze programy emerytalne Wydawnictwo.
Warszawa: C.H. Beck.
Opracowanie Komisji Nadzoru Finansowego. (2011). Trudna sytuacja finansowa
pracodawcy nie musi skutkować likwidacją PPE.
https://www.knf.gov.pl/Images/Trudna_sytuacja_finansowa_nie_musi_skutkowac_likwi
dacja_PPE_tcm75-28874.pdf (12.05.2015)
Sierocka I. (2010). Pracownicze programy emerytalne. Białystok: Temida2.
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych, Dz. U.,
nr 116, poz. 1207 ze zm.
Wijkowska A. (2015). Czy na PPE płacimy od całości wynagrodzenia. Dziennik Gazeta
Prawna, Ubezpieczenia i świadczenia, (nr 14), strona 3
220