EDPQS - European drug prevention quality standards

Transkrypt

2
Europejskie Standardy
Jakości w Profilaktyce
Uzależnień od Narkotyków
(EDPQS)
Poradnik
Poradnik (Toolkit)
(Toolkit) 2:
2:
Przegląd
Przegląd ii poprawa
poprawa
jakości
jakości działań
działań profilaktycznych
profilaktycznych
(Samodzielna
(Samodzielna ocena
ocena ii Autorefleksja)
Autorefleksja)
Europejskie Standardy Jakości
w Profilaktyce Uzależnień od Narkotyków
(EDPQS)
Poradnik
2
O autorach
Niniejszy zestaw narzędzi został opracowany przez Europejskie Partnerstwo dla Standardów w Profilaktyce. Jego głównymi autorami są Nadia Vimercati, Corrado Celata, Simona Olivadoti z Działu do spraw
Profilaktyki Uzależnień od Narkotyków, Departament Uzależnień od Narkotyków, Asl Mediolan, Włochy;
Ioulia Bafi z Uwniersyteckiego Instytutu Badań nad Zdrowiem Psychicznym (UMHRI), Grecja; Roland Lehner i Rainer Schmidbauer z ISPM OO Institut Suchtpravention pro mente, Oberosterreich, Austria. Pisemny
wkład wnieśli również Giusi Gelmi z Asl Mediolan, Carine Mutatayi z Observatoire français des drogues
et des toxicomanies (OFDT), Francja oraz Rachele Donini z Azienda Sanitaria Locale 2 – Savonese (ASL 2
Savonese), Włochy.
O projekcie EDPQS
Europejskie Standardy Jakości w Profilaktyce Uzależnień od Narkotyków (EDPQS) stanowią zbiór zasad
mających pomagać w tworzeniu i ocenie jakościowych działań w obszarze profilaktyki uzależnień od narkotyków. Europejskie Standardy w kompleksowy sposób opisują wszystkie aspekty działań związanych
z profilaktyką narkotykową. Projekt EDPQS został zrealizowany przez Europejskie Partnerstwo dla Standardów w Profilaktyce w ramach badań współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej. Partnerstwo
dokonało przeglądu i syntezy dostępnych standardów krajowych i międzynarodowych. Ponadto, zwrócono się o opinię do ponad 400 profesjonalistów z sześciu krajów europejskich. Europejskie Standardy są
pierwszym na skalę europejską systemem opisu w obszarze wysokojakościowej profilaktyki uzależnień od
narkotyków zbudowanym w oparciu o konsensus, dorobek naukowy i praktyczne doświadczenia.
Sugerowany opis źródła
Vimercati N, Celata C, Olivadoti S, Bafi I, Lehner R, Schmidbauer R & Europejskie Partnerstwo dla Standardów w Profilaktyce (2015) Zestaw narzędzi EDPQS 2: Przegląd i poprawa jakości działań profilaktycznych
(„Samodzielna ocena i Autorefleksja”). Wprowadzenie. Liverpool: Centrum Zdrowia Publicznego.
Prawa autorskie
Zachęcamy do korzystania i rozpowszechniania zasobów EDPQS w ramach licencji Creative Commons
Attribution – NonCommercial-ShareAlike. Oznacza to, że Europejskie Standardy mogą być adaptowane
do własnych potrzeb (w oparciu o nasze zalecenia adaptacyjne, więcej informacji tutaj http://prevention
-standards.eu/toolkit-4/) oraz pod warunkiem, że wykonana praca zostanie opatrzona odpowiednimi
przypisami i będą Państwo skłonni udostępniać jej wyniki. W przypadku zamiaru komercyjnego wykorzystania zasobów EDPQS (np. w ramach odpłatnego szkolenia), należy najpierw skontaktować się z osobą
odpowiedzialną za kwestie związane z EDPQS w danym kraju (szczegóły dostępne na naszej stronie internetowej www.prevention-standards.eu) lub prof. Harrym Sumnallem ([email protected]).
Wyłączenie odpowiedzialności
Zestawy narzędzi EDPQS oraz inne zasoby zostały opracowane w toku systematycznych prac i przy zachowaniu dużej dbałości o kształt prezentowanych informacji. Niemniej, osoby bądź organizacje pragnące
zastosować niniejszy dokument lub sięgnąć do informacji w nim zawartych powinny kierować się niezależnym osądem w odniesieniu do własnej sytuacji. Europejskie Partnerstwo dla Standardów w Profilaktyce
nie udziela żadnych zapewnień ani gwarancji co do treści, wykorzystania lub zastosowania procesu EDPQS
oraz zrzeka się wszelkiej odpowiedzialności za zastosowanie lub wykorzystanie w jakikolwiek sposób Zestawów Narzędzi EDPQS oraz innych zasobów.
Dodatkowe informacje
W celu uzyskania dodatkowych materiałów na temat EDPQS zapraszamy do odwiedzenie naszej strony
internetowej: www.prevention-standards.eu
Informacja o finansowaniu
Niniejsza publikacja powstała dzięki finansowemu wsparciu udzielonemu w ramach Programu Profilaktyki i Informacji w zakresie Narkotyków Unii Europejskiej (Nazwa projektu: “Promocja Dobrych Praktyk
w Profilaktyce Uzależnień od Narkotyków w Unii Europejskiej – Faza II Projektu Europejskich Standardów
Jakości w Profilaktyce Uzależnień od Narkotyków”). Za treści zawarte w niniejszej publikacji wyłączną odpowiedzialność ponoszą wyżej wymienieni autorzy. Ponadto, treści te w żaden sposób nie odzwierciedlają
poglądów Komisji Europejskiej.
Europejskie Standardy Jakości
w Profilaktyce Uzależnień od Narkotyków
(EDPQS)
Poradnik (Toolkit) EDPQS 2:
Przegląd i poprawa jakości działań profilaktycznych
(Samodzielna ocena i Autorefleksja)
Tłumaczenie
Paweł Nowocień
Korekta językowa
Barbara Gruszka
Wydanie sfinansowane przez
Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej
Adres:
ul. Nowogrodzka 62a
02-002 Warszawa
tel. 22 622 42 32
www.mcps.com.pl
Publikacja przeznaczona do bezpłatnej dystrybucji
Skład, druk i oprawa
EXPOL, P. Rybiński, J. Dąbek, sp.j.
ul. Brzeska 4, 87-800 Włocławek
tel. 54 232 37 23, e-mail: [email protected]
ISBN 978-83-63332-47-1
Spis treści
Wprowadzenie
Do kogo kierowany jest dokument? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.. Co to są Europejskie Standardy Jakości
w Profilaktyce Uzależnień od Narkotyków (EDPQS)?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Cykl projektowy EDPQS
– trzy poziomy szczegółowości: Etapy, Komponenty, Atrybuty . . . . . . . . . . . . . . . 14
2.. Praktyczne zastosowanie Poradnika EDPQS
– Samodzielna Ocena i Autorefleksja?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Kiedy korzystać z Poradnika EDPQS – Samodzielna Ocena i Autorefleksja?. . . . 19
Co zawiera Poradnik EDPQS – Samodzielna Ocena i Autorefleksja? . . . . . . . . . . . 20
3.. Przed samodzielną oceną: Plan pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
4.. Instrukcje korzystania z List kontrolnych
do Samodzielnej Ocen i Autorefleksji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Stosowanie Listy kontrolnej – Ocena Jakości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Jak oceniać zgodność własnych działań profilaktycznych z EDPQS? . . . . . . . . . . . 25
Stosowanie Kwestionariusza – Wsparcie Doskonalenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
5.. Po samodzielnej ocenie: Plan działania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Dodatkowe wskazówki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Podziękowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Przypisy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
Lista kontrolna – Ocena Jakości
Stosowanie Listy kontrolnej – Ocena Jakości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Kwestie Wspólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
1.. Ocena Potrzeb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
2. . Ocena Zasobów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
3. . Ramy Programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
4.. Konstrukcja Interwencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
5. . Zarządzanie i Mobilizacja Zasobów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
5
Poradnik (Toolkit) EDPQS 2: Przegląd i poprawa jakości działań profilaktycznych (Samodzielna ocena i Autorefleksja)
6. . Realizacja i Monitoring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
7. . Ewaluacje Końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
8. . Rozpowszechnianie i Doskonalenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Kwestionariusz – Wsparcie Doskonalenia
KWESTIE WSPÓLNE A: Trwałość i finansowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
KWESTIE WSPÓLNE B: Wzajemna komunikacja i udział interesariuszy . . . . . . . . . . . . 62
KWESTIE WSPÓLNE C: Organizacja i rozwój personelu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
KWESTIE WSPÓLNE D: Etyczny wymiar profilaktyki uzależnień od narkotyków . . . 64
1.. Ocena potrzeb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
1.1.
Przegląd antynarkotykowych strategii i ustawodawstwa . . . . . . . . . . . . . . 66
1.2.
Ocena używania narkotyków i potrzeb społeczności. . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
1.3.
Określenie potrzeby – uzasadnienie interwencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
1.4.
Rozpoznanie grupy docelowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
2.. Ocena zasobów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
2.1.
Ocena grupy docelowej i zasobów społeczności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
2.2.
Ocena własnego potencjału . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
3.. Ramy programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
3.1.
Zdefiniowanie grupy docelowej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
3.2.
Zastosowanie modelu teoretycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
3.3.
Określenie celów strategicznych, programowych i cząstkowych. . . . . . . . 74
3.4.
Określenie miejsca realizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
3.5.
Odwołanie się do dowodów skuteczności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
3.6.
Ustalenie harmonogramu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
4.. Konstrukcja Interwencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
6
4.1.
Projektowanie z myślą o jakości i skuteczności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
4.2.
Działania w przypadku wyboru istniejącej interwencji . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
4.3.
Dopasowanie interwencji do grupy docelowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
4.4.
Działania w przypadku planowania ewaluacji końcowych . . . . . . . . . . . . . 88
Spis treści
5.. Zarządzanie I Mobilizacja Zasobów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
5.1.
Zaplanowanie programu – przedstawienie planu projektu . . . . . . . . . . . . . 82
5.2.
Określenie wymagań finansowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
5.3.
Powołanie zespołu do realizacji programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
5.4.
Rekrutacja i utrzymanie uczestników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
5.5.
Przygotowanie materiałów do realizacji interwencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
5.6.
Opis programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
6.. Realizacja i monitoring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
6.1.
Działania w przypadku interwencji pilotażowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
6.2.
Realizacja interwencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
6.3.
Monitoring w fazie realizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
6.4.
Modyfikacje w fazie realizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
7.. Ewaluacje końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
7.1.
Działania w przypadku ewaluacji wyniku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
7.2.
Działania w przypadku ewaluacji procesu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
8.. Rozpowszechnianie i doskonalenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
8.1.
Decyzja czy program powinien być kontynuowany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
8.2.
Rozpowszechnianie informacji o programie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
8.3.
Działania w przypadku raportu końcowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
Podsumowanie procesu samodzielnej oceny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
7
Wprowadzenie
Do kogo kierowany
jest dokument?
► Czy jesteś praktykiem lub pracownikiem pierwszej linii realizującym działania
z zakresu profilaktyki uzależnień od narkotyków w populacjach docelowych?
► Czy jesteś twórcą programów i chciałbyś opracować nową interwencję w obszarze profilaktyki uzależnień od narkotyków?
► Czy jesteś kierownikiem programu profilaktycznego i chciałbyś dokonać przeglądu działań profilaktycznych realizowanych w ramach programu?
► Czy jesteś ewaluatorem i chciałbyś ocenić formalną jakość programu profilaktycznego?
► Czy jesteś specjalistą, który chciałby opracować lub ocenić program profilaktyczny lub promocji zdrowia?
► Czy jesteś regionalnym koordynatorem, który chciałby opracować nowy lokalny
plan działania w oparciu o kryteria jakości?
► Czy chciałbyś podnieść jakość własnych działań profilaktycznych w oparciu
o Europejskie Standardy Jakości w Profilaktyce Uzależnień od Narkotyków?
► Czy chciałbyś ocenić swoje postępy w podnoszeniu jakości własnych działań profilaktycznych?
Jeśli na którekolwiek z powyższych pytań udzieliłeś pozytywnej odpowiedzi, czytaj dalej.
Jeśli jesteś jedną z wielu osób zaangażowanych w działania profilaktyczne w obszarze przeciwdziałania narkomanii, niniejszy poradnik może okazać się dla Ciebie
przydatny. Stanie się tak w szczególności jeśli jesteś specjalistą zajmującym się planowaniem lub wdrażaniem działań, programów lub innych inicjatyw zawiązanych
z profilaktyką uzależnień od narkotyków. Prezentowany poradnik zawiera odpowiedzi na następujące zasadnicze pytania:
► Czym jest jakość w profilaktyce uzależnień od narkotyków?
► Co to są standardy jakości w profilaktyce uzależnień od narkotyków?
► Jak mógłbym skorzystać z narzędzi do oceny jakości swojej pracy?
► Jak mogę lepiej zrozumieć jakość podejmowanych przez siebie działań z zakresu
profilaktyki i jej wsparcia?
11
Niewiele osób zakwestionowałoby pogląd, że profilaktyka jest lepsza (i tańsza) niż
leczenie. Jednakże, wiele działań profilaktycznych nie jest ani skutecznych ani jakościowych a ‘jakość’ ma fundamentalne znaczenie w osiąganiu pozytywnych wyników.
Identyfikacja i promocja jakości w profilaktyce była przedmiotem projektu Europejskich Standardów Jakości w Profilaktyce Uzależnień od Narkotyków (EDPQS).
Jeśli jesteś zainteresowany stosowaniem praktycznych narzędzi stworzonych
w oparciu o EDPQS, które mogą zachęcić Cię i wspomóc w osiąganiu ‘wysokiej jakości’ w codziennej praktyce profilaktycznej, w ramach Twojej grupy roboczej lub
organizacji, niniejszy poradnik może okazać się dla Ciebie znaczącym wsparciem
i pomocą.
Prezentowany dokument omawia narzędzia do pracy profilaktycznej i zawiera instrukcje ich użytkowania.
Listy kontrolne oraz formularz profilu syntezy do samodzielnego wypełniania znajdują się tutaj: www.prevention-standards.eu/toolkit-2
12
1. Co to są Europejskie Standardy
Jakości w Profilaktyce Uzależnień
od Narkotyków (EDPQS)?
Europejskie Standardy (EDPQS) stanowią zbiór zasad wspomagających wypracowanie i ocenę jakości działań w obszarze profilaktyki uzależnień od narkotyków. EDPQS to również narzędzie, które w kompleksowy sposób omawia wszystkie
formalne aspekty działań profilaktycznych dotyczących narkotyków.
EDPQS zostały opracowane przez Europejskie Partnerstwo dla Standardów
w Profilaktyce w ramach projektu współfinansowanego przez Unie Europejską. Europejskie Standardy powstały w wyniku przeglądu i syntezy istniejących międzynarodowych i krajowych standardów oraz konsultacji z ponad 400 profesjonalistami z sześciu
krajów europejskich. EDPQS to pierwszy na skalę europejską system odniesienia
w zakresie wysokojakościowej profilaktyki uzależnień od narkotyków zbudowany na konsensusie i w oparciu o dowody naukowe i doświadczenia praktyczne. Europejskie Standardy mają szerokie zastosowanie, dotyczą działań profilaktycznych (np. edukacja narkotykowa, usystematyzowane programy, działalność środowiskowa, krótkie interwencje), miejsc (np. szkoła, społeczność, rodzina, miejsca rekreacji,
wymiar sprawiedliwości) oraz populacji docelowych (np. młodzież, rodziny, grupy
etniczne). Działania profilaktyczne uwzględniające Europejskie Standardy mogą obejmować substancje legalne takie jak alkohol lub tytoń i/lub nielegalne bądź mogą być
podejmowane w ramach szerszych działań promujących zdrowie.
Standardy Jakości: normy, które pomagają ocenić czy przykładowo działanie lub
realizator spełnia kryteria wysokiej jakości. Standardy Jakości na ogół powstają
w oparciu o konsensus w środowisku zawodowym. Główny nacisk kładziony jest na
strukturalno-proceduralne zagadnienia związane zapewnianiem jakości, np. ewaluacja, skład I kompetencje personelu, bezpieczeństwo uczestników, itp. (zob. Glosariusz w Podręczniku EDPQS).
13
Cykl projektowy EDPQS – trzy
poziomy szczegółowości:
Etapy, Komponenty, Atrybuty
Europejskie Standardy Jakości w Profilaktyce Uzależnień od Narkotyków zostały
uszeregowane chronologicznie w formie cyklu projektowego począwszy od tworzenia poprzez wdrażanie a skończywszy na ewaluacji działań profilaktycznych (Diagram 1). Pełna lista Standardów znajduje się w Podręczniku EDPQS: www.prevention-standards.eu/manual/
Rozpowszechnianie
i Doskonalenie
Ocena Potrzeb
Ocena Zasobów
Trwałość
i Finansowanie
Ewaluacje Końcowe
KWESTIE WSPÓLNE
Organizacja i rozwój
personelu
Realizacja i Monitoring
Wzajemna komunikacja
i Udział interesariuszy
Ramy Programu
Etyczny wymiar
profilaktyki uzależnień
od narkotyków
Zarządzanie
i Mobilizacja Zasobów
Konstrukcja Interwencji
Diagram 1: Cykl EDQPS
Cykl projektowy składa się z ośmiu etapów plus kwestie wspólne. Jest to uproszczony model działań profilaktycznych, który profesjonaliści winni adaptować do konkretnych warunków własnej pracy. Każdy etap projektowy dzieli się na komponenty,
które określają jakie działania należy podejmować. We wszystkich etapach projektowych wyodrębniono w sumie 31 komponentów plus dodatkowo cztery komponenty
(tzw. kwestie wspólne) właściwe dla wszystkich etapów (Diagram 2).
Kwestie wspólne
A: B: C: D: 14
Trwałość i finansowanie
Wzajemna komunikacja i udział interesariuszy
Organizacja i rozwój personelu
Etyczny wymiar profilaktyki uzależnień od narkotyków
Wprowadzenie
1. Ocena Potrzeb
1.1
1.2
1.3 1.4 Przegląd antynarkotykowych strategii i ustawodawstwa
Ocena używania narkotyków i potrzeb społeczności
Określenie potrzeby – Uzasadnienie interwencji
Rozpoznanie grupy docelowej
2.Ocena Zasobów
2.1 Ocena grupy docelowej i zasobów społeczności
2.2 Ocena własnego potencjału
3. Ramy Programu
3.1
3.2
3.3 3.4 3.5 3.6 Zdefiniowanie grupy docelowej
Zastosowanie modelu teoretycznego
Określenie cellów strategicznych, programowych i cząstkowych
Określenie miejsca realizacji
Odwołanie się do dowodów skuteczności
Ustalenie harmonogramu
4. Konstrukcja Interwencji
4.1 4.2 4.3
4.4
Projektowanie z myślą o jakości i skuteczności
Działania w przypadku wyboru istniejącej interwencji
Dopasowanie interwencji do grupy docelowej
Działania w przypadku planowania ewaluacji końcowych
5. Zarządzanie i Mobilizacja Zasobów
5.1 5.2
5.3
5.4 5.5 5.6 Zaplanowanie programu – przedstawienie planu projektu
Określenie wymagań finansowych
Powołanie zespołu do realizacji programu
Rekrutacja i utrzymanie uczestników
Przygotowanie materiałów do realizacji interwencji
Opis programu
6. Realizacja i Monitoring
6.1 6.2 6.3 6.4 Działania w przypadku interwencji pilotażowej
Realizacja interwencji
Monitoring w fazie realizacji
Modyfikacje w fazie realizacji
7. Ewaluacje Końcowe
7.1 Działania w przypadku ewaluacji wyniku
7.2 Działania w przypadku ewaluacji procesu
15
8. Rozpowszechnianie i Doskonalenie
8.1 Decyzja czy program powinien być kontynuowany
8.2 Rozpowszechnianie informacji o programie
8.3 Działania w przypadku raportu końcowego
Diagram 2: Komponenty EDPQS
Proszę zauważyć, że numeracja w ramach komponentów nie odzwierciedla ani
hierarchii ważności ani chronologii.
Atrybuty (Diagram 3) stanowią trzeci poziom standardów i szczegółowo definiują
każdy komponent. W przypadku przeglądu własnych działań, poszczególne atrybuty
określają w jakim stopniu wdrożono dany komponent.
1.1 Przegląd antynarkotykowych strategii i ustawodawstwa:
STANDARD PODSTAWOWY
UWAGI I PRZYKŁADY
1.1.1 Wiedza na temat ustawodawstwa i strategii antynarkotykowych jest wystarczająca do
realizacji programu.
Przykłady ustawodawstwa i strategii:
odpowiednie akty prawne dotyczące
narkotyków, alkoholu, tytoniu, leków,
substancji lotnych; polityka w zakresie
edukacji zdrowotnej.
Diagram 3 (przykład atrybutu w komponencie 1.1)
Na poziomie atrybutu, Standardy dzielą się na podstawowe i specjalistyczne (jakość
na wyższym poziomie; zob. Diagram 4). Warto zajrzeć do Podręcznika EDPQS celem
zapoznania się z właściwym kontekstem tego podziału. Atrybuty pozwalają na przegląd Standardów w odniesieniu do różnych działań profilaktycznych i przy uwzględnieniu różnych możliwości organizacji.
STANDARD SPECJALISTYCZNY
1.1.3 Program spełnia lokalne, regionalne, krajowe i/lub międzynarodowe standardy i zalecenia.
UWAGI I PRZYKŁADY
Standard Podstawowy jeśli wymaga
tego obowiązująca strategia czy prawo.
Przykład Standardów: istniejące standardy w zakresie przyjazności programów dla młodych ludzi (np. Department of Health, 2007).
Diagram 4 (przykład standardu specjalistycznego w komponencie 1.1)
Podręcznik EDPQS zachęca praktyków i innych profesjonalistów z obszaru profilaktyki do zastanowienia się w jakim stopniu istniejące działania spełniają Standardy oraz
jak można je udoskonalić żeby uzyskać (jeszcze) lepsze i trwalsze efekty.
W niniejszym Poradniku znajdują się narzędzia (Listy kontrolne i Kwestionariusze)
opracowane na podstawie EDPQS. Mają one na celu pomóc profesjonalistom, dla któ16
Wprowadzenie
rych standardy jakości w profilaktyce stanowią nowość i którzy pragną dowiedzieć się
więcej na ten temat.
Podręcznik EDPQS zawierający komplet standardów można pobrać tutaj:
www.prevention-standards.eu/manual
17
2. Praktyczne zastosowanie
Poradnika EDPQS – Samodzielna
Ocena i Autorefleksja?
Niniejszy poradnik ma na celu wsparcie i ułatwianie codziennej pracy oraz wypełnienie luki między nauką a praktyką. W szczególności, może on stanowić pomoc
w planowaniu bądź wdrażaniu działań profilaktycznych. Może również służyć jako
model komunikacji między różnymi specjalistami od profilaktyki, wspomagać rozwój
zawodowy i organizacyjny a także pomagać w orientowaniu kultury zawodowej w obszarze profilaktyki na wysoką jakość.
Celem prezentowanego poradnika jest wsparcie i promocja samodzielnego uczenia się, autorefleksji i samodoskonalenia. Zestaw ma służyć podnoszeniu
świadomości co do potrzeby ‘wysokojakościowej’ profilaktyki uzależnień od narkotyków. Nie chodzi tu o zewnętrzną weryfikację czy ocenę Twoich działań: zestaw daje
możliwość zwiększenia skuteczności codziennej pracy a także uwzględnienia ważnych kwestii dotyczących zapewniania jakości w Twoich wysiłkach dotyczących zapobiegania używania substancji psychoaktywnych i promocji zdrowia.
Europejskie Standardy kładą nacisk na następujące aspekty działań profilaktycznych (zob. również dokument pt. Stanowisko EDPQS pod adresem: www.prevention
-standards.eu/position-paper):
► Adekwatność działań od potrzeb populacji docelowych oraz zgodność ze strategiami (między)rządowymi
► Przestrzeganie przyjętych norm etycznych
► Integracja i promocja dorobku naukowego (ang. scientific evidence base)
► Wewnętrzna spójność, wykonalność i trwałość projektów.
Korzystanie z niniejszego zestawu wymaga podstawowej wiedzy i zrozumienia
Standardów w obszarze profilaktyki uzależnień od narkotyków i/lub promocji zdrowia.
Uwaga: o ile Europejskie Standardy stanowią system odniesienia w zakresie sposobów1 opracowywania, wdrażania i kontynuowania programów profilaktycznych,
o tyle nie dyktują one określonych działań w tym zakresie. Tego typu wskazówki
użytkownicy EDPQS znaleźć mogą w zasobach takich jak EMCDDA Best Practice
Portal2 lub International Standards on Drug Use Prevention (więcej szczegółów
w dziale Dodatkowe wskazówki w niniejszym dokumencie).
18
Kiedy korzystać z Poradnika
EDPQS – Samodzielna Ocena
i Autorefleksja?
Niniejszy poradnik może okazać się przydatny w następujących obszarach:
Przegląd jakości funkcjonujących lub zrealizowanych programów profilaktycznych
Ocena czy działanie profilaktyczne jest lub może być uznane za wysokojakościowe
 Ocena jakości planu projektu profilaktycznego
Podniesienie kompetencji zawodowych w odniesieniu do siebie, swojej grupy roboczej lub organizacji
Wsparcie wysokojakościowego planowania nowej interwencji profilaktycznej3.
Ponadto, zestaw może być wykorzystywany do:
► Samodzielnej oceny własnych działań na poziomie indywidulanym
► Autorefleksji lub dyskusji grupowej w ramach tego samego programu profilaktycznego (np. przez zespół praktyków, którzy pracują bezpośrednio z populacja
docelowa programu)
► Oceny działań profilaktycznych w ramach tej samej organizacji (np. przez kierowników programów) lub u różnych realizatorów (np. przez regionalne zespoły planowania).
19
Co zawiera Poradnik EDPQS
– Samodzielna Ocena
i Autorefleksja?
Niniejszy poradnik ma wspomagać codzienną praktykę i umożliwiać przegląd jakości nowych, realizowanych lub zakończonych działań w oparciu o EDPQS. Można
wykorzystywać go do nieformalnych celów takich jak autorefleksja obejmująca identyfikację mocnych stron lub obszarów wymagających dalszego rozwoju i szkolenia
zawodowego.
Zasadnicze elementy zestawu to narzędzia o określonym stopniu zaawansowania
(od zastosowania podstawowego po kompleksowe). Narzędzia te można stosować
niezależnie lub łącznie w zależności od potrzeb, etapu oraz konkretnych uwarunkowań działań profilaktycznych.
Poradnik zawiera:
Szablon Planu pracy w zakresie samodzielnej oceny
 Listę kontrolną – Ocena Jakości bieżących działań – zawiera kilka pytań na poziomie komponentów EDPQS: są to pytania zamknięte (wymagane odpowiedzi:
Tak lub Nie) oraz oceny osiągnięcia każdego Standardu i komponentu na skali
 Profil Syntezy Jakości (ang. Quality Synthesis Profile) – pokazuje w graficzny
sposób jak działania profilaktyczne odnoszą się do EDPQS na każdym etapie
oraz w całym cyklu projektowym; identyfikuje obszary krytyczne wymagające
poprawy
 Kwestionariusz – Wsparcie Doskonalenia (ang. Improvement Support Questionnaire) – zawiera otwarte pytania poziomie Komponentów standardów
i stanowi pomoc w autorefleksji na temat własnych działań oraz planowaniu
działań doskonalących
 Szablon Planu Działania – zawiera podsumowanie działań, jakie należy podjąć
 Dział Dodatkowe Wskazówki – wskazuje dodatkowe narzędzia oparte na dowodach naukowych, które wspomagają i orientują działania doskonalące w kierunku wysokiej jakości.
Materiały w niniejszym poradniku są również dostępne na stronie internetowej:
www.prevention-standards.eu/toolkit-2
20
3. Przed samodzielną oceną:
Plan pracy
W celu ułatwienia samodzielnej oceny poniżej zamieszczono listę pytań, które
mają pomóc w zaplanowaniu tego działania przy uwzględnieniu konkretnych uwarunkowań Twojego programu profilaktycznego lub organizacji:
a. Czy planujesz korzystać z prezentowanego zestawu poradnika samodzielnie?
b. Czy zamierzasz zaangażować swój zespół?
c. Czy jest ktoś jeszcze kogo powinieneś zaangażować? Jakie byłyby zdania tych osób?
d. Co chcesz osiągnąć? Jaki jest cel tej samodzielnej oceny?
e. Ile czasu i jakie środki możesz przeznaczyć na dokonanie samodzielnej oceny?
f. Czy planujesz regularnie powtarzać niniejsze działanie?
Odpowiedzi na powyższe pytania warto uporządkować w formie Planu pracy za
pomocą poniższego szablonu (Diagram 5):
PLAN PRACY W ZAKRESIE SAMODZIELNEJ OCENY WEDŁUG EDPQS
Działania
Osoba
Kto jeszcze
profilakodpowied- będzie zaan- Jaki jest cel
tyczne,
zialna za
gażowany?
tej sainterwencje,
niniejszą
Jakie będą modzielnej
programy,
samodziel- zadania tych
oceny?
inicjatywy
ną ocenę?
osób?
wymagające
uwagi
Jakie są
Jakie środki
terminy
zostaną
rozpoczęcia
wykorzys- i zakończetane?
nia działania?
Diagram 5: Szablon Planu pracy
21
4. Instrukcje korzystania z List
kontrolnych do Samodzielnej
Ocen i Autorefleksji
Listy kontrolne zostały oparte na EDPQS. Podzielono je według ośmiu etapów projektowych i kwestii wspólnych. Listy kontrolne odnoszą się głównie do Standardów
podstawowych i podsumowują standardy na poziomie atrybutów (zgodnie z Działem
1 niniejszego dokumentu).
Podczas korzystania z List kontrolnych nie trzeba stosować się do nich w chronologicznym porządku cyklu. Można je adaptować w oparciu o konkretne uwarunkowania
własnej pracy profilaktycznej. Na przykład, jeśli działanie jest już w fazie implementacyjnej można zacząć Listę od tego momentu, ponieważ może być ona bardziej zasadna w porównaniu do wcześniejszych etapów dotyczących planowania programu.
Kiedy będziesz już gotowy do refleksji nad własnymi działaniami względem EDPQS oraz identyfikacji mocnych stron lub obszarów wymagających poprawy, dobrym
wsparciem są Lista kontrolna – Ocena Jakości lun Kwestionariusz – Wsparcie Doskonalenia.
Wystarczy skorzystać z jednego z tych narzędzi by skutecznie dokonać samodzielnej oceny i autorefleksji na temat swojej pracy.
Czas wymagany na uzupełnienie całej Listy kontrolnej – Ocena Jakości to około
jedna godzina. Podobną ilość czasu należy przeznaczyć na uzupełnienie każdej części Kwestionariusza – Wsparcie Doskonalenia chociaż faktyczny czas zależeć będzie
od wielu czynników (np. czy chcesz uzupełniać Listę sam czy w ramach własnej grup
roboczej).
Należy rozważyć również następujące kwestie:
► Czy jesteś na zaawansowanym etapie swojego projektu lub w fazie wdrażania programu
► Czy zamierzasz zaangażować swój zespół
► Czy jesteś w stanie poświęcić swój czas i zasoby na samodzielną ocenę
► Czy zamierzasz dokonywać regularnego przeglądu własnych działań
► Czy jesteś skłonny dokonać kompleksowej samodzielnej oceny
► Czy jesteś wystarczająco zmotywowany do doskonalenia własnych działań w oparciu o EDPQS.
22
Wprowadzenie
Jeśli tak, warto podejść do procesu Samodzielnej Oceny i Autorefleksji dwuetapowo w następujący sposób (poniżej znajdują się szczegóły dotyczące Listy kontrolnej
– Ocena Jakości, Profilu Syntezy Jakości i Kwestionariusza- Wsparcie Doskonalenia):
ETAP 1: Sprawdzenie Jakości Działań
Przyjrzyj się własnym działaniom profilaktycznym i sprawdź ich jakość w oparciu
o EDPQS.
► Użyj Listy kontrolnej – Ocena Jakości: spróbuj odpowiedzieć na każde pytanie
i oceń na skali jakość własnych działań na poziomie każdego Komponentu EDPQS.
► Użyj Profilu Syntezy Jakości w celu uzyskania całościowego przeglądu własnych
działań względem EDPQS na poziomie każdego etapu projektowego oraz całego
cyklu projektowego w celu identyfikacji mocnych stron oraz krytycznych obszarów wymagających poprawy.
ETAP 2: Doskonalenie obszarów krytycznych
Doskonal własne działania skupiając się na obszarach zidentyfikowanych w Profilu
Syntezy Jakości jako krytyczne w poprzednim etapie.
► Użyj Kwestionariusza – Wsparcie Doskonalenia: spróbuj odpowiedzieć na pytania dotyczące komponentów w odniesieniu do obszarów krytycznych zidentyfikowanych w Profilu Syntezy Jakości celem wsparcia dalszej dyskusji i kompleksowej
refleksji; określ działania wymagające poprawy; zdefiniuj działania, jakie musisz
zaplanować i podjąć.
Uwaga: Pytania zawarte w Liście kontrolnej – Ocena Jakości i Kwestionariuszu –
Wsparcie Doskonalenia odnoszą się głównie do Standardów podstawowych na poziomie atrybutów.
Podczas odpowiadania na pytania być może będziesz musiał lepiej zrozumieć lub
zdobyć więcej informacji na temat konkretnego standardu EDPQS. Zaleca się, aby
użytkownicy niniejszego Zestawu narzędzi - Samodzielna Ocena i Autorefleksja
zapoznali się z pełną listą Standardów w Podręczniku EDPQS (do pobrania tutaj:
www.prevention-standards.eu/manual). Warto również zapoznać się ze Standardami specjalistycznymi a także przykładami dowodów w celu pełnego zrozumienia
pytań zawartych w kwestionariuszu.
23
Stosowanie Listy kontrolnej
– Ocena Jakości
Każda sekcja Listy kontrolnej zbudowana jest z czterech kolumn:
1. Nazwa komponentu: Zachęcamy do położenia nacisku na główny problem związany z przedmiotowym Standardem
2. Lista pytań związanych z danym komponentem wraz z odnośnikami do właściwych standardów EDPQS na poziomie atrybutów dla łatwiejszego porównywania
3.Odpowiedzi Tak – Nie/Nie jestem pewien – Nie dotyczy do zaznaczenia w każdym
pytaniu
4. Emotikon wskazuje czy działanie profilaktyczne jest prowadzone zgodnie z odpowiednim komponentem EDPQS
► Sugerujemy zaznaczenie emotikona jeśli odpowiedziałeś pozytywnie na (prawie)
wszystkie pytania (70-100%). Na przykład, jeśli do konkretnego komponentu EDPQS są cztery pytania, emotikon należy zaznaczyć jeśli pozytywna odpowiedź została udzielona na trzy lub cztery z nich; jeśli jest pięć pytań, emotikon należy zaznaczyć jeśli pozytywna odpowiedź została udzielona na cztery z nich lub wszystkie pięć, itd. Jeśli w odniesieniu do całego komponentu zaznaczysz odpowiedź
‘Nie dotyczy’, wtedy nie zaznaczasz emotikona.
Rada: odpowiedź ‘Nie dotyczy’ należy zaznaczać jedynie w uzasadnionych przypadkach. Użytkownicy powinni wystrzegać się zbyt pochopnego lub częstego wyboru
tej odpowiedzi i zamiast tego uznawać, że dany Standard ma zastosowanie, ale aktualnie jest niewykonalny.
Rada: Pytania dotyczące komponentów C (Organizacja i rozwój personelu), 5.2
(Określenie wymagań finansowych) i 5.3 (Powołanie zespołu do realizacji programu) zostały wyróżnione niebieskim kolorem jako rekomendowane dla kierowników
programów lub regionalnych koordynatorów zespołów. Jeśli jesteś pracownikiem
pierwszej linii (praktykiem), możesz pominąć te pytania.
24
Jak oceniać zgodność
własnych działań
profilaktycznych z EDPQS?
Jeśli korzystasz z elektronicznej wersji Listy kontrolnej nie musisz martwić się o wynik oceny własnych działań profilaktycznych. Komputer zrobi to za Ciebie.
Jeśli korzystasz z wersji drukowanej Zestawu, będziesz musiał stworzyć własny
profil syntezy jakości na koniec samodzielnej oceny. Uzupełniony profil, na podstawie
odpowiedzi udzielonych w Liście kontrolnej – Ocena Jakości, pokaże w jakim stopniu
Twoje działania zgodne są z EDPQS (emotikony).
Na Profilu zaznacz kratki (komponenty) tam gdzie podczas uzupełniania Listy kontrolnej postawiłeś (Diagram 6).
Diagram 6: Profil Syntezy Cyklu Projektowego, przykład odręcznego uzupełnienia
Na kolejnej stronie (Diagram 7) znajduje się wersja do druku Profilu Syntezy Cyklu Projektowego. Po uzupełnieniu można wyliczyć wynik końcowy. Diagram można
również pobrać ze strony: www.prevention-standards.eu/toolkit-2. Jeśli korzystasz z wersji elektronicznej, komputer obliczy wynik za Ciebie.
25
Diagram 7: Profil syntezy
Przeanalizuj swój Profil Syntezy Jakości i rozważ następujące kwestie:
► Co sądzisz o wyniku?
► Czy uzyskana ocena odpowiada Twoim oczekiwaniom?
► Czy coś Cię zaskoczyło?
► Czy jesteś zadowolony z odpowiedzi podanych w Liście kontrolnej – Ocena Jakości
(Etap 1)?
Kiedy będziesz gotowy możesz przystąpić do Etapu 2: przeanalizuj niezaznaczone
kratki (odpowiadające komponentom cyklu projektowe) w profilu syntezy i zastosuj
Kwestionariusz – Wsparcie Doskonalenia w celu głębszego zbadania każdego komponentu wymagającego poprawy.
26
Stosowanie Kwestionariusza
– Wsparcie Doskonalenia
Kwestionariusz odzwierciedla chronologiczny porządek cyklu projektowego.
Na początku Kwestionariusza znajduje się zestawienie podstawowych Standardów na poziomie komponentu.
Kwestionariusz składa się z trzech kolumn:
1. Kwestie do rozważania: niektóre pytania odnośnie do Standardów mają formę
otwartą (jak, co, kto, itp.) w celu ułatwienia analizy. Podano również dla odnośniki
do właściwych atrybutów EDPQS dla łatwiejszego porównywania.
2. Uwagi na temat sytuacji bieżącej: ta kolumna pozwala na skomentowanie własnych
działań oraz wskazanie barier lub możliwości spełnienia standardów.
3. Działania do podjęcia: ta kolumna pozwala określić działania i zmiany wymagane
do poprawy sytuacji bieżącej. Działania i zmiany powinny mieć realistyczny wymiar. Jednakże warto również odnotować długofalowe działania i cele, którymi
można się zająć w późniejszym terminie.
27
5. Po samodzielnej ocenie:
Plan działania
Poniższa tabela może służyć do podsumowania wyników Listy kontrolnej – Ocena
Jakości i Kwestionariusza – Wsparcie Doskonalenia.
PODSUMOWANIE SAMODZIELNEJ OCENY WEDŁUG EDPQS
Przegląd własnych działań w oparciu o Europejskie Standardy:
Wypełnił:
Data:
Kolejna ocena:
Plan działania
Działania do podjęcia:
Zestawienie najważniejszych działań:
Osoba
odpowiedzialna
Termin
Wpływ na zasoby:
Wymagane zasoby:
(np. co jest konieczne do podjęcia określonych działań i jak można to zdobyć?)
28
Dostępne zasoby:
(np. na jakich istniejących strukturach,
sieciach lub wskazówkach można
bazować?)
Dodatkowe wskazówki
Europejskie Standardy Jakości w Profilaktyce Uzależnień od Narkotyków (EDPQS)
Strona projektu zawierająca również pozostałe zestawy narzędzi:
www.prevention-standards.eu
EMCDDA Best Practice Portal
Zbiór skutecznych modeli profilaktycznych oraz innych rodzajów interwencji na stronie Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA):
www.emcdda.europa.eu/best-practice
EMCDDA’s Prevention and Evaluation Resources Kit (PERK)
Narzędzie służące poprawie planowania na stronie EMCDDA:
www.emcdda.europa.eu/publications/perk
Narzędzie zawiera wskazówki w zakresie profilaktyki opartej na dowodach naukowych oraz promuje koncepcję wzajemnych powiązań między planowaniem a ewaluacją. Zawiera etapowy instruktaż wspomagający badanie czy projekt został prawidłowo i rzetelnie opracowany.
UNODC International Standards on Drug Use Prevention
Dokument opublikowany przez Biuro Narodów Zjednoczonych do spraw Narkotyków
i Przestępczości (UNODC) podsumowuje aktualny dorobek naukowy kierowany do
twórców strategii i praktyków. Zawiera opisy interwencji i strategii, które uznano za
skuteczne. Wskazuje również na te działania, które mają niewielkie szanse na generowanie pozytywnych wyników. www.unodc.org/unodc/en/prevention/prevention
-standards.html
29
Podziękowania
ASL Milano pragnie podziękować następującym interesariuszom, którzy wnieśli wkład
w Fazę II projektu EDPQS (2013-2015):
Członkowie „Lombardia Regional Prevention Network”
Luca Biffi, Margherita Marella, Stefania Vizzardi, Walter De Agostini, Leone A. Lisè, Carlo
Pellegrini, Celeste Zagheno, Valter Drusetta,
Paola Duregon, Alessandra Meconi, Ornella Perego, Elisabetta Mauri, Valentina Salinetti, Marina Salada, Massimo Ruggeri, Manuel Benedusi,
Franco Taverna, Simone Feder
Członkowie Milan Local Prevention Network Committee
Riccardo C. Gatti, Anna Silvestri, Nicola Iannacone, Stefano Serralunga, Simona Pesole,
Elisa Soncin, Laura Stampini, Eleonora Cola, Alessandra Govi, Angela Campanelli, Emanuela Mazza, Salvatore Mirante, Laura Puddu, Alessandra De Bernardis
Specjaliści z Drug Prevention Unit, Drug Addiction Department, Asl Milano
Paola Ghilotti, Sandro Brasca, Franca Colombo, Dario Gianoli, Olga Picozzi, Francesca
Mercuri, Cristina Bergo, Giusi Gelmi, Tiziana Antonini, Guendalina Locatelli, Mariella
Antichi, Elena Giovanetti, Sonia Bergamo, Riccardo Valenti, Simonetta Conti
Niniejszy Zestaw narzędzi był testowany przez interesariuszy z Austrii, Grecji i Włoch.
Autorzy pragną podziękować tym osobom za poświęcony czas, przekazaną wiedzę
oraz informacje zwrotne na temat wersji roboczej materiałów.
30
Przypisy
Standard Jakości: norma, która pomaga ocenić czy dane działanie, realizator,
itp. spełnia kryteria wysokiej jakości. Standardy Jakości na ogół powstają
w oparciu o konsensus w środowisku zawodowym. Główny nacisk kładziony jest
na strukturalno-proceduralne zagadnienia związane z zapewnianiem jakości,
np. ewaluacja, skład i kompetencje personelu, bezpieczeństwo uczestników, itp.
(Glosariusz Podręcznika EDPQS).
1
www.emcdda.europa.eu/best-practice
2
W celu poprawy planowania warto sięgnąć do Prevention and Evaluation Resources
Kit (PERK) – www.emcdda.europa.eu/ publications/perk. Narzędzie to zawiera
wskazówki w zakresie profilaktyki opartej na dowodach naukowych oraz promuje
koncepcję wzajemnych powiązań między planowaniem a ewaluacją. Znajduje
się tam również etapowy instruktaż wspomagający badanie czy projekt został
prawidłowo i rzetelnie opracowany.
3
31
Stosowanie Listy kontrolnej
– Ocena Jakości
1. Nazwa komponentu: Zachęcamy do wyszczególnienia głównego problemu związanego z przedmiotowym Standardem
2. Lista pytań związanych z danym komponentem oraz wskazaniem właściwych
standardów EDPQS na poziomie atrybutów dla łatwiejszego porównywania
3. Odpowiedzi Tak – Nie/Nie jestem pewien – Nie dotyczy do zaznaczenia w każdym
pytaniu
4. Emotikon wskazuje czy działanie profilaktyczne jest prowadzone zgodnie z każdym komponentem EDPQS
Sugerujemy zaznaczenie emotikona jeśli odpowiedziałeś pozytywnie na (prawie) wszystkie pytania (70-100%). Na przykład, jeśli do konkretnego komponentu
EDPQS są cztery pytania, emotikon należy zaznaczyć jeśli pozytywna odpowiedź
została udzielona na trzy lub cztery z nich; jeśli jest pięć pytań, emotikon należy zaznaczyć jeśli pozytywna odpowiedź została udzielona na cztery z nich lub wszystkie pięć, itd. Jeśli w odniesieniu do całego komponentu zaznaczysz odpowiedź
‘Nie dotyczy’, wtedy nie zaznaczasz emotikona.
Każda sekcja Listy kontrolnej zbudowana jest z czterech kolumn:
U góry każdego komponentu znajduje się podsumowanie Standardów podstawowych.
1. Nazwa komponentu: „Zachęcamy do…” położenia nacisku na główny problem
związany z przedmiotowym Standardem
2. Lista pytań związanych z danym komponentem wraz z odnośnikami do właściwych standardów EDPQS na poziomie atrybutów dla łatwiejszego porównywania
3. Odpowiedzi Tak – Nie/Nie jestem pewien – Nie dotyczy do zaznaczenia w każdym
pytaniu
4. Emotikon wskazuje czy działanie profilaktyczne jest prowadzone zgodnie z odpowiednim komponentem EDPQS:
Sugerujemy zaznaczenie emotikona jeśli odpowiedziałeś pozytywnie na (prawie)
wszystkie pytania (70-100%). Na przykład, jeśli do konkretnego komponentu EDPQS
są cztery pytania, emotikon należy zaznaczyć jeśli pozytywna odpowiedź została
udzielona na trzy lub cztery z nich; jeśli jest pięć pytań, emotikon należy zaznaczyć
jeśli pozytywna odpowiedź została udzielona na cztery z nich lub wszystkie pięć, itd.
35
Jeśli w odniesieniu do całego komponentu zaznaczysz odpowiedź ‘Nie dotyczy’, wtedy nie zaznaczasz emotikona.
Odpowiedź ‘Nie dotyczy’ należy zaznaczać jedynie w uzasadnionych przypadkach. Użytkownicy powinni wystrzegać się zbyt pochopnego lub częstego wyboru
tej odpowiedzi i zamiast tego uznawać, że dany Standard ma zastosowanie, ale aktualnie jest niewykonalny.
Niektóre pytania zostały wyróżnione niebieskim kolorem jako rekomendowane
dla kierowników programów lub regionalnych koordynatorów zespołów. Jeśli jesteś
pracownikiem pierwszej linii (praktykiem), możesz pominąć te pytania.
Niniejsza Lista kontrolna powinna zostać uzupełniona wraz
z innymi materiałami Poradnika 2 dostępnymi pod adresem:
www.prevention-standards.eu/toolkit-2/ - Wprowadzenie do Poradnika 2 wyjaśnia również w jaki sposób wykorzystać odpowiedzi podane w Liście do oceny zgodności własnych działań profilaktycznych za pomocą Profilu Syntezy Jakości.
Kwestie Wspólne
Uwaga: Istnieje wiele powtarzających się tematów w całym cyklu projektowym. W Europejskich Standardach, cztery tematy zostały umieszczone wewnątrz cyklu , ponieważ należy je uwzględniać na każdym etapie projektowym. Nazwano je „kwestiami wspólnymi” i składają się one z czterech komponentów: A, B, C i D.
STANDARDY PODSTAWOWE:
Czy program jest zintegrowany lub
A: Trwałość
i finansowanie powiązany z innymi działaniami
prowadzonymi przez tę samą
organizację lub w ramach innych
Zachęcamy
systemów realizowania działań
do rozważenia różnych
profilaktycznych? EDPQS A2
elementów
Czy program jest trwały i prakw celu
tycznie wykonalny w długim
zapewnienia okresie? EDPQS A1, A3
trwałości
Czy działania są odpowiednie do
kontynuacji
osiągnięcia celów programowych
działań profilaktycznych. i cząstkowych? EDPQS A3
36
Tak
Nie /
Nie
Nie
dotyczy
jestem
(ND)
pewien
*
Czy w ramach programu środki finansowe pozyskiwane są
z różnych źródeł?
EDPQS A4
Czy istnieje strategia finansowania na piśmie? EDPQS A10
B: Wzajemna
komunikacja
i udział interesariuszy
Zachęcamy
do identyfikowania
właściwych
interesariuszy, których
może dotyczyć program, oceny
związku
z programem oraz
kluczowych
aspektów ich
udziału
Czy program uzwnaje, że inne
osoby, grupy, organizacje wnoszą
wkład w profilaktykę uzależnień
od narkotyków? EDPQS B1-2
Czy organizacja realizująca
program współpracuje z innymi podmiotami i instytucjami?
EDPQS B6
Czy zidentyfikowano wszystkich
właściwych interesariuszy na
potrzeby programu?
EDPQS B3
Czy najważniejsi interesariusze
(w tym grupa docelowa) biorą udział w opracowywaniu i realizowaniu programu? EDPQS B3-B5
Czy istnieją mechanizm, które
zapewniają regularna wymianę
informacji w ramach zespołu
(spotkania, narzędzia powiadamiające, itp.)?
EDPQS B7
C: Organizacja Czy określono wymagania
w zakresie kompetencji do
i rozwój perskutecznej realizacji programu?
sonelu
EDPQS C1, C2
Zachęcamy
Czy w oparciu o analizę potrzeb
do dbałości
szkoleniowych prowadzone są
o adekwatwysokojakościowe szkolenia
ność komczłonków personelu, którzy
petencji
pracują bezpośrednio z grupą
członków
docelową? EDPQS C3-C7
personelu
do wymagań Czy członkowie personelu otrzymuj a stałe wsparcie w trakcie
programu
oraz należyte- realizacji programu (np. poprzez
go wspierania superwizje czy ustrukturyzowane
wsparcie koleżeńskie)? EDPQS
personelu
C8, C9
37
D: Etyczny
wymiar
profilaktyki
uzależnień od
narkotyków
Czy program bazuje na pisemnym kodeksie etycznym oraz
innych w właściwych dokumentach? EDPQS D1, D2, D4
Czy program odwołuje się do
konkretnych przepisów chroniąZachęcamy
cych prawa uczestników (np.
do uwzględprawo do otrzymywania transparniania zasad
entnych informacji o programie;
etycznego
ochrona danych uczestników)?
podejścia oraz EDPQS D3, D8-D10
nie zakładaCzy program uwzględnia wartośnia, że
ci uczestników i szanuje stosunek
działania
profilaktyczne do interwencji (np. program jest
wrażliwy kulturowo)?
są z definicji
EDPQS D11
etyczne i koCzy program generuje oczywiste
rzystne
korzyści dla uczestników przy
braku bądź niskim ryzyku negatywnego wpływu na uczestników?
EDPQS D6-D7
Czy istnieje procedura na piśmie
dotycząca incydentów związanych z narkotykami, skarg lub
potrzeb, których nie można
rozwiązać w ramach programu?
EDPQS D5, D13, D14
Czy uczestnicy i personel mają
zapewnione bezpieczeństwo?
EDPQS D12
* Możesz zaznaczyć emotikon jeśli udzieliłeś pozytywnych odpowiedzi na (prawie) wszystkie pytanie. Więcej informacji w części Wprowadzenie do Zestawu Narzędzi 2.
38
1. Ocena Potrzeb
Uwaga: Standardy na tym etapie skłaniają do zadbania o zasadność interwencji oraz
wyjścia naprzeciw właściwym potrzebom i grupom docelowym
1.1
Przegląd
antynarkotykowych
strategii i ustawodawstwa
W trakcie
planowania
lub realizowania programu
zachęcamy do
zdobycia przeglądu właściwych strategii
i przepisów
tak by cały
program w ramach programu wpisywał
się w szersze
działania profilaktyczne.
Tak
Nie /
Nie
Nie
dotyczy
jestem
(ND)
pewien
Czy członkowie personelu posiadają odpowiednią wiedzę na temat
ustawodawstwa i strategii antynarkotykowych? EDPQS 1.1.1
Czy opis programu jasno odwołuje się do najważniejszych dokumentów? EDPQS 1.1.2
Czy program służy realizacji
celów i priorytetów lokalnych,
regionalnych, krajowych i/lub
międzynarodowych strategii
i polityk? EDPQS 1.1.2
39
1.2 Ocena
używania
narkotyków
i potrzeb
społeczności
Zachęcamy
do sięgania
do wielu
różnych
źródeł
danych
w celu lepszego zrozumienia wzorów
używania
narkotyków
oraz kontekstów tego
zjawiska.
Czy program bazuje na empirycznej i aktualnej ocenie wzorów
używania w grupach docelowych? EDPQS 1.2.1, 1.2.4
Czy przeprowadzone badania
bazują na opierają się na aktualnych doniesieniach epidemiologicznych? EDPQS 1.2.2, 1.2.4
W przypadku zbierania nowych
danych, czy odbywa się to
w sposób etyczny?
EDPQS 1.2.3
w sposób etyczny?
EDPQS 1.2.3
Czy zbadane zostały inne potrzeby grupy docelowej/społeczności w odniesieniu do używania
narkotyków?
EDPQS 1.2.5
w sposób etyczny?
EDPQS 1.2.3
Czy proces badania potrzeb jest
udokumentowany na piśmie
(w tym zawiera źródła danych)?
EDPQS 1.2.6
40
1.3
Określenie
potrzeby –
Uzasadnienie
interwencji
Zachęcamy
do przedstawienia,
w oparciu
o rzeczowe
informacje,
charakterystyki głównych
potrzeb
grupy docelowej/ społeczności celem
uzasadnienia
interwencji
1.4
Rozpoznanie
grupy docelowej
Zachęcamy
do aktualizacji danych
na temat
używania
narkotyków
o informacje
dotyczące
kultury grupy
docelowej
i jej stosunku
do używania narkotyków w celu
zadbania
o kulturową
zasadność
interwencji
Czy istnieje pisemny opis potrzeb
grupy docelowej, który uzasadniałby interwencję? EDPQS
1.3.1-3, 1.3.7
Czy pisemny opis wskazuje jakie
powinny być cele programu?
EDPQS 1.3.3
Czy program uwzględnia istniejące i nowe programy profilaktyczne w danym obszarze
(geograficznym) lub wobec
przedmiotowej grupy docelowej?
EDPQS 1.3.4-5
Czy program wypełnia lukę w aktualnej ofercie profilaktycznej
w obszarze narkotyków (np. dotyczy grup, których nie obejmują
inne programy/usługi)? EDPQS
1.3.5-6
Czy potencjalna grupa docelowa została wybrana w oparciu
o ocenę potrzeb?
EDPQS 1.4.1
Czy stosunek grupy docelowej do
używania narkotyków był przedmiotem oceny potrzeb? EDPQS
1.4.2
Czy kultura grupy docelowej (np.
mniejszość etniczna, wspólnota
religijna, subkultura młodzieżowa) była przedmiotem oceny
społecznej? EDPQS 1.4.2
Jeśli to możliwe, czy określono
i podano ocenie czynniki ryzyka i czynniki chroniące mające
związek z grupą docelową?
EDPQS 1.4.3-6
41
2. Ocena Zasobów
Uwaga: Standardy na tym etapie skłaniają do analizy i oceny dostępnych zasobów
w celu uzyskania to praktycznej wiedzy na temat typu, zakresu i wykonalności programu.
2.1
Ocena grupy
docelowej
i zasobów
społeczności
W celu zadbania o wykonalność
programu
zachęcamy
do zbadania
związku programu z grupą
docelową
2.2 Ocena
własnego
potencjału
Zachęcamy
do oceny
własnych
zasobów
i potencjału
w celu lepszego zaplanowania programu
42
Czy wiadomo kto może sprzeciwiać się programowi a kto go
popierać? EDPQS 2.1.1
Czy określono sposoby zwiększenia wsparcia dla programu, tam
gdzie to konieczne? EDPQS 2.1.1
Czy program uwzględnia zdolności (wiedza, umiejętności)
i dostępność grupy docelowej
oraz innych ważnych interesariuszy do uczestnictwa w programie? EDPQS 2.1.2
Czy poddano ocenie własne
zasoby i potencjał pod kątem
możliwości wykorzystania w programie? EDPQS 2.2.1
Czy w ramach oceny zasobów
zbadano zasoby ludzkie (np.
dostępność personelu)? EDPQS
2.2.1
zbadano zasoby organizacyjne
i techniczne (np. dostępność
pomieszczeń, komputerów)?
EDPQS 2.2.1
Tak
Nie /
Nie
Nie
dotyczy
jestem
(ND)
pewien
zbadano zasoby finansowe (np.
dostępność funduszy)? EDPQS
2.2.1
zbadano możliwości dotarcia do
grupy docelowej oraz kontakty
zawodowe? EDPQS 2.2.1
3. Ramy Programu
Uwaga: Standardy na tym etapie skłaniają do jasnego określenia kluczowych elementów programu w oparciu o metodyczne i dowodowe podejście
Tak
Nie /
Nie
Nie
dotyczy
jestem
(ND)
pewien
3.1
Zdefiniowanie
Czy istnieje na piśmie opis grupy
grupy docedocelowej? EDPQS 3.1.1
lowej
Zachęcamy do
jasnego scharakteryzowania grupy
docelowej
interwencji
Czy grupa docelowa została
szczegółowo określona i wpisuje się w przedmiot programu?
EDPQS 3.1.1
3.2
Zastosowanie
modelu teoretycznego
Czy program oparto na udowodnionych naukowo teoriach/
modelach zmiany zachowania?
EDPQS 3.2.1-2
Zachęcamy do
identyfikacji
modelu teoretycznego,
który zapewni
skuteczność
programu
Czy opis grupy docelowej bazuje
na informacjach uzyskanych
w ramach oceny potrzeb? EDPQS
3.1.1
Czy opis grupy docelowej bazuje
na informacjach uzyskanych
w ramach oceny potrzeb? EDPQS
3.1.1
43
Czy wybrane teorie/ modele są
adekwatne do wyników oceny
potrzeb, działań i celów programu? EDPQS 3.2.2
Czy wybrane teorie/ modele
wyjaśniają w jaki sposób można
zmienić zachowanie grupy docelowej? EDPQS 3.2.2
3.3
Określenie
celów strategicznych, programowych
i cząstkowych
Czy cele strategiczne (długookresowe), programowe
(średniookresowe) i cząstkowe
(krótkookresowe) zostały sformułowane na piśmie EDPQS
3.3.2
Zachęcamy do
zdefiniowania
celów strategicznych, programowych
i cząstkowych,
które uwypuklą korzyści
z uczestnictwa
w programie
Czy cele strategiczne, programowe i cząstkowe tworzą
logiczny ciąg? EDPQS 3.3.3
Czy są cele są adekwatne do
grupy docelowej i czy są właściwe
dla określonych potrzeb? EDPQS
3.3.4
Czy cele programowe i cząstkowe są konkretne, realistyczne
i (w przypadku planowanych
ewaluacji) mierzalne? EDPQS
3.3.5, 3.3.7
Czy szczegółowe cele cząstkowe
zostały sformułowane w oparciu
o spodziewane zmiany u uczestników (tj. oczekiwane wyniki)?
EDPQS 3.3.4, 3.3.6
Czy jest jasne czemu program
ma zapobiegać (np. jakiemu
rodzajowi używania substancji
lub jakim szkodom)? EDPQS
3.3.1
44
3.4
Określenie
miejsca realizacji
Czy miejsce realizacji interwencji
został opisane na piśmie? EDPQS
3.4.1
3.5
Odwołanie się
do dowodów
skuteczności
Czy w trakcie tworzenia programu odwołano się do naukowych
i aktualnych przeglądów i/lub
ważnych publikacji? EDPQS
3.5.1-2
Czy wybrane miejsce
realizacji interwencji
Zachęcamy do jest właściwe dla grupy docestarannego
lowej? EDPQS 3.4.2
określenia
Czy wybrane miejsce
miejsca,
w jaki ma być może przyczynić się do
osiągnięcia pożądanej zmiany?
realizowana
EDPQS 3.4.2
interwencja
W przypadku gdy interwencja
jest realizowana poza siedzibą realizatora (np. szkoła, klub
nocny), czy realizator określił inne
podmioty z którymi należy nawiązać współpracę oraz potencjalne trudności związane z danym
miejscem realizacji programu?
EDPQS 3.4.3
Zachęcamy
do zgłębienia
wiedzy na
temat skutecznych i naukowo udowodnionych
rozwiązań
w planowaniu
Czy w trakcie tworzenia programu odwołano się do naukowych
i aktualnych przeglądów i/lub
ważnych publikacji? EDPQS
3.5.1-2
Czy wiedza na temat naukowo
udowodnionych rozwiązań ma
zastosowanie w warunkach interwencji? Jeśli nie, czy rozważono
wpływ takiego ograniczenia?
EDPQS 3.5.2
45
3.6 Ustalenie
harmonogramu
Zachęcamy
do analizy
niektórych
elementów
programu
w celu ustalenia harmonogramu
Czy sporządzono na piśmie harmonogram programu (najlepiej
w formie graficznej)? EDPQS 3.6.1
Czy harmonogram przedstawia
przebieg całego programu
(w tym kamienie milowe i terminy)? EDPQS 3.6.2
Czy harmonogram zawiera podział
na działania interwencyjne oraz
pozostałe (np. monitoring, działania administracyjne)? EDPQS 3.6.2
Czy czas realizacji poszczególnych działań został jasno określony? EDPQS 3.6.3
Czy czas realizacji jest adekwatny do osiągnięcia celów cząstkowych? EDPQS 3.6.3
4. Konstrukcja Interwencji
Uwaga: Standardy na tym etapie skłaniają do szczegółowej analizy i oceny konstrukcji planowanej interwencji
4.1
Konstruowanie z myślą
o jakości
i skuteczności
Zachęcamy
do planowania działań
opartych na
dowodach
naukowych,
które uczestnicy uznają za
stymulujące,
ciekawe i rzeczowe
46
Czy treść interwencji odpowiada
zaleceniom w zakresie dobrych
praktyk opartych na dowodach
naukowych? EDPQS 4.1.1-2
Czy program promuje pozytywne
relacje między członkami personelu i uczestnikami? EDPQS 4.1.3
Czy zdefiniowano i uzgodniono
z uczestnikami ukończenie programu? EDPQS 4.1.6
Czy program uznaje i docenia
doświadczenia życiowe uczestników? EDPQS 4.1.4
Tak
Nie /
Nie
Nie
dotyczy
jestem
(ND)
pewien
Czy program szanuje odmienności
uczestników? EDPQS 4.1.5
4.2
Działania
w przypadku wyboru
istniejącej
interwencji
W przypadku
bazowania
na istniejącej
interwencji
zachęcamy
przy jej
wyborze do
rozważenia
istotnych
aspektów
i czynników.
Czy w zadowalającym stopniu
udowodniono skuteczność wybranej interwencji? EDPQS 4.2.1
Czy wybrana interwencja pasuje do uwarunkowań programu
(pożądane cele, miejsce realizacji,
zasoby, grupa docelowa)? EDPQS
4.2.1-2
Czy wyszczególniono autorów
pierwotnej interwencji? EDPQS
4.2.3
Czy modyfikacji pierwotnej interwencji dokonano w staranny i czy
zostały one wskazane? EDPQS
4.2.4-5
Czy zachowano równowagę
między adaptacją i wierną realizacją pierwotnej interwencji?
EDPQS 4.2.4
4.3
Dopasowanie
interwencji do
grupy docelowej
Czy podjęto działania zapewniające adekwatność programu do
konkretnych potrzeb oraz cech
uczestników (np. miejsce realizacji
interwencji)? EDPQS 4.3.1
Zachęcamy do
rozważenia
określonych
cech grupy
docelową
w celu odpowiedniego
dopasowania
interwencji
przed realizacją
Czy dopasowano elementy
programu do określonych cech
uczestników praz innych uwarunkowań (np. język, działania,
przesłania, czas realizacji, liczba
uczestników)? EDPQS 4.3.2
47
4.4
Działania
w przypadku
planowania
ewaluacji
końcowych
Czy ewaluacja jest zaplanowana
lub wdrażana jako istotny element
programu? EDPQS 4.4.1, 4.4.4
Zachęcamy do
rozważenia
i zaplanowania ewaluacji
przed realizacją jako
element
konstrukcji
interwencji.
Czy planowana ewaluacja jest
wykonalna przy uwzględnieniu
dostępnych zasobów? EDPQS
4.4.3, 4.4.7
Czy pisemny plan ewaluacji
wkomponowany jest w konstrukcję interwencji? EDPQS 4.4.2
Czy zdefiniowano wskaźniki ewaluacyjne? EDPQS 4.4.8-10
Czy zdefiniowano procedury
zbierania danych (np. kiedy dane
będą zbierane)? EDPQS 4.4.5-6,
4.4.11-17
W przypadku programów
o ograniczonym zasięgu lub
zasobach, czy rozważono modele
alternatywne (np. monitoring)?
EDPQS 4.4.1
5. Zarządzanie i Mobilizacja Zasobów
Uwaga: Na tym etapie standardy skłaniają do rozważenia i oceny aspektów związanych z zarządzaniem, organizacją oraz kwestii praktycznych, które należy metodycznie zaplanować wraz z konstrukcją interwencji
48
Tak
Nie /
Nie
Nie
dotyczy
jestem
(ND)
pewien
5.1
Zaplanowanie
programu
Czy wyznaczono czas na zaplano- przedstawanie programu? EDPQS 5.1.1-2
wienia planu
projektu
Zachęcamy do
przygotowania i wdrożenia planu
projektu jako
wewnętrznego narzędzia
do kierowania
skuteczną
realizacja
programu
do kierowania
skuteczną
realizacja
programu
5.2
Określenie
wymagań
finansowych
Czy istnieje na piśmie plan projektu zawierający główne zadania
i strategie dotyczące realizacji
programu? EDPQS 5.1.3-7
Czy plan projektu został przygotowany w sposób, który umożliwia łatwe wykorzystanie go do
przeglądu i omawiania postępów
w realizacji programu? EDPQS
5.1.5
Czy istnieje na piśmie plan finansowy? EDPQS 5.2.1
Jeśli tak, czy pisemny plan finansowy wyszczególnia wymagania
Zachęcamy do finansowe (koszty) i możliwości
rozważenia
(budżet) programu? EDPQS
aspektów
5.2.2-7
dotyczących
planowania
Czy istnieje strategia dbająca o to
i zarządzania by koszty programu nie przewyżwymaganiami szały dostępnego budżetu (np.
finansowymi realistyczne kosztorysy, powiąza(koszty) i moż- nie kosztów i budżetu)? EDPQS
liwościami
5.2.3-4, 5.2.6-7, 5.2.9
(budżet)
Czy za nadzór nad budżetem
i procedury księgowe odpowiada
wykwalifikowany pracownik?
EDPQS 5.2.8-10
49
5.3 Powołanie zespołu
do realizacji
programu
Zachęcamy
do rozważenia szczegółowych
kryteriów
powoływania
zespołu odpowiedzialnego
za realizację
programu
Czy plan projektu określa personel wymagany do skutecznej
realizacji programu i czy osoby te
są (prawdopodobnie) dostępne?
EDPQS 5.3.5-7, 5.3.9-10, 5.3.12
Czy istnieje pisemna procedura
doboru personelu i czy spełnia
ona wymogi prawne? EDPQS
5.3.1-2, 5.3.4
Czy role i zadania personelu są
zdefiniowane i rozdzielone pośród członków zespołu? EDPQS
5.3.8, 5.3.11
Czy istnieje na piśmie definicja
struktury i zarządzania organizacją (np. schemat organizacyjny)?
EDPQS 5.3.3
5.4
Rekrutacja
i utrzymanie
uczestników
dotycząca rekrutacji uczestników? EDPQS 5.4.1-2, 5.4.4
Zachęcamy
do określenia
procedury
rekrutacji
i utrzymania
uczestników
Czy podjęto konkretne działania
w celu uatrakcyjnienia uczestnictwa w programie (np. przystępność cenowa, dogodny czas
i lokalizacja, zachęty)? EDPQS
5.4.3
50
5.5
Opracowanie
materiałów
do realizacji
programu
Zachęcamy
do stworzenia opisu
materiałów
koniecznych
do realizacji
programu
(zaplecze
techniczne,
fizyczne
otoczenie,
materiały interwencyjne)
Czy jasno wynika materiały są konieczne do realizacji programu?
EDPQS 5.5.1
W przypadku korzystania z materiałów interwencyjnych (np. filmy
DVD, zeszyty ćwiczeń), czy są one
właściwe dla grupy docelowej?
EDPQS 5.5.2
W przypadku dostarczania
w materiałach interwencyjnych
informacji o narkotykach, czy są
one rzeczowe i czy zachowane są
w nich odpowiednie proporcje na
temat pozytywnych i negatywnych aspektów używania narkotyków? EDPQS 5.5.2
5.6 Opis programu
Czy istniej opis programu na piśmie i czy zawiera on jasną i aktualną charakterystykę programu?
Zachęcamy do EDPQS 5.6.1-3
uwzględnieCzy opis programu jest adekwatnia roli pisemny dla odbiorców (np. łatwość
nego opisu
zrozumienia przez uczestników
programu
programu)? EDPQS 5.6.2
(omówienie
Czy istnieje procedura umożligłównych
wiająca potencjalnym odbiorcom
elementów)
w zewnętrznej dostęp do pisemnego opisu
programu? EDPQS 5.6.2
komunikacji
51
6. Realizacja i Monitoring
Uwaga: Standardy na tym etapie skłaniają do zapewnienia równowagi między wiernością wobec (planu projektu i protokołu interwencji) a elastycznością w zakresie
realizacji programu.
6.1
Działania
w przypadku
interwencji
pilotażowej
Zachęcamy
do rozważenia opcji
interwencji
pilotażowej,
co pozwoli
na wprowadzenie
ostatecznych
i niedrogich
modyfikacji
przed właściwą interwencją
6.2
Realizacja
interwencji
Zachęcamy
do realizacji
interwencji
zgodnie
z planem
projektu
52
Czy rozważono opcję przetestowania interwencji na niewielką
skalę przed właściwą realizacją
(np. w przypadku nowego programu lub przeznaczonego do
szerokiego rozpowszechniania)?
EDPQS 6.1
Jeśli interwencja pilotażowa wydaje się konieczna, czy faktycznie
jest prowadzona? EDPQS 6.1
Czy interwencja pilotażowa jest
wykonalna przy dostępnych zasobach? EDPQS 6.1
Czy wnioski z interwencji pilotażowej wykorzystywane są do
doskonalenia interwencji właściwej? EDPQS 6.1
Czy interwencja realizowana jest
zgodnie z pisemnym planem
projektu? EDPQS 6.2.1
Czy realizacja interwencji jest
dokumentowana? EDPQS 6.2.2-3
Czy odchylenia od pierwotnego
planu dokumentowane są na
piśmie? EDPQS 6.2.3
Tak
Nie /
Nie
Nie
dotyczy
jestem
(ND)
pewien
6.3 Monitoring w fazie
realizacji
Zachęcamy
do częstego
i systematycznego
monitorowania realizacji
interwencji
w celu stymulowania
wewnętrznej kontroli
jakości
6.4 Modyfikacje w fazie
realizacji
Zachęcamy
do dokumentowania
wszelkich
poprawek
koniecznych
dla skutecznej realizacji
interwencji
monitorowania realizacji interwencji? EDPQS 6.3.1, 6.3.3
Czy jasno wynika, które aspekty
należy kontrolować w trakcie
przeglądu monitorującego (np.
jakość realizacji, wstępne wyniki)?
EDPQS 6.3.5-6
Czy dane wyniku i procesu są
regularnie zbierane i poddawane
systematycznym przeglądom?
EDPQS 6.3.4
Czy za monitorowanie realizacji
interwencji odpowiada konkretna
osoba lub zespół? EDPQS 6.3.1-2
Czy istnieje możliwość wprowadzania poprawek w trakcie
realizacji w oparciu o wyniki
monitoringu? EDPQS 6.4.1-3
W przypadku gdy wyniki monitoringu sugerują wprowadzenie
poprawek, czy są one wprowadzane? EDPQS 6.4.2
Czy poprawki są dokumentowane i wyjaśniane? EDPQS 6.4.4
7. Ewaluacje Końcowe
Uwaga: Standardy na tym etapie skłaniają do zadbania o przeprowadzenie ewaluacji końcowych polegających na zbadaniu realizacji programu (ewaluacja procesu)
jak i jego skuteczności (ewaluacja wyniku).
53
7.1
Działania
w przypadku
ewaluacji
wyniku
Zachęcamy
do zastanowienia się
jakiego rodzaju analizy
należałoby
przeprowadzić w ramach
ewaluacji
wyniku
(w przypadku
rozbudowanych programów należy
odwołać się
do Standardów specjalistycznych
w Podręczniku)
7.2
Działania
w przypadku
ewaluacji
procesu
Zachęcamy
do rozważenia różnych
kwestii, jakie
należałoby
uwzględnić
w ewaluacji
procesu
54
Czy przeprowadzono ewaluację
wyniku porównującą sytuację
sprzed i po interwencji? EDPQS
7.1.7
Jeśli tak, czy wielkość próby była
odpowiednia do przeprowadzenia analizy danych i czy analiza
danych jest została przeprowadzona prawidłowo? EDPQS
7.1.-2
Czy wszystkie ustalenia ewaluacji
zostały sprawozdane i zinterpretowane? EDPQS 7.1.3-7
Czy wyniki dotyczące zmian zachowania przedstawiono oddzielnie od innych wyników? EDPQS
7.1.6
Czy rozważono ryzyko wystąpienia skutków niezamierzonych
(w tym negatywnych)? EDPQS
7.1.7
Czy przeprowadzono ewaluację
procesu? EDPQS 7.2.1
Czy ewaluacja procesu ma wieloaspektowy charakter (np. liczba
uczestników, podjęte działania,
wierność realizacji, wykorzystanie
zasobów, itp.)? EDPQS 7.2.3-5
Czy ustalenia ewaluacji procesu
udokumentowano na piśmie?
EDPQS 7.2.1-5
Czy ewaluacja procesu ma wieloaspektowy charakter (np. liczba
uczestników, podjęte działania,
wierność realizacji, wykorzystanie
zasobów, itp.)? EDPQS 7.2.3-5
Tak
Nie /
Nie
Nie
dotyczy
jestem
(ND)
pewien
Czy ustalenia ewaluacji procesu
zostały wykorzystane do wyjaśnienia ustaleń ewaluacji wyniku (jeśli ją przeprowadzono)?
EDPQS 7.2.6
8. Rozpowszechnianie i Doskonalenie
Uwaga: Standardy na tym etapie skłaniają do rozważenia przyszłości programu jako
głównego zagadnienia.
8.1
Decyzja czy
program
powinien być
kontynuowany
Zachęcamy
do rozważenia czy
program
powinien być
kontynuowany i na jakich
podstawach
należy podjąć
taką decyzję
Tak
Nie /
Nie
Nie
dotyczy
jestem
(ND)
pewien
Czy dowody na skuteczność
programu (tj. dane z monitoringu
i/lun ewaluacji) wykorzystywane są w podejmowaniu decyzji
o kontynuowaniu programu?
EDPQS 8.1.1
Jeśli dostępne dowody skuteczności sugerują, że program
powinien być kontynuowany, czy
podejmowane są działania w tym
zakresie? EDPQS 8.1.1, 8.1.3-4
Jeśli dostępne dowody skuteczności sugerują, że program nie
powinien być kontynuowany
w obecnym kształcie, czy przed
kolejną realizacja wprowadzane
są usprawnienia? EDPQS 8.1.1-4
Czy doświadczenia zdobyte
w wyniku realizacji programu
wykorzystywane są do doskonalenia kolejnych edycji programu?
EDPQS 8.1.2
55
8.2 Rozpowszechnianie
informacji
o programie
Zachęcamy
do rozważenia aspektów
związanych
z rozpowszechnianiem programu w celu
doskonalenia
Czy informacje o programie
rozpowszechniane są w odpowiedniej formie? EDPQS 8.2.1-2,
8.2.5-8
8.3 Działania
w przypadku
raportu końcowego
Zachęcamy
do rozważenia jakie
treści powinien zawierać raport
końcowy
Czy raport końcowy jest (ogólnie)
dostępny EDPQS 8.3.1
56
Czy wyznaczono osobę lub
zespół do rozpowszechniania
informacji o programie? EDPQS
8.2.3
Czy określono odbiorców informacji o programie? EDPQS 8.2.4
Czy poziom szczegółowości
informacji rozpowszechnianych
o programie pozwala zainteresowanym stronom na ocenę jakości
programu, w tym na podjęcie
decyzji o tym czy program powinien być kontynuowany? EDPQS
8.2.7-8
Czy raport zawiera informacje
dotyczące wszystkich aspektów
programu (np. uzasadnienie
programu, grupa docelowa, cele
strategiczne programu, miejsce
realizacji, działania, plan projektu,
podmioty finansujące)?
EDPQS 8.3.2
Czy raport końcowy jest odpowiedni dla zdefiniowanych
odbiorców (np. jest zrozumiały)?
EDPQS 8.3.3
KWESTIE WSPÓLNE
A: Trwałość i finansowanie
Program promuje długofalową wizję profilaktyki uzależnień od narkotyków i nie
jest odrębną inicjatywą krótkoterminową. Program cechuje spójność logiczna i praktyczne podejście. W ramach programu środki pozyskiwane są z różnych źródeł.
Kwestie do rozważenia
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
Jak program odnosi się do innych działań
z obszaru profilaktyki narkotykowej w ramach tej samej organizacji lub innych systemów podejmowania przedmiotowych
działań w regionie? EDPQS A1, A2
Czy program jest trwały i praktycznie wykonalny w długim terminie? Jakie działania są
podejmowane (lub planowane) w celu zapewnienia trwałości programu? EDPQS A1-5
Jak główne elementy programy powiązane
są ze sobą? Czy odzwierciedlają spójne, logiczne i praktyczne podejście? EDPQS A3
W jaki sposób program jest finansowany?
Kto odpowiada za pozyskiwanie finansowania i jak to się odbywa? EDPQS A4
Czy istnieje strategia finansowania na
piśmie? Czy określa ona osoby odpowiedzialne za identyfikację i pozyskiwanie
funduszy? EDPQS A5, A10-11
Czy środki finansowe pozyskiwane są z różnych źródeł? Które źródła finansowania
mogą być właściwe dla przedmiotowego
programu? EDPQS A4, A11
Komentarze / Uwagi do komponentu
Niniejszy kwestionariusz należy wypełnić wraz z innymi materiałami zawartymi w Poradniku 2 do pobrania
ze strony: www.prevention-standards.eu/toolkit-2/
Część Wprowadzenie do Poradnika 2 zawiera szczegółowe instrukcje stosowania kwestionariusza.
61
KWESTIE WSPÓLNE
B: Wzajemna komunikacja
i udział interesariuszy
Uwzględniono wielousługowy charakter profilaktyki uzależnień od narkotyków.
Zidentyfikowano właściwych interesariuszy na potrzeby programu (np. grupa docelowa, inne podmioty). Interesariusze uczestniczą w realizacji programy. Organizacja
współpracuje z innymi podmiotami i instytucjami.
W jakim stopniu organizacja realizująca
program współpracuje i koordynuje swoje
działania z innymi podmiotami i instytucjami? Jaki jest charakter podejmowanych
wspólnych działań? EDPQS B1, B6
Czy zidentyfikowano wszystkich właściwych
interesariuszy na potrzeby programu? Na
jakich zasadach angażuje się interesariuszy?
EDPQS B3, B4
Jaki wspólny cel mogą realizować wszyscy
interesariusze? EDPQS B2
Do jakiego stopnia grupa docelowa uważana jest za interesariusza/partnera w planowaniu i realizacji? W jaki sposób grupa
docelowa angażowana jest na różnych
etapach programu? EDPQS B5
Kto jest informowany o postępach w realizacji programu i w jaki sposób to się odbywa? EDPQS B3, B21
Jakie konkretne mechanizmy stosowane
są na potrzeby wewnętrznej i zewnętrznej
komunikacji oraz stałej wymiany informacji? EDPQS B7
62
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
KWESTIE WSPÓLNE
C: Organizacja i rozwój personelu
Określono zakres kompetencji członków personelu wymaganych do skutecznej
realizacji programu. O ile to konieczne, przeprowadza się wysokojakościowe szkolenia personelu w oparciu o analizę potrzeb szkoleniowych. W trakcie realizacji programu personel otrzymuje odpowiednie wsparcie.
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
W jaki sposób dba się o kompetencje
członków personelu (np. wiedza, umiejętności, szkolenia), które są konieczne do
skutecznej realizacji programu?
EDPQS C1-4, C7
Czy istnieje pisemny plan rozwoju personelu? Czy plan rozwoju personelu obejmuje
kompetencje konieczne do skutecznej realizacji programu jak również analizę potrzeb
szkoleniowych personelu?
EDPQS C1, C3, C15
Jak skuteczne są szkolenia personelu?
Czy wyniki szkoleń są ewaluowane? Jakie
aspekty brane są pod uwagę w celu zapewnienia kontynuacji szkoleń? EDPQS C5, C6
Jakie wsparcie otrzymują członkowie personelu w trakcie realizacji programu?
EDPQS C8, C9
63
KWESTIE WSPÓLNE
D: Etyczny wymiar profilaktyki
uzależnień od narkotyków
Opracowano kodeks etyczny. Prawa uczestników są chronione. Program generuje
oczywiste korzyści dla uczestników i nie wyrządza im szkody. Dane uczestników objęte są tajemnicą. Uczestnicy programu i personel maja zapewnione bezpieczeństwo.
Czy program bazuje na pisemnym kodeksie etycznym lub innych kodeksach/
strategiach? Które kodeksy/strategie są
uważane za właściwe dla programu?
EDPQS D1, D2, D4
W jaki sposób program generuje oczywiste korzyści dla uczestników?
W jaki sposób dba się, aby uczestnicy programu nie doznali szkód w efekcie uczestnictwa w programie? EDPQS D6, D7
Na jakich wartościach lub zasadach
oparty jest program? Czy program odzwierciedla wartości i zasady etycznego
podejścia do profilaktyki uzależnień od
narkotyków?
EDPQS D8, D9
W jaki sposób uwzględniane są wartości
i poglądy uczestników na interwencję?
EDPQS D11
Jakie informacje na temat programu
otrzymują uczestnicy programu i kiedy?
Czy zasady uczestnictwa (np. prawa
uczestników w programie) i role są
i uzgadniane na początku interwencji?
EDPQS D3, D9
Jak zapewniona jest ochrona danych
uczestników? EDPQS D10
64
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
Jaka traktowane są incydenty związane z narkotykami, skargi lub potrzeby,
które nie mogą być spełnione w trakcie
realizacji programu?
EDPQS D5, D13, D14
Jak zapewnione jest bezpieczeństwo
członków personelu i uczestników programu? EDPQS D12
65
OCENA POTRZEB
1.1 Przegląd antynarkotykowych strategii i ustawodawstwa
Wiedza na temat strategii antynarkotykowych i ustawodawstwa jest wystarczająca do realizacji programu. Program służy realizacji celów i priorytetów lokalnych,
regionalnych, krajowych i/lub międzynarodowych strategii i polityk.
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
Jakie strategie i przepisy legislacyjne uważane są za istotne dla programu? Czy opis
programu jasno się do nich odwołuje?
EDPQS 1.1.1-2
Jaki jest związek programu ze strategiami
i ustawodawstwem antynarkotykowym?
W przypadku gdy realizatorzy mają odmienne zdanie w kwestii obowiązujących strategii
i ustawodawstwa, czy wyjaśniają swoje stanowisko? EDPQS 1.1.2
W jaki sposób program wspiera szersze
rozwiązania strategiczne w obszarze profilaktyki uzależnień od narkotyków (krajowe/
europejskie/ międzynarodowe strategie,
standardy i wytyczne)? EDPQS 1.1.2-3
1.2 Ocena używania narkotyków i potrzeb społeczności
Zbadano potrzeby społeczności (lub otoczenia, w którym program będzie realizowany). Zebrano z różnych źródeł szczegółowe dane na temat używania narkotyków.
Tam gdzie to możliwe przeprowadzone badanie bazuje na aktualnej wiedzy w zakresie
epidemiologii oraz ma wymiar etyczny.
66
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
Jak ustalono czy grupa docelowa wymaga
interwencji i jakiego rodzaju? Czy zbadano
i opisano sytuację wyjściową, w tym przedmiotowy problem? EDPQS 1.2.1, 1.2.6
Czy są dostępne dane na temat używania
narkotyków w grupy docelowej? Jakie rodzaju są to dane? Czy są aktualne? Skąd pochodzą? EDPQS 1.2.2-4, 1.2.6-7
Jakie inne potrzeby grupy docelowej
w związku z używaniem narkotyków są
uwzględniane? Czy je zbadano? EDPQS
1.2.5
Czy istnieje możliwość łączenia różnych rodzajów danych (np. dane krajowe, lokalne,
epidemiologiczne) w celu uzyskania solidnego oglądu sytuacji? EDPQS 1.2.6, 1.2.7
1.3 Określenie potrzeby – uzasadnienie interwencji
Potrzeba interwencji jest uzasadniona. Główne potrzeby grupy docelowej są opisane na podstawie oceny potrzeb. Przedstawiono potencjalny przyszły rozwój sytuacji
w przypadku zaniechania interwencji. Zidentyfikowano luki w aktualnej ofercie profilaktycznej.
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
Czy istnieje pisemny opis grupy docelowej
i jej potrzeb? Na czym został oparty i jakie
informacje zawiera? EDPQS 1.3.1-3
W jaki sposób pisemna ocena potrzeb uzasadnia potrzebę interwencji? EDPQS 1.3.3,
1.3.7
67
W jaki sposób program uzupełnia inne
działania profilaktyczne na poziomie lokalnym lub regionalnym a także w odniesieniu
do tej grupy docelowej (np. orientacja na
grupy, które nie są objęte innymi usługami
lub programami)? EDPQS 1.3.4-6
1.4 Rozpoznanie grupy docelowej
Potencjalna grupa docelowa jest wybrana w oparciu ocenę potrzeb. Ocena potrzeb
uwzględnia kulturę i stosunek grupy docelowej do używania narkotyków.
Jak wybrano grupę docelową (tj. dlaczego
ta grupa a nie inna)? EDPQS 1.4.1
Co wiadomo o kulturze grupy docelowej
i jej stosunku do używania narkotyków? Jaki
będzie to miało wpływ na konstrukcje interwencji? EDPQS 1.4.2
O ile to możliwe, czy uwzględniono czynniki chroniące oraz ryzy? W jaki sposób? Czy
jasno wynika, które czynniki będą przedmiotem programu i czy da się je zmodyfikować? EDPQS 1.4.3-5
O ile to możliwe, czy zebrano różne rodzaje
danych (oprócz danych o używaniu narkotyków) w celu rozpoznania grupy docelowej
i zadbania o adekwatność interwencji? EDPQS 1.4.7
68
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
69
OCENA ZASOBÓW
2.1 Ocena grupy docelowej i zasobów społeczności
Rozważono źródła sprzeciwu i wsparcia dla programu a także sposoby poprawy
wsparcia. Zbadano możliwość udziału w programie grupy docelowej i innych ważnych interesariuszy.
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
Jakie zasoby grupy docelowej i innych
ważnych interesariuszy (np. czas, wiedza,
umiejętności) wymagane są w programie?
EDPQS 2.1.1-2
W jaki sposób program bada „gotowość”
grupy docelowej i innych ważnych interesariuszy do uczestnictwa w programie? Jak
zapewniane jest wymagane wsparcie dla
programu? W jaki sposób dba się o uczestnictwo grupy docelowej (tj. możliwość
i ochota) w programie? EDPQS 2.1.1-3
Jakie dodatkowe zasoby grupy docelowej
i innych ważnych interesariuszy wykorzystuje program (np. aktualna wiedza i umiejętności)? EDPQS 2.1.4
2.2 Ocena własnego potencjału
Oceniono wewnętrzne zasoby i potencjał (np. zasoby ludzkie, technologiczne, finansowe). Ocena uwzględnia ich aktualną jak i przyszłą dostępność dla programu.
70
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
Które wewnętrzne zasoby i potencjał (np.
zasoby ludzkie, kompetencje personelu,
doświadczenie zawodowe, zasoby finansowe, kontakt z grupą docelową) są konieczne dla programu? EDPQS 2.2.1
W jakim stopniu wewnętrzne zasoby i potencjał zostały uwzględnione na etapie
planowania programu? W jaki sposób dba
się o to by wewnętrzne zasoby i potencjał
były wystarczające do realizacji programu?
EDPQS 2.2.1
Kto jest zaangażowany w dyskusję na temat dostępnych zasobów? EDPQS 2.2.1
71
RAMY PROGRAMU
3.1 Zdefiniowanie grupy docelowej
Określono grupę docelową/grupy docelowe programu. Można dotrzeć do wybranej grupy docelowej/grup docelowych.
Do kogo kierowana jest interwencja? Czy
zdefiniowana została grupa docelowa i czy
definicja grupy docelowej jest adekwatna
do zakresu przedmiotowego programu?
Czy opis grupy docelowej bazuje na informacjach uzyskanych w wyniku oceny
potrzeb? EDPQS 3.1.1
Ile osób (potencjalnie) może skorzystać
z uczestnictwa w programie? Kto mógłby
być pośrednim beneficjentem programu?
EDPQS 3.1.1, 3.1.6-7
Czy program w bezpośredni sposób dociera do końcowych grup docelowych (np.
młodzież), lub czy dociera do pośrednich
grup docelowych (np. rodzice, rówieśnicy,
itp.)? W drugim przypadku, czy opisano
pośrednie i końcowe grupy docelowe? EDPQS 3.1.1
Kto może wziąć udział w interwencji (np.
wiek, obszar geograficzny)? Czy określono
kryteria kwalifikacji i wykluczenia (zwłaszcza w przypadku interwencji selektywnych
i wskazujących)? EDPQS 3.1.3-5
W jaki sposób zapewniono dotarcie do wybranej grupy docelowej? EDPQS 3.1.2
72
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
3.2 Zastosowanie modelu teoretycznego
Program bazuje na modelu teoretycznym opartym na dowodach naukowych,
który pozwala zrozumieć specyficzne potrzeby związane z narkotykami oraz pokazuje, w jaki sposób można zmienić zachowanie grupy docelowej.
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
Które teorie/modele mogą wyjaśniać w jaki
sposób i dlaczego można zrealizować cele
programu wobec grupy docelowej? Czy
wybrane teorie/modele zostały opisane
i uzasadnione? Czy zostały zweryfikowane w wyniku badań naukowych? EDPQS
3.2.1-3
W jaki sposób wybrane teorie/modele odnoszą się do konkretnych uwarunkowań
programu? Czy są one zgodne z wynikami
oceny potrzeb, działania i celami programu?
EDPQS 3.2.2
Czy jasno wynika jak można zmienić zachowanie grupy docelowej w oparciu o wybrane teorie/modele? EDPQS 3.2.2
Czy ewentualne modyfikacje (np. względem
grupy docelowej) wybranych teorii/modeli
zostały uzasadnione i udokumentowane?
EDPQS 3.2.4-5
73
3.3 Określenie celów strategicznych, programowych
i cząstkowych
Dokładnie określono przedmiot działań profilaktycznych (np. rodzaje substancji
psychoaktywnych?). Cele strategiczne, programowe i cząstkowe programu są jasne,
logicznie powiązane i podyktowane zidentyfikowanymi potrzebami. Cele są etyczne
i użyteczne dla grupy docelowej. Cele programowe i cząstkowe są konkretne i realistyczne.
Jaki jest przedmiot działań profilaktycznych w programie (np. zachowanie lub
substancje)? Czy zdefiniowano to na piśmie? EDPQS 3.3.1
Jakie są (długookresowe) cele strategiczne, (średniookresowe) cele programowe
i (krótkookresowe) cele cząstkowe? Jak sformułowano cele strategiczne, programowe
i cząstkowe? Czy zdefiniowano je w oparciu
o matrycę logiczną? EDPQS 3.3.2, 3.3.3
Czy program dzieli cele programowe na te
odnoszące się do wyników wśród uczestników (cele szczegółowe) i te odnoszące się
do działań koniecznych do osiągnięcia tych
wyników (cele operacyjne)? EDPQS 3.3.6
Czy cele programowe i szczegółowe cele
cząstkowe zostały sformułowane w oparciu o spodziewane zmiany u uczestników
programu? Czy są one adekwatne do grupy
docelowej i opierają się na zidentyfikowanych potrzebach? EDPQS 3.3.4
Czy cele programowe i cząstkowe programu spełniają kryteria modelu SMART
(Szczegółowe, Mierzalne, Osiągalne, Realne
i Określone w czasie)? EDPQS 3.3.5, 3.3.7
74
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
3.4 Określenie miejsca realizacji
Opisano miejsce/miejsca realizacji programu. Miejsce realizacji jest adekwatne do
celów strategicznych, programowych i cząstkowych, dostępnych zasobów oraz stwarza szanse na osiągnięcie pożądanej zmiany. Zidentyfikowano obszary wymagające
nawiązania współpracy.
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
W jakim miejscu realizowana jest interwencja? Czy zdefiniowano to na piśmie?
EDPQS 3.4.1
Jak wybrano miejsce realizacji programu?
Czy miejsce jest adekwatne do grupy docelowej? EDPQS 3.4.2
Czy wybrane miejsce może spowodować
pożądana zmianę? EDPQS 3.4.2
W przypadku gdy interwencja nie jest realizowana w siedzibie realizatora, czy nawiązano niezbędną współpracę? W jaki sposób
realizator programu współpracuje z organizacją-beneficjentem? EDPQS 3.4.3
W przypadku gdy interwencja nie jest realizowana w siedzibie realizatora, jakie
wyzwania mogą być związane z realizacją interwencji na obcym terenie? EDPQS
3.4.2-4
3.5 Odwołanie się do dowodów skuteczności
Dokonano przeglądu literatury fachowej i/lub podstawowych publikacji w zakresie treści związanych z programem. Źródła użyte w przeglądzie są wysokiej jakości
i właściwe dla programu. Kluczowe informacje są wykorzystywane w procesie konstruowania interwencji.
75
W jaki sposób dostępna wiedza na temat
skutecznej profilaktyki narkotykowej
(w oparciu o literaturę naukową i/lub inne
ważne publikacje) jest wykorzystywana
podczas planowania programu i konstruowania interwencji? EDPQS 3.5.1, 3.5.3-4
Jakie źródła wykorzystano to zdobycia zastosowanych dowodów naukowych? Na jakie
aspekty zwrócono uwagę podczas poszukiwań publikacji i przeglądów naukowych?
EDPQS 3.5.2
Czy uzyskane informacje stanowią bazę
dowodową niezbędną do zaplanowania interwencji? Czy są jakieś dowody, które nie
potwierdzają skuteczności planowanego
działania? EDPQS 3.5.3-4
Czy zdobyta wiedza oparta na dowodach
naukowych odpowiada lokalnym uwarunkowaniom interwencji? Jeśli nie, jakie inne
doniesienia naukową mogłyby zostać wykorzystane do skonstruowania interwencji?
EDPQS 3.5.2
76
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
3.6 Ustalenie harmonogramu
Harmonogram programu jest realistyczny, jasny i spójny. Terminy, czas realizacji
i częstotliwość działań są adekwatne do programu.
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
Jaki jest harmonogram programu? EDPQS
3.6.1
Jaki jest związek harmonogramu z poszczególnymi elementami programu? Czy
harmonogram zawiera podział na działania
związane z interwencja i inne działania (np.
monitoring, zadania administracyjne)? EDPQS 3.6.2
Czy harmonogram odpowiada celom programowymi i zakładanym zmianom? Które
aspekty są uważane za istotne w celu zadbania o adekwatność harmonogramu do
programu? EDPQS 3.6.2-3
Czy harmonogram został ustalony w oparciu
o podejście elastyczne (tj. przeznaczono
wystarczająca ilość czasu na działania oraz
przewidziano możliwość aktualizacji w fazie
implementacji )? Co może spowodować
opóźnienia? EDPQS 3.6.2
77
KONSTRUKCJA INTERWENCJI
4.1 Konstruowanie z myślą o jakości i skuteczności
Interwencja jest zgodna zaleceniami w zakresie dobrych praktyk opartych na dowodach naukowych. Zastosowane podejście naukowe jest opisane. Program bazuje
na pozytywnych relacjach poprzez uznanie ich doświadczeń i poszanowanie odmienności. Zdefiniowano ukończenie programu.
W jaki sposób opracowano treść interwencji? Czy uwzględniono dobre praktyki
oparte na dowodach naukowych? EDPQS
4.1.1-2
W jaki sposób działania zachęcają uczestników do uczestnictwa w programie? Jak
relacje panują między członkami personelu
a uczestnikami programu? EDPQS 4.1.3
W jaki sposób uwzględniono różnorodność
uczestników (np. płeć, kultura, alfabetyzm,
niepełnosprawność, różnice społeczno
-ekonomiczne)? Czy program odpowiada
na różne potrzeby? EDPQS 4.1.5
Kiedy uważa się, że uczestnik ukończył program z sukcesem? Czy zdefiniowano to na
piśmie? EDPQS 4.1.6
W jaki sposób wyznaczane omawiane
i uzgadniane są z uczestnikami cele, oczekiwania, role i inne aspekty interwencji?
EDPQS 4.1.6
Czy program uznaje i docenia doświadczenia
uczestników? Które aspekty programu to
zapewniają? EDPQS 4.1.4
78
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
4.2 Działania w przypadku wyboru istniejącej interwencji
Korzyści i wady interwencji są rozważone. Uwzględnia się również równowagę
między adaptacją, wiernością i wykonalnością. Ustalono czy interwencja pasuje do
lokalnych uwarunkowań. Wybrana interwencja jest podawana starannej adaptacji
a wprowadzane zmiany są wyraźnie określone. Autorzy pierwotnej interwencji są
wyszczególnieni.
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
W przypadku gdy działanie opiera się na
istniejącej interwencji, jakie czynnik brano
pod uwagę przy jej wyborze? EDPQS 4.2.1
Kto opracował pierwotna wersje interwencji
i w jakich okolicznościach była ona realizowana? EDPQS 4.2.2-3
Jak dobrze pierwotna interwencja odpowiada warunkom aktualnego programu
(cele, miejsce realizacji, zasoby, grupa docelowa)? EDPQS 4.2.2
Jakie kluczowe elementy pierwotnej interwencji zachowano? Jak zostały one zidentyfikowane? EDPQS 4.2.4, 4.2.15
Czy ewentualne zmiany pierwotnej wersji
zostały dokonane w staranny sposób i zostały wyraźnie wskazane? Czy zachowano
równowagę między adaptacją a wiernością wobec oryginału? Czy uwzględniono
czynniki mające wpływ na tę równowagę?
EDPQS 4.2.4-5
79
4.3 Dopasowanie interwencji do grupy docelowej
Program jest adekwatny i dopasowany do konkretnych uwarunkowań (np. cechy
grupy docelowej). Zakres dopasowania to między innymi język, działania, przesłanie
interwencji, okres realizacji i liczba uczestników.
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
W jaki sposób zadbano o adekwatność
i dopasowanie programu do konkretnych
uwarunkowań (np. wiek uczestników, płeć
biologiczna/płeć społeczno-kulturowa, kultura, miejsce realizacji interwencji)? Jakie
aspekty wzięto pod uwagę? EDPQS 4.3.1
W jaki sposób grupa docelowa uczestniczy
w dopasowywaniu interwencji? EDPQS
4.3.1
Które konkretne elementy programu (język, działania, przesłanie interwencji, okres
realizacji, liczba uczestników) powinny być
dopasowane tak by odzwierciedlały określone cechy uczestników lub innych uwarunkowań i w jaki sposób? EDPQS 4.3.2
4.4 Działania w przypadku planowania ewaluacji końcowych
Ewaluacja postrzegana jest jako integralny i istotny element w zapewnianiu jakości programu. Ustalono jakiego rodzaju ewaluacja będzie najlepiej pasować do danej
interwencji. Planowana ewaluacja jest realistyczna i wykonalna. Zdefiniowano odpowiednie wskaźniki ewaluacyjne oraz opisano proces zbierania danych.
80
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
Czy ewaluacja postrzegana jest jako integralny i istotny element w zapewnianiu
jakości programu? Jakiego rodzaju ewaluacja jest planowana lub realizowana? Czy
ewaluacja jest praktycznie wykonalna?
EDPQS 4.4.1, 4.4.3-4
Jakie metody, narzędzia oraz procedury
zbierania danych zostaną wykorzystane?
Czy zostały one opisane? W jaki sposób
dane będą zarządzane i przetwarzane? Czy
plan ewaluacji na piśmie jest integralną częścią konstrukcji interwencji? EDPQS 4.4.2,
4.4.15-17
W jaki sposób ewaluacja dowiedzie skuteczności programu – np. za pomocą jakich wskaźników czy norm? Czy wskaźniki
ewaluacyjne zostały jasno opisane i czy odpowiadają one celom programu? EDPQS
4.4.8-10
Kto jest zaangażowany w planowanie ewaluacji? Czy istnieje zespół do spraw ewaluacji?
EDPQS 4.4.5-7
Kto jest źródłem informacji w ewaluacji,
w jaki sposób zaangażowano te osoby, na
jakim etapie? EDPQS 4.4.11-14
81
ZARZĄDZANIE
I MOBILIZACJA ZASOBÓW
5.1 Zaplanowanie programu – przedstawienie planu projektu
Wyznaczono czas na metodyczne zaplanowanie programu. Plan programu na piśmie określa jego główne elementy i procedury. Opracowano plany awaryjne.
W jaki sposób planuje się i zarządza realizacją programu? Czy na fazę planowania
przeznaczany jest konkretny czas? EDPQS
5.1.1-3
Czy istnieje plan projektu na piśmie i czy
opisane są w nim główne zadania i strategie
w zakresie implementacji programu? EDPQS
5.1.3-6
Kto opracował plan projektu? Jakie informacje zawiera i jaką ma strukturę? W jaki
sposób plan projektu jest wykorzystywany?
Kto ma do niego dostęp? EDPQS 5.1.3-7
W jakim zakresie plan projektu pozwala na
śledzenie postępów w realizacji programu?
EDPQS 5.1.5
82
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
5.2 Określenie wymagań finansowych
Sporządzono jasny i realistyczny kosztorys programu. Opracowano budżet, który
jest adekwatny do programu. Koszty i dostępny budżet są powiązane. Zarządzanie
finansami spełnia wymogi prawne.
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
W jaki sposób planowane są wymagania
finansowe w odniesieniu do programu i jak
wygląda zarządzanie finansami? EDPQS
5.2.1-13
Jakie są główne pozycje kosztowe w odniesieniu do programu? EDPQS 5.2.2-3
Jakie są główne źródła funduszy dla programu? EDPQS 5.2.4-6
Czy istnieje pisemny plan finansowy? Czy
wyszczególnia on finansowe wymagania
(koszty) i możliwości (budżet)? EDPQS 5.2.1
W jaki sposób dba się o to by koszty programu nie przewyższały budżetu? EDPQS
5.2.3-4, 5.2.6-7
Kto jest odpowiedzialny za zarządzanie budżetem i operacje księgowe? Czy wiedza
i umiejętności tych osób spełniają wszystkie przepisy? EDPQS 5.2.8-10
83
5.3 Powołanie zespołu do realizacji programu
Określono personel wymagany do realizacji programu (np. zadania, liczebność).
Jest on (prawdopodobnie) dostępny. Dobór personelu jest adekwatny do potrzeb.
Określono procedury rekrutacji i zarządzania personelem.
W jaki sposób rekrutowane są osoby do
pracy w programie? Jakie aspekty brane są
pod uwagę? Czy istnieje pisemna procedura w zakresie doboru i rekrutacji personelu? EDPQS 5.3.1-2, 5.3.5-7, 5.3.12
Czy kompetencje wymagane do realizacji
programu są jasno określone? Czy osoby
posiadające tego typu kompetencje są
(prawdopodobnie) dostępne? EDPQS 5.3.56, 5.3.9-10
W jaki sposób rozdzielane są zadania i funkcje wśród członków personelu? Czy role
i obowiązki personelu są zdefiniowane (np.
schemat organizacyjny, charakterystyka
poszczególnych stanowisk)? EDPQS 5.3.3,
5.3.6-8, 5.3.11
Na jakich zasadach zatrudniani są na ogół
członkowie personelu (np. umowy na stałe
vs. umowy krótkoterminowe; umowy na
pełen etat vs. umowy na niepełny wymiar)?
Czy forma zatrudnienia jest jasna i czy jest
ona zgodna z przepisami danego kraju? EDPQS 5.3.4
84
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
5.4 Rekrutacja i utrzymanie uczestników
Procedura doboru uczestników z grupy docelowej jest jasna. Określono procedury rekrutacji uczestników. Podjęto odpowiednie działania w celu zaangażowania
i utrzymania jak największej liczby uczestników.
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
W jaki sposób uczestnicy rekrutowani są
spośród grup docelowej? W jaki sposób są
oni identyfikowani i jak nawiązywany jest
z nimi kontakt? Kto odpowiada za rekrutację uczestników? Czy istnieje pisemna procedura dotycząca rekrutacji uczestników?
EDPQS 5.4.1-2
Jakie działania i procesy wykorzystywane
są do rekrutacji i utrzymania jak największej
liczby uczestników w programie? EDPQS
5.4.3
Jakie informacje na temat programu przekazywane są uczestnikom w trakcie rekrutacji? EDPQS 5.4.4
5.5 Opracowanie materiałów do realizacji programu
Określono materiały wymagane do realizacji programu. W przypadku korzystania
z materiałów (np. podręczniki), podane informacje są rzeczowe i wysokiej jakości.
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
Czy i jeśli tak to jakie materiały (np. zeszyty
ćwiczeń, filmy DVD, podręczniki do szkoleń
personelu) wykorzystywane są w programie? Jakie aspekty uwzględniono przy ich
opracowywaniu? EDPQS 5.5.1-2
85
Czy materiały zostały wybrane zgodnie
z potrzebami i cechami grupy docelowej?
EDPQS 5.5.2
W przypadku gdy materiały zawierają informacje na temat narkotyków, czy są one
rzeczowe i czy zachowane są w nich odpowiednie proporcje na temat pozytywnych i
negatywnych aspektów używania narkotyków? EDPQS 5.5.2
5.6 Opis programu
Istnieje pisemny, jasny opis programu i jest o (przynajmniej częściowo) dostępny
dla odpowiednich grup (np. uczestników). Opis zawiera główne elementy programu,
w szczególności w zakresie wpływu programu na uczestników.
W jaki sposób świat informowany jest o istnieniu programu i jego treści? Czy istnieje
pisemny opis programu? EDPQS 5.6.1
Do kogo kierowany jest pisemny opis programu? Czy opis programu dostępny jest dla
określonych grup (np. uczestnicy)? EDPQS
5.6.2
Jakie informacje zawiera opis projektu? Czy
jasno przedstawia istotne aspekty programu (np. uzasadnienie programu, grupy docelowe, cele, działania, harmonogram, potencjalne zagrożenia i korzyści dla uczestników, zasady ochrony danych)? EDPQS
5.6.3
86
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
87
REALIZACJA I MONITORING
6.1 Działania w przypadku interwencji pilotażowej
W razie konieczności przeprowadza się interwencję pilotażową. Przykładowo, interwencję pilotażową należy wziąć pod uwagę w przypadku realizacji nowych programów lub ich zaawansowanych adaptacji a także w przypadku planów szerokiego
rozpowszechniania programu. Wyniki ewaluacji pilotażu wykorzystywane są kształtowania i doskonalenia właściwej interwencji.
Czy istnieje potrzeba przeprowadzenia
interwencji pilotażowej? Na przykład, czy
interwencja została opracowana od zera?
Czy została poddana zaawansowanej
adaptacji? Czy interwencja jest kosztowna? Czy interwencja przeznaczona jest do
szerokiego rozpowszechniania
(np. na terenie całego kraju)? Czy są jakieś
elementy interwencji, które należałoby
sprawdzić w praktyce? Jeśli przeprowadzono już pilotaż, jakie przemawiały za tym
przesłanki?
Czy interwencja pilotażowa jest wykonalna, uwzględniając dostępne zasoby?
Jak bardzo interwencja pilotażowa różni
się od tej właściwej?
Czy w trakcie realizacji interwencji pilotażowej wydarzyło się coś czego nie przewidziano we planie projektu? Jak wyniki
interwencji pilotażowej mogą być wykorzystane do usprawnienia na interwencji
właściwej?
88
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
6.2 Realizacja interwencji
Interwencja realizowana jest zgodnie z pisemnym planem projektu. Realizacja
interwencji jest odpowiednio dokumentowana, w tym zawiera szczegóły dotyczące
niepowodzeń i odchyleń od pierwotnego planu.
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
Czy interwencja realizowana jest zgodnie z pisemnym planem projektu? Jakie
aspekty brane są pod uwagę przy realizacji
interwencji? EDPQS 6.2.1
Czy realizacja interwencji jest dokumentowana na piśmie i jeśli tak, to jak się to
odbywa? Jakie aspekty realizacji są dokumentowane (np. opis działań, planowane
i nieplanowane odchylenia od pierwotnego planu, zdarzenia nieprzewidziane)?
EDPQS 6.2.2-3
6.3 Monitoring w fazie realizacji
Monitoring postrzegany jest jako integralna część fazy realizacji. Dane wyniku
i procesu są zbierane w trakcie realizacji i poddawane systematycznym przeglądom.
Plan projektu, zasoby, itp. są również poddawane przeglądom. Celem monitoringu
jest ustalenie czy program będzie skuteczny a także identyfikacja koniecznych modyfikacji.
89
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
W jaki sposób sprawdza się czy realizacja
interwencji idzie zgodnie z planem? Czy
interwencja monitorowana jest często
i systematycznie?
Czy monitoring stanowi integralna część
fazy realizacji interwencji? EDPQS 6.3.1
Według jakiej procedury monitorowana
jest realizacja interwencji? Czy stosowana
procedura ma formę pisemną?
EDPQS 6.3.3
Jakie aspekty programu są przedmiotem
przeglądów monitorujących (np. zgodność
z planem projektu, wymiar praktyczny,
jakość realizacji, wstępne wyniki, niezamierzony wpływ na uczestników, wykorzystanie zasobów)? Czy uwzględniane są opinie
uczestników? EDPQS 6.3.4-5
Kto jest odpowiedzialny za monitoring
realizacji interwencji i czym ta osoba lub
grupa się zajmuje? EDPQS 6.3.2-3
W jaki sposób wykorzystywane są informacje uzyskane w wyniku monitoringu?
EDPQS 6.3.6
6.4 Modyfikacje w fazie realizacji
Elastyczne podejście jest możliwe jeśli wymaga tego skuteczna realizacja interwencji. Realizacja jest modyfikowana zgodnie z wynikami monitoringu, tam gdzie to
możliwe. Problemy i trudności rozwiązywane są w sposób właściwy dla programu.
Modyfikacje są uzasadnione a powody ich wprowadzania są dokumentowane.
90
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
Czy istnieje procedura, która określa tryb
postępowania w przypadku nieprzewidzianych zdarzeń (np. uczestnicy nie reagują
prawidłowo na interwencję)? EDPQS 6.4.3
Czy można modyfikować interwencję w
oparciu o wyniki monitoringu? Co uzasadniałoby wprowadzenie poprawek w trakcie
realizacji? EDPQS 6.4.1-2
Czy wprowadzono modyfikacje w trakcie
realizacji i jeśli tak to dlaczego i na czym
one polegały? Czy istnieje dokumentacja
na piśmie dotycząca wprowadzonych
modyfikacji? EDPQS 6.4.4
Kto decydował o tym co należy zmodyfikować i w jaki sposób tego dokonać? EDPQS 6.4.4
91
ZARZĄDZANIE
I MOBILIZACJA ZASOBÓW
7.1 Działania w przypadku ewaluacji wyniku
Podano wielkość próby, na której oparto ewaluację końcową. Wielkość jest wystarczająca do przeprowadzenia analizy danych. Przeprowadzono odpowiednią analizę danych obejmująca wszystkich uczestników. Wszystkie ustalenia zostały przedstawione w formie mierzalnej. Rozważono możliwe źródła zafałszowania danych oraz
alternatywne sposoby wyjaśnienia ustaleń. Oceniono skuteczność programu.
W jaki sposób oceniono ogólną skuteczność programu? Czy porównano sytuację
po interwencji do tej sprzed realizacji? Czy
można stwierdzić jak skuteczna okazała się
interwencja w odniesieniu do celów programowych i cząstkowych? EDPQS 7.1.7
Czy wyniki w zakresie zmian zachowania u
uczestników różnią się od innych wyników? Jak wyrażono zmiany (np. ilościowo i/
lub jakościowo)? EDPQS 7.1.5-6
Czy jest jasne w jaki sposób poddano ewaluacji skuteczność interwencji? Czy wielkość próby była odpowiednia? Czy analiza
danych została przeprowadzona prawidłowo? EDPQS 7.1.1-2
Czy ustalenia ewaluacji wyniku zostały
udokumentowane? Jakie informacje przedstawiono w raporcie z ewaluacji oraz w
jaki sposób zostały one zaprezentowane i
zinterpretowane? Czy sprawozdano ustalenia w odniesieniu do każdego zbadanego
wskaźnika ewaluacyjnego, bez względu na
wyniki? EDPQS 7.1.3-4
Czy uwzględniono możliwość wystąpienia
niezamierzonych skutków (w tym skutków
negatywnych)? EDPQS 7.1.7
92
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
7.2 Działania w przypadku ewaluacji procesu
Realizacja programu jest dokumentowana i wyjaśniana. Ewaluacji poddawane są
następujące aspekty: udział grupy docelowej; działania; realizacja programu; wykorzystanie zasobów finansowych, ludzkich i rzeczowych.
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
W jaki sposób oceniono proces realizacji
Jakich kwestii lub obszarów dotyczyła ewaluacja procesu? EDPQS 7.2.1-5
Jakie są główne źródła funduszy dla programu? EDPQS 5.2.4-6
Jak udokumentowano udział grupy docelowej? Jak udokumentowano działania podjęte w ramach interwencji? Jak udokumentowano realizacje całego programu (w tym
jego wierność)?
W jaki sposób udokumentowano wykorzystanie zasobów? EDPQS 7.2.2-5
Czy sprawozdano ustalenia ewaluacji procesu? Jakie informacje zawiera raport? EDPQS 7.2.1-5
W jaki sposób ustalenia ewaluacji procesu pomagają w zrozumieniu wyników
interwencji? EDPQS 7.2.6
93
ROZPOWSZECHNIANIE
I DOSKONALENIE
8.1 Decyzja czy program powinien być kontynuowany
Ustalono czy program powinien być kontynuowany w oparciu o dowody z monitoringu i/lub ewaluacji końcowych. W przypadku decyzji o kontynuacji programu,
przedstawiono możliwości kontynuacji. Wnioski z realizacji wykorzystywane są do
doskonalenia przyszłych działań.
Co dzieje się na końcu programu? Jakie
czynniki wpływają na decyzją o tym czy
program powinien być kontynuowany?
EDPQS 8.1.1
W jaki sposób dane zebrane w trakcie monitoringu i ewaluacji wpływają na decyzję
o kontynuacji programu? Czy na podstawie monitoringu i ewaluacji można podjąć
właściwe decyzje co do przyszłych działań?
EDPQS 8.1.1, 8.1.3
W przypadku decyzji o kontynuacji programu, w jaki sposób jest to gwarantowane?
Czy rozważane i dokumentowane są możliwości kontynuacji? EDPQS 8.1.4
Czy program kontynuowany jest w tej
samej formie czy jest modyfikowany? Jakie
wnioski mogą służyć doskonaleniu przyszłych działań? EDPQS 8.1.2
94
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
8.2 Rozpowszechnianie informacji o programie
Rozpowszechniono informacje o programie do właściwych odbiorców. Rozpowszechnione informacje mają właściwą formę. W celu ułatwienia powtórzenia programu, przedstawiono doświadczenia związane z realizacją oraz niezamierzone skutki. Uwzględniono aspekty prawne związane z rozpowszechnianiem programu (np.
prawa autorskie).
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
W jaki sposób można dowiedzieć się o programie? EDPQS 8.2.1
Kto jest odpowiedzialny za rozpowszechnianie informacji o programie? Czy istnieje
pisemna strategia rozpowszechniania?
EDPQS 8.2.3, 8.2.9
Do kogo kierowane są informacje o programie? Czy sposoby rozpowszechnianie
są odpowiednie dla odbiorców? EDPQS
8.2.2, 8.2.4-5
Czy informacje zawarte w produktach rozpowszechniania są wystarczająco szczegółowe by ich odbiorcy mogli ocenić jakość
W jaki sposób produkty rozpowszechniania wspierają kolejne edycje programu?
Na przykład, czy zawierają doświadczenia
z realizacji? EDPQS 8.2.7
Jakie aspekty prawne należy uwzględnić
w przypadku rozpowszechnia informacji
o programie (np. prawa autorskie)? EDPQS
8.2.6
95
8.3 Działania w przypadku raportu końcowego
Raport końcowy dokumentuje wszystkie główne elementy planowania, realizacji
i (tam gdzie to możliwe) ewaluacji. Raport jest jasny, logiczny i czytelny.
Czy sporządzono raport końcowy na
piśmie? Gdzie można go zdobyć? Jak łatwo
właściwi interesariusze mogą go zdobyć?
EDPQS 8.3.1
Jakie informacje zawiera raport końcowy
(np. uzasadnienie programu, grupa docelowa, cele strategiczne programu, miejsce
realizacji, działania programowe, plan projektu, podmioty finansujące)? EDPQS 8.3.2
Jak jest struktura raportu końcowego? Czy
jest jasny i czytelny? Jakie aspekty sprawiają, że jest odpowiedni dla zdefiniowanych
odbiorców? EDPQS 8.3.3
96
Uwagi na temat
sytuacji bieżącej
Działania
do podjęcia
Podsumowanie
procesu samodzielnej oceny
Poniższa tabela może służyć do podsumowania wyników Listy kontrolnej – Ocena Jakości i Kwestionariusza – Wsparcie Doskonalenia.
PODSUMOWANIE SAMODZIELNEJ OCENY WEDŁUG EDPQS
Przegląd własnych działań w oparciu o Europejskie Standardy:
Wypełnił:
Data:
Kolejna ocena:
Plan działania
Działania do podjęcia:
Zestawienie najważniejszych działań:
Osoba
odpowiedzialna
Termin
Wpływ na zasoby:
Wymagane zasoby:
(np. co jest konieczne do podjęcia określonych działań i jak można to zdobyć?)
Dostępne zasoby:
(np. na jakich istniejących strukturach,
sieciach lub wskazówkach można
bazować?)
97
Publikacja przeznaczona do bezpłatnej dystrybucji
ISBN 978-83-63332-47-1
2

EDPQS - European drug prevention quality standards

Transkrypt

Podobne dokumenty

szkoła policji w słupsku zakład interwencji policyjnych

Kwartalnik Policyjny DEFENDO

narkotyki - Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Jaworznie

Profil aluminiowy TA.01.02

KPP W INOWROCŁAWIU PIWNICA MIALA SWOJE TAJEMNICE.

Generuj PDF - Szkoła Policji w Słupsku