IV. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranych branżach
Transkrypt
IV. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w wybranych branżach
IV. Stan bezpiecze stwa i higieny pracy w wybranych bran ach 1. Budownictwo Zasadniczym celem prowadzenia czynno ci kontrolnych na placach budów jest eliminowanie zagro e wyst puj cych podczas wykonywania robót budowlano – monta owych, prowadzonych przy wznoszeniu obiektów budowlanych kubaturowych i liniowych na terenie działania Okr gowego Inspektoratu Pracy w Białymstoku. W roku 2005 skontrolowanych zostało 68 placów budów (w roku 2004 – 66). Ogółem przeprowadzone zostały 93 kontrole w 82 podmiotach gospodarczych. Kontrol obj tych zostało 727 pracuj cych, w tym zatrudnionych 545 pracowników. Ogółem stwierdzono 708 nieprawidłowo ci w zakresie bhp, które dotyczyły 75 zakładów. Jedynie w 7 zakładach nie stwierdzono naruszania przepisów bhp. Najcz ciej wyst puj ce uchybienia w zakresie bhp dotyczyły: wykonywania prac budowlanych na wysoko ci powy ej 1,0 m od poziomu terenu stropu bez zabezpieczenia pracowników przed upadkiem z wysoko ci, eksploatowania instalacji rozdziału energii elektrycznej na terenie budowy przy: a) braku zabezpieczenia rozdzielnic elektrycznych przed przedostawaniem si wody opadowej do jej wn trza, b) braku zabezpieczenia przewodów elektrycznych b d cych pod napi ciem przed uszkodzeniem izolacji ochronnej, wykonywania przez pracowników prac bez stosowania hełmów przeciwuderzeniowych w strefach, w których istnieje realne niebezpiecze stwo spadania z góry przedmiotów, materiałów, narz dzi, wykonywania prac zwi zanych z obsług i innych urz dze budowlanego sprz tu zmechanizowanego technicznych przez pracowników nie posiadaj cych stosownych uprawnie kwalifikacyjnych, prowadzenia robót budowlanych bez uprzednio opracowanej instrukcji bezpiecznego ich wykonywania, nieudzielania pracownikom instrukta u stanowiskowego w zakresie bhp na stanowiskach robotniczych, dopuszczanie do pracy pracowników bez wymaganych bada lekarskich, nieinformowanie pracowników o ryzyku zawodowym, które wi e si z wykonywan przez nich prac w zakładzie, braku pomieszcze higieniczno – sanitarnych oraz niedostateczne wyposa enie tych pomieszcze . Do przyczyn najcz ogólnikow znajomo ciej wyst puj cych nieprawidłowo ci nale y zaliczy tylko przepisów i zasad bhp zarówno ze strony osób kieruj cych pracownikami, jak i pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, niskie koszty robocizny, brak funduszy na wykonywanie ró nego rodzaju zabezpiecze , niech pracowników do u ywania ochron indywidualnych w czasie pracy w warunkach zagro e , brak motywacji w ród nadzoru technicznego do przestrzegania przepisów bhp. Nale y tak e wspomnie o znacznym odpływie wykwalifikowanych kadr z sektora budowlanego do pa stw unijnych. Inspektorzy pracy wskazuj , e rozwi zanie tak zasadniczych spraw jak wyeliminowanie zatrudniania pracowników do wykonywania prac na wysoko ci bez zabezpieczenia przed upadkiem, czy do wykonywania robót w gł bokich wykopach o cianach pionowych bez zabezpieczenia cian wykopu przed osuwaniem si i zasypywaniem pracowników, a tak e podj cie działa gruntu maj cych na celu podwy szenie poziomu znajomo ci przepisów bhp w ród osób kieruj cych robotami i pracownikami w znacznym stopniu poprawiłoby bezpiecze stwo na placach budów. Uzyskane efekty to m. in: - wyeliminowanie 56 bezpo rednich zagro e ycia i zdrowia dotycz cych 101 pracowników, - wyeliminowanie 415 zagro e z góry przedmioty, wypadkowych, których przewracaj ce lub zsuwaj ce ródłem urazów były spadaj ce si elementy niezabezpieczone zagł bienia, pr d elektryczny, przemieszczaj ce si i materiały, pojazdy lub maszyny, itp., - urz dzenie i wyposa enie zgodnie z przepisami bhp pomieszcze higieniczno – sanitarnych 594 pracownikom na 17 placach budów, - wyegzekwowanie stosowania przez 90 pracowników hełmów przeciwuderzeniowych - na 18 placach budów, - zabezpieczenie przewodów elektrycznych b d cych pod napi ciem przed uszkodzeniem izolacji ochronnej na 20 placach budów, - dostarczenie hełmów na 18 placach budów. przeciwuderzeniowych 71 pracownikom zatrudnionym Ocena i wnioski: Dotychczasowa działalno budów spowodowała znaczn kontrolna inspektorów pracy prowadzona na placach popraw bezpiecze stwa i higieny pracy. Proces poprawy stanu bhp w takich zagadnieniach jak: dodatkowe kwalifikacje pracowników, pomieszczenia higieniczno - sanitarne, roboty ziemne, magazynowanie i składowanie, mechaniczny - jest wyra nie widoczny. W dalszym ci gu poprawy wymagaj transport nast puj ce obszary działalno ci firm budowlanych: - szkolenia bhp i badania lekarskie pracowników, - eksploatacja urz dze i instalacji energetycznych, - stosowanie rusztowa , - organizacja stanowisk i procesów pracy. Wnioski: Kontrole wykazuj , e kontynuowane b d w zakładach prowadz cych działalno działania kontrolno – nadzorcze budowlan ze szczególnym uwzgl dnieniem: wykonywania prac na wysoko ci, wykonywania prac w gł bokich wykopach, eksploatacji urz dze i instalacji elektrycznych, stosowania przez pracowników: - ochron indywidualnych dostarczanych przez pracodawców, - odzie y i obuwia roboczego, znajomo ci przez osoby kieruj ce robotami budowlanymi i pracownikami przepisów bezpiecze stwa i higieny pracy, procesu wdra ania udokumentowanej oceny ryzyka zawodowego dotycz cego organizowania stanowisk pracy zgodnie z przepisami bhp. Wymierne efekty mo e przynie tak e propagowanie działa na rzecz podnoszenia kultury pracy, zarówno w ród pracodawców, jak i pracowników. Wy szy poziom bezpiecze stwa to tak e egzekwowanie odpowiedzialno ci za stan bhp na budowie równie od inwestorów. 2. Działalno zakładów usług le nych W 2005r. przeprowadzono 77 kontroli Zakładów Usług Le nych (zwane dalej ZUL). Prace w kontrolowanych zakładach w ramach stosunku pracy i umów cywilnoprawnych wykonywały 643 osoby, w tym 60 kobiet. Nie stwierdzono zatrudniania pracowników młodocianych. Wydano ogółem: - 402 zarz dzenia nakazowe dotycz ce 1499 pracowników, w tym 326 decyzji na pi mie, 76 decyzji ustnych, - 63 wyst pienia zawieraj ce 358 wniosków, dotycz cych 1321 pracowników. Najcz - ciej stwierdzanymi przez inspektorów pracy nieprawidłowo ciami s : zawieranie umów cywilnoprawnych w warunkach, w jakich nale ało zawrze umow o prac - stwierdzono w 5 ZUL i dotyczyło 10 pracowników, - brak lub niewła ciwe prowadzenie ewidencji czasu pracy pracowników - stwierdzono w 3 zakładach, dotyczyło to 13 pracowników, - brak szkole z zakresu bhp - stwierdzono w 5 zakładach, dotyczyło to 13 pracowników. - brak szkolenia z bhp pracodawców - stwierdzono w 4 zakładach, - brak zapewnienia obowi zku realizacji zada słu by bhp - stwierdzono w 13 zakładach, - brak orzecze lekarskich stwierdzaj cych brak przeciwwskaza zdrowotnych do wykonywania pracy – odnotowano w 11 zakładach dla ł cznie 20 pracowników, - brak specjalistycznych orzecze lekarskich o braku przeciwwskaza zdrowotnych do pracy urz dzeniami emituj cymi drgania mechaniczne (pilarkami) - stwierdzono w 2 zakładach dla ł cznie 3 pracowników, - nie wydanie wymaganych rodków ochrony indywidualnej - stwierdzono w 7 zakładach dla ł cznie 21 pracowników (np. odzie y ocieplanej, trzewików roboczych i antyprzeci ciowych ochron nóg), - brak instrukcji bhp dotycz cych bezpiecznego wykonywania prac - stwierdzono w 6 zakładach, dotyczyło to ł cznie 13 pracowników, - stosowanie niezgodnych z przepisami, zabronionych technik pracy - stwierdzono w 3 zakładach, gdzie ł cznie 6 pilarzy wykonywało cink drzew w sposób stwarzaj cy bezpo rednie zagro enia dla ycia lub zdrowia, - stosowanie niesprawnych technicznie pilarek ła cuchowych - stwierdzono w 1 zakładzie. Przyczyny stwierdzanych nieprawidłowo ci to m.in.: - niski poziom wiedzy i niewielkie do wiadczenie wła cicieli ZUL w kierowaniu pracownikami i organizowaniu im prac. W wi kszo ci byli oni pracownikami zatrudnionymi wcze niej na stanowiskach robotniczych. W zwi zku tym, posiadaj du e do wiadczenie praktyczne w zakresie wykonywania prac w lesie. Do rzadko ci nale y prowadzenie ZUL przez pracodawc , który wcze niej zatrudniony był na kierowniczym stanowisku lub organizował prace innych pracowników. - czynnik ludzki; prace w lesie w znacznej cz ci wykonuj pracownicy, którzy nie znale li zatrudnienia w innych bran ach, posiadaj podstawowy poziom wykształcenia, a tym samym nisk wiadomo zagro e Pracownicy zainteresowani s wyst puj cych przy np. cince drzew. przede wszystkim uzyskaniem jak najwi kszych dochodów, co w przeło eniu na akordowy system płac powoduje dodatkowe utrudnienia w wyegzekwowaniu przestrzegania przepisów bhp. cisłe przestrzeganie ustalonych procedur spowalnia wykonywanie pracy, a wi c przynosi mniejszy zysk. - aspekty finansowe - niskie stawki za wykonywane prace, du a konkurencja oraz stosowane przez Administracje Lasów Pa stwowych procedury przetargowe i zawieranie rocznych umów o współpracy, znacznie ograniczaj mo liwo ci rozwojowe i inwestycyjne ZUL. Dodatkowo zwi kszaj ce si stałe koszty pracy (np. wzrost cen paliwa) powoduj , e wykonywanie prac staje si coraz mniej opłacalne. Zmusza to wła cicieli ZUL do szukania oszcz dno ci, które najłatwiej uzyska ponoszonych na spełnienie wymaga poprzez ograniczenie nakładów w zakresie przestrzegania przepisów bhp. Nie zapłacenie pracownikowi przysługuj cego mu wynagrodzenia spowoduje, i zacznie on dochodzi swoich roszcze lub zrezygnuje z pracy, natomiast nie wydanie pracownikowi antyprzeci ciowych ochron profilaktycznym mo e da nóg lub nie poddanie specjalistycznym badaniom oszcz dno ci, a nie spowoduje niech ci pracownika do wykonywania pracy. W efekcie przeprowadzonych kontroli: - 13 pracowników odbyło wymagane szkolenie z zakresu bhp dla pracowników, a 4 pracodawców odbyło wymagane szkolenie z bhp dla pracodawców, - w 13 zakładach zapewniono realizacj zada słu by bhp, poprzez zlecenie ww.obowi zków specjalistom spoza zakładu, - 23 pracowników uzyskało prawidłowe aktualne orzeczenia lekarskie o braku przeciwwskaza zdrowotnych do wykonywania pracy na zajmowanych stanowiskach, - 21 pracownikom dostarczono wymagane rodki ochrony indywidualnej, - w ramach realizacji tematu inspektorzy pracy organizowali narady szkoleniowe, w których uczestniczyło 33 wła cicieli ZUL, co wpłyn ło na podwy szenie ich w zakresie ci pracowników. wiadomo ci cych na nich obowi zków i odpowiedzialno ci zwi zanej z zatrudnianiem Systematyczne działania kontrolne i prewencyjne prowadzone w ostatnich latach przez inspektorów pracy spowodowały m.in.: - wykonywanie prac w lesie (zwłaszcza wykonywanie pozyskiwania drewna) zlecane jest wył cznie wła cicielom wieloosobowych ZUL, z których ka dy zatrudnia przynajmniej jednego pracownika, - sporadyczne wykonywanie prac w lesie przez pilarzy, którzy nie posiadali kwalifikacji wymaganych do wykonywania prac pilarkami. Praktycznie wyeliminowano nagminne wykonywanie prac pilarkami przez pracowników, którzy nie uko czyli kursu dla pilarzy. Stwierdzane przypadki dotycz braku orzecze lekarskich o braku przeciwwskaza zdrowotnych do pracy urz dzeniami emituj cymi drgania mechaniczne, - wyeliminowanie problemu niestosowania hełmów ochronnych na powierzchniach le nych, gdzie prowadzona jest cinka drzew. Tylko w nielicznych przypadkach stwierdzono wykonywanie prac bez wymaganych antyprzeci ciowych ochron nóg, - przeprowadzenie szczepie profilaktycznych pracowników, zapobiegaj cych kleszczowemu zapaleniu opon mózgowych, pomimo braku w ZUL przypadków stwierdzenia choroby zawodowej. W 6 ZUL pracodawcy przeprowadzili na swój koszt szczepienia ł cznie 28 pracowników, - wzrost zaanga owania wła cicieli ZUL w realizacj ci cych na nich obowi zków w zakresie przestrzegania przepisów bhp. Na przestrzeni ostatnich 2 lat nie stwierdzono przypadku nie wykonania zarz dze nakazowych inspektora pracy. Według inspektorów pracy wymierne rezultaty przynios : 1) Propagowanie działa profilaktycznych niezb dnych w zwi zku z zagro eniami wyst pienia chorób zawodowych. Umo liwienie ZUL odpłatnego udziału w badaniach serologicznych na wykrycie boreliozy przeprowadzanych cyklicznie w nadle nictwach, pozwoli obj monitorowaniem wszystkich pracowników pracuj cych w lesie, a tak e zmniejszy ponoszone przez ZUL ewentualne koszty bada . 2) Wymuszenie rygorystycznego egzekwowania przez pracowników Administracji Lasów Pa stwowych (zleceniodawcy robót) wykonywania przez ZUL prac w lesie zgodnie z obowi zuj cymi w tym zakresie przepisami, ze szczególnym uwzgl dnieniem obowi zku wykonywania prac w wymaganych rodkach ochrony indywidualnej, zwłaszcza antyprzeci ciowych ochron ko czyn dolnych. 3) Kontynuowanie systematycznych kontroli ZUL, które współpracuj bezpo rednio z nadle nictwami, a tak e docieranie do jak najwi kszej liczby podwykonawców. Do wiadczenia z ostatnich lat wykazuj , i najwi cej bł dów i nieprawidłowo ci wyst puje w zakładach wykonuj cych prace jako podwykonawcy. Przeprowadzone kontrole wskazuj na potrzeb : 1. Nasilenia kontroli małych ZUL, dotarcie do wszystkich firm o najmniejszej liczbie zatrudnionych, w tym do jak najwi kszej liczby podwykonawców, obejmowanie kontrolami wszystkich wła cicieli ZUL wykonuj cych prace na terenie danego nadle nictwa, ł cznie z podwykonawcami i wła cicielami jednoosobowych podmiotów gospodarczych. Powy sze powoduje, i eliminuje si nieprawidłowo ci w skali całego nadle nictwa. 2. Kontynuowania działa profilaktycznych w ZUL jednoosobowych (bez pracowników, a wi c bez mo liwo ci podejmowania wła cicielom zagro e szczególnie i obowi zków zwi zanych z wykonywaniem przez nich prac niebezpiecznych. spowodowały, i rodków prawnych), w celu u wiadamiania Działania zastosowane w poprzednich wła ciciele jednoosobowych ZUL zacz li stosowa sprawne technicznie pilarki, u ywa wymaganych latach w czasie prac rodków ochrony indywidualnej, ł cznie z antyprzeci ciowymi ochronami nóg. W wi kszo ci legitymuj si tak e posiadaniem aktualnych specjalistycznych bada profilaktycznych dla pilarzy. Wizytacja ww. podmiotów gospodarczych skutkuje ponadto obaleniem teorii, e ZUL niezatrudniaj ce pracowników nie musz si obawia kontroli PIP. 3. cisłej współpracy z Administracj Lasów Pa stwowych w zakresie nadzoru nad przestrzeganiem przepisów bhp, przeprowadzanie wspólnych kontroli i wzajemne informowanie si o ra cych nieprawidłowo ciach oraz zwrócenia uwagi na niepokoj ce sygnały obni ania nakładów na bezpiecze stwo pracy ponoszonych przez ZUL, w wyniku stosowanych procedur przetargowych, zwi zanych ze stał tendencj obni ania stawek cenowych proponowanych za wykonywane usługi, cz sto na granicy jej opłacalno ci. 4. Nowelizacji rozporz dzenia Ministra Ochrony rodowiska, Zasobów Naturalnych i Le nictwa z dnia 29 listopada 1995 r. w sprawie bezpiecze stwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac z zakresu gospodarki le nej (Dz. U. Nr 147, poz. 716), w zwi zku ze zmian organizacji wykonywania pozyskiwania drewna w lesie. 3. Transport drogowy materiałów niebezpiecznych W 2005 roku w ramach realizacji tematu, na terenie województwa podlaskiego przeprowadzonych zostało 17 kontroli w 15 zakładach zatrudniaj cych ł cznie 272 pracowników, w tym 110 kobiet. W zakładach poddanych kontroli, do prac bezpo rednio zwi zanych z transportem drogowym towarów niebezpiecznych zatrudniano ł cznie 40 pracowników, w tym 19 kierowców. Kontrolowane zakłady prowadziły działalno - w zakresie: dystrybucji i stosowania czyszcz cych rodków chemicznych oraz rodków do uzdatniania wody (5 zakładów), - dystrybucji rodków chemicznych wykorzystywanych do produkcji łodzi z ywic poliestrowych (1 zakład), - dystrybucji rodków ochrony ro lin (4 zakłady), - dystrybucji paliw (5 zakładów). Kontrolowane zakłady w rozumieniu przepisów ADR były zarówno nadawcami (1 zakład), nadawcami wykonuj cymi funkcj przewo nika (8 zakładów), przewo nikami (4 zakłady) jak i odbiorcami towarów niebezpiecznych (2 zakłady). W pi ciu zakładach do przewozu paliw stosowano cysterny. Pozostałe zakłady uczestniczyły w transporcie drogowym towarów niebezpiecznych w zwi zku z nadawaniem, przewozem lub odbiorem sztuk przesyłki. Najcz - ciej wyst puj ce nieprawidłowo ci dotyczyły: niewyznaczenia doradcy do spraw bezpiecze stwa w transporcie towarów niebezpiecznych (w pi ciu zakładach, mimo e obowi zek nadzoru wewn trznego nad czynno ciami przewozowymi zwi zanymi z transportem towarów niebezpiecznych był bezwzgl dnie wymagalny w 11 kontrolowanych przedsi biorstwach), - nie poddawano innych pracowników poza kierowcami (pracownicy wykonuj cy prace przeładunkowe, magazynierzy, pracownicy sporz dzaj cy dokumenty przewozowe) szkoleniom ADR – tj. znajomo ci przepisów ADR w zakresie odpowiednim do powierzonych im obowi zków i odpowiedzialno ci (w czterech skontrolowanych zakładach), - nieprawidłowo ci w zakresie oceny ryzyka zawodowego, które dotyczyły zarówno braku oceny jak i nieuwzgl dnienia w dokonanej ocenie ryzyka zawodowego zagro e czynno ciach zwi zanych z przewozem drogowym towarów przy niebezpiecznych (stwierdzono w siedmiu zakładach) - nieprawidłowego oznakowania pojazdów dokonuj cych przewozu sztuk przesyłki – nieprawidłowo ci dotyczyły dokonywania przewozu ilo ci powy ej wył cze na jednostk transportow nieoznakowanym pojazdem lub prowadzenia przewozu ilo ci poni ej wył cze pojazdem oznakowanym (w trzech zakładach), - w sze ciu zakładach dokonywano przewozu nieprawidłowo oznakowanych sztuk przesyłki – nieprawidłowo ci polegały na braku nalepek i numerów rozpoznawczych lub stosowaniu niewła ciwego oznakowania, - braków w wyposa eniu podstawowym i dodatkowym pojazdu wykorzystywanego do przewozu towarów niebezpiecznych (w pi ciu zakładach), - w siedmiu zakładach pracownicy uczestnicz cy w transporcie drogowym towarów niebezpiecznych nie posiadali odpowiedniego wyposa enia w odzie i obuwie robocze oraz rodki ochrony indywidualnej. - tylko w trzech zakładach nie stwierdzono adnych nieprawidłowo ci dotycz cych sporz dzania dokumentacji wymaganej przy przewozie towarów niebezpiecznych w zwi zku ze sporz dzaniem dokumentów przewozowych; najcz ciej stwierdzane nieprawidłowo ci dotyczyły braku okre lenia liczby i opisu sztuk przesyłki, wpisywania w dokumencie nieprawidłowych danych dotycz cych uczestników przewozu, stosowania nieprawidłowych nazw przewozowych lub nazw handlowych zamiast nazw przewozowych, braku informacji uzupełniaj cych. W ocenie inspektora pracy prowadz cego kontrole, najcz stszymi przyczynami wyst powania stwierdzanych nieprawidłowo ci były: - nieznajomo istniej cych uregulowa prawnych w zakresie transportu drogowego towarów niebezpiecznych, - mała aktywno doradców wyznaczonych w zakresie transportu drogowego towarów niebezpiecznych, - nieskuteczny system nadzoru nad przedsi biorcami prowadz cymi działalno zwi zan z przewozem towarów niebezpiecznych w sztukach przesyłki. Przykłady efektów W jednym z kontrolowanych przedsi biorstw produkcyjnych stwierdzono znaczn popraw w zakresie pakowania i znakowania opakowa z zawarto ci materiałów chemicznych klasyfikowanych jako niebezpieczne w transporcie drogowym, co miało wpływ na poprawno sporz dzania dokumentów niezb dnych w transporcie. Pracodawca w zwi zku z wykazan niekonsekwencj w zakresie zawarto ci kart charakterystyki, pisemnych instrukcji bezpiecze stwa ADR oraz oznakowania dokonał ponownej klasyfikacji wytwarzanych przez siebie rodków czyszcz cych i wspomagaj cych pranie. Weryfikacja klasyfikacji wykazała, e cz preparatów nie musi by traktowana jako towar niebezpieczny klasy 8 ADR. Na skutek realizacji rodków prawnych skierowanych do jednego z zakładów dokonano wdro enia programu komputerowego, który automatycznie generuje dokument przewozowy w przypadku dokonywania przewozu sztuk przesyłki towarów klasyfikowane jako niebezpieczne w transporcie drogowym. W dwóch zakładach zaprzestano przewozu nieoznakowanymi pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej poni ej 3,5 Mg towarów niebezpiecznych w ilo ciach wi kszych ni wył czenia na jednostk transportow ; pojazdy te wyposa ono w sposób podstawowy i dodatkowy okre lony w pisemnych instrukcjach bezpiecze stwa ADR na poszczególne przewo one towary. Trzej kierowcy dokonuj cy przewozu towarów niebezpiecznych samochodami dostawczymi o masie do 3,5 Mg, równie w ilo ciach wi kszych ni wył czenia na jednostk transportow , zostali skierowani na szkolenie w celu uzyskania za wiadczenia kwalifikacyjnego, upowa niaj cego do przewozu towarów niebezpiecznych wszystkich klas za wyj tkiem klasy 1 i 7 w innych pojazdach ni o poddaniu kierowców ww. szkoleniu cysterny. Pracodawca podj ł decyzj kursowemu pomimo, e w skierowanym wyst pieniu wnosił jedynie o uwzgl dnienie wymaga inspektor pracy ADR i informacji nt. zagro enia i post powania na wypadek awarii w programach szkole pracowników zatrudnionych na stanowisku kierowcy. Ocena i wnioski Ok. 12,8 % stwierdzanych nieprawidłowo ci dotyczyło przewozu towarów niebezpiecznych dokonywanych za pomoc cystern – w ocenie inspektorów ten odsetek nie jest du y. Zasadniczo najistotniejsze nieprawidłowo ci stwierdzano w z dokonywaniem przewozu sztuk przesyłki, a w szczególno ci z przewozem zwi zku rodków ochrony ro lin klasyfikowanych jako niebezpieczne w transporcie drogowym. W zwi zku z powy szym uzasadnione jest kontynuowanie kontroli w zakresie przestrzegania przez pracodawców wymaga zwi zanych z bezpiecze stwem przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, szczególnie w zakresie dotycz cym przewozu sztuk przesyłki oraz przewozu towarów niebezpiecznych w pojazdach o ładowno ci poni ej 3,5 Mg. Celowe wydaje si równie obj cie kontrolami w zakresie bezpiecze stwa przewozu drogowego towarów niebezpiecznych tych pracodawców, którzy prowadz dystrybucyjn działalno rodków ochrony ro lin. Istnieje tak e potrzeba dokonania pełnej identyfikacji podmiotów gospodarczych na terenie województwa podlaskiego prowadz cych działalno w zakresie transportu drogowego towarów niebezpiecznych, w zwi zku z czym podj to działania w celu zintensyfikowania współpracy z innymi instytucjami kontrolnymi głównie z Inspekcj Transportu Drogowego, co w konsekwencji ma na celu przeprowadzanie szczegółowej kontroli siedzibie nadawcy lub przewo nika. 4. Stacje autogazu W roku 2005 skontrolowano 30 stacji autogazu, zatrudniaj cych 1477 osób, w tym 291 kobiet. Kontrolowane stacje nie zatrudniały pracowników młodocianych. ! Do najcz - ciej ujawnianych przyczyn stwierdzonych nieprawidłowo ci zaliczy nale y: nieznajomo przez pracodawców obowi zuj cych przepisów w zakresie magazynowania i dystrybucji gazu, co skutkuje brakiem wymaganego oznakowania identyfikacyjnego, informacyjnego i znaków bezpiecze stwa na stacjach autogazu oraz nie opracowaniem oceny ryzyka zawodowego na stanowisku obsługi stacji autogazu; - niewiedz pracodawców z zakresu obowi zku stosowania na stacjach autogazu znaków ostrzegawczych, co skłania pracodawców do pozostawiania zbiorników lub instalacji nie oznakowanych. Dostarczane przez producentów do monta u zbiorniki nie zawieraj znaków ostrzegawczych, tylko niektórzy producenci zamieszczaj czyteln informacj wskazuj c na rodzaj magazynowanej niebezpiecznej substancji. Pracodawcy popełniaj równie bł d zamieszczaj c znak ostrzegawczy stosowany w przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (tj. obrócony o 900 kwadrat z wpisanym płomieniem). Brak znajomo ci przepisów przyczynia si równie do nie zamieszczania na odmierzaczach gazu informacji o tre ci „stacja nie napełnia butli gazem płynnym”. - brak uregulowa prawnych w zakresie ruchu kołowego na obszarze stacji autogazu, co powoduje niestosowanie znaków drogowych, brak uregulowania dotycz cego ruchu kołowego. Pracodawcy pozostawiaj nieoznakowane stacje, kieruj c si ch ci pozyskania ka dego klienta bez wzgl du na miejsce zainstalowanego w poje dzie zaworu. S dz , e w przypadku wprowadzenia bezkolizyjnego ruchu kołowego, dysponuj c tylko jednym odmierzaczem gazu z jednostronnym podjazdem, nie s w stanie obsłu y cz ci klientów, lecz nie uwzgl dniaj przy tym faktu, e pozostawianie kierowcom mo liwo ci wyboru kierunku jazdy sprzyja powstawaniu kolizyjnego ruchu na obszarze stacji autogazu. - aspekty ekonomiczne – szereg zada z zakresu technicznego bezpiecze stwa i higieny pracy wi e si z ponoszeniem dodatkowych kosztów - gdy pracodawca nie posiada uko czonego szkolenia z zakresu bezpiecze stwa i higieny pracy dla słu by bhp, a minimalizuj c koszty nie zlecaj oni równie realizowania zada słu by bhp specjalistom spoza zakładu. W takim przypadku pracodawcy zazwyczaj nie dokonuj oceny ryzyka zawodowego, bagatelizuj c zagro enia, dopuszczaj pracowników do wykonywania pracy bez uprzedniego poinformowania o ryzyku jakie wi z powierzan opracowan prac . Zdarza si równie , przez firmy zewn trzne ocen e si e niektórzy z pracodawców dysponuj ryzyka zawodowego, która wykonana jest jednak bez uprzedniego wywiadu, ogl dzin miejsc pracy, ustale dotycz cych zagro e wyst puj cych na stanowisku pracy, - budowa stacji wykonywana w oparciu o projekty nie zawieraj ce schematów instalacji LPG umo liwiaj dowolno monta u instalacji LPG. Pracodawcy prowadz cy tak wybudowane stacje, nie posiadaj c dodatkowej wiedzy w zakresie pracy instalacji, nie dostrzegaj braków wyst puj cych w zakresie armatury. W wyniku prowadzonych działa kontrolnych uzyskano popraw warunków pracy, m. in.: • wyposa ono w 6 zakładach instalacj gazu płynnego w niezb dn armatur (zawory hydrostatyczne i nadmiarowe), • zainstalowano zawory zrywalne, tzw. słabe zł cze, na poł czeniu odmierzacza gazu z instalacj LPG stacji w 2 zakładach, • potwierdzono stosownymi przeciwpora eniowych przed pomiarami dotykiem skuteczno po rednim działania ochron eksploatowanych instalacji elektrycznych na 4 stacjach, • na 7 stacjach autogazu poł czono z istniej c instalacj uziemiaj c , drabiny stalowe i kontenery o konstrukcji a urowej, ustawione w strefie zagro enia wybuchem (2); • dostosowano rozł czne poł czenia elektryczne zlokalizowane w strefie zagro enia wybuchem do wymaga stawianych dla urz dze elektrycznych typu Ex. na 3 stacjach, • w 1 zakładzie wyrównano i dostosowano nawierzchni podjazdu do rodzaju pojazdów oraz osób poruszaj si po terenie stacji autogazu; • na 1 stacji autogazu dokonano okresowej kontroli istniej cej instalacji odgromowej, • rozmieszczono znaki drogowe celem zapewnienia bezkolizyjnego ruchu kołowego na obszarze 9 stacji, • w 20 zakładach oznakowano zbiorniki magazynowe na gaz płynny propan-butan znakiem ostrzegawczym zgodnym z wła ciwo ci niebezpiecznego preparatu chemicznego, uzupełnionego dodatkow informacj , dotycz c w szczególno ci nazwy preparatu, jego wzoru chemicznego oraz informacj o zagro eniach stwarzanych przez preparat; • na 15 stacjach zamieszczono na odmierzaczach gazu trwał informacj o tre ci „Stacja nie napełnia butli gazem płynnym”; • w 5 zakładach dostosowano warunki przechowywania butli 11kg LPG do instrukcji bhp obowi zuj cych na stacjach autogazu; • 8 pracownikom zatrudnionych na 6 stacjach uzyskało wymagane dodatkowe kwalifikacje w zakresie napełniania zbiorników samochodowych gazem płynnym propan-butan, • ł cznie 9 pracowników zatrudnionych na 6 stacjach autogazu poddano wymaganemu wst pnemu badaniu profilaktycznemu, celem uzyskania potwierdzenia braku przeciwwskaza do wykonywania pracy na powierzonym stanowisku, • opracowano i udost pniono do stałego korzystania instrukcj post powania awaryjnego na stacji LPG 18 pracownikom w 5 zakładach, • opracowano i udost pniono do stałego korzystania instrukcj bezpiecze stwa i higieny pracy dotycz c prowadzonego na stacji procesu technologicznego18 pracownikom w 5 zakładach, • uzupełniono ocen ryzyka zawodowego o zagro enia wyst puj ce na stanowisku obsługi stacji autogazu w 4 zakładach. Wnioski W ocenie inspektorów pracy wskazane jest głównie podj cie działa legislacyjnych maj cych na celu uregulowanie sposobu ustalania na stacjach autogazu wymaganych odległo ci bezpiecze stwa od zbiorników, instalacji oraz punktów tankowania gazem płynnym. Celowe byłoby równie podj cie działa legislacyjnych maj cych na celu zobowi zanie producentów naziemnych zbiorników magazynowych na gaz płynny propanbutan, do zamieszczania na wyrobie znaku ostrzegawczego, zgodnego z wła ciwo ci niebezpiecznego preparatu chemicznego, uzupełnionego dodatkow informacj , dotycz c w szczególno ci nazwy preparatu niebezpiecznego, wzoru chemicznego oraz informacj o zagro eniach stwarzanych przez preparat. Pozwoli to na wyeliminowanie bł dnego oznakowywania zbiorników przez poszczególnych wła cicieli stacji autogazu. 5. Zakłady produkcji mebli W ramach realizacji tematu kontrol obj to 30 zakładów zatrudniaj cych 2754 pracowników, w tym 798 kobiet oraz 24 pracowników młodocianych. Najcz • ciej wyst puj ce nieprawidłowo ci to m.in.: niepoddanie pracowników szkoleniom wst pnym podstawowym oraz okresowym z zakresu bhp, • brak bada lekarskich wst pnych oraz bada lekarskich okresowych, • brak pomiarów st e szkodliwych substancji chemicznych w rodowisku pracy, • brak pomiarów st e pyłów zwłókniaj cych, - przekroczenie warto ci NDS st enia czynnika rakotwórczego, • brak pomiarów st • niezapewnienie równomierno ci i nat e innych pyłów przemysłowych, enia o wietlenia zgodnie z obowi zuj cymi przepisami, • brak oceny ryzyka zawodowego, • nieprzeprowadzenie pomiarów parametrów hałasu, • przekroczenie warto ci NDN hałasu, • nieoznakowanie stref zagro enia hałasem. Stwierdzone w czasie kontroli nieprawidłowo ci wynikaj z: • nieznajomo ci i lekcewa enia obowi zuj cych przepisów bhp w zakresie m.in.: - opracowania odpowiednich dokumentów w zakładzie pracy, np. oceny ryzyka zawodowego, - terminowego przeprowadzania pomiarów i bada czynników szkodliwych dla zdrowia na stanowiskach pracy, • d enia przez pracodawców do ograniczenia kosztów prowadzonej działalno ci w ka dej dziedzinie bhp, np.: - brak inwestycji w eksploatowany park maszynowy, u ytkowane s najcz maszyny i urz dzenia, które z uwagi na długoletni eksploatacj ciej stare nie zapewniaj odpowiednich warunków bezpiecze stwa pracy w zakresie emisji hałasu, - brak nakładów na zapewnienie pracownikom odpowiednich warunków pracy przy zatrudnianiu w nara eniu na czynnik rakotwórczy (pyły drewna twardego), - rezygnacja z poddania pracowników badaniom lekarskim profilaktycznym, szkoleniom z zakresu bhp, • niewła ciwego i niedbałego wypełniania zada przez słu by bhp w zakładach pracy. W wyniku przeprowadzonych kontroli: • przeprowadzono pomiary st e substancji chemicznych w 1 zakładzie pracy, działania dotyczyły 13 pracowników, • przeprowadzono pomiary st e pyłów przemysłowych w 2 zakładach pracy, co dotyczyło 22 pracowników, • przeprowadzono pomiary nat enia hałasu w 3 zakładach pracy, dotyczyło to 48 pracowników, • przeprowadzono pomiary przyspiesze drga (wibracji) w 3 zakładach pracy, dotyczyło to 29 pracowników, • oznaczono strefy zagro enia hałasem w 4 zakładach pracy dla 139 pracowników, • zapewniono zgodne z normami o wietlenie w 1 zakładzie pracy, przez co poprawiono warunki pracy 7 pracownikom, • 28 pracowników poddano szkoleniom wst pnym z zakresu bhp w 5 zakładach pracy, • 30 pracowników poddano badaniom lekarskim wst pnym i okresowym w 2 zakładach pracy. Zgodnie z zebranymi danymi dotycz cymi pracowników zatrudnionych w warunkach zagro enia hałasem w 30 zakładach pracy: - w roku 2003 zlikwidowano lub ograniczono hałas do poziomu zgodnego z norm dla 179 pracowników, ponadto osi gni to popraw (zmniejszono hałas, ale nie do poziomu zgodnego z norm ) dla 7 pracowników, - w roku 2004 zlikwidowano lub ograniczono hałas do poziomu zgodnego z norm dla 83 pracowników, ponadto osi gni to popraw (zmniejszono hałas, ale nie do poziomu zgodnego z norm ) dla 34 pracowników. Wnioski Przeprowadzone kontrole wskazuj na konieczno kontynuacji kontroli w zakładach pracy tej bran y. Przykład jednego z zakładów pracy wskazuje, e w celu obni enia nat enia hałasu na stanowiskach pracy skuteczne jest podj cie nast puj cych działa : - utrzymywanie we wła ciwym stanie technicznym maszyn – ich bie ca konserwacja i remonty, smarowanie podzespołów, wymiana zu ytych ło ysk, regeneracja głowic, - zakup nowych pił i frezów o ni szej emisji hałasu, - zabudowanie kabin d wi kochłonnych i wymiana materiału d wi kochłonnego w ju istniej cych. W zwi zku z powy szym, celem zapewnienia pracownikom bezpiecznych i wła ciwych warunków pracy b d podejmowane nast puj ce działania: - informuj ce i promuj ce systemy zarz dzania bezpiecze stwem pracy na szczeblu okr gu, - promuj ce w ród pracodawców i pracowników metody bezpiecznej pracy, - organizowanie w formie seminariów szkole pracodawców, ze szczególnym uwzgl dnieniem profilaktyki w zakresie ogranicze nara enia pracowników na czynniki szkodliwe i uci liwe wyst puj ce w rodowisku pracy. Ponadto, w ocenie inspektorów pracy, wskazana byłaby promocja bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przez organizacje rz dowe oraz promocja finansowa zakładów pracy, które b d ponosiły koszty zwi zane z zapewnieniem bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. 6. Zakłady mleczarskie W roku 2005 inspektorzy pracy przeprowadzili kontrol w 8 zakładach przetwórstwa mleka, zatrudniaj cych ł cznie 2.450 pracowników, w tym 1.070 kobiet. W porównaniu do lat ubiegłych - przede wszystkim lat 90-tych, nast piła znacz ca poprawa warunków pracy w zakładach przetwarzaj cych mleko. We wszystkich kontrolowanych zakładach poniesiono du e nakłady finansowe na budow i modernizacj obiektów i pomieszcze Działania te były i s pracy oraz na zakup nowych urz dze prowadzone w oparciu o i linii technologicznych. rodki własne a tak e o rodki unijne (SAPARD). Najcz ciej stwierdzane nieprawidłowo ci dotyczyły: - braku urz dze ochronnych, - niewła ciwego stan technicznego maszyn i urz dze , - u ytkowania maszyn nie posiadaj cych urz dzenia do awaryjnego zatrzymywania, - braku pomiarów skuteczno ci ochrony przeciwpora eniowej przed dotykiem po rednim, - niewła ciwego stanu technicznego schodów i pomostów, - braku wymiany powietrza realizowanej poprzez wentylacj naturaln lub mechaniczn , - braku rodków ochrony indywidualnej. W wyniku ujawnionych narusze przepisów technicznego bezpiecze stwa pracy, w kontrolowanych zakładach przetwarzaj cych mleko, wydano 124 decyzje nakazowe na pi mie, 28 decyzji nakazowych ustnych (w tym 2 decyzje wstrzymania prac) oraz 19 wniosków w wyst pieniach. W wyniku przeprowadzonych uzyskano m.in.: - zapewnienie wentylacji naturalnej oraz wentylacji mechanicznej w pomieszczeniach pracy; co poprawiło warunki pracy 70 pracowników w 4 zakładach pracy, - zapewnienie wentylacji awaryjnej w pomieszczeniach maszynowni chłodniczej i aparatowni oraz w pomieszczeniach, w których przechowywane s kwasy, ługi i inne preparaty chemiczne; poprawiono w ten sposób warunki pracy 78 pracowników w 2 zakładach pracy, - zapewnienie o wietlenia elektrycznego o wymaganym nat eniu w pomieszczeniach produkcyjnych co poprawiło warunki pracy 144 pracowników w 2 zakładach pracy, - wyposa enie maszyn i urz dze produkcyjnych w osłony oraz inne zabezpieczenia, uniemo liwiaj ce dost p do stref niebezpiecznych - poprawa warunków bezpiecze stwa pracy 58 pracowników w 7 zakładach pracy, - wyposa enie urz dze posiadaj cych mieszadła w wył czniki kra cowe zainstalowane przy uchylnych pokrywach; zapewniło warunki bezpiecze stwa pracy 43 pracowników w 4 zakładach pracy, - wyposa enie pracowników w rodki ochrony indywidualnej – odzie ochronn , ochrony r k, twarzy i oczu oraz dróg oddechowych; poprawiono warunki bezpiecze stwa pracy 39 pracowników w 2 zakładach pracy. Wnioski Istotnym problemem, niezale nym od stopnia poniesionych nakładów finansowych pozostaje zaanga owanie wszystkich pracowników zakładu w kształtowanie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Przeprowadzone kontrole ujawniły, e w dalszym ci gu stwierdzone nieprawidłowo ci wynikaj z: - braku pełnego zaanga owania pracodawców w kształtowanie wła ciwej polityki bezpiecze stwa pracy, - niedostatecznej znajomo ci przepisów i zasad bezpiecze stwa i higieny pracy przez osoby kieruj ce pracownikami, - niedostatecznej znajomo ci zagro e wyst puj cych na stanowiskach pracy przez pracowników obsługuj cych maszyny i urz dzenia oraz linie produkcyjne, - braku „kultury technicznej”, tj. dbało ci pracowników o powierzone maszyny i urz dzenia techniczne - dotyczy to zarówno pracowników obsługuj cych urz dzenia, jak i dokonuj cych napraw, przegl dów i konserwacji. Niekorzystnym zjawiskiem zaobserwowanym w trakcie przeprowadzonych kontroli jest ponadto: - stałe ograniczanie liczby osób zatrudnionych w słu bach technicznych odpowiedzialnych za utrzymanie we wła ciwym stanie maszyn i urz dze technicznych, obiektów i pomieszcze pracy oraz znajduj cych si w nich instalacji technicznych, - zwi zana z tym nieznajomo zasad tzw. dobrej praktyki in ynierskiej przez osoby, którym powierzono nowe obowi zki, do pełnienia których wymagane jest odpowiednia wiedza oraz do wiadczenie zawodowe. Ujawnione w trakcie przeprowadzonych kontroli nieprawidłowo ci wskazuj na brak pełnego zaanga owania osób odpowiedzialnych za kształtowanie polityki bezpiecze stwa i higieny pracy, w działania zmierzaj ce do poprawy warunków pracy zatrudnionych pracowników. W celu osi gni cia dalszej poprawy stanu bezpiecze stwa i higieny pracy w zakładach przetwarzaj cych mleko, działania kontrolne koncentrowa w obszarach, w których ujawniono najwi ksz liczb si b d nieprawidłowo ci (maszyny i urz dzenia techniczne, stanowiska i procesy pracy). Inspektorzy pracy nadal b d egzekwowa od pracodawców wymóg „doskonalenia” dokonanej oceny ryzyka zawodowego, jako procesu ci głego, podlegaj cego weryfikacji w przypadku zmian na stanowisku pracy. Efekty przynie mo e tak e wykreowanie w ród pracodawców potrzeby zmiany polityki bezpiecze stwa i higieny pracy w zakładach, poprzez wdro enie systemu zarz dzania bezpiecze stwem i higien pracy. 7. Nadzór rynku Kontrole pracodawców dotycz ce spełniania przez producentów i dostawców wymaga zasadniczych wy ej wymienionych wyrobów. Kontroli inspektorów podlegały nast puj ce grupy maszyn: A. Urz dzenia i narz dzia elektryczne stosowane w budownictwie, B. Obrabiarki do metalu, C. Elementy bezpiecze stwa stosowane w maszynach, D. rodki ochrony indywidualnej chroni ce przed upadkiem z wysoko ci. W ramach realizacji tematyki inspektorzy pracy przeprowadzili ł cznie 109 kontroli, w czasie których oceniono 114 wyrobów wprowadzonych do obrotu po 1 maja 2004r. w tym: - 89 wyrobów zgodnych z wymaganiami zasadniczymi, - 38 wyrobów w odniesieniu do których stwierdzono niezgodno ci z wymaganiami zasadniczymi. Najcz ciej stwierdzane niezgodno ci z wymaganiami zasadniczymi dotyczyły: - braku oznakowania znakiem CE - stwierdzono przy 18 maszynach, - braku deklaracji zgodno ci lub nieprawidłowych deklaracji - stwierdzono dla 21 maszyn, - niezgodno ci w tre ci instrukcji obsługi stwierdzono przy 12 maszynach i 1 urz dzeniu ci nieniowym, - nieprawidłowego wykonania elementów sterowniczych - stwierdzono przy 11 maszynach, - braku urz dze ochronnych zabezpieczaj cych pracowników przed dost pem do stref niebezpiecznych - stwierdzono przy 11 maszynach, - braku udziału jednostki notyfikowanej w systemie oceny zgodno ci - stwierdzono przy 6 maszynach, - nieprawidłowo ci w oznakowaniu napisami informacyjnymi i ostrzegawczymi - stwierdzono przy 2 rodkach ochrony indywidualnej oraz przy 2 maszynach, - braku instrukcji u ytkowania - stwierdzono przy 5 typach rodków ochrony indywidualnej. Niezgodno ci ww. wyeliminowano poprzez: - wydanie decyzji pracodawcom u ytkuj cym wyroby, - przeprowadzenie post powa przez Okr gowego Inspektora Pracy w stosunku do osób wprowadzaj cych wyroby do obrotu, których siedziby znajduj si na terenie wła ciwo ci miejscowej OIP w Białymstoku, - przekazanie informacji o stwierdzonych niezgodno ciach do innych Okr gowych Inspektoratów Pracy zgodnie z wła ciwo ci miejscow siedziby osoby wprowadzaj cej wyrób do obrotu. W wyniku ww. działa usuni to niezgodno ci z wymaganiami zasadniczymi przy 31 typach wyrobów, w tym: - oznakowano znakiem ,,CE” 19 maszyn, - sporz dzono prawidłowe deklaracje zgodno ci dla 17 maszyn, - sporz dzono prawidłowe instrukcje obsługi dla 9 maszyn i 1 urz dzenia ci nieniowego, - wyposa ono 9 maszyn oraz 1 urz dzenie niskonapi ciowe w prawidłowe elementy - sterownicze, - wyposa ono 10 maszyn w brakuj ce urz dzenia ochronne zabezpieczaj ce pracowników przed dost pem do stref niebezpiecznych, - dokonano oceny 1 maszyny z udziałem jednostki notyfikowanej, - oznakowano 1 maszyn napisami informacyjnymi i ostrzegawczymi, - dostarczono instrukcje u ytkowania dla 5 rodków ochrony indywidualnej. Wnioski Przeprowadzone kontrole wykazuj , e mimo długiego okresu obowi zywania ustawy o systemie oceny zgodno ci, u pracodawców nadal wyst puje słaba znajomo przepisów dotycz cych nadzoru rynku. „Co to jest nadzór rynku, Po co to jest potrzebne?” były najcz ciej zadawanymi pytaniami podczas kontroli. Powy sze wskazuje, w przyszło ci b d e jednym z zada planowanych przez inspekcj pracy działania prewencyjne oraz promocyjno-informacyjne maj ce na celu przybli enie pracodawcom zagadnie zwi zanych z nadzorem rynku. !