Źródła patologii i zachowań destrukcyjnych

Etiologia, mechanizmy
i przebieg
współczesnych
zaburzeń i uzależnień
prof. ndzw. dr hab.
Mariusz Jędrzejko
Mazowieckie Centrum Profilaktyki Uzależnień
Wyższa Szkoła Biznesu
w Dąbrowie Górniczej
Kod współczesności:
1. Jesteś dorosły – MOŻESZ!
2. Granice – CÓŻ TO TAKIEGO
3. Normy – ŚREDNIOWIECZE
4. Doba – ŻYJE SIĘ RAZ
5. Wartości – WSZYSTKO SIĘ ZMIENIA
6. Nie masz? – PROSZĘ KREDYCIK
Walcz i zwyciężaj
Co jest, a co nie jest patologią?
Alkoholizm, narkomania, lekomania, sterydomania,
politoksykomanie, bulimia, anoreksja, tanoreksja,
prostytucja, pornografia, pedofilia, dewiacje
zachowań seksualnych, homoseksualizm, agresja i
przemoc, sekty, uzależnienie od człowieka,
agresywne subkultury, handel ludźmi, nepotyzm,
szara strefa, korupcja, pracoholizm, niewolnicza
praca, wyzysk dzieci, hazard, wizualizacje,
zakupoholizm, cyberprzemoc, cyberholizm(y)
Co jest, a co nie jest patologią?
Alkoholizm, narkomania, lekomania, sterydomania, politoksykomanie, bulimia, anoreksja, tanoreksja,
prostytucja, pornografia, pedofilia i inne …filie, homoseksualizm, agresja i przemoc, sekty, agresywne
subkultury, handel ludźmi, nepotyzm, szara strefa, korupcja, pracoholizm, niewolnicza praca, wyzysk dzieci,
hazard, wizualizacje, zakupoholizm, cyberprzemoc, cyberholizm(y)
Twarde medycznie:
Alkoholizm, lekomania,
narkomania,
politoksykomania,
tanoreksja, sterydomania
– bigoreksja, bulimia,
anoreksja
Miękkie społecznie:
Narkomania marihuanowa,
pornografia, korupcja,
szara strefa, wizualizacje,
sekty, cyberprzemoc,
sterydomania, wizualizacje,
alkoholizm,
homoseksualizm
Źródła patologii i zachowań destrukcyjnych -
1
Zmiana modelu rozwojowego
dzieci
młodzież
dorośli
status dorosłych
Źródła patologii i zachowań destrukcyjnych -
1
Zmiana modelu rozwojowego
dzieci
dzieci
młodzież
dorośli
dorosłe dzieci - dorośli
Przyspieszony status dorosłych
Załamanie faz rozwojowych
Cechy załamania faz rozwojowych
1. Krótszy sen
2. Fizyczny i emocjonalny udział w życiu
dorosłych
3. Dostęp do wszystkiego
4. Samodzielność decyzji – życiowych,
edukacyjnych, poznawczych,
emocjonalnych
5. Opuszczenie wychowawcze
Źródła patologii i zachowań destrukcyjnych -
2
Przyspieszona adolescencja – burze neurohormonalne
dzieci
młodzież
Początek
adolescencji
14-15 lat,
koniec 20-21 lat
dorośli
Źródła patologii i zachowań destrukcyjnych -
2
Przyspieszona adolescencja – burze neurohormonalne
dzieci
dzieci
młodzież
dorośli
dorosłe dzieci - dorośli
Początek 11-12 lat,
koniec 20-22 lata
Przyczyny przyspieszenia adolescencyjnego
1. Chemia w żywności + ogromne ilości
cukrów
2. Silne pobudzanie OUN przez
multimedia
3. Dojrzewanie w świecie pełnym erotyki
i agresji
4. Nowa organizacja doby
Źródła patologii i zachowań destrukcyjnych -
3
Zmiana modelu wychowania – mniej granic i norm
dzieci
młodzież
Rodzina, szkoła, kościół, harcerstwo,
aktywność społeczna, media
dorośli
Źródła patologii i zachowań destrukcyjnych -
3
Zmiana modelu wychowania – mniej granic i norm
dzieci
dzieci
Rodzina, szkoła,
media - idole,
środowisko
rówieśnicze,
młodzież
dorośli
dorosłe dzieci - dorośli
Nieobecność
rodziców,
cyberświat,
Młodzi ludzie zawsze eksperymentowali
Lata 80-90. XX wieku - eksperymenty
tytoń
alkohol
narkotyki
10
12
13
14
15
16
17
18
19
XXI wiek
2000-2010-2012 – szybciej, więcej, od razu
tytoń
alkohol
narkotyki
środki zastępcze – dopalacze – paranarkotyki - leki
Substancje wzmacniająco-pobudzające
8
10
12
13
14
15
16
17
18
19
Rozwój dziecka 6-16 lat (pola zagrożeń)
Samodzielny
komputer-Internet.
„StrzelankI –
„kompasy” agresji.
Weekendowe
bezgraniczne
snifowanie.
Częste
funkcjonowanie w
sferach dorosłych.
Socjalizacja przy
telewizorze.
Udział w życiu
dorosłych.
Pozyskiwanie dziecka
przez kupowanie.
Wiek 6 lat
7 lat
8 lat
9 lat
Pierwsze gry
elektroniczne.
Pierwsze samodzielne
kontrakty z komputerem i
Internetem.
Zasypianie po 21.00.
Chemia wzmocnienia.
10 lat
Eksplozja adolescencji
Przygotowanie do
„dorosłości” w
gimnazjum.
Tryby wieczorno-nocne.
Opuszczanie
wychowawcze. Brak
nawyków pracy.
11 lat
12 lat
Przyspieszona
adolescencja
Samodzielność w SIECI
„Zabijanie” dla zabawy –
silne „kompasy” agresji
Cybererotyka
Nowe typy chemii
wzmocnienia
Pierwsze eksperymenty
13 lat
14 lat
15 lat
16 lat
„Samodzielność i
samorządność”, tryb
wieczorno-nocny, krótki
sen, poszukiwanie
pobudzenia i
wzmocnienia, aktywność
seksualna, burze
neurohormonalne.
Piwo jako „napój
narodowy”
Dziecko
w „innym”
świecie
Nowy problem: programowe
formatowanie dziecka –
socjotechniki
Przykład: nowy film kinowy:
+ koszulki, czapeczki, nalepki…
+ ciasteczka, cukiereczki…
+ laleczki, figurki, samochodziki…
+ zeszyty, piórniki, ołówki, tornistry…
„Inny” świat
1. CZAS
2. PRZESTRZEŃ
3. TREŚCI
4. INTERAKCJE
CZAS
• Kto określa czas?
• Czas dzienny i czas nocny
• Czas samodzielny i czas wspólny
CZAS
współczesnego
dziecka wyznaczają
multimedia
W polskich domach znajduje się średnio ponad 10 multimediów
Wynik
- krótszy sen, więcej czynności,
mniej czasu na czynność,
informacja a nie wiedza
PRZESTRZEŃ
Nie ma granic
terytorialnych (vide SIEĆ)
i czasowych (życie
wieczorno-nocne)
WYNIK
Udział w przestrzeniach
bez przygotowania
rozumowego
i emocjonalnego
TREŚCI
Maksymalizacja
informacji, forma nad
treścią
WIEM
ale czy rozumiem?
INTERAKCJE
Zacieranie granic,
bezgraniczna otwartość,
ubogie treści interakcji
WYNIK
Przyspieszone
dorastanie, wiara w
dorosłość
Wynik finalny - mamy dzieci:
1. Szybsze
2. Z szerszymi doświadczeniami
3. Z większą wiedzą (informacjami)
4. Uczestniczące w dorosłym życiu
5. Zinformatyzowane i utechnicznione
6. Żądające i oczkujące nowości
Z A T E M:
1. DZIECI NIE SĄ ZŁE, DZIECI często NIE WIEDZĄ, przez
co często NIE ROZUMIEJĄ
2. Kluczowym problemem są RODZICE – wiedzą ale nie
przekazują tej wiedzy – niewydolność wychowawcza
3. Nie uwzględniamy prawideł rozwoju
psychofizycznego dziecka – „nauka idzie w las”
Konkluzje
1. Kluczowe znaczenie defragmentaryzacji
rodziny i zaburzeń rodzinnych
2. Zaniedbywanie i zanik funkcji wychowawczych
3. Udział w sferach niezrozumiałych emocjonalnie
i rozumowo
4. Silne pobudzenie nowymi technologiami
5. Dojrzewanie w przekazie agresji
- jako kluczowe źródła patologii i zaburzeń
Wolność warta jest nadziei