Zadanie 2. Środowiskowe zagrożenia zdrowia dzieci

Zadanie 2.
Środowiskowe zagrożenia zdrowia
dzieci
Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach (IETU),
Główny Instytut Górnictwa w Katowicach (GIG)
Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska w Zabrzu (IPIŚ PAN),
Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu (IMPiZŚ),
Centrum Onkologii – Instytut im. M.Skłodowskiej-Curie Oddział w Gliwicach (IO),
Zadanie 2
Sieć Naukowa „Środowisko a Zdrowie”
2007
Cel i zakres Zadania 2
Realizacja prac badawczych dotyczących
wpływu zanieczyszczeń środowiska na
organizmy dzieci
Zadanie 2
Prace wykonane w ramach Zadania 2.
dotyczyły obszarów województwa śląskiego,
objętych oddziaływaniem emisji z hut metali
nieżelaznych, zlokalizowanych w
Katowicach – Szopienicach i w Piekarach Śl.
Zadanie 2
W ramach Zadania 2. zrealizowano następujące tematy:
Temat 1.
Ocena narażenia dzieci i ryzyka zdrowotnego,
wynikającego z zanieczyszczenia środowiska
metalami toksycznymi i WWA. (IETU)
Temat 2.
Narażenie populacji dzieci zamieszkałych na
terenach oddziaływania hut metali nieżelaznych:
badanie efektu cytotoksycznego pyłu
zawieszonego w powietrzu atmosferycznym.
(IMPiZŚ)
Zadanie 2
Temat 3.
Ocena jakości powietrza atmosferycznego
i powietrza w pomieszczeniach, w aspekcie
narażenia dzieci. (IPIŚ PAN)
Temat 4.
Ocena stężeń radonu w budynkach województwa
śląskiego, w aspekcie zdrowia dzieci. (GIG)
Temat 5.
Zachorowalność na nowotwory złośliwe dzieci
(w wieku 0 - 14 lat) na obszarze województwa
śląskiego w latach 1999-2005”. (IO)
Zadanie 2
Temat 1.
Ocena narażenia dzieci i ryzyka
zdrowotnego, wynikającego
z zanieczyszczenia środowiska metalami
toksycznymi i wielopierścieniowymi
węglowodorami aromatycznymi
dr Elżbieta Kulka, mgr Józefa Krajewska, mgr inż. Krystyna Łukasik
IETU - Katowice
Zadanie 2
Temat 2.
Narażenie populacji dzieci zamieszkałych na terenach
oddziaływania hut metali nieżelaznych: badanie efektu
cytotoksycznego pyłu zawieszonego w powietrzu atmosferycznym
dr Lucyna Kapka, mgr Agnieszka Kozłowska, lek. med. Natalia Pawlas, mgr Elżbieta Olewińska
IMPiZŚ - Sosnowiec
Celem pracy był monitoring jakości powietrza atmosferycznego
poprzez pomiar pyłu zawieszonego na terenie Piekar Śl. i Katowic Szopienic oraz wybranej miejscowości oddalonej od bezpośrednich
źródeł emisji zanieczyszczeń z hut metali.
ƒ Oceniono cytotoksyczność pyłu zawieszonego testem MTT,
z wykorzystaniem linii makrofagów mysich RAW264.7.
ƒ Pobrano próbki pyłu zwieszonego (w sezonie letnim) w trzech
miejscowościach.
ƒ Zbadano właściwości cytotoksyczne próbek pyłu pobranych
w sezonie letnim.
Zadanie 2
Próbki pyłu zawieszonego pobierano w Piekarach Śl.
i w Katowicach – Szopienicach oraz w Raciborzu,
przez okres 3 miesięcy (czerwiec-sierpień),
z częstotliwością 10 poborów 24-godzinnych na
miesiąc.
Przeżywalność makrofagów oznaczano metodą
konwersji bromku 3-(4,5-dimetylotiazol-2-yl)-2,5difenylotetrazolowego (MTT). Zasada metody polega
na konwersji żółtego MTT do purpurowego produktu formazanu.
Zadanie 2
WYNIKI
We wszystkich analizach stwierdzono poniżej
zobrazowaną zależność pomiędzy dawką testowanego
związku/mieszaniny a przeżywalnością komórek
makrofagów typową dla wyników uzyskiwanych
w teście MTT.
Dawka ekstraktu powietrza
Przeżywalność makrofagów
Zadanie 2
WNIOSKI WSTĘPNE
- Warunkiem skutecznego eliminowania zagrożeń zdrowotnych
wywołanych oddziaływaniem substancji toksycznych obecnych
w powietrzu jest zidentyfikowanie narażenia na tego typu czynniki
oraz poszukiwanie wskaźników wczesnych skutków biologicznych.
- Zastosowanie testu MTT z wykorzystaniem komórek makrofagów
mysich RAW264.7 umożliwiło wstępną ocenę cytotoksyczności
pyłowych zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego.
- Najwyższa zawartość cytotoksycznych dla makrofagów,
a toksycznych dla człowieka, substancji zawieszonych w powietrzu
atmosferycznym została stwierdzona w Katowicach-Szopienicach,
gdzie przeżywalność komórek przy dawce 1,0 m3 wynosiła jedynie
29,8%, podczas gdy w Piekarach Śląskich i Raciborzu kształtowała
się na poziomie: 91.9% i 68,2%.
- Do przeprowadzenia ostatecznej oceny cytotoksyczności prób
powietrza pobranych w miejscowościach zlokalizowanych w pobliżu
hut zalecany jest wybór innego obszaru referencyjnego.
Zadanie 2
Temat 3.
Ocena jakości powietrza atmosferycznego
i powietrza w pomieszczeniach, w aspekcie
narażenia dzieci
dr inż. Krzysztof Klejnowski, mgr Jadwiga Błaszczyk, mgr Andrzej Krasa,
mgr inż. Wioletta Rogula – Kozłowska
IPIŚ PAN - Zabrze
Zadanie 2
Temat 4.
Ocena stężeń radonu w budynkach
województwa śląskiego, w aspekcie zdrowia
dzieci
dr inż. Małgorzata Wysocka
GIG - Katowice
Zadanie 2
Cel pracy
ƒ Celem pracy było zbadanie poziomu stężeń radonu
oraz innych czynników naturalnego tła
promieniotwórczego w wybranych szkołach
i przedszkolach w Katowicach - Szopienicach.
ƒ Wyniki pomiarów porównano z danymi archiwalnymi
odnoszącymi się do pomiarów stężeń radonu w
przedszkolach, w miastach leżących w obrębie
jednostek geologicznych o podwyższonym potencjale
radonowym: Piekarach Śląskich, Bytomiu
i Jaworznie.
Zadanie 2
Zakres pracy
W ramach pracy wykonano następujące pomiary:
ƒ stężenie radonu w wytypowanych budynkach –
pomiar krótko i długoterminowy
ƒ stężenie radonu w powietrzu glebowym na placach
zabaw
ƒ moc dawki promieniowania gamma
ƒ stężenie izotopów radu i cezu w glebie na placach
zabaw
ƒ Stężenie radu w wodzie pitnej
Zadanie 2
Metodyka
Detektory radonowe:
a. krótkoterminowy z węglem aktywnym
b. długoterminowy - śladowy
Zadanie 2
Metodyka
Zestaw z wykorzystaniem
komór Lucasa do pomiaru
stęzenia radonu w glebie
Metoda spektrometrii gamma- promieniotwórczość gleb
Metoda ciekłoscyntylacyjna – promieniotwórczość wód
Przenośny spektrometr promieniowania gamma + przenośny radiometr –moc
dawki promieniowania gamma
Zadanie 2
Wyniki badań prowadzonych w 2007 r.
ƒ Stężenie radonu w żadnym z 47 pomieszczeń nie przekraczało
wartości średniej dla GZW, tzn. 47 Bq/m3
ƒ Nie stwierdzono istotnych zaburzeń naturalnego tła
promieniowania gamma
ƒ Stężenia izotopów promieniotwórczych w próbkach gleb
pobranych na placach zabaw w Szopienicach były niskie i
mieściły się w granicach wartości charakterystycznych dla
skorupy ziemskiej.
ƒ Stężenia izotopów radu w próbkach wód pobranych w
łazienkach szkół i przedszkoli były niskie, i w wielu przypadkach
nie przekraczały limitu detekcji stosowanej metody. Oznacza to,
że spożywanie wody nie może powodować przekroczeń dawki
dopuszczalnej dla ogółu ludności (0.1 mSv/rok).
Zadanie 2
Podsumowanie wyników i wnioski
Analiza uzyskanych wyników upoważniła do
stwierdzenia, że:
naturalne tło promieniotwórcze w KatowicachSzopienicach jest niskie i nie występują jego zaburzenia
powodowane na przykład działalnością górniczą.
dzieci uczęszczające do badanych szkół i przedszkoli nie
były narażone na otrzymanie dawek skutecznych
powodowanych oddziaływaniem promieniowania
jonizujacego, wyższych od dawki granicznej dla ogółu
ludności, która wynosi 1 mSv/rok.
Zadanie 2
Temat 5.
Zachorowalność na nowotwory złośliwe dzieci
(w wieku 0 - 14 lat) na obszarze województwa
śląskiego w latach 1999-2005”.
Prof. dr hab.. Bernard Zemła
IO - Gliwice
CEL TEMATU
Uzyskanie wstępnego obrazu zachorowalności na
nowotwory u dzieci w wieku 0-14 lat na obszarze woj.
śląskiego.
Zadanie 2
Zachorowalność na nowotwory złośliwe ogółem
wśród dzieci i młodzieży do lat 14-tu
na terenie woj. śląskiego jest zróżnicowana,
chociaż są to różnice nieistotne z punktu
widzenia analizy statystycznej, oprócz
Siemianowic Śl., gdzie wartość
standaryzowanego współczynnika
zachorowalności jest niska i statystycznie różni
się istotnie od przeciętnego współczynnika dla
reszty województwa.
Zadanie 2
WNIOSKI WSTĘPNE
Przy nierównomiernej zachorowalności (przy
statystycznie nie istotnych różnicach) należałoby skupić
się na ocenie tła etiologicznego, na które
prawdopodobnie składają się zarówno czynniki
egzogenne, jak i endogenne.
Istnieje potrzeba stałego monitorowania częstości
zachorowań dzieci na nowotwory złośliwe w woj. śląskim
w wydłużonym czasie, co dało by podstawę do
racjonalnego planowania opanowania zjawiska od strony
czynników ryzyka (np. środowiskowych,
demograficznych, genetycznych).
Zadanie 2
Środowiskowe zagrożenia zdrowia dzieci –
propozycje prac badawczych w 2008 rok
W drugim roku działania Sieci „Środowisko a
Zdrowie” będą nadal prowadzone prace
badawcze dotyczące narażenia populacji dzieci
na wybrane zanieczyszczenia środowiska.
Współpraca jednostek naukowych, umożliwi
zidentyfikowanie środowiskowych czynników
szkodliwych dla zdrowia dzieci mieszkających na
obszarach przemysłowych i zurbanizowanych.
Zadanie 2
Prace realizowane w 2008 r. będą obejmowały:
ƒ ocenę narażenia dzieci mieszkających na obszarach
oddziaływania hut metali nieżelaznych, przy pomocy
metod monitoringu biologicznego oraz na podstawie
wyników pomiarów jakości powietrza atmosferycznego
i powietrza wewnątrz pomieszczeń (IETU), (IPIŚ PAN)
ƒ analizę właściwości mutagennych i cytotoksycznych
próbek pyłu zawieszonego w powietrzu
atmosferycznym (IMPiZŚ)
ƒ określenie naturalnego tła promieniotwórczego na
obszarze „czystym” (GIG)
ƒ informacje o skutkach narażenia środowiskowego
dzieci na podstawie danych epidemiologicznych o
zachorowalności na nowotwory złośliwe (IO).
Zadanie 2
Wyniki prac będą wdrażane na obszarach
podwyższonego ryzyka, w zakresie
obejmującym działania profilaktyczne oraz
naprawcze w środowisku.
Ważnym zadaniem będzie promocja
wyników badań wśród różnorodnych grup
społecznych: decydentów, przedstawicieli
przemysłu, organizacji pozarządowych,
mediów i społeczeństwa.
Zadanie 2
Dziękuję za uwagę
Zadanie 2
W 2008 r. realizowane będą następujące tematy:
Temat 1.
Ocena narażenia dzieci na metale toksyczne i WWA, na
podstawie wyników monitoringu biologicznego. (IETU)
Temat 2.
Narażenie populacji dzieci mieszkających na obszarach
oddziaływania hut metali nieżelaznych: analiza
właściwości mutagennych i cytotoksycznych próbek pyłu
zawieszonego w powietrzu atmosferycznym. (IMPiZŚ)
Zadanie 2
Temat 3.
Ocena jakości powietrza atmosferycznego i powietrza
w pomieszczeniach, w aspekcie narażenia dzieci –
kontynuacja prac. (IPIŚ PAN)
Temat 4.
Określenie naturalnego tła promieniotwórczego
w wybranych miejscowościach obszaru referencyjnego
(Beskidy). (GIG)
Temat 5.
Ocena zachorowalności na nowotwory złośliwe dzieci
i młodzieży wg struktury narządowej (białaczki, guzy
mózgu itd.) w 5-letnich grupach wieku i miejsca
zamieszkania (wg powiatów) na obszarze woj. śląskiego
w latach 1999-2005. (IO)
Zadanie 2
Temat 1.
Ocena narażenia dzieci na metale toksyczne i WWA
na podstawie wyników monitoringu biologicznego
(IETU)
zakres prac:
ƒ ocena wpływu dodatkowych czynników środowiskowych (bierne
palenie, warunki mieszkaniowe, czynniki socjo-ekonomiczne) na
poziom narażenia środowiskowego dzieci (badania
kwestionariuszowe)
ƒ wykonanie badań monitoringowych z wykorzystaniem testu
mikrojądrowego (MN) w nabłonku jamy ustnej wybranych grup
dzieci z obszarów zanieczyszczonych i obszaru referencyjnego.
(metoda nieinwazyjna)
ƒ ocena przydatności wybranego biomarkera wczesnych skutków
biologicznych do oceny narażenia środowiskowego dzieci.
Zadanie 2
Temat 2.
Narażenie populacji dzieci mieszkających na
obszarach oddziaływania hut metali nieżelaznych:
analiza właściwości mutagennych i
cytotoksycznych próbek pyłu zawieszonego w
powietrzu atmosferycznym. (IMPiZŚ)
Zakres prac:
ƒ monitoring właściwości mutagennych pyłu pobranego
w sezonie zimowym (2007/2008 r.) za pomocą testu
Salmonella,
ƒ ocenę właściwości cytotoksycznych substancji pyłu
pobranego w sezonie zimowym (2007/2008) za pomocą
testu MTT,
ƒ uzupełnienie badań cytotoksyczności testem MTT pyłów
pobranych w sezonie letnim 2007.
Zadanie 2
Temat 3.
Ocena jakości powietrza atmosferycznego i powietrza
w pomieszczeniach, w aspekcie narażenia dzieci –
kontynuacja prac.(IPIŚ PAN)
Zostaną wykonane pomiary zanieczyszczeń powietrza
atmosferycznego i powietrza wewnątrz pomieszczeń
(przedszkoli i szkół) na wybranych obszarach woj.
śląskiego.
Wyniki pomiarów będą wykorzystane do
przeprowadzenia oceny zagrożeń środowiskowych dzieci
Zadanie 2
Temat 4.
Określenie naturalnego tła promieniotwórczego
w wybranych miejscowościach obszaru
referencyjnego (Beskidy). (GIG)
Określenie poziomu tła promieniotwórczego w
wybranych miejscowościach rekreacyjnych w
Beskidach (obszar referencyjny).
Badania na obszarach GZW, w których budowa geologiczna
i wpływ eksploatacji górniczej sprzyjają wzmozonej migracji
radonu
Zadanie 2
Temat 5.
Ocena zachorowalności na nowotwory złośliwe
dzieci i młodzieży wg struktury narządowej
(białaczki, guzy mózgu itd.) w 5-letnich grupach
wieku i miejsca zamieszkania (wg powiatów) na
obszarze woj. śląskiego w latach 1999-2005. (IO)
Zakres tematu:
Ukazanie częstości zachorowań na nowotwory złośliwe
dzieci (w grupach wieku: 0 - 4, 5 - 9, 10 -14 lat),
mieszkających na obszarze woj. śląskiego.
Zostaną uwzględnione najczęściej występujące jednostki
lokalizacyjne (ośrodkowy układ nerwowy, białaczki ogółem,
choroba Hodgkina) oraz miejsca zamieszkania dzieci.
Dane o zachorowalności będą opracowane statystycznie
i graficznie (mapy, tabele, rysunki).
Zadanie 2