przewodnik dydaktyczny - Wydział Farmaceutyczny

Transkrypt

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
WYDZIAŁ FARMACEUTYCZNY
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
DLA STUDENTÓW III ROKU
KIERUNEK FARMACJA
Rok akademicki 2016/2017
1
Opracowanie edytorskie: Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Wydrukowano w Oficynie Wydawniczej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Zam. 398/2015
nakład 235 egz.
tel. (22) 5720 327
e-mail: [email protected]
www.oficynawydawnicza.wum.edu.pl
2
Wstęp
Przewodnik dydaktyczny wprowadza studentów w tok pracy III roku na Wydziale
Farmaceutycznym Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Zgodnie z programem ministerialnym, studentów obowiązują następujące przedmioty: chemia leków, biochemia, patobiochemia, farmakognozja, mikrobiologia, technologia postaci leku I, kwalifikowana pierwsza pomoc, biologia molekularna, metabolizm leków i immunologia.
Oddany do użytku studentów III roku przewodnik dydaktyczny szczegółowo
przedstawia organizację zakładów, które prowadzą zajęcia z wyżej wymienionych
przedmiotów, cele i formy nauczania, regulamin oraz piśmiennictwo w zakresie podręczników i czasopism naukowych.
Przewodnik dydaktyczny ma pomóc studentom III roku w poznaniu ich obowiązków i warunków studiowania.
Przewodniczącą Rady Pedagogicznej III roku studiów jest Dr Elżbieta Pirianowicz-Chaber
z Katedry i Zakładu Chemii Leków.
Dziekan Wydziału Farmaceutycznego
z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej
Prof. dr hab. Piotr Wroczyński
1
Spis treści
1. Władze WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO..... 3
2. Biochemia................................................................................................ 5
3. Biologia molekularna.............................................................................. 8
4. Chemia leków........................................................................................... 10
5. Farmakognozja........................................................................................ 16
6. Immunologia........................................................................................... 19
7. Patobiochemia......................................................................................... 21
8. Metabolizm leków.................................................................................... 23
9. Kwalifikowana pierwsza pomoc.............................................................. 25
10. Mikrobiologia.......................................................................................... 26
11. Technologia postaci leku I....................................................................... 31
2
Władze WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO
REKTOR
– prof. dr hab. MIROSŁAW WIELGOŚ
PROREKTOR ds. DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZYCH
– prof. dr hab. BARBARA GÓRNICKA
PROREKTOR ds. NAUKI I WSPÓŁPRACY Z ZAGRANICĄ
– dr hab. JADWIGA TURŁO
PROREKTOR ds. KLINICZNYCH, INWESTYCJI I WSPÓŁPRACY Z REGIONEM
– dr hab. WOJCIECH BRAKSATOR
PROREKTOR ds. KADR
– prof. dr hab. ANDRZEJ DEPTAŁA
DZIEKAN WYDZIAŁU ARMACEUTYCZNEGO
Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ
– Prof. dr hab. PIOTR WROCZYŃSKI
Prodziekan ds. dydaktyczno-wychowawczych
– dr hab. JOANNA KOLMAS
Prodziekan ds. nauki
– dr hab. MARCIN SOBCZAK
Prodziekan ds. Oddziału Medycyny Laboratoryjnej
– prof. dr hab. GRAŻYNA NOWICKA
DZIEKANAT WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO
Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ
ul. Banacha 1, pok. 06 i 010, 02-097 Warszawa
tel./fax (22) 5720 787, (22) 5720 788, (22) 5720 772, (22) 5720 790,
Pracownicy Dziekanatu:
Kierownik Dziekanatu
Zastępca Kierownika
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
mgr Katarzyna Stańczyk
Wiesław Urbanik
mgr Grzegorz Wasztewicz
mgr inż. Joanna Sypuła
mgr Aneta Markucińska
Anna Ołtuszewska
mgr inż. Małgorzata Kośmider-Bucka
mgr Anna Artymiuk
mgr Beata Spychalska
mgr Małgorzata Pyzel (Analityka Medyczna)
mgr Wioleta Widłak
(Analityka Medyczna)
Godziny przyjęć Dziekanatu:
poniedziałek, czwartek
– godz. 1000 – 1400
wtorek, środa
– godz. 1000 – 1300
piątek – nieczynne
3
4
Biochemia
ZAKŁAD BIOCHEMII I CHEMII KLINICZNEJ KATEDRY
BIOCHEMII I CHEMII KLINICZNEJ
ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel./fax (22) 5720735
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Grażyna Nowicka
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Jacek Łukaszkiewicz
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: poniedziałek – piątek godz. 1000-1400.
Zespół dydaktyczny:prof. dr hab. Jacek Łukaszkiewicz
prof. dr hab. Dariusz Sitkiewicz
dr Dorota Bryk
dr Błażej Grodner
dr Grażyna Kubiak-Tomaszewska
dr Zofia Suchocka
dr Piotr Tomaszewski
mgr Elżbieta Interewicz
mgr Sylwia Lewandowska-Pachecka.
Liczba godzin:wykładów:....30....... ćwiczeń:...45....... seminaria:...15........
Miejsce realizacji zajęć:
wykłady: sala wykładowa,
ćwiczenia: sala ćwiczeń Katedry Biochemii i Chemii Klinicznej,
seminaria: sale wykładowe, biblioteka Katedry Biochemii i Chemii Klinicznej,
ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa.
Liczba punktów ECTS – 6
Cel nauczania i zakres przedmiotu:
Celem nauczania biochemii jest poznanie funkcji żywej materii, w oparciu o jej budowę
molekularną oraz metabolizm w zakresie, który pozwoli na zrozumienie, w toku dalszych
studiów zagadnień:
– mechanizmu działania oraz metabolizmu leków i innych substancji egzogennych;
– biologicznego wytwarzania leków;
– laboratoryjnego różnicowania stanów fizjologicznych i patologicznych organizmu człowieka.
Dla osiągnięcia powyższych celów niezbędne jest:
a) zrozumienie budowy i funkcji biologicznych białek, kwasów nukleinowych, węglowodanów, lipidów oraz hormonów i witamin;
b)poznanie metod wykrywania i oznaczania tych substancji, metod badania kinetyki
reakcji enzymatycznych, głównych szlaków metabolicznych i ich współzależności,
mechanizmów regulacji metabolizmu;
c) nabycie umiejętności praktycznego wykorzystania zdobytych wiadomości do zrozumienia procesów fizjologicznych i patologicznych ustroju oraz działania na te procesy
leków i substancji toksycznych;
d)ukształtowanie postawy twórczego rozwiązywania problemów farmaceutycznych
w oparciu o postęp nauk.
5
Program nauczania:
Tematyka wykładów
1. Struktura i funkcje biologiczne białek.
2.Enzymologia
3. Struktura i funkcje błon biologicznych.
4. Utlenianie biologiczne.
5. Metabolizm węglowodanów.
6. Metabolizm lipidów.
7. Katabolizm białek.
8. Współzależność i łączność szlaków metabolicznych.
9. Leki jako inhibitory i modyfikatory metabolizmu.
10.Biosynteza kwasów nukleinowych i białek.
Tematyka seminariów
1. Aminokwasy, peptydy, białka – budowa, właściwości, metody izolacji i oczyszczania.
2.Enzymologia.
3. Utlenianie biologiczne.
4. Metabolizm węglowodanów.
5. Metabolizm lipidów.
6. Metabolizm białek i aminokwasów
7. Metabolizm puryn, pirymidyn, porfiryn, łączność ciągów metabolicznych.
8. Regulacja procesów metabolicznych.
Tematyka ćwiczeń
1. Aminokwasy i białka – analiza ilościowa i jakościowa.
2. Izolacja białek na przykładzie katalizy.
3. Wpływ czynników fizycznych i chemicznych na aktywność katalizy.
4. Kinetyka reakcji enzymatycznych.
5. Dystrybucja tkankowa amidohydrolazy.
6. Fosfatazy osocza krwi.
7. Leki jako inhibitory enzymów.
8. Wolne kwasy tłuszczowe surowicy krwi.
Metody organizacji pracy:
• wykłady:
wykład poparty prezentacją multimedialną;
zajęcia odbywają się 2 razy w tygodniu i trwają 2 godziny (7,5 tygodnia);
• seminaria:
forum dyskusyjne poparte prezentacjami multimedialnymi;
zajęcia dla każdej grupy seminaryjnej odbywają się 1 raz w tygodniu i trwają 2 godziny
(7 tygodni) + 1 godzina (1 tydzień);
• ćwiczenia:
ćwiczenia manualne prowadzone z wykorzystaniem materiału biologicznego w oparciu
o dostępne odczynniki chemiczne i sprzęt laboratoryjny; zajęcia dla każdej grupy seminaryjnej odbywają się 1 raz w tygodniu i trwają 5 godzin (8 tygodni).
Formy kontroli i ocena wyników nauczania:
Ocena postępów nauczania studenta z zakresu biochemii ogólnej odbywa się systemem
punktowym obejmującym punkty uzyskiwane w trakcie seminariów, ćwiczeń laboratoryjnych,
6
kartkówek oraz kolokwiów. Warunkiem zaliczenia zajęć i dopuszczenia do egzaminu jest uzyskanie co najmniej 60 pkt, w tym nie mniej niż 33 pkt z kolokwiów i nie mniej niż 12 pkt z ćwiczeń. Seminaria punktowane są w skali 0-3 pkt (maksymalnie 21 pkt). Trzy ćwiczenia wykonywane w grupach około dziesięcioosobowych punktowane są od 0 pkt do 3 pkt, za kolejne cztery
ćwiczenia, wykonywane w grupach pięcioosobowych można otrzymać maksymalnie 2 pkt. Zaliczenie ćwiczeń laboratoryjnych obejmuje: praktyczne wykonanie ćwiczenia, przygotowanie
i złożenie asystentowi opisu ćwiczenia. Warunkiem zaliczenia całości ćwiczeń laboratoryjnych
jest uzyskanie minimum 12 punktów (maksymalnie 17 pkt). Kartkówki są oceniane w skali
0-2,0 pkt (maksymalnie 8 pkt). Warunkiem zaliczenia kartkówki jest uzyskanie minimum 1,5 pkt.
Podstawową metodą sprawdzania stopnia opanowania materiału dydaktycznego są kolokwia.
Student jest zobowiązany zdać 3 kolokwia. Każde kolokwium można zdawać tylko w terminie
uzgodnionym z Radą Pedagogiczną III roku. Do zaliczenia każdego kolokwium wymagane jest
uzyskanie co najmniej 11 pkt. Student, który nie uzyska tego minimum otrzymuje 0 pkt z kolokwium. Uzyskanie minimum 33 pkt z kolokwiów jest warunkiem zaliczenia zajęć z biochemii (maksymalnie 54 pkt). Kolokwia poprawkowe będą oceniane systemem punktowym,
a liczba punktów będzie dodana do liczby punktów uzyskanych z innych kolokwiów. Student
może uzyskać tylko 1 termin każdego kolokwium poprawkowego. Dodatkową możliwością
zaliczenia zajęć z biochemii jest ustne kolokwium wyjściowe, odbywające się przed 3-osobową
Komisją. Egzamin testowy z biochemii ogólnej odbywa się w zimowej sesji egzaminacyjnej.
Do egzaminu mogą przystąpić studenci, którzy zaliczyli zajęcia z biochemii do końca semestru i zostali dopuszczeni przez Dziekana do zimowej sesji egzaminacyjnej. Do egzaminu
w sesji poprawkowej mogą przystąpić studenci, którzy nie zdali egzaminu w sesji zimowej
oraz studenci, którzy zaliczyli kolokwium wyjściowe.
Piśmiennictwo obowiązkowe:
1. Murray R.K., Granner D.K., Mayers P.A., Rodwell V.W.: Biochemia Harpera. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
2. Stryer L.: Biochemia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.
3. Hades B.D., Hooper N.M, Houghton J.D.: Krótkie wykłady Biochemia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
Piśmiennictwo zalecane:
1. Węgleński P.: Genetyka molekularna. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
2. Tuner P.C., McLennau A.G., Bates A.D., White M.R.H.: Biologia Molekularna. Krótkie
wykłady. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.
3. Bańkowski E.: Biochemia. Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2009.
7
Biologia molekularna
KATEDRA I ZAKŁAD FARMACJI STOSOWANEJ
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel./fax 22 5720 978
www.farmacjamolekularna.wum.edu.pl; e-mail: [email protected]
Kierownik Katedry: Prof. dr hab. Maciej Małecki
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: mgr Agnieszka Zajkowska
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: ustalane i podane do wiadomości studentów
na pierwszym wykładzie
Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń: 30 godzin
wykłady – 15 godz.
ćwiczenia
– 15 godz.
Miejsce wykładów: sale wykładowe Wydziału Farmaceutycznego
Miejsce seminariów i ćwiczeń: sale ćwiczeniowe Katedry Farmacji Stosowanej
Liczba punktów ECTS: 2
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Celem prowadzenia kursu jest zapoznanie studentów z molekularnymi podstawami biologii komórki głównie w zakresie funkcjonowania genów oraz białek. Przekazywane informacje
dotyczą biologii komórek prawidłowych, jak i nowotworowych. W sposób szczególny omawiane są zagadnienia związane z molekularnymi podstawami cyklu komórkowego, apoptozy, nowotworzenia. Kurs biologii molekularnej obejmuje również zapoznanie studentów ze
współczesnymi osiągnięciami dyscyplin biomedycznych w zakresie metod, technik i technologii – omówienia innowacyjnych metod terapii chorób – terapii genowej, oraz metod wykorzystywanych w diagnostyce molekularnej.
W zakresie ćwiczeń laboratoryjnych kurs biologii molekularnej uczy studentów wybranych metod molekularnych związanych z DNA, RNA oraz białkiem – izolacja, ocena ilościowa, jakościowa, identyfikacja, amplifikacja.
PROGRAM NAUCZANIA
Tematy wykładów:
1. Genomy, transkryptomy, proteomy
2. Niekodujące cząsteczki RNA
3. Molekularne podstawy cyklu komórkowego
4. Molekularne podstawy kancerogenezy
5. Terapia genowa
6. Metody biologii molekularnej w farmacji i diagnostyce medycznej.
8
Tematy ćwiczeń:
1. DNA – izolacja z materiału biologicznego, ocena jakości, ilości, amplifikacja wybranych
sekwencji metodą PCR, analiza elektroforetyczna uzyskanych produktów.
2. RNA – izolacja z materiału biologicznego, ocena jakości, ilości, analiza elektroforetyczna.
3. Białka – izolacja z materiału biologicznego, ocena ilości, analiza elektroforetyczna, barwienie białek w żelach poliakrylamidowych.
METODY ORGANIZACJI PRACY
Wykłady odbywają się w semestrze letnim w wymiarze 3-4 godzin tygodniowo. Ćwiczenia
– blok ćwiczeniowy: 3 ćwiczenia x 5 godz.
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
1. Wykonanie i zaliczenie trzech ćwiczeń laboratoryjnych.
2. Zaliczenie pisemnego testu końcowego 0–30 pkt; minimum zaliczeniowe – 60%.
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest: zaliczenie trzech ćwiczeń laboratoryjnych oraz
pisemnego testu końcowego w zakresie co najmniej 60%.
LITERATURA OBOWIĄZKOWA
1. Węgleński P.: Genetyka molekularna, PWN, 2012.
2. Turner P.C, McLennan A.G., Bates A.D., White M.R.H.: Biologia molekularna. Krótkie
wykłady. Wydanie trzecie. Wydawnictwo naukowe PWN, 2013 (copyright 2011).
LITERATURA ZALECANA
1. Brown T.A.: Genomy, PWN, 2012.
2. Krzakowski M.: Onkologia Kliniczna tom I i II. Borgis Wydawnictwo Medyczne, Warszawa 2006.
9
Chemia leków
ZAKŁAD CHEMII LEKÓW
ul S. Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel. 22 57 20 630
Kierownik Katedry – dr hab. n. farm. T. Pawiński
Godziny przyjęć w sprawach studenckich – codziennie godz. 9.00-14.00 oraz w godzinach
ćwiczeń.
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę – dr hab. n. farm. T.Pawiński
– dr n. farm. E. Pirianowicz-Chaber
Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń – 255 (liczba godzin przeznaczona na wykłady – 75,
na ćwiczenia – 180, w tym 36 godz. na seminaria)
Miejsce wykładów i ćwiczeń – gmachy Wydziału Farmaceutycznego Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego, ul. S. Banacha 1 (sale wykładowe i seminaryjne Wydziału Farmaceutycznego oraz sale ćwiczeniowe i biblioteka Zakładu).
Liczba punktów ECTS 19
Celem nauczania jest zapoznanie studentów z chemizmem środków leczniczych, tj. ich
budową chemiczną, nazewnictwem (nazwy międzynarodowe, zastrzeżone, chemiczne),
zapoznanie z klasyfikacją leków w układzie farmakologiczno-chemicznym, zależnością aktywności biologicznej od budowy chemicznej, metabolizmem leków, chemicznymi
aspektami mechanizmów ich działania oraz zapoznanie z metodami poszukiwania nowych,
potencjalnych środków leczniczych.
Celem jest również zapoznanie studentów z różnymi metodami analizy chemicznej
substancji leczniczych (metody analizy jakościowej i ilościowej, metody klasyczne, fizykochemiczne z weryfikacją ich użyteczności) oraz z metodami oceny jakości środków leczniczych zgodnie z wymogami farmakopealnymi.
Po zakończeniu ćwiczeń i wykładów z Chemii Leków przeprowadzamy wewnętrzną ocenę
procesu dydaktycznego (ankieta studencka)
Przy Zakładzie działa Studenckie Koło Naukowe „LEK” i prowadzone są prace magisterskie. Opiekunem KN jest dr Paweł Jaworski ([email protected]).
PRO GRAM NAUCZANIA
Tematy wykładów
1. Mechanizmy działania leków ze szczególnym uwzględnieniem mechanizmu receptorowego
oraz metabolizmu
2. Zasady klasyfikacji substancji czynnych według kodu ATC
3. Układ nerwowy – schemat budowy i działania
4. Neuroprzekaźniki – powstawanie, mechanizmy działania
5. Leki przeciwdrgawkowe
6. Lit
7. Leki przeciwdepresyjne
8. Środki znieczulenia ogólnego
10
9. Neuroleptyki (leki antypsychotyczne)
10.Anksjolityki
11.Leki nootropowe
12.Analeptyki
13.Leki poprawiające ukrwienie mózgu
14. Leki stosowane w chorobie Alzheimera
15. Leki stosowane w chorobie Parkinsona
16.Narkotyczne leki przeciwbólowe i ich antagoniści
17.Nieopioidowe leki przeciwzapalne
18.Niesteroidowe leki przeciwzapalne
19.Środki przeciwartretyczne
20. Leki miejscowo znieczulające.
21.Leki zwiotczające mięśnie szkieletowe
22.Leki pobudzające receptory cholinergiczne.
23. Leki hamujące receptory cholinergiczne
24.Leki pobudzające receptory adrenergiczne
25.Leki hamujące receptory adrenergiczne
26.Leki stosowane w niewydolności mięśnia sercowego
27.Leki antyarytmiczne
28.Leki obniżające ciśnienie krwi
29.Leki podwyższające ciśnienie krwi
30.Leki stosowane w chorobie naczyń wieńcowych
31.Leki hypolipemiczne
32.Leki – inhibitory i antagoniści hormonalnego systemu regulacji ciśnienia krwi
33. Leki moczopędne
34.Histamina i leki przeciwhistaminowe, serotonina, agoniści i antagoniści receptorów serotoninowych
35.Leki stosowane w astmie oskrzelowej
36.Leki przeciwkaszlowe
37.Leki wykrztuśne
38.Leki wpływające na homeostazę krwi
39.Preparaty krwiozastępcze
40.Leki stosowane w skazie moczanowej
41.Prostaglandyny
42.Środki zakwaszające i środki zobojętniające
43.Leki stosowane w chorobie wrzodowej żołądka
44.Leki żółciotwórcze i żółciopędne
45.Leki przeczyszczające
46.Leki przeciwwymiotne
47.Leki przeciwpierwotniakowe
48.Leki przeciwrobacze
49. Środki przeciw owadom pasożytniczym
50.Leki przeciwgruźlicze i przeciwtrądowe
51.Środki i leki przeciwgrzybicze
11
52.Środki dezynfekcyjne i antyseptyczne
53.Sulfonamidy bakteriostatyczne
54.Antybiotyki
55.Chinolony
56.Leki stosowane w zakażeniach dróg moczowych
57.Choroba nowotworowa i leki przeciwnowotworowe.
58. Leki przeciwwirusowe.
59. AIDS i leki antyretrowirusowe
60. Układ odpornościowy i środki immunoaktywne
61. Hormony podwzgórza
62. Hormony przysadki mózgowej
63.Hormony trzustki i doustne środki przeciwcukrzycowe
64. Hormony tarczycy i leki przeciwtarczycowe
65.Analiza leków jedno i wieloskładnikowych
66.Hormony kory nadnercza
67. Hormony płciowe
68. Witaminy
69. Enzymy stosowane w lecznictwie
70. Środki przeciwpromienne
71. Środki stosowane w chorobach autoimmunizacyjnych, leki antysensowne
72. Leki oryginalne i odtwórcze
73. Nanotechnologie
74. Nowe środki w terapii genowej i komórkowej
75. Nazewnictwo substancji czynnych
Tematy ćwiczeń
Program ćwiczeń z Chemii Leków obejmuje zagadnienia związane z oceną chemiczną
środków leczniczych tj. potwierdzenie tożsamości, badanie czystości, identyfikacje, oraz analizę ilościową przy zastosowaniu metod chemicznych i instrumentalnych.
Analiza jakościowa
1. Potwierdzenie tożsamości dwóch środków leczniczych na podstawie Farmakopei
2. Badanie czystości jednego środka leczniczego ( zanieczyszczenia specyficzne i niespecyficzne – chlorki, siarczany, metale ciężkie i inne) wg FP przewidzianych dla danego leku.
3. Wykonanie 12 identyfikacji środków leczniczych (w tym identyfikacja jednego związku na
podstawie widma IR) z różnych grup farmakologicznych i chemicznych w oparciu o Farmakopeę, dostępne podręczniki oraz materiały dydaktyczne opracowane w Zakładzie. Po
zidentyfikowaniu związku student odpowiada z przebiegu przeprowadzonej identyfikacji.
4. Samodzielne opracowanie toku identyfikacji nowego środka leczniczego.
Wykonywane zadania (jakościowe i ilościowe) są potwierdzane pełnym sprawozdaniem
z przebiegu pracy (w formie pisemnej).
Analiza ilościowa
Student wykonuje 11 oznaczeń ilościowych: w tym 9 oznaczeń pojedynczych substancji
leczniczych (wyniki jednego z tych oznaczeń są poddane ocenie statystycznej), 1 oznaczenie
leku kilkuskładnikowego dostępnego w lecznictwie otwartym (w postaci tabletki, drażetki,
12
kapsułki lub iniekcji) i 1 oznaczenie leku metodą opracowaną samodzielnie przez studenta.
(w postaci substancji lub tabletki, drażetki, kapsułki lub iniekcji).
Zestaw zadań ilościowych student otrzymuje na początku zajęć z Chemii Leków. W ramach
ćwiczeń student zobowiązany jest do zaliczenia teoretycznego (odpowiedź ustna przed przystąpieniem do oznaczenia ilościowego) i wykonania praktycznego zadania oraz przedstawienia go
w formie pisemnego sprawozdania. Oznaczenia ilościowe podlegają ocenie pod kątem dokładności wykonania. Zadania tak są dobierane, aby obejmowały jak najwięcej grup farmakologicznych
i metod analitycznych, są wykonywane kolejno wg następującego podziału farmakologicznego:
I Środki lecznicze działające na ośrodkowy układ nerwowy z następujących grup farmakologicznych:
1. Leki uspokajające i nasenne
2. Leki przeciwpadaczkowe
3. Środki znieczulające ogólnie
4. Leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne
• Narkotyczne leki przeciwbólowe i ich antagoniści
• Nienarkotyczne leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne
5. Leki psychotropowe
• Leki o działaniu przeciwlękowym (anksjolityki)
• Leki o działaniu neuroleptycznym
• Leki przeciwdepresyjne (tymoleptyki)
• Leki o działaniu psychostymulującym (psychoanaleptyki)
6. Środki lecznicze o działaniu cucącym (analeptyki)
II Środki lecznicze działające na obwodowy układ nerwowy
1. Leki znieczulające miejscowo
2. Leki zwiotczające mięśnie szkieletowe
3. Środki lecznicze działające na autonomiczny układ nerwowy
• Środki lecznicze działające na układ sympatyczny
• Środki lecznicze działające na układ parasympatyczny
III Histamina i leki przeciwhistaminowe
IV Leki układu krążenia i leki moczopędne (diuretyczne)
V Leki stosowane w chorobach układu oddechowego
VI Leki stosowane w chorobach przewodu pokarmowego
VII Środki lecznicze działające na drobnoustroje chorobotwórcze: środki antyseptyczne i dezynfekujące
VIII Chemioterapeutyki
Substancje lecznicze w w/w grupach farmakologicznych podzielone są wg budowy chemicznej. Oznaczenia ilościowe wykonywane są następującymi metodami: alkalimetryczną
w środowisku wodnym i bezwodnym, acydymetryczną w środowisku wodnym i bezwodnym,
azotynometryczną, jodometryczną, bromianometryczną, argentometryczną i kompleksometryczną. Z metod instrumentalnych stosowane są: potencjometria, fotokolorymetria, spektrofotometria – wyniki wybranych oznaczeń są walidowane. Podczas ćwiczeń praktycznych
prowadzone są seminaria, których celem jest ułatwienie studentom systematycznego p r z y swajania zagadnień z chemii leków i przygotowanie do kolokwiów i egzaminu. Do wszystkich
kolokwiów obowiązuje: budowa chemiczna, nomenklatura, metody, oznaczania w oparciu o
budowę i charakter chemiczny, reakcje jakościowe, zarys farmakologii i biotransformacji.
13
Tematy seminariów
1. Leki uspokajające i nasenne. Leki przeciwpadaczkowe. Środki znieczulające ogólnie.
2. Leki psychotropowe.
3. Narkotyczne leki przeciwbólowe i ich antagoniści.
4. Nienarkotyczne leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne
5. Leki znieczulające miejscowo.
6. Leki działające na układ krążenia. Leki moczopędne (diuretyczne).
7. Leki działające na układ współczulny.
8. Leki działające na układ przywspółczulny.
9. Histamina i leki przeciwhistaminowe
10.Leki stosowane w chorobach układu oddechowego.
11.Leki stosowane w chorobach przewodu pokarmowego.
12.Leki działające na drobnoustroje chorobotwórcze: środki dezynfekujące i odkażające.
13.Chemioterapeutyki.
14.Identyfikacja środków leczniczych. Leki kilkuskładnikowe.
Zakład Chemii Leków jest kierowany przez dr hab. n. farm. Tomasza Pawińskiego organizującego pracę zarówno dydaktyczną jak i naukową. W Katedrze zatrudnieni są: 1 profesor, 1 adiunkt z tytułem doktora habilitowanego nauk farmaceutycznych, 3 adiunktów ze
stopniem doktora nauk farmaceutycznych, 1 asystent ze stopniem doktora nauk farmaceutycznych, 4 starszych wykładowców ze stopniem doktora nauk farmaceutycznych, 1 doktor
nauk farmaceutycznych na etacie specjalisty, 2 magistrów chemii i 2 magistrów farmacji. Jest
też zatrudnionych 2 techników laborantów. Zakład prowadzi również studia doktoranckie.
Zasady i metody oceny wyników nauczania
Do zaliczenia ćwiczeń studentów obowiązuje:
‒‒ potwierdzenie tożsamości 2 środków leczniczych
‒‒ zbadanie czystości 1 środka leczniczego (poprzedzone zaliczeniem wiadomości
z tego zakresu)
‒‒ zdanie kartkówki z nomenklatury chemicznej
‒‒ wykonanie 11 zadań ilościowych (w tym zadań instrumentalnych) poprzedzone zaliczeniem wiadomości z tego zakresu zidentyfikowanie 12 związków (w tym identyfikacja jednego związku również na podstawie widma IR). Każda identyfikacja,
po wykonaniu, podlega zaliczeniu – odpowiedź ustna
‒‒ opracowanie metody ilościowej leku/substancji czynnej
‒‒ opracowanie toku identyfikacji nowego środka leczniczego
‒‒ zdanie 4 kolokwiów.
Na ocenę z ćwiczeń składają się oceny z : części praktycznej zakończonej egzaminem praktycznym i czterech kolokwiów. Egzamin teoretyczny odbywa się po roku nauczania, w sesji
letniej.
PIŚMIENNICTWO OBOWIĄZKOWE
1. Analiza iloościowa środków leczniczych. Skrypt do ćwiczeń z Chemii Leków: T. Pawiński
i wsp., WUM 2015.
14
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Metody oceny jakościowej leków w analizie farmaceutycznej: T. Pawiński i wsp., WUM 2016.
Badanie czystości środków leczniczych: D. Marszałek, WUM 2015.
Chemia leków: A. Zejc, M. Gorczyca, PZWL W-wa 2009.
Chemia leków – krótkie wykłady: G. Patrick, PWN W-wa 2013.
Chemia leków: M. Zając, E. Pawełczyk, A. Jelińska: AM Poznań 2006.
Chemiczne mechanizmy działania leków: E. Pawełczyk i wsp., AM Poznań 1995.
Podstawowe metody badania tożsamości substancji farmaceutycznych: B. Fitak: AM,
Warszawa 1999.
9. Nomenklatura związków organicznych: PTCh, W-wa 1994.
10.Farmakopea Polska V – X.
PIŚMIENNICTWO UZUPEŁNIAJĄCE
1. Analiza ilościowa środków leczniczych: R. Paruszewski wsp., WUM 2012.
2. Chemia analityczna – krótkie wykłady: D. Kealey, P.J. Haines: PWN, W-wa 2009.
3. Chemia analityczna: J. Minczewski, Z. Marzenko, PWN 2005.
4. Chemia analityczna: R. Kocjan, PZWL 2002.
5. Chemia Medyczna: D. Steinhilber, M. Schubert-Zsilavecz, H. J. Roth, MedPharm Polska 2012.
6. Podstawy nazewnictwa leków: W. Kwapiszewski, J.Krężel, AM, Łódź 1996.
7. Chemia organiczna – krótkie wykłady, L. Patrick, PWN, W-wa 2008.
8. Podstawy chromatografii: Z. Witkiewicz:, WNT 2005.
9. Metody instrumentalne w analizie chemicznej: W. Szczepaniak, PWN, W-wa 2007.
10. Ocena jakości substancji i produktów Leczniczych: M. Zając, A. Jelińska, UM, Poznań 2010.
11.Metody spektroskopowe w chemii analitycznej; A. Cygański, WNT 2010.
12.Farmakologia W. Kostowski; P. Kulikowski, PZWL 2010.
13.Farmakologia W. Kostowski: Z.S. Herman, PZWL 2005.
14.European Pharmacopoeia 2005–2014.
15.Chemia medyczna: G.L. Patrick, WNT 2003.
16.Chemia organiczna w projektowaniu leków: R.B. Silverman, WNT 2004.
17.Idee chemii kwantowej: L. Piela, PWN 2005.
18.Skrypt z chemii leków. Chemiczna analiza środków leczniczych (leki proste): R. Kasprzykowska, A.S. Kołodziejczyk: Uniwersytet Gdański, Gdańsk 2010.
19.Ocena jakości substancji leczniczych i preparatów farmaceutycznych według wymagań
farmakopealnych i ICH: M. Zając, A. Jelińska, I. Muszalska, M. Nogowska, B. Stanisz,
Wydawnictwo Kontekst, Poznań 2000.
15
Farmakognozja
KATEDRA FARMAKOGNOZJI I MOLEKULARNYCH PODSTAW FITOTERAPII
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel./fax 22 5720985, tel. 22 5720942
http://farmakognozja.wum.edu.pl/
Kierownik: prof. dr hab. Marek Naruszewicz
godziny przyjęć w sprawach studenckich: 1100-1400
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę (III rok): dr Andrzej Parzonko
Roczny wymiar zajęć:
seminaria – 15 godz.
ćwiczenia – 90 godz.
Miejsce wykładów: sale wykładowe w budynku Wydziału Farmaceutycznego.
Miejsce ćwiczeń: ćwiczenia mikroskopowe (V semestr): sala ćwiczeniowa Zakładu Biologii
i Botaniki Farmaceutycznej; ćwiczenia fitochemiczne (VI semestr): sala ćwiczeniowa Katedry
Farmakognozji i Molekularnych Podstaw Fitoterapii.
Miejsce seminariów: sala seminaryjna Katedry Farmakognozji i Molekularnych Podstaw Fitoterapii.
Wśród celów nauczania przedmiotu należy wymienić następujące umiejętności:
– posługiwania się polskimi i łacińskimi nazwami substancji roślinnych,
– zastosowania metod makroskopowych, mikroskopowych i fitochemicznych do badania tożsamości i jakości substancji roślinnych,
– wyjaśniania wpływu różnych czynników na zawartość substancji czynnych w substancjach roślinnych,
– charakteryzowania ważniejszych substancji czynnych roślin pod względem cech fizykochemicznych i właściwości farmakologicznych,
– wyjaśniania działania i wskazań do stosowania substancji roślinnych,
– oceniania wpływu substancji roślinnych na organizm człowieka w zależności
od składu jakościowego, ilościowego, drogi podawania i sposobu dawkowania,
– wskazania skutków ubocznych i niepożądanych działań substancji roślinnych oraz
przeciwwskazań do ich stosowania.
PROGRAM NAUCZANIA
– tematy wykładów
przedmiot i zakres farmakognozji; pierwotne i wtórne substancje roślinne; węglowodany;
biooleje; ogólne wiadomości nt. glikozydów; glikozydy fenolowe; antranoidy; fenolokwasy
i depsydy; podział garbników, garbniki hydrolizujące; procyjanidyny i antocyjany; fenylopropanoidy; flawonoidy; flawonolignany, izoflawony, kawalaktony; kumaryny; irydoidy; laktony
seskwiterpenowe; diterpeny; triterpeny, saponiny triterpenowe; sterole, saponiny steroidowe;
kardenolidy; witaminy; aminy; alkaloidy; olejki eteryczne; związki siarki; lignany; wydzieliny
pochodzenia roślinnego.
16
– tematy ćwiczeń
ćwiczenia mikroskopowe (V semestr): 4 identyfikacje substancji roślinnych stabilizowanych
etanolem; 3 identyfikacje mieszanek ziołowych; identyfikacja substancji roślinnej sproszkowanej; 2 identyfikacje leku zawierającego substancję roślinną sproszkowaną (saszetka, tabletka, kapsułka); potwierdzenie tożsamości substancji roślinnej sproszkowanej; potwierdzenie
tożsamości substancji roślinnej metodą chromatografii cienkowarstwowej (TLC); ćwiczenia
kończą się sprawdzeniem (ustnym) wiedzy odnośnie do kilkudziesięciu substancji roślinnych
omawianych na wykładach, ich systematyki, chemizmu, działania i zastosowania
ćwiczenia fitochemiczne (VI semestr): oznaczanie zawartości glikozydów kardenolidowych
w substancjach roślinnych metodą kolorymetryczną; oznaczanie zawartości związków flawonoidowych metodą Christa-Müllera (met. kolorymetryczna); badania metodą TLC obecności
związków antranoidowych w preparatach rynkowych; oznaczanie zawartości związków irydoidowych metodą FP VI (met. kolorymetryczna) oraz badania jakościowe (TLC) substancji
roślinnych; oznaczanie zawartości olejku w substancjach roślinnych metodą FP IX, badania
obecności i zawartości związków w olejkach (TLC, GC); oznaczanie zawartości alkaloidów
tropanowych w substancjach roślinnych metodą HPLC.
– tematy seminariów:
komórkowe mechanizmy działania leków roślinnych; leki roślinne mające zastosowanie
w kardiologii (semestr VI).
Na ćwiczeniach mikroskopowych studenci podzieleni są na 8-10 osobowe grupy prowadzone
przez jednego asystenta. Prowadzący grupę sprawdza również kolokwia w semestrze V, oraz
wiedzę dotyczącą surowców omawianych na wykładzie.
Na ćwiczeniach fitochemicznych studenci również podzieleni są na ok. 10-osobowe grupy,
jednak mają zajęcia z różnymi asystentami w zależności od tematyki przerabianego ćwiczenia.
Kolokwia w VI semestrze sprawdza zespół asystentów prowadzących ćwiczenia.
Ćwiczenia mikroskopowe rozpoczyna test sprawdzający wiedzę z botaniki farmaceutycznej.
Ćwiczenia kończą się sprawdzianem (ustnym) wiedzy odnośnie kilkudziesięciu surowców
omawianych na wykładach, ich systematyki, chemizmu, działania i zastosowania.
Ćwiczenia fitochemiczne – każde ćwiczenie zakończone jest testem obejmującym zakres materiału przerabianego na ćwiczeniu.
W trakcie ćwiczeń studenci pracują indywidualnie, wykonując kolejne zadania, niewykonanie
któregokolwiek skutkuje niezaliczeniem ćwiczenia. Aby zaliczyć pracownię student musi mieć
zaliczone wszystkie zadania.
W trakcie roku akademickiego przewidziane są 4 kolokwia, po 2 w każdym semestrze. Aby zaliczyć przedmiot wszystkie kolokwia muszą być zaliczone.
Przedmiot kończy się egzaminem testowym w sesji letniej.
PODRĘCZNIKI I MATERIAŁY DYDAKTYCZNE
Obowiązkowe:
– aktualne wykłady.
– Kohlmünzer S.; Farmakognozja – podręcznik dla studentów farmacji; PZWL, Warszawa 2003.
– Matławska I.; Farmakognozja; AM Poznań, Poznań 2008.
– Strzelecka H., Kamińska J., Kowalski J., Malinowski J., Walewska E.; Chemiczne metody
badań roślinnych surowców leczniczych; PZWL, Warszawa 1987.
– Strzelecka H. (red.); Klucz do oznaczania sproszkowanych surowców roślinnych; Oficyna Wydawnicza WUM, Warszawa 2009.
17
Zalecane:
– Strzelecka H., Kowalski J. (red.); Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa; PWN, Warszawa 2000.
– Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J.; Fitoterapia i leki roślinne: PZWL,
Warszawa 2007.
– Borkowski B.; Zarys farmakognozji; PZWL, Warszawa 1974.
– Deryng J.; Atlas sproszkowanych roślinnych surowców leczniczych; PZWL, Warszawa 1961.
– Farmakopea Polska. Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa.
– Bruneton J.; Pharmacognosy, Phytochemistry, Medicinal Plants. 2nd edition, Lavoisier
Publishing Inc., Intercept Ltd., TEC&DOC Londres, Paris, New York 1999.
18
Immunologia
ZAKŁAD IMMUNOLOGII, CENTRUM BIOSTRUKTURY
ul. Banacha 1a, blok F, Warszawa, tel.: 22-599-21-99, e-mail: [email protected]
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Jakub Gołąb
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: Dni powszednie godz.: 900–1530
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: Dr n med. Tomasz Stokłosa
Roczny wymiar wykładów i seminariów:
10 seminariów po 1,5 godziny,
10 wykładów po 1 godzinie,
Semestr zimowy.
Miejsce wykładów i seminariów:
Budynek Wydziału Farmacji Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego;
Centrum Dydaktyczne WUM, ul. Trojdena 2a
Centrum Biblioteczno –Informacyjne WUM.
Punkty ECTS: 2
Celem nauczania immunologii jest zapoznanie studentów z funkcją układu odpornościowego, mechanizmami odpowiedzi immunologicznej i zastosowaniem zdobyczy nowoczesnej
immunologii w celach diagnostycznych i terapeutycznych.
Program nauczania:
Tematy wykładów:
1. Najważniejsze funkcje i rola układu odpornościowego.
2. Krążenie limfocytów.
3. Prezentacja antygenów.
4. Zjawiska immunologiczne zachodzące w błonach śluzowych.
5. Mechanizmy nadwrażliwości typu I i choroby alergiczne.
6. Postępy transplantologii.
7. Immunoterapia nowotworów.
8. Odporność przeciwzakaźna.
9. Kliniczne zastosowania cytokin i przeciwciał.
10.HIV i AIDS.
Tematy seminariów:
1. Definicje podstawowe. Budowa narządów limfatycznych. Budowa przeciwciał i receptorów limfocytów T rozpoznających antygen.
2. Źródła różnorodności przeciwciał i receptorów limfocytów T rozpoznających antygen.
Zastosowanie przeciwciał monoklonalnych i ich pochodnych.
19
3. Główny układ zgodności tkankowej. Prezentacja antygenów limfocytom T. Typy odpowiedzi immunologicznej.
4. Populacji i subpopulacje limfocytów. Cytokiny i ich receptory. Rola cytokin i cząsteczek
powierzchniowych w aktywacji, proliferacji i różnicowaniu limfocytów. Regulacja odpowiedzi immunologicznej humoralnej i komórkowej. Zastosowanie cytokin w medycynie.
5. Odpowiedź nieswoista. Funkcja układu dopełniacza. Interferony. Funkcje makrofagów
i granulocytów. Cytotoksyczność naturalna i zależna od przeciwciał. Mechanizmy cytotoksyczności limfocytów.
6. Immunologia transplantacyjna. Mechanizmy odrzucania przeszczepów alogenicznych.
Charakterystyk przeszczepów różnych narządów. Indukcja tolerancji transplantacyjnej.
7. Nadwrażliwość. Typy nadwrażliwości ze szczególnym uwzględnieniem nadwrażliwości
typu I. immunoterapia alergenem.
8. Tolerancja immunologiczna i autotolerancja. Naturalne mechanizmy zabezpieczające
przed autoagresją. Niektóre mechanizmy indukujące autoagresję.
9. Immunologia nowotworów. Mechanizmy ucieczki nowotworu spod kontroli układu odpornościowego. Odpowiedź przeciwnowotworowa układu odpornościowego. Współczesna immunoterapia nowotworów.
10.Pierwotne i wtórne niedobory odporności. Diagnostyka niedoborów odporności oraz
funkcjonowania układu odpornościowego. Terapia genowa.
Kurs składa się z 10 wykładów i 10 seminariów. Na wykładach przedstawiane są najnowsze
osiągnięcia w wybranych dziedzinach immunologii. Studenci proszeni są o wcześniejsze zapoznanie się z tematami poszczególnych seminariów. Szczegółowy plan seminariów dostępny
jest w gablotach w Zakładzie Immunologii i w budynku Wydziału Farmacji oraz na stronie internetowej Zakładu Immunologii (www.immunologia.wum.edu.pl). Na seminariach studenci
zachęcani są do aktywnej dyskusji z prowadzącym zajęcia.
Podstawą zaliczenia przedmiotu Immunologia jest aktywna obecność na zajęciach oraz
zdany egzamin (w formie testowej – pisemny lub elektroniczny) w sesji zimowej. Egzamin
składa się z 30 pytań, próg zaliczenia wynosi co najmniej 51%.
Aby zostać dopuszczonym do egzaminu, należy być obecnym i mieć zaliczone minimum
8 z 10 seminariów. Podczas seminariów mogą być przeprowadzane testy cząstkowe obejmujące zagadnienia z danego seminarium i sprawdzające przygotowanie do zajęć.
Literatura obowiązkowa:
1. „Immunologia” pod redakcją J. Gołąba, M. Jakóbisiaka, W. Laska i T. Stokłosy. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012 r.
Literatura zalecana:
1. „Immunologia – podstawowe zagadnienia i aktualności”, autor: W. Lasek, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2005 r.
2. „Kuby Immunology”, autorzy: Richard A. Goldsby, Thomas J. Kindt and Barbara A. Osborne, Sixth Edition, 2007.
3. „Basic Immunology” autorzy: Abul K. Abbas, Andrew H. Lichtman, Third Edition, 2008.
20
Patobiochemia
KATEDRA BIOCHEMII I CHEMII KLINICZNEJ
Zakład Laboratoryjnej Diagnostyki Medycznej
ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel./fax: (22) 5720735
Kierownik Katedry: Prof. dr hab. Grażyna Nowicka
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: Prof. dr hab. Dariusz Sitkiewicz
Miejsce i wymiar zajęć:
Kurs patobiochemii obejmuje:
30 godz. wykładów
15 godz. seminariów.
Zajęcia odbywają się: w semestrze letnim w Katedrze Biochemii i Chemii Klinicznej.
Punkty ECTS – 3
Celem nauczania patobiochemii jest poznanie mechanizmów patogenezy chorób na poziomie molekularnym. Znajomość tych mechanizmów umożliwi zrozumienie mechanizmów
działania leków, efektów niepożądanych a także modelowania substancji leczniczych. Zakres
przedmiotu obejmuje przede wszystkim choroby cywilizacyjne a także podstawowe zagadnienia medycyny laboratoryjnej.
Nabycie umiejętności dyskusji dotyczącej zaburzeń patobiochemicznych różnych narządów a także na temat możliwości diagnostycznych i terapeutycznych, oraz podejmowania dyskusji na temat omawianych przypadków klinicznych, dotyczących zaburzeń
wielonarządowych a także wyników obserwacji i prowadzonych badań laboratoryjnych, popartych argumentacją merytoryczną z zakresu nabytej wiedzy.
Tematyka wykładów:
• Biochemia śródbłonka naczyniowego.
• Biochemia hemostazy naczyniowej.
• Biochemia stanu zapalnego.
• Lipoproteiny osocza; dyslipidemie, mechanizmy plejotropowego działania statyn.
• Patogeneza miażdżycy.
• Patogeneza ostrych zespołów wieńcowych.
• Mechanizmy niewydolności serca i krążenia.
• Nadciśnienie tętnicze.
• Zaburzenia metabolizmu węglowodanów; patogeneza cukrzycy, zjawisko insulino
oporności.
• Homeostaza energetyczna organizmu; otyłość i zespól metaboliczny.
• Biochemia mięśni.
• Biochemia tkanki kostnej; osteoporoza, menopauza.
• Molekularne mechanizmy alergii.
• Biochemia nowotworów.
• Biochemia kliniczna nerek.
• Biochemia kliniczna wątroby.
• Biochemia starzenia się ustroju.
21
Tematyka seminariów (Forum dyskusyjne)
• Choroby układu krążenia; czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, zasady
prewencji pierwotnej i wtórnej.
• Choroby alergiczne: diagnostyka i postępowanie z pacjentem.
• Choroby wątroby: diagnostyka i postępowanie z pacjentem.
• Choroby nerek: diagnostyka i postępowanie z pacjentem.
• Zaburzenia gospodarki węglowodanowej: diagnostyka i postępowanie z pacjentem.
• Równowaga wodna i homeostaza elektrolitowa.
Metody oceny pracy studenta
Ocena postępów nauczania studenta z zakresu patobiochemii odbywa się na podstawie
aktywnego uczestnictwa w wykładach i seminariach w trakcie całego semestru oraz testowego
sprawdzianu zaliczeniowego. Test z patobiochemii odbywa się w letniej sesji egzaminacyjnej.
Do egzaminu z patobiochemii mogą przystąpić studenci, którzy aktywnie uczestniczyli w seminariach semestru letniego i zostali dopuszczeni przez Dziekana do letniej sesji egzaminacyjnej. Do egzaminu w sesji poprawkowej mogą przystąpić studenci, którzy nie byli obecni
na wszystkich seminariach z patobiochemii w semestrze letnim.
Zalecane piśmiennictwo
1. Murray R.K., Granner D.K., Mayers P.A., Rodwell V.W.: Biochemia Harpera. PZWL, Warszawa.
2. Angielski S., Jakubowski Z., Dominiczak M.H. (red.): Biochemia kliniczna Wydawnictwo
PERSEUSZ, Sopot.
3. Wallach J. (red.): Interpretacja badań laboratoryjnych. Medipage, Warszawa.
4. Dembińska-Kieć A., Naskalski J. (red.): Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Elsevier Urban&Partner, Wrocław.
22
Metabolizm leków
ZAKŁAD BIOCHEMII I CHEMII KLINICZNEJ KATEDRY
BIOCHEMII I CHEMII KLINICZNEJ
ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel./fax (22) 5720735
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Grażyna Nowicka
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Jacek Łukaszkiewicz
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: poniedziałek-piątek godz. 1000-1400.
Zespół dydaktyczny:prof. dr hab. Jacek Łukaszkiewicz
dr Grażyna Kubiak-Tomaszewska
dr Piotr Tomaszewski
mgr Jadwiga Piwowarska.
Liczba godzin: wykładów:..8... seminariów:..2... ćwiczeń:..5... ogółem:..15...
Miejsce realizacji zajęć: wykłady: sala wykładowa, ćwiczenia: sala ćwiczeń Katedry Biochemii
i Chemii Klinicznej, ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa.
Celem nauczania metabolizmu leków jest zapoznanie studentów z mechanizmami biochemicznym i podłożem molekularnym procesów metabolizmu leków oraz systemami regulacji
tych przemian, w zakresie który pozwoli na zrozumienie, w toku dalszych studiów zagadnień:
– farmakokinetyki i biodostępności leków;
– interakcji leków;
– populacyjnego i osobniczego zróżnicowania efektywności farmakoterapii;
– współczesnych strategii opracowywania nowych leków oraz profilów farmakoterapeutycznych.
Program nauczania:
Tematyka wykładów
1. Biochemiczne mechanizmy biotransformacji ksenobiotyków. Regulacja procesów metabolizmu leków.
2. Cytochrom P-450: budowa, kinetyka i mechanizm reakcji enzymatycznej, funkcje, polimorfizm genetyczny.
3. Procesy metabolizmu ksenobiotyków a interakcje lek-lek, lek-metabolit etc., lek – składniki żywności, lek-toksyny środowiskowe.
4. Znaczenie badań nad metabolizmem ksenobiotyków dla strategii opracowywania nowych
leków.
5. Kliniczne znaczenie metabolizmu leków.
Tematyka seminariów
1. Lokalizacja ustrojowa i znaczenie procesów metabolizmu leków.
2. Reakcje I i II fazy metabolizmu leków.
3. Udział mikrosomalnych monooksygenaz w metabolizmie leków.
4. Formy molekularne cytochromu P-450: polimorfizm genetyczny, znaczenie metaboliczne.
23
5. Regulacja procesów metabolizmu leków.
6. Indukcja enzymów metabolizujących leki: czynniki indukujące, znaczenie metaboliczne
i farmakokinetyczne.
7. Procesy metabolizmu leków a ich biodostępność.
8. Metaboliczne podłoże interakcji leków.
9. Wiedza o metabolizmie ksenobiotyków podstawą strategii opracowywania nowych leków.
Tematyka ćwiczeń
Analiza metabolitów leków przeciwdepresyjnych z zastosowaniem metod wysokosprawnej chromatografii cieczowej.
– wykłady poparte prezentacjami multimedialnymi z elementami forum dyskusyjnego,
– seminaria w postaci forum dyskusyjnego,
– ćwiczenia laboratoryjne obejmujące: wprowadzenie merytoryczne i metodyczne poparte prezentacją multimedialną, realizację zadań praktycznych na podstawie udostępnionych przewodników metodycznych z użyciem powierzonego sprzętu i przygotowanych
odczynników; bieżący komentarz do realizacji zadań praktycznych oraz weryfikację
prawidłowości ich wykonania przez pracowników naukowo-dydaktycznych; analizę
wyników realizacji zadań praktycznych w systemie forum dyskusyjnego.
Bieżąca kontrola postępów nauczania studenta dokonywana jest poprzez ocenę aktywności na seminariach i ćwiczeniach. Końcowa ocena wiedzy studenta ma postać zaliczenia
testowego. Zaliczenie przedmiotu następuje na podstawie wyników zaliczenia pisemnego
i/lub testowego.
Literatura obowiązkowa:
1.Pachecka J., Tomaszewski P., Kubiak-Tomaszewska G.: Od biotransformacji leków
do farmakogenetyki – 45 lat badań nad cytochromem P450; rozdział w: Jelińska A., Marciniec
B. [red.]: Osiągnięcia w chemii leków; Wydawnictwo Kontekst, Poznań 2007: str. 131-158.
2. Pachecka J., Rytka J., Skonieczna-Maruchin M., Kuczyńska J., Suchocka Z., Suliński A.,
Żołądek T., Soliło-Mierzejewska A., Kubiak-Tomaszewska G., Tomaszewski P., Zielińska A., Interewicz E.: Przewodnik dydaktyczny do zajęć z biochemii i metabolizmu leków
dla studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego. Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Warszawa 2013.
Literatura zalecana:
1. Pachecka J., Tomaszewski P., Kubiak-Tomaszewska G.: Cytochrome P450 polymorphism
molecular, metabolic and pharmacogenetic aspects. I. Mechanisms of activity of cytochrome P450 monooxygenases; Acta Pol Pharm 2008, 65 (3): 303-306.
2. Tomaszewski P., Kubiak-Tomaszewska G., Pachecka J.: Cytochrome P450 polymorphism –
molecular, metabolic and pharmacogenetic aspects. II. Participation of CYP isoenzymes in the
metabolism of endogenous substances and drugs; Acta Pol Pharm 2008, 65 (3): 307-318.
3. Tomaszewski P., Kubiak-Tomaszewska G., Łukaszkiewicz J., Pachecka J.: Cytochrome
P450 polymorphism – molecular, metabolic and pharmacogenetic aspects. III. Influence
of CYP genetic polymorphism on population differentiation of drug metabolism phenotype; Acta Pol Pharm 2008, 65 (3): 319-329.
4. Jarosz M: Biochemia. Interakcje leków z żywnością i alkoholem. Wydawnictwo Medyczne
Borgis Warszawa 2004.
5. Zachwieja Z.: Leki i pożywienie – interakcje. MedPharm Wrocław 2008.
24
Kwalifikowana pierwsza pomoc
Zajęcia dobywają się w 2 ośrodkach:
I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii, ul. Lindleya 4
Kierownik: dr hab. n. med. Janusz Trzebicki
II Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii, ul. Banacha 1 a
Kierownik: prof. dr hab. n. med. Andrzej Kański
Wymiar godzin: – 45 godz. /w tym 24 godz. wykładów i 21 godz. ćwiczeń/
TEMATY WYKŁADÓW
◆◆ Historia resuscytacji, definicje (np. resuscytacja, reanimacja, śmierć kliniczna, śmierć
mózgu), „złota godzina”, łańcuch przeżycia, algorytmy zabiegów resuscytacyjnych.
◆◆ Rozpoznawanie stanów nagłych i podstawowe zabiegi resuscytacyjne u dorosłych.
◆◆ Krążeniowe oddechowe, metaboliczne i neurologiczne stany zagrożenia życia.
◆◆ Etyczne i prawne aspekty resuscytacji.
◆◆ Postępowanie w urazach, nagłych wypadkach i zatruciach.
◆◆ Zdania i organizacja Oddziałów Ratunkowych i OIT.
◆◆ Nagłe zatrzymanie krążenia w sytuacjach szczególnych (hipotermia, podtopienie, zatrucie, ciąża, porażenie prądem, reakcja anafilaktyczna, astma, uraz).
◆◆ Rozpoznawanie stanów nagłych i podstawowe zabiegi resuscytacyjne u dzieci.
◆◆ Farmakologia w stanach zagrożenia życia i drogi podawania leków.
TEMATY ĆWICZEŃ
◆◆ Doraźna pomoc. Elementy prawne. Przyczyny zatrzymania krążenia.
◆◆ Pacjent nieprzytomny – postępowanie. Metody udrażniania dróg oddechowych.
◆◆ BLS u dorosłych.
◆◆ Złamania i krwotoki – zasady zaopatrzenia, Wyposażenie podstawowe apteczki. Wypadek – kolejność czynności ratowniczych.
◆◆ Ból w klatce piersiowej. Duszność. Zagrożenia środowiskowe.
◆◆ Resuscytacja u dzieci. Automatyczna defibrylacja zewnętrzna.
◆◆ Algorytmy postępowania w doraźnej pomocy – podsumowanie.
Forma zakończenia zajęć – Zaliczenie.
25
Mikrobiologia
ZAKŁAD MIKROBIOLOGII FARMACEUTYCZNEJ
02-007 Warszawa, ul. Oczki 3, tel. (22) 628-08-22
oraz
Centrum Badań Przedklinicznych i Technologii (CePT),
ul. Banacha 1b, 02-097 Warszawa, tel. (22) 116 61 77 (sekretariat pok. nr 4) http://zmf.wum.edu.pl
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Stefan Tyski
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: po wykładach lub w Zakładzie, godziny dyżurów
Profesora i asystentów są podane na stronie internetowej Zakładu.
Odpowiedzialni za dydaktykę: Prof. dr hab. Stefan Tyski
dr hab. Joanna Stefańska
Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń: 90 godzin (wykłady 30h, ćwiczenia 50h, seminaria 10h).
Miejsce wykładów – sale wykładowe w gmachu Wydziału Farmaceutycznego ul. Banacha 1
Ćwiczenia laboratoryjne – sala ćwiczeń Zakładu, ul. Oczki 3 (parter).
Liczba punktów ETCS: 6
Cel nauczania i zakres przedmiotu: Celem nauczania jest zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami mikrobiologii ogólnej (z elementami diagnostyki molekularnej),
mikrobiologii lekarskiej i na tej podstawie z zagadnieniami mikrobiologii farmaceutycznej,
zarówno w zakresie wiedzy teoretycznej jak i w zakresie pracy praktycznej.
Wykłady prowadzone są przez cały rok akademicki, ćwiczenia laboratoryjne i seminaria
– w II semestrze.
Bieżące informacje o prowadzonych zajęciach, terminach kolokwiów i egzaminów są podawane na stronie internetowej Zakładu.
PROGRAM NAUCZANIA
Tematy wykładów z mikrobiologii – prof. S. Tyski
Mikrobiologia ogólna
1. Historia mikrobiologii, podstawy taksonomii bakterii.
2. Organizmy eukariotyczne a prokariotyczne.
3. Budowa komórki bakteryjnej, formy wegetatywne i przetrwalnikowe, formy planktonowe i biofilm.
4. Biochemia drobnoustrojów oraz materiał genetyczny.
Mikrobiologia lekarska
1. Rodzaje bakterii istotnych klinicznie – charakterystyka, choroby, leczenie.
2. Czynniki i mechanizmy chorobotwórczości.
3. Antybiotyki i chemioterapeutyki przeciwdrobnoustrojowe – podział, przykłady
związków, mechanizm działania, mechanizmy oporności.
4. Zakażenia szpitalne i odlekowe.
5. Rodzaje grzybów istotnych klinicznie – charakterystyka, choroby, leczenie.
6. Wirusy chorobotwórcze – charakterystyka, choroby, leczenie; bakteriofagi.
7. Surowice i szczepionki; program szczepień ochronnych.
8. Probiotyki i prebiotyki.
26
Mikrobiologia farmaceutyczna
1. Europejskie i krajowe instytucje związane z opracowywaniem i dopuszczaniem leków do obrotu, Farmakopea.
2. Dobra Praktyka Wytwarzania leków jałowych oraz niejałowych – aspekty mikrobiologiczne, ograniczanie skażenia.
3. Metody sterylizacji i ich kontrola.
4. Higiena produkcji – dezynfekcja i antyseptyka – zakres, związki czynne, metody
badania preparatów, normy PN i EN.
5. Wymagania farmakopealne dotyczące mikrobiologicznych metod badania produktów leczniczych i ich kategoryzacja.
6. Woda do celów farmaceutycznych.
7. Klasyczne i alternatywne farmakopealne metody mikrobiologiczne.
8. Wykorzystanie drobnoustrojów w biotechnologii.
Tematy ćwiczeń:
Mikrobiologia ogólna
1. Zasady BHP w laboratorium mikrobiologicznym. Podstawowe pojęcia mikrobiologiczne. Tok identyfikacyjny nieznanego drobnoustroju. Rodzaje mikroskopów
stosowanych w mikrobiologii i metody barwienia preparatów mikrobiologicznych.
Techniki posiewów drobnoustrojów na podłoża stałe i płynne.
2. Rodzaje pożywek bakteriologicznych i metody hodowli drobnoustrojów. Metody
sterylizacji szkła laboratoryjnego, plastików i pożywek.
3. Określanie właściwości fizjologicznych drobnoustrojów. Metody serologiczne stosowane w diagnostyce mikrobiologicznej.
4. Metody i cele oznaczania lekowrażliwości drobnoustrojów.
Elementy diagnostyki molekularnej
1. Rodzaje i znaczenie plazmidów naturalnie występujących w bakteriach. Analiza
wzorów plazmidowych. PCR i jej odmiany.
2. Metody molekularne stosowane w epidemiologii: RAPD, RFLP, PFGE, rybotypowanie. Diagnostyka drobnoustrojów trudnych w hodowli z wykorzystaniem metod
molekularnych.
Mikrobiologia lekarska
1. Ziarenkowce Gram-dodatnie z rodzajów: Staphylococcus, Streptococcus i Enterococcus – właściwości, metody hodowli i diagnostyki. Corynebacterium diphteriae oraz
bakterie beztlenowe z rodzaju Clostridium – chorobotwórczość.
2. Bakterie z rodziny Enterobacteriaceae oraz Gram-ujemne pałeczki niefermentujące
– właściwości, metody hodowli i identyfikacji.
3. Grzyby chorobotwórcze dla ludzi (grzyby pleśniowe, drożdżopodobne i dermatofity) – właściwości, metody hodowli i metody diagnostyczne.
4. Prątki kwasooporne – gruźlica i inne mykobakteriozy. Drobnoustroje wywołujące
choroby przenoszone drogą płciową.
Mikrobiologia farmaceutyczna
1. Badanie czystości mikrobiologicznej preparatów farmaceutycznych metodą posiewu bezpośredniego. Sprawdzanie właściwości podłoży stosowanych w badaniach
czystości mikrobiologicznej.
2. Badanie jałowości preparatów farmaceutycznych. Badanie czystości mikrobiologicznej powietrza i powierzchni. Biologiczna kontrola procesów sterylizacji
27
3. Badania aktywności bakteriobójczej wybranego środka dezynfekcyjnego metodą
rozcieńczania-neutralizacji oraz metodą filtracji. Oznaczanie aktywności antybiotyków metodą dyfuzyjną.
4. Higieniczna dezynfekcja rąk metodą wcierania – ćwiczenie praktyczne z użyciem
lampy UV. Badanie preparatów probiotycznych: ocena ilościowa oraz ocena właściwości antagonistycznych, oporność na antybiotyki, na żółć i niskie pH wybranych
szczepów drobnoustrojów stosowanych do produkcji probiotyków – preparatów farmaceutycznych.
Tematy seminariów
1. Budowa i mechanizmy działania leków przeciwdrobnoustrojowych oraz najważniejsze mechanizmy oporności bakterii.
2. Wykorzystanie wybranych środków dezynfekcyjnych i antyseptycznych w produkcji
preparatów farmaceutycznych.
3. Szczepionki swoiste i nieswoiste: mechanizm działania, skład, sposoby przechowywania.
4. Metody oznaczania pirogenów, ze szczególnym uwzględnieniem endotoksyn bakteryjnych w produktach leczniczych
Ćwiczenia laboratoryjne odbywają się 2 razy w tygodniu dla każdej grupy ćwiczeniowej.
Zwykle wyniki prób diagnostycznych, posiewów wykonanych na jednych ćwiczeniach odczytywane są na ćwiczeniach następnych. Przed rozpoczęciem ćwiczeń studenci powinni zapoznać się z zasadami BHP obowiązującymi w laboratorium mikrobiologicznym oraz ze szczegółowym regulaminem zajęć.
Uwaga: już na pierwszych ćwiczeniach studenci muszą posiadać fartuchy ochronne, które
przez czas trwania ćwiczeń pozostają w Zakładzie. Studenci prowadzą zapisy dotyczące
odbytych ćwiczeń, dokumentujące uzyskane wyniki.
Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest zdanie 3 obowiązujących kolokwiów testowych:
I – z mikrobiologii ogólnej i podstawowej wiedzy o antybiotykach; II – z mikrobiologii lekarskiej z elementami diagnostyki molekularnej; III – z mikrobiologii farmaceutycznej) oraz
wykonanie wszystkich ćwiczeń przewidzianych w programie.
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest zaliczenie ćwiczeń oraz zdanie pisemnego egzaminu końcowego.
Piśmiennictwo obowiązkowe:
1. Heczko P.B., Wróblewska M., Pietrzyk A. [red]: Mikrobiologia lekarska. Wydawnictwo
Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
2. Hryniewicz W., Mészáros J. [red]: Antybiotyki w profilaktyce i leczeniu zakażeń. Wyd.
Lekarskie PZWL, Warszawa 2001.
3. Karpiuk I., Tyski S.: Poszukiwanie nowych preparatów do terapii przeciwbakteryjnej. I.
Nowe antybiotyki i chemioterapeutyki dopuszczone do obrotu. Przegląd Epidemiologiczny 66(4): 567-573, 2012.
4. Karpiuk I., Tyski S.: Poszukiwanie nowych preparatów do terapii przeciwbakteryjnej. II.
Badania kliniczne i nowe antybiotyki β-laktamowe i inhibitory β-laktamaz. Przegląd Epidemiologiczny 67(1): 135-140, 2013.
28
5. Karpiuk I., Tyski S.: Poszukiwanie nowych preparatów do terapii przeciwbakteryjnej.
III. Nowe chemioterapeutyki przeciwbakteryjne z grupy chinologów w badaniach klinicznych. Przegląd Epidemiologiczny 67(3): 557-561, 2013
6. Karpiuk I., Tyski S. Poszukiwanie nowych preparatów do terapii przeciwbakteryjnej.
IV. Nowe związki przeciwbakteryjne z grup aminoglikozydów, makrolidów i tetracyklin
w badaniach klinicznych. Przegląd Epidemiologiczny 2015; 69(4): 865–870, 2015.
artykuły dotyczące nowych preparatów dostępne są na stronie:
http://www.pzh.gov.pl/oldpage/przeglad_epimed/index.html
7. Maciąg I. E., Starościak B. J. [red.]: Mikrobiologia praktyczna. Materiały do ćwiczeń dla
studentów Wydziału Farmaceutycznego i Oddziału Analityki Medycznej. Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Warszawa 2008.
8. Wolinowska R.: Metody molekularne w diagnostyce mikrobiologicznej. Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Warszawa, 2009 oraz dodatkowy
rozdział tego skryptu „Rybotypowanie”.
Wytyczne Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Lekowrażliwości Drobnoustrojów
www.korld.edu.pl – części dotyczące mechanizmów oporności w zakresie omawianym
na zajęciach (wykłady i ćwiczenia).
9. Farmakopea Polska X, tom I i II, Suplement 2015, Suplement 2016 – odpowiednie monografie. Wyd. Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego 2014, 2015.
10.Hugo and Russell’s Pharmaceutical Microbiology, Edited by S. P. Denyer,
N. A. Hodges, S. P. Gorman, 8th edition, Wiley-Blackwell, 2011.
11.Gromadecki J., Wróbel R.: Składniki aktywne występujące w preparatach dezynfekcyjnych
i antyseptycznych. Zakażenia 1; 29-36 (2010).
12.Kutrowska E.: Antyseptyki stosowane do leczenia ran i błon śluzowych oraz do celów
profilaktycznych. Zakażenia 2; 17-22 (2009).
13.Tyski S.: Zakres prac normalizacyjnych komisji technicznych ds. dezynfekcji i antyseptyki
PKN i CEN. Część I – Informacje ogólne, normy fazy I oraz normy obszaru medycznego.
Laboratorium 10; 10-15 (2006).
Piśmiennictwo uzupełniające:
1. Baj J., Markiewicz Z [red.]: Biologia molekularna bakterii. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2006.
2. Dzierżanowska D.: Antybiotykoterapia praktyczna. α-medica press, Bielsko-Biała 2008.
3. Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W., Stokłosa T. [red]: Immunologia. Wyd. Naukowe PWN,
Warszawa 2012.
4. Grzybowski J.: Zagrożenia infekcyjne, z suplementem: Trafny E.A., Grzybowski J.: Identyfikacja zagrożeń infekcyjnych – najnowsze metody diagnostyczne. Instytut Problemów
Ochrony Zdrowia, Warszawa 2008.
5. Grzybowski J., Zaborowski P.: Teoretyczne i praktyczne podstawy infekcjologii. Atlas. Instytut Problemów Ochrony Zdrowia, Warszawa 2007.
6. Krawczyk B., Kur J. Diagnostyka molekularna w mikrobiologii. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 2008.
7. Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A. [red.]: Choroby zakaźne i pasożytnicze
– epidemiologia i profilaktyka. α-medica press Bielsko Biała 2007.
8. Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A. [red]: Wakcynologia. Wyd. II. α-medica
press, Bielsko-Biała 2007.
9. Markiewicz Z., Kwiatkowski Z. A.: Bakterie, antybiotyki, lekooporność. Wyd. Naukowe
PWN, Warszawa 2012.
10.Murray P. R., Rosenthal K. S., Pfaller M. A.: Mikrobiologia. Wyd. Elsevier Urban&Partner,
Wrocław 2011.
29
11.Nicklin J., Graeme-Cook K., Killington R. Mikrobiologia. Krótkie wykłady. Wyd. II, Wyd.
Nauk. PWN, Warszawa 2004.
12.Piekarowicz A: Podstawy wirusologii molekularnej. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2004.
13.Sołtysiak-Pawluczuk D., Tyski S.: Antyseptyki. Preparaty do odkażania skóry i tkanek
dopuszczone do obrotu w Polsce lub znajdujące się w trakcie procesu rejestracji. Stan
na 01.09.2000 r.; Instytut Leków w Warszawie, Warszawa 2000.
14.Szewczyk E. [red]: Diagnostyka bakteriologiczna. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2010.
15.Węgleński P [red.]: Genetyka molekularna. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2012.
16.Grzybowska W., Bocian E., Tyski S.: Glukoprotamina – badania fazy 1 i 2 aktywności bakteriobójczej. Zakażenia 1; 7-12 (2010).
Artykuły poglądowe w czasopismach:
Farmacja Polska, Postępy Mikrobiologii, Zakażenia, Medycyna Doświadczalna i Mikrobiologia, Przegląd Epidemiologiczny oraz referaty na posiedzeniach towarzystw naukowych:
Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów, Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego (ogłoszenia znajdują się w gablocie na terenie Zakładu).
Uwaga: W Zakładzie działa Studenckie Koło Naukowe, w którego pracach mogą brać udział
studenci po zaliczeniu przedmiotu Mikrobiologia po III roku studiów.
30
Technologia postaci leku I
KATEDRA I ZAKŁAD FARMACJI STOSOWANEJ
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel./fax 22 5720 978, tel. 22 5720 977
www.farmacjamolekularna.wum.edu.pl; e-mail: [email protected]
Kierownik Katedry: Prof. dr hab. Maciej Małecki
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr Barbara Chałasińska
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: piątek godz. 12.00–13.00
Roczny wymiar wykładów, seminariów i ćwiczeń 135 godzin (semestr VI)
seminaria – 10 godz.
ćwiczenia – 110 godz.
Miejsce wykładów: sale wykładowe Wydziału Farmaceutycznego
Miejsce seminariów i ćwiczeń: sale ćwiczeniowe Katedry Farmacji Stosowanej
Łączna punktów ECTS: 7
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU:
Celem nauczania technologii postaci leku na roku III jest zapoznanie studentów z:
• funkcjami apteki,
• podstawowymi pojęciami używanymi w praktyce farmaceutycznej,
• rodzajami recept i ich obiegiem w aptece,
• zasadami wytwarzania różnych postaci leku recepturowego, w tym postaci sporządzanych w warunkach aseptycznych,
• wymaganiami farmakopealnymi stawianymi tym postaciom,
• niezgodności w postaciach leku recepturowego,
• zasadami sporządzania leku roślinnego.
PROGRAM NAUCZANIA
Tematy wykładów:
1. Wprowadzenie do technologii postaci leku.
2. Wymagania farmakopealne dla postaci leku recepturowego.
3. Wstęp do aseptyki.
4. Technologia płynnych postaci leku.
5. Dwufazowe układy rozproszone: emulsje i zawiesiny.
6. Technologia półstałych postaci leku: maści. past, kremów.
7. Technologia doodbytniczych i dopochwowych postaci leku.
8. Niezgodności w płynnych i stałych postaciach leku.
9. Leki roślinne, metody sporządzania i kontrola jakości.
31
Tematy seminariów:
1. Ogólne zasady sporządzania leków recepturowych i realizacji recept. Wymagania jałowości i czystości mikrobiologicznej dla różnych grup leków.
2. Recepturowe leki płynne: roztwory do użytku wewnętrznego i zewnętrznego, roztwory
zapasowe, krople do użytku wewnętrznego i zewnętrznego, mieszanki, odwary, maceracje, niezgodności w płynnych postaciach leku.
3. Recepturowe płynne postacie leku w formie dwufazowych układów rozproszonych:
emulsje i zawiesiny do użytku wewnętrznego, pudry płynne, mazidła.
4. Recepturowe leki półstałe: maści, pasty, kremy.
5. Recepturowe leki stałe: proszki dzielone, niedzielone, mianowane, rozcieńczane, czopki
doodbytnicze, gałki dopochwowe, pręciki, niezgodności w stałych postaciach leku.
6. Preparaty roślinne: nalewki, wyciągi, intrakty oraz metody kontroli jakości.
Tematy ćwiczeń:
1. Recepturowe płynne postacie leku: roztwory lecznicze do użytku wewnętrznego i zewnętrznego, roztwory zapasowe, krople do użytku wewnętrznego i zewnętrznego, mieszanki, odwary, maceracje, emulsje i zawiesiny do użytku wewnętrznego i zewnętrznego
oraz niezgodności w płynnych postaciach leku.
2. Recepturowe półstałe postacie leku: maści, pasty, kremy.
3. Recepturowe stałe postacie leku: proszki proste, złożone, dzielone i niedzielone, czopki
doodbytnicze, gałki dopochwowe, pręciki oraz niezgodności w stałych postaciach leku.
4. Receptura antybiotyków.
5. Leki roślinne: preparaty sporządzane z suchych roślin (nalewki, wyciągi) oraz badanie
ich jakości.
Ćwiczenia z technologii postaci leku recepturowego odbywają się w salach ćwiczeń Katedry Farmacji Stosowanej.
Studenci wykonują leki recepturowe, leki apteczne, preparaty galenowe, leki roślinne (nalewki i wyciągi).
Warunkiem dopuszczenia studentów do praktycznego wykonywania poszczególnych
postaci leku wchodzących w zakres każdego z działów jest wykazanie się podstawowymi
wiadomościami dotyczącymi danej postaci leku i stosowanych substancji pomocniczych.
Sprawdzian w postaci seminarium przeprowadzany jest grupowo przed rozpoczęciem danego
działu.
Opisane i wykonane preparaty są zaliczane przez asystenta prowadzącego grupę. Studenci
zobowiązani są wykazać się znajomością budowy chemicznej, nazw synonimowych, działania
farmakologicznego oraz dawek maksymalnych substancji leczniczych wchodzących w skład
recepty.
Studenci zdają trzy kolokwia z zakresu wiadomości teoretycznych i praktycznych podanych w programie seminariów i ćwiczeń. Kolokwia obejmują materiał z technologii: płynnych
postaci leku recepturowego, półstałych i stałych postaci leku recepturowego i leków roślinnych.
Pod koniec semestru odbywa się zaliczenie praktyczne z recepturowych postaci leku oraz
przygotowanie do praktyki wakacyjnej po III r w aptece szkoleniowej.
W letniej sesji egzaminacyjnej odbywa się pisemne zaliczenie przedmiotu obejmujące materiał wykładowy, seminaryjny i ćwiczeniowy.
32
LITERATURA OBOWIĄZKOWA
1. Farmakopea Polska IV, V, VI, PZWL, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa
1965,1993, 2002.
2. Farmakopea Polska VII, VIII, IX, X, Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów
Medycznych i Produktów Biobójczych, Warszawa 2006, 2008, 2011, 2014.
3. Janicki S., Fiebig A.: Farmacja stosowana, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1996.
4. Janicki S., Fiebig A., Sznitowska M.: Farmacja stosowana, Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 2003.
5. Bauer K.H., Fromming K.H., Fuhrer C.: Technologia postaci leku z elementami biofarmacji, MedPharm. Polska, Wrocław 2012.
6. Jachowicz R.: Receptura apteczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004, 2008,
2015.
7. Krówczyński L., Jachowicz R.: Ćwiczenia z receptury, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000.
8. Chałasińska B., Rostek A., Miodek D., Krajewska-Brzywczy G., Sieradzki E.: Technologia
postaci leku recepturowego. Półstałe postacie leku. Skrypt do ćwiczeń dla studentów III r.,
Oficyna Wydawnicza WUM, Warszawa 2006, 2008.
9. Siedlecka E., Starosta B., Zdzieborska M., Żmudzin U., Krajewska-Brzywczy G., Sieradzki E.:
Technologia postaci leku recepturowego. Wstęp do receptury. Skrypt do ćwiczeń dla studentów III r., Oficyna Wydawnicza WUM, Warszawa 2006, 2014.
10.Siedlecka E., Zdzieborska M., Karpińska J., Chałasińska B., Sieradzki E.: Technologia postaci leku recepturowego. Płynne postacie leku. Skrypt do ćwiczeń dla studentów III r.,
Oficyna Wydawnicza WUM, Warszawa 2008.
LITERATURA ZALECANA
1. Podlewski J.K., Chwalibogowska-Podlewska A.: Leki współczesnej terapii, Medical Tribune Polska, Warszawa 2010.
2. Pharmindex. Kompendium Leków, CMP Medica Poland, Warszawa 2016.
33

przewodnik dydaktyczny - Wydział Farmaceutyczny

Transkrypt

Podobne dokumenty

TONSILOTREN Homeopatyczny produkt leczniczy ze wskazaniami

wersja PDF