Oczekiwania kobiet ciężarnych wobec badań ginekologicznych w
Transkrypt
Oczekiwania kobiet ciężarnych wobec badań ginekologicznych w
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 5, zeszyt 3, 150-153, 2012 Oczekiwania kobiet ciężarnych wobec badań ginekologicznych w szpitalu KATARZYNA SZYMONIAK1, WITOLD MALINOWSKI2, DOROTA ĆWIEK1, DOROTA FRYC1 Streszczenie Ciąża to ważny okres w życiu każdej kobiety. Pierwszą osobą z którą najczęściej ma kontakt kobieta ciężarna jest lekarz ginekolog. Badanie wewnętrzne stanowi jedną z najbardziej intymnych procedur medycznych. Cel pracy: Poznanie poglądów kobiet ciężarnych na temat istoty badania ginekologicznego oraz ich oczekiwań odnośnie lekarza ginekologa. Materiał i metody: Badaniami objęto 400 kobiet z województwa zachodniopomorskiego i łódzkiego. Badania przeprowadzono na oddziałach patologii ciąży i oddziałach położniczych w latach 2010- 2011. Wyniki: Większość kobiet uznało badanie ginekologiczne za krępujące. Za najbardziej krępujący momenty wizyty respondentki uważały położenie się na fotelu ginekologicznym, a za najbardziej nieprzyjemny etap badania ręczne badanie przez pochwę. Największe poczucie bezpieczeństwa i komfortu psychicznego w trakcie badania zapewniała obecność wyłącznie lekarza ginekologa. Większość respondentek twierdziła, że lekarz dbał o zachowanie poczucia ich intymności, a badanie nie sprawiło im bólu. Blisko 87,0% ankietowanych uważało, iż lekarz powinien szczegółowo omówić z nimi procedury badania ginekologicznego. Większość badanych kobiet woli być badana przez lekarza mężczyznę. Respondentki najchętniej odbywałyby badanie u lekarza miłego, rozmownego, spokojnego, w dojrzałym wieku. Większość ankietowanych twierdziło, że badanie ginekologiczne jest bardzo potrzebne, przy czym zaledwie 49% zgłaszałoby się na to badanie raz na 6 miesięcy. W gabinetach najczęściej brakowało kobietom przebieralni, sprzętu diagnostycznego (w tym USG) i łazienki. Wnioski: 1) Badanie ginekologiczne jest dla kobiet ciężarnych krępujące i stresujące. 2) Najbardziej krępującym momentem podczas wizyty jest położenie się na fotelu ginekologicznym, a najbardziej nieprzyjemnym etapem ręczne badanie przez pochwę. 3) Respondentki oczekują od lekarza ginekologa zachowania intymności, poczucia bezpieczeństwa, informowania o procedurach oraz miłego i indywidualnego podejścia. Słowa kluczowe: badanie ginekologiczne, opinia pacjentek, kobiety ciężarne Wstęp Ciąża to ważny okres w życiu każdej kobiety. Przyszła mama zazwyczaj jest pełna oczekiwań, ale również niepewności, czy wszystko będzie przebiegać prawidłowo, czy sobie poradzi[1]? Pierwszą osobą, z którą najczęściej ma kontakt kobieta ciężarna, jest lekarz ginekolog. To do niego przychodzi, aby potwierdzić istnienie ciąży i poprosić o opiekę nad dzieckiem przez kolejne dziewięć miesięcy. W prawidłowo przebiegającej ciąży liczba wizyt wynosi od 8 do 10. Podczas każdej z nich wykonywane jest badanie ginekologiczne oraz badania dodatkowe [2]. Badanie wewnętrzne stanowi jedną z najbardziej intymnych procedur medycznych wywołując uczucie wstydu i skrępowania [2]. Należy więc przeprowadzać je profesjonalnie, szanując prywatność i godność kobiety [3, 4]. Cel pracy Celem badań było poznanie poglądów kobiet ciężarnych na temat istoty badania ginekologicznego oraz ich oczekiwań odnośnie lekarza ginekologa. Materiał i metody Anonimowymi badaniami objęto 400 losowo wybranych kobiet z województwa zachodniopomorskiego i łódzkiego. Badania przeprowadzono na oddziałach patologii ciąży i oddziałach położniczych w latach 2010-2011. Respondentki podzielono na dwie grupy ze względu na miejsce zamieszkania. Wiek kobiet wahał się w granicach między 19. a 41. rokiem życia. Badania przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego za pomocą ankiety własnego autorstwa, która zawierała metryczkę do pozyskiwania danych o pacjentkach oraz 14 pytań właściwych. Wyniki ankiety poddano analizie matematycznej i przedstawiono w tabelach oraz na wykresach. Wyniki Pośród 400 ankietowanych największą grupę stanowiły kobiety (58,7%) pochodzące z miast. Mieszkanki wsi stanowiły 41,3%. Większość respondentek (56,8%) uważała, że badanie ginekologiczne jest krępujące i stresujące. Za najbardziej nieprzyjemny moment wizyty u lekarza kobiety ciężarne uważały położenie się na fotelu ginekologicznym (36,5%), badanie ginekologiczne (32%) oraz przygotowanie się do badania, czyli rozebranie się (24,8%). Powyższe dane przedstawia rycina 1. Analiza dotycząca poszczególnych etapów badania ginekologicznego wykazała, że najbardziej krępujące dla kobiet ciężarnych było ręczne badanie przez pochwę (37%), badanie przez odbytnicę (33%) oraz wzier- 1 Samodzielna Pracownia Umiejętności Położniczych, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, Szczecin 2 Katedra i Zakład Pielęgniarstwa Położniczo-Ginekologicznego, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, Szczecin 151 Oczekiwania kobiet ciężarnych wobec badań ginekologicznych w szpitalu nikowanie pochwy (28,3%). Najmniej krępujące okazało się badanie piersi (1,3%) (ryc. 2). 36,5% 32% 40 35 30 25 20 15 10 5 0 brak osób trzecich). Ponadto większość respondentek (73,7%) stwierdziła, iż badanie ginekologiczne nie sprawiało im bólu. 60 24,8% 50 4,5% 1,2 % 40 1% 30 1 2 3 4 5 53,3% 6 20 1 – wejście do gabinetu; 2 – wywiad; 3 – przygotowanie do badania; 4 – siadanie na fotel; 5 – badanie ginekologiczne; 6 – rozmowa z lekarzem Ryc. 1. Najbardziej krępujące momenty wizyty u ginekologa 10 5% 24% 6,9% 0 Drugi lekarz 28,3% Położna badanie przez odbytnice badanie we wziernikach 1,3% 33% 37% badanie piersi badanie ręczne przez pochwę 0 20 40 60 80 100 Ryc. 2. Najbardziej krępujące etapy badania ginekologicznego Następnie respondentki zapytano o potrzebę i częstość wykonywania badań ginekologicznych. Większość badanych (98,5%) stwierdziła, że badanie ginekologiczne jest bardzo potrzebne, z czego 49% z nich zgłaszałaby się na badanie raz na 6 miesięcy, 23% raz na 12 miesięcy, 10,7% raz na 24 miesiące, a 17,3% jeszcze rzadziej (ryc. 3). 15,8% Inne osoby Mąż/partner Koleżanki Ryc. 4. Źródła poczucia bezpieczeństwa i komfortu psychicznego podczas badania ginekologicznego Ankietowane zapytano, czy podczas pierwszego w życiu badania ginekologicznego lekarz tłumaczył im, na czym będzie ono polegało oraz czy uważają, że szczegółowe wyjaśnianie poszczególnych procedur badania jest dla nich ważne i potrzebne. Większość kobiet (88,3%) wskazało na potrzebę tłumaczenia i wyjaśniania wszystkich etapów badania ginekologicznego, z czego 40% potwierdziła, że lekarz rozmawiał z nią przed badaniem, 33,7%, że nie rozmawiał, a 26,3% nie pamięta takiej rozmowy (ryc. 5). 26,3% 12 miesięcy rzadziej nie pamiętam 33,7% lekarz rozmawiał 23% 49% 6 miesięcy 0 20 10,7% 17,3% 40 60 80 40% lekarz nie rozmawiał 24 miesiące 100 Ryc. 3. Częstotliwość zgłaszania się kobiet na badanie ginekologiczne Ryc. 5. Omawianie przez lekarza badania ginekologicznego wykonywanego u pacjentki po raz pierwszy w życiu Kolejne pytanie wiązało się ze wskazaniem źródeł poczucia bezpieczeństwa i komfortu psychicznego podczas badania ginekologicznego. Na pytanie, z czym wiąże się takie poczucie, 53,3% kobiet wskazywało sytuację, w której pozostaje sam na sam z badającym lekarzem, 24% preferowało obecność w trakcie badania wykwalifikowanej położnej, a 15,8% obecność męża/partnera (ryc. 4). Analizując poczucie intymności pacjentki w trakcie badania ginekologicznego stwierdzono, że według 63% kobiet lekarz dbał o zachowanie ich intymności (najczęściej był to parawan zasłaniający fotel ginekologiczny oraz Kolejne pytania dotyczyły cech, jakie powinien posiadać idealny lekarz ginekolog. Najchętniej kobiety poddałyby się badaniu przez lekarza miłego, rozmownego, spokojnego i w wieku dojrzałym (odpowiednio 80,2%, 75,6%, 58,4%, 33,5%). Natomiast wśród cech najmniej preferowanych wymieniono małomówność, młody wiek i atrakcyjny wygląd zewnętrzny (ryc. 6). Analiza preferencji płci lekarza wykazała, że spośród 400 ciężarnych kobiet 73% woli być badana przez mężczyznę, 23,5% przez kobietę, a dla 3,5% płeć ginekologa nie ma znaczenia (ryc. 7). 152 K. Szymoniak, W. Malinowski, D. Ćwiek, D. Fryc 400 300 200 298 316 230 100 123 0 4 132 13 3 Młody Spokojny Rozmowny Miły Dojrzały Uśmiechnięty Małomówny Przystojny Ryc. 6. Cechy ginekologa Ryc. 7. Płeć ginekologa Kolejne pytanie dotyczyło opinii kobiet na temat niedoborów w wyposażeniu gabinetów ginekologicznych. Respondentki stwierdziły, że najczęściej w gabinetach brakowało im sprzętu (w tym USG), przebieralni oraz łazienki z prysznicem (odpowiednio 41%, 30%, 15%). Ponadto za możliwością skorzystania z łazienki z bidetem lub prysznicem przed przystąpieniem do badania było ponad 40% kobiet. Dyskusja Pobyt w szpitalu jest dla kobiety ciężarnej sytuacją trudną. Związane jest to z lękiem o stan zdrowia dziecka i rozłąką z rodziną. Dodatkowo podczas pobytu na oddziale kobieta poddawana jest licznym badaniom lekarskim i diagnostycznym, co wywołuje u niej lęk i obawę przed bólem [5, 6]. W analizowanym materiale dla ponad 56% respondentek badanie ginekologiczne było krępujące i stresujące. Potwierdza to w swoich badaniach Pietras, według której 60% kobiet odczuwało stres i skrępowanie w trakcie badania [7]. Wizyta w gabinecie ginekologicznym zazwyczaj przebiega według określonej kolejności: wejście do gabinetu, wywiad, przygotowanie do badania, położenie się na fotelu, badanie ginekologiczne oraz rozmowa z lekarzem po badaniu. Każdy z tych momentów może u pacjentki wywoływać inny rodzaj odczuć. Analiza materiału wykazała, że dla 36,5% respondentek najbardziej krępującym momentem wizyty było położenie się na fotelu ginekologicznym, a najbardziej nieprzyjemnym etapem ręczne badanie przez pochwę (37%) oraz przez odbyt (33,5%). Według wytycznych Royal College of Obstetricians and Gynaecologists dla większości kobiet badanie wewnętrzne przeprowadzane w zaawansowanej ciąży to najbardziej nieprzyjemna procedura w trakcie całej opieki okołoporodowej [2]. Badanie ginekologiczne jest pierwszym i podstawowym badaniem, które może pomóc we wczesnym wykryciu nowotworów narządu rodnego. Jednak w procesie profilaktyki i diagnostyki tych chorób konieczna jest inicjatywa ze strony pacjentek, polegająca na regularnym zgłaszaniu się do lekarza ginekologa w celu wykonania badań kontrolnych. Analiza uzyskanych wyników wykazała, że największa liczba respondentek (49%) zgłasza się na badanie ginekologiczne raz na 6 miesięcy, 23% raz na 12 miesięcy, natomiast aż 17,3% rzadziej niż raz na 24 miesiące. Do większej częstotliwości badań przyczyniły się najprawdopodobniej regularne wizyty kontrolne w czasie ciąży. Potwierdza to w swoich analizach Pietras, u której 90,0% ankietowanych ciężarnych cyklicznie uczęszczało do lekarza w czasie ciąży [7]. Dla każdej kobiety intymność jest wrażliwym i indywidualnym obszarem życia. Lekarz ginekolog powinien dbać o to, aby badanie kobiety ciężarnej przebywającej w szpitalu odbywało się w osobnym pomieszczeniu oraz przebiegało w warunkach poszanowania jej intymności i prywatności [2]. W badaniach Jodłowskiej-Sowińskiej przeprowadzonych w trakcie hospitalizacji stwierdzono, że kobiety ciężarne pragną, aby traktować je z szacunkiem i godnością, a od lekarzy oczekują wsparcia [8]. W przeprowadzonych przez nas badaniach wykazano, że ponad połowa respondentek (63,5%) potwierdziła, że lekarz dbał o ich intymność podczas badania ginekologicznego, najczęściej poprzez brak osób trzecich w trakcie badania oraz obecność parawanu osłaniającego fotel ginekologiczny. Ważnym aspektem przeprowadzonych badań było ustalenie, co zdaniem kobiet ciężarnych daje im poczucie bezpieczeństwa i komfortu psychicznego w trakcie badania. Dla większości z nich istotna była obecność wyłącznie jednego lekarza ginekologa (53,3%) oraz dodatkowa obecność położnej (24%). Analiza materiału dotycząca wyboru płci lekarza ginekologa wykazała, że większość respondentek (73%) preferuje mężczyznę jako swojego lekarza, a 23,5% kobietę. Zbliżone wyniki uzyskano w badaniach przeprowadzonych przez Pietras [6], w których pacjentki częściej wybierały mężczyznę na lekarza prowadzącego ciążę. Ciekawe wyniki uzyskali także Salih Basama i wsp. którzy wykazali, że płeć lekarza ginekologa nie miała znaczenia dla kobiet ciężarnych podczas badania ultrasonograficznego przeprowadzanego sondą dopochwową [9]. Zdaniem badanych przez nas pacjentek lekarz ginekolog powinien być miły, rozmowny, spokojny i w dojrzałym wieku. Podobne wyniki przedstawiła Pietras, u której 48% ankietowanych kobiet również preferuje dojrzały lub starszy wiek lekarza ginekologa [7]. Oczekiwania kobiet ciężarnych wobec badań ginekologicznych w szpitalu Wnioski 1) Badanie ginekologiczne jest dla kobiet ciężarnych krępujące i stresujące. 2) Najbardziej krępującym momentem podczas wizyty jest położenie się na fotelu ginekologicznym, a najbardziej nieprzyjemnym etapem ręczne badanie przez pochwę. 3) Respondentki oczekują od lekarza ginekologa zachowania intymności, poczucia bezpieczeństwa, informowania o procedurach oraz miłego i indywidualnego podejścia. [4] Sipiński A. (red.) (2010) Opieka w ginekologii. Wydawnictwo Medical Project Poland, Bielsko-Biała. [5] Mazurkiewicz B., Cieślak-Osik B. (2010) Rola położnej na oddziale patologii ciąży. Położna. Nauka i Praktyka 1(9): 52-56. [6] Widzowska-Mączyńska K., Wilczak M., Rzymski P. et al. (2004) Wpływ wieku, miejsca zamieszkania i wykształcenia na podejście pacjentek do badania ginekologicznego i na częstość ich wizyt u ginekologa. Prz. Ginekol. Położ. 4: 185-189. [7] Pietras J.(2002) Preferencje i oczekiwania kobiet. Pielęg. Po- łoż. 44(4): 1011. [8] Jodłowska-Sowińska M. (2010) Oczekiwania kobiet ciężarnych XXI wieku. Położna. Nauka i Praktyka 1(9): 48-51. [9] Salih Basama F.M, Crosfill F, Price A. (2003) The gender of the examiner, the state of the pregnancy and women’s perceptions of transvaginal sonography in the first trimester. Piśmiennictwo [1] Ćwiek D. (red.) (2010) Szkoła rodzenia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa. [2] Badanie ginekologiczne. Wytyczne Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. Med. Prakt. Ginekol. Położ. [online] 2004; 5 [dostęp: 22 września 2011] http://www. mp. pl/artykuly/?aid=25512. [3] Makara-Studzińska M., Iwanowicz-Palus G. (red.) (2009) Psychologia w położnictwie i ginekologii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa. 153 Eur. J. Ultrasound. 16: 237-241. J Katarzyna Szymoniak Samodzielna Pracownia Umiejętności Położniczych Pomorski Uniwersytet Medyczny ul. Żołnierska 48, 71-210 Szczecin e-mail: [email protected] Expectations of pregnant women regarding gynecological examinations in the hospital Pregnancy is an important period in every woman’s life. Most often the first person the pregnant woman contacts is a gynecologist. Internal examination is one of the most intimate medical procedures. Objectives: Knowledge of pregnant women’s views on importance of pelvic examination and their expectations regarding gynecologists. Materials and methods: The research comprised 400 women from West-Pomeranian and Łódź voivedeships. The research was carried out in the pathology of pregnancy departments and obstetrical wards between 2010 and 2011. Results: Most women considered gynecological examination to be embarrassing. The most embarrassing moments of the visit for women were: laying down on gynecological chair and the most unpleasant stage of examination was manual examination through vagina. During examination, the greatest sense of security and mental comfort was provided by presence of only a gynecologist. Most respondents claimed that the gynecologist cared for providing sense of intimacy during internal examination and examination caused no pain. Nearly 87.0% women believed that doctors should discuss procedures for pelvic examination. The majority of women prefer to be examined by male gynecologist. Respondents would have examinations most willingly at the mature doctor who is nice, calm and talkative. Most women claimed that gynecological examination is necessary but only 49% would come to take it once a six months. In surgeries the most often they lacked dressing rooms, diagnostic equipment (including ultrasound) and bathrooms. Conclusions: 1) Gynecological examination is embarrassing and stressful for pregnant women. 2) The most embarrassing moment of visits to gynecologist is laying down on gynecological chair and gynecological examination and the most unpleasant is palpation through vagina. 3) Women expect from gynecologist to maintain sense of intimacy and safety and to inform them of procedures taken as well as to have nice and individual approach. Keywords: gynecological examination, patients’ opinions, pregnant women