Przeczytaj cały artykuł (PDF, ~300 kB)

Chmury soczewkowe
Czy kiedykolwiek widzieliście takie chmury, jakie są na poniższym zdjęciu?
Na pewno dla wielu z Was takie obrazy chmur kojarzą się z tajemniczymi obiektami typu
UFO. Ale nic z tego, są to zdjęcia wielowarstwowych chmur soczewkowych.
Powyższe zdjęcia zostały wykonane 8 kwietnia 2007 roku
na Słowacji u podnóża Wysokich Tatr.
Trzeba mieć szczęście, żeby być świadkiem niezwykłego przestawienia, kiedy na
niebie tworzą się chmury soczewkowe, ponieważ pojawiają się one rzadko, ale szczęściu
można pomóc. Aby zobaczyć takie chmury trzeba znaleźć się we właściwym miejscu we
właściwym czasie. Takie piękne chmury można zobaczyć właśnie teraz, kiedy kończy się
zima na szczytach gór leży jeszcze leży śnieg i jest zimno, a w dolinach nastaje wiosna.
Zdjęcie przedstawia Tatry Wysokie i wykonane zostało tego samego dnia, kilka kilometrów
od miejsca zrobienia zdjęć chmur soczewkowych.
Jak powstaje chmura soczewkowa
Ta rzadko spotykana chmura w meteorologii fachowo nazywana jest chmurą
lentikularną lub prościej chmurą soczewkową. Żeby chmury soczewkowe mogły powstać,
muszą być spełnione rygorystyczne kryteria. Chmury pojawiają się najczęściej ponad
zaśnieżonymi szczytami górskimi przy temperaturze powietrza na pograniczu zera stopni, w
skali Celsjusza, kiedy zaczyna się topić śnieg przykrywający szczyty górskie, a wiatr wieje
prostopadle do pasma gór. Powietrze, które przepłynęło już ponad szczytami na drugą stronę
spręża się adiabatycznie przed zderzeniem z ziemią a potem odbija się w górę. Podczas
unoszenia się w górę adiabatycznie się rozpręża, a potem znowu odbija się od górnych warstw
powietrza i z powrotem opada. Ten cykl ruchu w górę i w dół jest przyczyną powstania
powtarzającego się falowego rozkładu ciśnienia powietrza. Ze względu na zmiany temperatur
spowodowane
adiabatycznymi
przemianami
powietrza
w
grzbietach
fal
występuje
ochłodzenie, a w ich dołach ocieplenie. Zawarta w powietrzu para wodna skrapla się w
chłodniejszych obszarach fali (w grzbietach) tworząc chmury soczewkowe.
Mechanizm powstawania chmur soczewkowych ilustruje powyższy schemat
(http://www.aerospaceweb.org/question/nature/thermals/mountain-wave.jpg).
Chmury soczewkowe mogą być wielokrotnie złożone i poukładane w stos jedna nad
drugą. Dzieje się tak wtedy, gdy zawartość wilgoci nie jest jednakowa w poszczególnych
warstwach powietrza. Wówczas w każdej warstwie, gdzie wznoszące się powietrze jest
odpowiednio nasycone się wilgocią, tworzą się chmury. Wynikiem może być chmura
soczewkowa z bardzo widocznymi warstwami lub stos chmur ułożonych jedna nad drugą.
Czołowe krawędzie tych chmur są
lubiane przez pilotów szybowcowych ze względu
na powietrzne prądy wznoszące.
Zadanie dla Was
Popatrzcie w niebo, zróbcie zdjęcia interesujących chmur i prześlijcie je do nas.
Na dobry początek zamieszczamy jedno nasze zdjęcie, tym razem nie z gór, a
znad oceanu. Widoczna ostra granica chmur obrazuje wyraźny front atmosferyczny,
zapowiadający zmianę pogody.
A swoją drogą, czy zastanawialiście się kiedyś nad tym, że chmury nigdy nie
wyglądają tak samo i że nigdy nie powtórzy się ten sam układ chmur na niebie.