Program Profilaktyczny
Transkrypt
Program Profilaktyczny
Program Profilaktyki w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym w Herbach w roku szkolnym 2014/2015 SPIS TREŚCI I. Wstęp II. Podstawy prawne programu III. Cel i kierunki działania IV. Główne obszary objęte profilaktyką V. Realizacja działań profilaktycznych VI. Formy i metody zajęć VII. Ewaluacja programu I. Wstęp Profilaktyka jest to proces wspomagania człowieka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, a także ograniczenie i likwidowanie czynników, które blokują prawidłowy rozwój i zaburzają zdrowy styl życia. Program Profilaktyki w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym w Herbach uwzględnia specyfikę i potrzeby dzieci z upośledzeniem i niedostosowaniem społecznym na poziomie Szkoły Podstawowej, Gimnazjum i Zasadniczej Szkoły Zawodowej. Program profilaktyki powstał na bazie: Środowiskowej diagnozy stanu i potrzeb Rozpoznania współczesnych zagrożeń Analizy aktów prawnych i narodowych/krajowych programów Programu wychowawczego oraz Planu Rozwoju Placówki Podstawowych kierunków polityki oświatowej państwa realizowanych w danym roku szkolnych Działania profilaktyczne są realizowane na trzech poziomach: Profilaktyka pierwszorzędowa – adresowana do grupy niskiego ryzyka. Ma na celu promocję zdrowego stylu życia, a także zapobieganie pojawianiu się zachowań problemowych. Profilaktyka drugorzędowa – adresowana jest do grupy podwyższonego ryzyka. Umożliwia wycofanie się z zachowań ryzykownych, a także powoduje ograniczenie głębokości i trwania dysfunkcji np. indywidualne poradnictwo, socjoterapia. Profilaktyka trzeciorzędowa - adresowana do grupy wysokiego ryzyka. Ma na celu przeciwdziałanie pogłębianiu się degradacji społecznej i umożliwienie powrotu do życia w społeczeństwie. Obecnie można wyodrębnić zapobiegania uzależnieniom: pięć podstawowych programów 1. Podejście skoncentrowane na samej substancji, najmniej efektywne - w tym przypadku młodzi ludzie otrzymują informację o działaniu środków uzależniających i łatwo korzystają ze zdobytej wiedzy w swoim życiu. 2. Podejście zorientowane na osobę i wspieranie rozwoju ucznia - programy te zakładają, że jednostka będzie zdolna do podejmowania racjonalnych decyzji, dobrze przystosowana i dobrze radząca sobie z trudnościami. 3. Podejście zorientowane na sytuację wyboru - programy te zakładają, że informowanie o środkach uzależniających, samych uzależnieniach oraz uczenie umiejętności radzenia sobie powinno się odbywać w kontekście konkretnych sytuacji wyboru, bo wtedy młodzi ludzie podejmują w rzeczywistości decyzje w sprawie picia, narkotyzowania się czy palenia. 4. Podejście zorientowane na kontekst kulturowy uzależnień zakłada, że uwarunkowania sytuacji wyboru są wielorakie i oprócz informacji o środkach uzależniających oraz umiejętności radzenia sobie młodzi ludzie potrzebują wiedzy o czynnikach środowiskowych, społecznych i ekonomicznych. 5. W piątym podejściu programy te są zorientowane na zdrowie - jego zwolennicy zamiast informować o zagrożeniach czy uczyć racjonalnych decyzji, koncentrują uwagę na tym, co zdrowe i przyjemne, co służy człowiekowi i jego dobremu samopoczuciu. W założeniu tym efektywną formą profilaktyki jest myślenie perspektywiczne o zdrowym trybie życia, dobre funkcjonowanie w sferze fizycznej, psychicznej, duchowej i społecznej. Program profilaktyki podlega stałej ewaluacji i jest realizowany przez wszystkich pracowników ośrodka. Na wszystkich poziomach profilaktyki stosuje się strategie odpowiednie do wieku, możliwości umysłowych wychowanków oraz rodzaju występujących problemów. II. Podstawy prawne programu 1. Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989r, ratyfikowana przez Polskę 30 września 1991r. ( Dz. U Nr 120, poz. 526) 2. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r. ( Dz. U. Nr 78, poz. 483) 3. Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty ( Dz. U. z 2004r.nr 256, poz.2572 z późniejszymi zmianami) 4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 51 poz. 458 z późniejszymi zmianami) 5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół z późniejszymi zmianami ( Dz. U. Nr 61,poz. 624) 6. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 30 kwietnia 2013r. w sprawie zasad udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. 2013 nr 0 poz. 532) 7. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. 2003r. nr 13, poz. 226) 8. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493, z późn. zm.4) 9. Ustawa z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych . 10. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2012 r. poz. 124); 11. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. 12. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego ( Dz. U. Nr 111, poz. 535) Program Profilaktyki uwzględnia również elementy następujących programów: Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, 2006-2016, MPiPS Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, 2011-2015, MZ, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii, 2011-2016, MZ, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii Narodowy Program Zdrowia na lata 2007–2015 Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego, 2011-2015, MZ Program Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV, 2012-2014, MZ, Krajowe Biuro do Spraw AIDS Rządowym programem ograniczenia przestępczości i aspołecznych zachowań „Razem bezpieczniej” Krajowym Programem Działań na Rzecz Równego Traktowania na lata 2013–2016 Program ,, Spójrz Inaczej, pozytywnie zaopiniowany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Polskie Towarzystwo Psychologiczne Rządowy Program na lata 2014-2016 ,, Bezpieczna i Przyjazna Szkoła” III. Cel i kierunki działania Naczelnym celem programu jest zapewnienie wychowankom prawidłowego rozwoju w oparciu o poczucie bezpieczeństwa z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb i możliwości. Działania zmierzają do eliminacji i redukcji czynników ryzyka, a także wzmacniania czynników chroniących. Są częścią całości oddziaływań resocjalizacyjno-rewalidacyjnych prowadzonych w placówce. W ich efekcie wychowankowie będą optymalnie przygotowani do prowadzenia prawidłowego trybu życia zgodnego z normami prawnymi i społecznymi. Kierunki działania: Zapewnienie poczucia bezpieczeństwa w placówce Wspomaganie prawidłowego rozwoju psychofizycznego Diagnozowanie potrzeb i występujących problemów Promowanie zdrowego stylu życia Pobudzanie i rozwój zainteresowań młodzieży Kształtowanie prawidłowych zachowań i postaw Eliminowanie zachowań ryzykownych i problemowych Współpraca ze środowiskiem lokalnym IV. Główne obszary objęte profilaktyką 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Bezpieczeństwo Wykluczenie i niedostosowanie społeczne Alkohol Środki psychoaktywne Nikotyna Agresja Komputer i Internet Zdrowie Tolerancja Rodzina W roku szkolnym 2014/2015 określono następujące priorytety do realizacji: Bezpieczeństwo ( zapobieganie agresji) i Uzależnienia. V. 1. Realizacja działań profilaktycznych Bezpieczeństwo Cel : Zapewnienie poczucia bezpieczeństwa i akceptacji Zapobieganie przejawom „drugiego życia” oraz eliminowanie ich przejawów Rozwijanie u wychowawców umiejętności dostrzegania i reagowania na wszelkie pojawiające się zagrożenia i nieprawidłowości Prezentowanie i kształcenie umiejętności udzielania pierwszej pomocy Dbanie o bezpieczeństwo bazy materialnej ośrodka Kształtowanie umiejętności otwartego komunikowania się 2. Tworzenie właściwego klimatu wychowawczego Sprawowanie wzmocnionej opieki i udzielanie wsparcia wychowankom w okresie adaptacji oraz sytuacjach kryzysowych Diagnozowanie poczucia bezpieczeństwa wśród wychowanków Podejmowanie działań zmierzających do zapewnienia bezpieczeństwa wychowankom wyjeżdżającym na urlopy Wykluczenie społeczne Cel: Zapobieganie wykluczeniu społecznemu kształtowanie prospołecznych postaw i hierarchii wartości opartej na społecznie akceptowanym systemie norm 3. kształtowanie umiejętności społecznych kształtowanie umiejętności rozpoznawania stanów emocjonalnych i radzenia sobie z trudnymi emocjami kształtowanie umiejętności dokonywania adekwatnej samooceny zwiększanie poczucia własnej wartości i wiary we własne możliwości nabywanie umiejętności prawidłowego funkcjonowania w grupie dążenie do kształtowania uczuciowości wyższej i empatii zapewnienie możliwości ukończenia szkoły i zdobycia zawodu ukazywanie możliwości własnego rozwoju i planowania przyszłości motywowanie do podejmowania aktywności własnej i zmiany zachowań prowadzenie procesu usamodzielniania wychowanków umożliwienie korzystania z instytucji związanych z kulturą, rozrywką i sportem Alkohol Cel: Przeciwdziałanie zagrożeniom związanym z używaniem i nadużywaniem alkoholu 4. uświadamianie przyczyn i skutków picia alkoholu kształtowanie umiejętności odmawiania spożywania alkoholu ukazywanie alternatywnych form spędzania wolnego czasu kształtowanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych psychologicznie tłumaczenie mechanizmów powstawania uzależnienia od alkoholu ukazywanie trzeźwości jako wartości przekazywanie informacji o możliwościach uzyskiwania pomocy, np. prezentacja instytucji kształtowanie umiejętności proszenia o pomoc prowadzenie zajęć terapeutycznych ukazywanie możliwości organizowania uroczystości, imprez bez alkoholu Środki psychoaktywne Cel: Zapobieganie zażywaniu środków psychoaktywnych uświadamianie przyczyn i skutków zażywania środków psychoaktywnych oraz mechanizmów powstawania uzależnienia ukazywanie konsekwencji prawnych posiadania i zażywania środków psychoaktywnych kształtowanie umiejętności odmawiania kształtowanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych psychologicznie prowadzenie zajęć terapeutycznych ukazywanie alternatywnych form spędzania wolnego czasu 5. przekazywanie informacji o możliwościach uzyskiwania pomocy, np. prezentacja instytucji kształtowanie umiejętności proszenia o pomoc Nikotyna Cel: Zapobieganie paleniu papierosów 6. omówienie negatywnych skutków palenia tytoniu motywowanie do rzucenia nałogu ukazanie sposobów wychodzenia z nałogu prezentowanie korzyści płynących z niepalenia tytoniu kształtowanie umiejętności przeciwstawiania się presji grupy kształtowanie umiejętności sprawiania sobie przyjemności Agresja Cel: Zapobieganie występowaniu i eliminowanie zachowań agresywnych rozpoznawanie rodzajów i przyczyn zachowań agresywnych kształtowanie umiejętności sposobami reagowania nabywanie umiejętności prawidłowego funkcjonowania w grupie dążenie do kształtowania uczuciowości wyższej i empatii nabywanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych kształtowanie umiejętności rozpoznawania i radzenia sobie z trudnymi emocjami kształtowanie umiejętności relaksacji prowadzenie zajęć terapeutycznych stałe monitorowanie zachowań wychowanków reagowanie na wszelkie przejawy agresji 7. zastępowania agresji stanów konstruktywnymi emocjonalnych Racjonalne korzystanie z komputera i Internetu Cel: Kształtowanie umiejętności bezpiecznego korzystania z komputera i Internetu ukazywanie zagrożeń wynikających ze zbyt intensywnego korzystania z komputera, kształtowanie umiejętności właściwego doboru gier komputerowych i odwiedzanych stron internetowych stosowanie zabezpieczeń komputerowych oraz ich aktualizacja, uświadamianie niebezpieczeństwa wirtualnych kontaktów sprawowanie nadzoru nad racjonalnym korzystaniem z komputera i Internetu monitorowanie działalności wychowanków w Internecie 8. Zdrowie Cel: Kształtowanie postaw i zachowań prozdrowotnych pogłębianie wiedzy dotyczącej czynników sprzyjających i zagrażających zdrowiu kształtowanie umiejętności dbania o własny rozwój psychofizyczny kształtowanie szacunku i akceptacji dla własnego ciała kształtowanie umiejętności dbania o higienę osobistą i otoczenia rozwijanie prawidłowych nawyków żywieniowych zapoznawanie z rodzajami chorób: przenoszonych drogą płciową, pokarmową, zakaźnych , bakteryjnych itp. uświadamianie mechanizmów powstania zakażeń oraz sposobów zapobiegania im kształtowanie prawidłowych zachowań w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia, kształtowanie umiejętności wychowanków w zakresie udzielania pierwszej pomocy kształtowanie umiejętności korzystania z opieki zdrowotnej w tym specjalistycznej 9. udzielanie pomocy przedmedycznej i zapewnienie dostępu do pomocy medycznej Tolerancja Cel: Kształtowanie tolerancji dla odmienności ukazywanie różnorodności innych ludzi dotyczących koloru skóry, wyznań, kultury, poglądów itp. kształtowanie szacunku wobec odmienności przybliżanie zwyczajów i tradycji ludzi o odmiennych kulturach ukazywanie problemów ludzi chorych , niepełnosprawnych, starych oraz korzyści wynikających z obcowania z nimi i pomagania tworzenie sytuacji wychowawczych umożliwiających niesienie opieki i pomocy wobec tych, którzy jej potrzebują przedstawianie różnych modeli funkcjonowania ludzi ukazywanie tolerancji jako drogi do przełamywania stereotypów 10. Rodzina Cel: Kształtowanie umiejętności funkcjonowania w rodzinie zachęcanie oraz pomoc w budowaniu i podtrzymywaniu więzi rodzinnych kształcenie umiejętności pełnienia ról społecznych związanych z funkcjonowaniem rodziny przedstawianie różnych modeli funkcjonowania rodziny budowanie poczucia odpowiedzialności związanej z założeniem rodziny rozwijanie umiejętności dostrzegania ewentualnych problemów pojawiających się w rodzinie i reagowania w tych sytuacjach ukazywanie instytucji świadczących pomoc na rzecz rodziny prowadzenie działań edukacyjnych i pedagogizujących wobec rodzin wychowanków współpraca z rodzinami wychowanków Formy i metody zajęć obserwacja i diagnozowanie zachowań indywidualne rozmowy zajęcia grupowe zajęcia socjoterapeutyczne rozgrywki i zajęcia sportowe wycieczki krajoznawcze i dydaktyczne obozy rekreacyjne i survivalowe imprezy integracyjne przygotowywanie uroczystości okolicznościowych przygotowanie programów artystycznych przedstawianych przez wychowanków (inscenizacje teatralne) pogadanki, dyskusje spotkania ze specjalistami warsztaty grupowe burza mózgów prezentacje multimedialne happeningi filmy i gry edukacyjne zajęcia i konkursy tematyczne, plastyczne zajęcia relaksacyjne spotkania i rozmowy psychoedukacyjne z rodzicami i prawnymi opiekunami natychmiastowe reagowanie na wszystkie sytuacje stanowiące zagrożenie dla zdrowia lub życia Ewaluacja programu Program profilaktyki będzie podlegał stałej ewaluacji, która całościowo będzie dokonywana przez zespół psychologiczno-pedagogiczny minimum dwa razy w roku szkolnym: po zakończeniu pierwszego i drugiego semestru, a poszczególne jego elementy będą monitorowane przez realizujących zadania wychowawców i nauczycieli. Ewaluacji będzie podlegał zarówno stopień realizacji zadań wynikających z programu, jak również efekty podejmowanych działań. Treść programu i obszary objęte profilaktyką będą dostosowane do aktualnych potrzeb młodzieży i zgodne z podstawowymi kierunkami realizacji polityki oświatowej państwa w danym roku szkolnym. Formy ewaluacji będą obejmowały: analizę zapisów w dziennikach obserwację podejmowanych działań profilaktycznych, badanie efektów podejmowanych działań, a także występujących w trakcie realizacji trudności, rozmowy z osobami realizującymi zajęcia profilaktyczne i uczestnikami. Systematycznie prowadzona ewaluacja pozwoli na pełniejszą realizację zadań zawartych w Programie Profilaktyki, a także wprowadzanie niezbędnych korekt umożliwiających osiągnięcie zamierzonych celów. Program opracowały: J. Sztencel, U. Witoszek