Pobierz publikację

BHP
R´kawice bezpudrowe
– czy czas na zamian´?
Analizujàc statystyki, w polskich placówkach s∏u˝by zdrowia u˝ywa si´ g∏ównie r´kawic lateksowych pudrowanych (95 proc.
wszystkich u˝ywanych r´kawic). Jest to podyktowane: cenà zakupu, mitem o „cudownych w∏aÊciwoÊciach pudru” (niekiedy mylnie nazywanego talkiem1), nieÊwiadomoÊcià
bàdê ma∏à wiedzà na temat istnienia na rynku r´kawic bezpudrowych lub r´kawic wyprodukowanych z innego surowca ni˝ lateks
kauczuku naturalnego.
Od czasu powszechnego u˝ywania r´kawic
na bloku operacyjnym (1889 rok), stosowano
wiele rodzajów Êrodków uniemo˝liwiajàcych
sklejanie si´ r´kawic. Pierwszym powszechnym Êrodkiem pudrujàcym by∏y zarodniki
Lycopodium spores i znalaz∏y one aprobat´
a˝ do 1930 roku, kiedy chirurdzy uznali je za
toksyczne, adhezyjne i powodujàce zrosty.
W rezultacie zacz´to pudrowaç r´kawice
z talkiem (uwodnionym krzemianem magnesu), jako Êrodkiem niewch∏aniajàcym si´, ale
ju˝ klika lat póêniej og∏oszono, ˝e i talk powoduje powik∏ania pooperacyjne, g∏ównie
zrosty. Od 1947 roku zmodyfikowana skrobia kukurydziana pojawia si´ jako Êrodek pudrujàcy, jednak jej powszechne wykorzystanie w produkcji r´kawic medycznych notowane jest od lat 70-tych ubieg∏ego stulecia.
Dzisiaj talk, bawe∏niany flok bàdê inny puder nie sà wykorzystywane do „pudrowania”
r´kawic medycznych. Niemniej w latach 90tych ubieg∏ego wieku zacz´to odnotowywaç
negatywne skutki u˝ywania r´kawic pudrowanych, równie˝ zmodyfikowanà skrobià kukurydzianà.
Po wielu badaniach stwierdzono, ˝e skrobia kukurydziana w r´kawicach, zw∏aszcza
chirurgicznych, mo˝e os∏abiaç odpornoÊç
tkanki na infekcje, os∏abiaç organizm
i wzmagaç infekcje, byç potencjalnym êród∏em astmy zawodowej. Badania kliniczne
potwierdzajà równie˝, ˝e Êrodek pudrujàcy
mo˝e powodowaç podra˝nienia skóry i nawet niewielka jego obecnoÊç (2-5 mg) prawdopodobnie przyczynia si´ do powstawania
ran i rozwoju bakterii. Wprowadzenie pudru
podczas procedury medycznej2, zwiàzanej
zw∏aszcza z naruszeniem tkanki, mo˝e powodowaç powik∏ania, takie jak np.:
u niewydolnoÊç nerek z powodu zablokowania naczyƒ,
u zaka˝enie wszczepów i przeszczepów,
u uszkodzenie jam stawowych,
u zaburzenie funkcji oka,
u zaburzenia jelitowe (60-80 proc.
niedro˝noÊci jelit – koniecznoÊç ponownej operacji),
u niedro˝noÊç jajowodów po zabiegach operacyjnych (15-20 proc. niep∏odnoÊci spowodowane zrostami),
u zaburzenia kardiologiczne,
u zapalenia otrzewnej,
u trudnoÊci z zabliênianiem ran,
u zrosty i ziarniaki (zrosty mogà
byç mylnie odczytane w obrazie jako
guzy nowotworowe, co w konsekwencji
doprowadza do niepotrzebnej biopsji
i dodatkowych kosztów).
Ârodek pudrujàcy powoduje ponadto zak∏ócenia w wynikach testów laboratoryjnych, jak równie˝ mo˝e przyczyniç si´ do zanieczyszczania leków podczas produkcji i dzielenia. Wywo∏uje
zak∏ócenia w pracy sprz´tu elektronicznego, jak endoskopy, mikroskopy,
monitory. Zanieczyszcza blok operacyjny3, instrumenty, odzie˝, wnika do
wentylatorów, klimatyzatorów.
Ârodek pudrujàcy nie jest alergenem, ale jest wektorem alergenów:
protein lateksu naturalnego oraz Êrodków chemicznych (g∏ównie przyspieszaczy wulkanizacji). W po∏àczeniu
z mechanicznym podra˝nieniem skóry
ràk przez puder, ich wysuszaniem, doprowadza do kontaktowego zapalenia
skóry z podra˝nienia. Podczas zak∏adania r´kawic màczka kukurydziana
dra˝ni spojówki, Êluzówki, drogi oddechowe, mo˝e powodowaç skurcze
Czy nasta∏ czas, gdy medyczne r´kawice pudrowane sà passé?
Czy jest to przelotna moda narzucona przez producentów
i dystrybutorów, czy jednak wymuszona koniecznoÊç do rozpisywania
przetargów na coraz wi´ksze iloÊci r´kawic bezpudrowych bàdê
w koƒcu ca∏kowitej eliminacji „pudru” w szpitalach? Czy mo˝e jest
to nast´pstwo ewolucji post´pujàcego trendu?
praca i zdrowie
29
BHP
oskrzeli, byç przyczynà astmy i powodowaç
problemy oddechowe.
Z uwagi na wiele szkodliwych dzia∏aƒ Êrodka pudrujàcego zaleca si´, aby po za∏o˝eniu
r´kawic usunàç nadmiar Êrodka pudrujàcego
aseptycznà i skutecznà metodà4, np. przetarcie r´kawic ja∏owym wacikiem, gàbkà. Z badaƒ prowadzonych w St. Luke’s Regional
Medical Center w USA wynika, ˝e tylko 21
proc. instrumentariuszek i 17 proc. chirurgów
„myje” r´kawice5. Warto jednak wspomnieç,
˝e efektywna metoda usuwania nadmiaru
Êrodka pudrujàcego jest czasoch∏onna, kosztowna i zniech´cajàca. Polega ona na przemyciu przez 30 s r´kawic ja∏owà wodà, a nast´pnie przetarciu ich jodynà powitonowà
(10 ml)6. Odpowiedzià sà r´kawice bezpudrowe, które pozbawione sà Êrodka pudrujàcego
na drodze technologii produkcji, poprzez
chlorowanie bàdê polimeryzowanie. R´kawice te posiadajà mniej protein lateksu i mniej
dra˝niàcych substancji (np. przyspieszaczy
wulkanizacji)7. Zaobserwowano, ˝e po zamianie wszystkich r´kawic pudrowanych na bez-
pudrowe ju˝ w przeciàgu jednej doby zmniejsza si´ koncentracja alergenów w powietrzu
poni˝ej granicy wykrywalnoÊci (0,2 ng/m3),
a po roku u˝ywania r´kawic bezpudrowych
zmniejsza si´ u osób uczulonych poziom
przeciwcia∏ IgE o po∏ow´. Z poczynionych
obserwacji wnioskuje si´, ˝e po eliminacji ze
Êrodowiska pracy Êrodka pudrujàcego,
zmniejsza si´ wyst´powanie uczuleƒ na lateks
(zmiany skórne), schorzeƒ uk∏adu oddechowego, astmy i podra˝nieƒ Êluzówek u pracowników s∏u˝by zdrowia, a nast´puje wzrost
bezpieczeƒstwa dla pracowników s∏u˝by
zdrowia, pacjentów i osób odwiedzajàcych
szpitale (szpitale wolne od pudru).
Mimo ˝e r´kawice bezpudrowe sà dro˝sze,
to ich u˝ywanie w konsekwencji powoduje
obni˝enie kosztów, poprzez brak:
u nawrotów alergii (bàdê wysuszenia skóry mylnie rozpoznawanego przez pokrzywdzone osoby jako alergia na lateks),
u zwolnieƒ lekarskich pracowników s∏u˝by zdrowia (alergie, silne podra˝nienia skóry, astma),
u zast´pstw (czy braku personelu do operacji; przesuwania terminów operacji),
u przekwalifikowaƒ, utraty pracy,
u odszkodowaƒ dla pracowników i pacjentów,
u powik∏aƒ pooperacyjnych, d∏u˝szego
czasu leczenia i powtórnych operacji.
Warto wspomnieç, ˝e korzyÊci wynikajàce
z u˝ywania r´kawic bezpudrowych zosta∏y
docenione w wielu krajach. 40 proc. r´kawic
chirurgicznych i 60 proc. r´kawic diagnostycznych zu˝ywanych w Europie to r´kawice bezpudrowe. Podjecie decyzji dyktuje
zdrowy rozsàdek i umiej´tnoÊç kalkulacji
zysków i strat, jak równie˝ legislacja, jak
np. w Niemczech, gdzie jest obligatoryjny
nakaz u˝ywania r´kawic bezpudrowych
w paƒstwowych jednostkach s∏u˝by zdrowia.
Równie˝ i w Polsce sà decydenci w jednostkach s∏u˝by zdrowia, którzy dostrzegajà korzyÊci wynikajàce z pracy w szpitalu wolnym
od pudru (np. szpital w Nysie, Koninie,
Wolsztynie, Szczecinie). Jak pokazujà wyniki badaƒ8, u˝ytkownicy chcieliby pracowaç
w dopasowanych, niewywo∏ujàcych alergii
i podra˝nieƒ, wytrzyma∏ych r´kawicach i raczej z ma∏à iloÊcià Êrodka pudrujàcego bàdê
w r´kawicach bezpudrowych.
Skoro ÊwiadomoÊç jakoÊci istnieje u u˝ytkowników, to warto, aby zaistnia∏a równie˝
u decydentów i sk∏oni∏a ich do sporzàdzania
specyfikacji przetargowych, gdzie coraz
wi´kszy wolumen b´dà stanowi∏y r´kawice
bezpudrowe. Inni to przeliczyli – to si´ jednak op∏aca.
Ma∏gorzata Wierzbiƒska
1
r´kawice pudrowane sà zmodyfikowanà màczkà
(skrobià) kukurydzianà; mo˝liwe równie˝ oznaczenie na opakowaniu USP
2
w ranie pooperacyjnej mo˝e pozostaç do 4 mln czàstek pudru (poprzez bezpoÊredni kontakt pudru
z tkankà, poprzez zabrudzone pudrem instrumenty
chirurgiczne), które mogà wywo∏aç odczyny na cia∏a obce: infekcje, opóênienie gojenia si´ ran, blizny,
obni˝aç odpornoÊç
3
gdyby blok operacyjny nie by∏ sprzàtany, to po roku przy przeprowadzeniu ok. 20 tys. zabiegów mo˝na by∏oby zgromadziç ok. 2,5 kg màczki kukurydzianej
4
wymagana informacja do umieszczenia na opakowaniach r´kawic chirurgicznych
5
RF. Edlich, FH. Watkins, Glove powder: facts and
fiction, Surgery Services Management, Feb. 1997.
6
z widocznych pod mikroskopem na 1 mm kwadratowym r´kawicy 2 720 granulek pudru nast´puje ich
redukcja do 0; cyt. za: Fraser, Simple and effective
method of removing starch powder from surgical
gloves, British Med. (Clinical Research Edition) June 19, 1982
7
d∏u˝szy proces produkcji r´kawic bezpudrowych,
wi´cej p∏ukaƒ
8
badania prowadzone w okresie maj 2005 – kwiecieƒ 2006 w blisko 100 jednostkach szpitalnych
przez Mercator Medical S.A.
30
praca i zdrowie