file - Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej

Informacja prasowa
Gdzie mieszkają najaktywniejsi Polacy?
Na to pytanie szukali odpowiedzi autorzy badania „Monitoring Rozwoju Obszarów
Wiejskich. Etap I”. Wynika z niego, że najaktywniejsi społecznie są mieszkańcy
Wielkopolski i Kaszub, a także gmin podwarszawskich i podpoznańskich. Badanie
przeprowadziła Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej we współpracy
z Instytutem Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Wyniki raportu „Monitoring Rozwoju Obszarów Wiejskich. Etap I”, wykazały ścisłą współzależność
pomiędzy aktywnością społeczną Polaków*, a ich miejscem zamieszkania. Im bliżej do dużego miasta,
tym większa jest ich aktywność prospołeczna. Jest to najbardziej widoczne w okolicach Warszawy,
Poznania, Wrocławia, czy Katowic i Gdańska, czyli w sąsiedztwie miast uznawanych za główne centra
gospodarcze w kraju.
Duży wpływ na zaangażowanie społeczne mają takie czynniki jak: tradycja, kultura lokalna, a także
spójność etniczna i wyznaniowa. Przykładem tego są Kaszuby. Region cechuje się wysoką frekwencją
wyborczą, wielością organizacji pozarządowych w relacji do liczby mieszkańców, dzieleniem się 1%
podatku czy też ubieganiem się o środki unijne – czyli tym wszystkim, co autorzy raportu uznali za
elementy aktywności społecznej.
Kto musi popracować nad swoim zaangażowaniem?
Regiony o niskim poziomie aktywności społecznej to przede wszystkim dawne tereny popegeerowskie i
strefy subregionalne województw Polski centralnej. Są to obszary „wypłukane” demograficznie wyjaśnia prof. Monika Stanny - tzn. takie, z których najbardziej mobilne, aktywne i przedsiębiorcze
osoby emigrują, głównie w kierunku głównych ośrodków rozwoju (czyli lokomotyw rozwoju
regionalnego). Podobna sytuacja jest na Opolszczyźnie, jednak tu zasadniczym czynnikiem jest wysoki
wskaźnik emigracji zarobkowej do Niemiec.
Polityka krajowa ważniejsza niż lokalna?
Co ciekawe, mieszkający w pobliżu największych aglomeracji, choć mogą pochwalić się najwyższym
poziomem aktywności społecznej, to bardziej interesują się tym, co dzieje się w polityce krajowej niż
lokalnej. Potwierdzeniem tego są ostatnie wybory prezydenckie z 2010 roku, kiedy frekwencja w
gminach podaglomeracyjnych często wynosiła ponad 60% i była wyższa niż w wyborach
samorządowych.
– Strefy podmiejskie największych aglomeracji (np. Warszawa, Łódź, Trójmiasto Kraków, Katowice,
także Rzeszów) często traktowane są przez ich mieszkańców jako tzw. „sypialnie”. Swoje życie
zawodowe oraz kulturalne prowadzą w dużym mieście i tam też kierują swoje zainteresowanie polityką
– tłumaczy Marek Zagórski, prezes Fundacji Europejski Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej.
Największym zainteresowaniem polityką lokalną wykazują się mieszkańcy peryferii województw:
łódzkiego, mazowieckiego, świętokrzyskiego, lubelskiego i podlaskiego, gdzie występuje najwyższy
wskaźnik frekwencji w wyborach samorządowych, sięgający często ponad 70 proc.
– Tereny tzw. byłej Kongresówki zamieszkują ludzie związani z tymi terenami od wielu pokoleń.
Inaczej niż w przypadku zachodniej i północnej Polski. Stąd też są bardziej przywiązani do swojej
społeczności lokalnej i tego co dzieje się w ich najbliższym otoczeniu – dodaje Marek Zagórski.
– Ponadto, z badań wynika, że częściej na wójta i burmistrza głosują starsi mieszkańcy wsi. Odwrotną
zależność obserwujemy przy frekwencji w wyborach prezydencki. Tu z kolei zdecydowanie częściej na
wybory idą młodsi – dodaje Monika Stanny.
Wsparcie organizacji pożytku publicznego
W Polsce najwięcej organizacji non-profit działających na obszarach wiejskich w przeliczeniu na
mieszkańców gmin jest w woj.: podlaskim, lubelskim i podkarpackim, a także w lubuskim. Liczba
organizacji pozarządowych na terenach Polski wschodniej nie przekłada się jednak na przekazywanie
przez niech 1% na rzecz OPP. Pod tym względem korzystniej wypadają mieszkańcy gmin Polski
zachodniej i południowej.
To właśnie
mieszkańcy gmin podmiejskich miast
wojewódzkich
charakteryzują się najwyższą aktywnością w zakresie dzielenia się 1%. Ten rodzaj aktywności
społecznej wykazuje zależność z poziomem zamożności mieszkańców.
Jak koncentracja ludności przekłada się na aktywność w aplikacji o fundusze unijne
Najbardziej zaangażowane w pozyskiwanie środków unijnych są gminy Polski północnej. Aktywne są
także gminy woj. podlaskiego, lubelskiego, części Kujaw i Mazowsza oraz woj. świętokrzyskiego. Są to
obszary o względnie niskiej gęstości zaludnienia. Najmniej projektów w przeliczeniu na mieszkańca
gminy zrealizowano w województwach gęściej zaludnionych, tj. wielkopolskim, opolskim i
małopolskim.
* Aktywność społeczna, na którą składają się rozmaite działania i zachowania, których celem jest rozwiązywanie problemów
społeczności lokalnej. Mając na względzie złożoność tego pojęcia przyjęto miary, które opisywały zdolność mieszkańców do
współdziałania w interesie społecznym poprzez pomiar aktywności obywatelskiej (mierzoną frekwencją wyborczą), aktywności
społecznej rozumianej w kontekście społeczeństwa obywatelskiego (mierzoną liczbą organizacji pozarządowych na 10 000
ludności ) oraz ich aktywności w podejmowaniu inicjatyw społeczno-gospodarczych na rzecz rozwoju środowiska lokalnego
(aktywność w aplikacji o zewnętrzne wsparcie finansowe – która uwzględniła liczbę wniosków o dofinansowanie projektów
współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej i liczbę wniosków o dofinansowanie projektów w ramach podejścia LEADER
na lata 2007–2013 złożonych za pośrednictwem LGD na 10000 mieszkańców).
O badaniu
Badanie „Monitoring Rozwoju Obszarów Wiejskich” obejmuje problematykę społeczno-gospodarczą, a w
szczególności
demografię,
zagadnienia
związane
z
dostępnością
przestrzenną,
sektorem
rolniczym
i
pozarolniczym, stopniem dezagraryzacji gospodarki lokalnej, lokalnymi finansami publicznymi, rynkiem pracy,
edukacją, zamożnością i warunkami bytowymi społeczeństwa oraz z aktywnością społeczną.
W ramach Monitoringu Rozwoju Obszarów Wiejskich analizowane są zjawiska społeczno-gospodarcze na poziomie
gminy. Badaniem objęto gminy wiejskie i obszary wiejskie gmin miejsko-wiejskich w Polsce.
I etap projektu jest rezultatem dwuletnich prac badawczych. Jego zadaniem była diagnoza przestrzennego
zróżnicowania poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich w Polsce oraz wyznaczenie
obszarów typologicznie jednorodnych pod względem czynników odpowiadających za zróżnicowane procesy
rozwojowe. Zbiór danych składa się z ponad 120 tys. informacji pozyskanych z GUS, wielu instytucji
państwowych, samorządowych, a także ankiet przeprowadzonych w 2173 urzędach gmin. Projekt Fundacji
Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, realizowany przy udziale pracowników naukowych Instytutu Rozwoju
Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk będzie także podstawą do dalszych pogłębionych badań, które będą
prowadzone cyklicznie.
Raport został przygotowany w ramach Forum Inicjatyw Rozwojowych Fundacji EFRWP.