Raport z debaty

I Międzynarodowa Debata
Europejskiej Platformy Technologicznej
ZrównowaŜonego Rozwoju Surowców
Zasoby Surowcowe Europy
Raport z Debaty
I Międzynarodowa Debata Europejskiej Platformy Technologicznej ZrównowaŜonego Rozwoju
Surowców Mineralnych pt.: „ Zasoby surowcowe Europy” odbyła się w dniu 19.06.2008 r. w
siedzibie firmy KGHM CUPRUM sp. z o.o. – CBR. W spotkaniu uczestniczyło ponad 100 osób
reprezentujących uczelnie wyŜsze, instytuty badawcze i rozwojowe, przemysł, europejskie
platformy oraz przedstawiciele Ministerstwa Środowiska Polski, Ministerstwa Ekonomii i Energii
Rumunii i Ministerstwa Gospodarowania Energią Bułgarii. Obecność przedstawicieli nowych
państw członkowskich Wspólnoty Europejskiej była bardzo waŜna z punktu widzenia moŜliwości
nawiązania współpracy. W trakcie Debaty poruszono następujące kwestie:
Polityka badań przemysłowych w obszarze NMP 7 Programu Ramowego (wystąpienie Ch.
Tokamanisa przedstawiciela DG Research Komisji Europejskiej w Brukseli)
Węgiel brunatny w Polsce i Europie (wystąpienie ministra H.J. Jezierskiego Głównego
Geologa Kraju z Ministerstwa Ochrony Środowiska Polski oraz M. Dakeva z Departamentu
Zarządzania Energią Ministerstwa Gospodarki Bułgarii)
Bezpieczeństwo surowcowe Europy (wystąpienie H. Karasia prezesa ETP SMR)
Gospodarka odpadami i ochrona środowiska (wystąpienie A. Grotowskiego z KGHM
CUPRUM sp. z o.o. – CBR, sesja środowiskowa)
MoŜliwości gospodarczego wykorzystania odpadów z górnictwa węgla kamiennego
( wystąpienie I. Baica z Instytutu Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego
w Warszawie, sesja środowiskowa)
Czysta energia i bezpieczeństwo energetyczne (wystąpienie M. Millera prezesa
Wrocławskiego Centrum Badań EIT+, sesja energia).
Nowe materiały i technologie (sesja NMP – wystąpienie P. Łosia z Instytutu Chemii
Przemysłowej w Warszawie)
Większość uczestników zgodziła się, co do potrzeby skoordynowania działań pomiędzy
poszczególnymi platformami technologicznymi oraz spotkań pomiędzy nimi, by uniknąć
zbędnego rozproszenia działań w przygotowaniu projektów innowacyjnych oraz lepszego
wykorzystania przyznawanych środków pomocowych. Zapewnienie środków finansowych i
wiedzy fachowej na prowadzenie dalszych badań i projektów uznano za istotne i regularnie
powracające problemy. Debata powinna być kontynuowana na dwóch poziomach: europejskim
i krajowym w celu uzyskania wiedzy, szczególnie przez nowych członków Unii Europejskiej,
potrzebnej do zrozumienia wagi badań dotyczących przemysłu surowców mineralnych.
Kluczowym punktem debaty były trzy równoległe sesje tematyczne – Energia, Nowe Materiały,
Środowisko, w wyniku których powstał Raport przeznaczony dla Komisji Europejskiej,
zawierający wnioski z debaty oraz propozycje międzysektorowych działań oraz projektów,
łączących moŜliwości i interesy branŜy wydobywczej z innymi sektorami gospodarki:
budowlanym, chemicznym, energetycznym etc.
European Technology Platform on
Sustainable Mineral Resources
Sesja Energia
Podczas sesji energetycznej przedstawiono moŜliwości finansowania projektów w ramach
7 Programu Ramowego. Po prezentacji wskazano jednak na trudność w aplikowaniu o te środki
oraz długotrwałość procesu wnioskowania, oceny i potrzebę budowania olbrzymich konsorcjów,
które miałyby realizować te projekty. Po prezentacjach odbyła się dyskusja, podczas której
poruszono następujące kwestie:
Podziemnego zgazowania – gdzie problemem nie jest juŜ technologia procesu, tylko jak
go przeprowadzić na duŜą skalę w róŜnych warunkach geologicznych i górniczych na
róŜnej głębokości bez szkody dla środowiska,
Limitów emisji CO2 przy jednoczesnym wzroście zapotrzebowania na energią elektryczną
(szacowany dwukrotny wzrost zapotrzebowania do roku 2020); W celu spełnienia
wymagań emisji limitów CO2 nieuniknione jest pójście w kierunku energii atomowej.
Problemem jest lokalizacja takiej elektrowni oraz brak kierunków na uczelniach wyŜszych,
na których moŜna by wyszkolić młodą kadrę w zakresie energetyki atomowej i jądrowej,
Sekwestracji CO2 – zdeponowanie CO2 w podziemnych wyrobiskach moŜe okazać się
nieskuteczne; istnieje potrzeba badań w tym obszarze,
Efektu cieplarnianego – zgłoszono zapotrzebowanie na weryfikację rangi tego problemu,
który stał się sztandarowym hasłem Komisji Europejskiej i tak znacząco wpływa na rozwój
energetyki,
Przestarzałej infrastruktury polskiej energetyki i mocy szczytowych.
Wnioski z sesji:
1. Z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej istotnym jest, aby
zintensyfikować wykorzystanie własnych surowców energetycznych, w szczególności –
węgla kamiennego i węgla brunatnego,
2. Procesy wydobywcze i przeróbcze węgla winny być tak zaprojektowane i realizowane,
aby zapewnić „czysty węgiel” dla energetyki,
3. NaleŜy zintensyfikować prace nad składowaniem CO2 w podziemnych strukturach
geologicznych. NiezaleŜnie od tych prac naleŜy kontynuować prace badawcze nad oceną
wpływu CO2 na zmianę warunków klimatycznych,
4. W związku z występowaniem w Europie złóŜ w trudnych i róŜnorodnych warunkach
geologicznych, niezbędne jest kontynuowanie prac nad nowymi technologiami
pozyskiwania z uwzględnieniem podziemnej gazyfikacji węgla.
Koncepcje projektów badawczych:
1. Nowe technologie pozyskiwania surowców energetycznych i
produktów spalania – odpady i gazy cieplarniane,
zagospodarowania
2. Koncepcja podziemnego georeaktora,
3. Biologiczne metody konwersji węgla na paliwa płynne i/ lub inne cenne produkty,
4. Autonomiczny region energetyczny w strefie bezpośredniego oddziaływania przemysłu
wydobywczego,
5. Sposoby poprawienia efektywności wykorzystania i obniŜenie zuŜycia energii w wysoce
energochłonnych przemysłach.
Dla punktu 4 waŜne byłoby:
−
Wskazanie na moŜliwości krzyŜowania procesów energetycznych w celu osiągnięcia
korzyści wynikających z obniŜenia sumarycznej energochłonności ciągów
technologicznych,
−
Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego i niezawodności dostaw energii poprzez
zastosowanie rozproszonych technologii wytwarzania energii, w szczególności
energetyki odnawialnej, kogeneracji i trigeneracji.
Sesja NMP
Podczas sesji dotyczącej Nowych Materiałów (NMP) stwierdzono, Ŝe ciągle utrudniona jest
wymiana doświadczeń między nauką i przemysłem, co więcej nikt dalej nie potrafi wskazać
przyczyny takiego stanu rzeczy. Przedsiębiorcy wyraŜają obawy, co do osiągnięcia duŜej
wartości dodanej przedsięwzięć związanych z nowymi materiałami. Blisko komercjalizacji są
projekty związane z nanomateriałami, ale nierozwiązany pozostaje problem optymalizacji ich
produkcji rozumianej jako harmonijne połączenie oczekiwań naukowców i producentów.
Zarówno naukowcy jak i przedsiębiorcy, zdają sobie sprawę ze znaczenia nanotechnologii
i nanomateriałów w rozwoju cywilizacyjnym, wyrazili wolę współpracy w realizacji wspólnych
projektów badawczo-wdroŜeniowych. Bardzo istotne z ich punktu widzenia jest łatwiejsza
osiągalność środków finansowych Wspólnoty wspierających procesy komercjalizacji badań
wyników naukowych. Oczekują oni nowych instrumentów wsparcia.
Sesja Środowisko
Tematyka sesji środowiskowej dotyczyła technologii środowiskowych i recyclingu odpadów
przemysłu wydobywczego oraz nowych kierunków ich zastosowań w sektorach budowlanym,
drogowym i innych, w połączeniu z odzyskiem surowców uŜytecznych i zagospodarowaniem
powierzchni ziemi. Za cel jej organizacji przyjęto wysunięcie propozycji międzysektorowych
działań oraz projektów, łączących moŜliwości i interesy branŜy wydobywczej z innymi sektorami
gospodarki. Podczas dyskusji poruszano następujące kwestie:
Odpady z górnictwa węgla kamiennego – substancja nieuŜyteczna czy surowiec?,
Skutki planowanych zmian w prawodawstwie dotyczącym gospodarowania odpadami
wydobywczymi,
Aktualne gospodarcze wykorzystanie odpadów wydobywczych i alternatywne kierunki ich
wykorzystania ze szczególnym uwzględnieniem energetyki, budownictwa i drogownictwa,
Wykorzystanie powierzchni terenów pogórniczych do ponownego zagospodarowania,
Kierunki rozwoju przemysłu wydobywczego w perspektywie hasła: „Less Energy – Better
Ecology”.
Wnioski z sesji:
Wniosek główny:
Uczestnicy sesji środowiskowej zaproponowali, aby w celu zweryfikowania od strony
praktycznej zaproponowanych działań oraz projektów, w przyszłych debatach wzięli udział
przedstawiciele sektora przemysłowego w tym:
•
•
•
•
•
Wytwórcy odpadów wydobywczych
Producenci kruszyw
Odbiorcy kruszyw - np. drogownictwo
Samorządy gmin górniczych
WUG i inne organizacje branŜowe
Działania szczegółowe:
1. Potrzeba przygotowania przyszłościowych scenariuszy zagospodarowania odpadów
przemysłu wydobywczego,
2. Zinwentaryzowanie wszelkich obiektów unieszkodliwiania odpadów wydobywczych
w tym głównie składowisk odpadów, osadników, zbiorników itp.,
3. Opracowanie i wdroŜenie innowacyjnych technologii produkcji kruszyw ze skały płonnej,
4. Opracowanie i wdroŜenie technologii zagospodarowania kruszyw uzyskanych z odpadów
wydobywczych,
5. Potrzeba remediacji i przystosowania terenów składowisk do pełnienia nowych funkcji,
6. Określenie sposobu wykorzystania doświadczeń innych krajów w zakresie powyŜszych
problemów,
7. Rozwiązanie problemu finansowania wyŜej wymienionych działań, co wymagać będzie:
określenia skali problemu – regionalna czy europejska,
przekonania przedsiębiorców do zajęcia się problemem odpadów wydobywczych.
Koncepcje projektów badawczych:
1. Opracowanie
alternatywnych
(innowacyjnych)
technologii
gospodarczego
wykorzystania odpadów z górnictwa węgla kamiennego (zdeponowanych w
środowisku jak i pochodzących z bieŜącej produkcji) z uwzględnieniem potrzeb
drogownictwa i budownictwa inŜynieryjnego. (m.in. Program Budowy Dróg),
2. Opracowanie modelu (programu) współpracy międzysektorowej pomiędzy
wszystkimi
uczestnikami
zaangaŜowanymi
w
proces
wytwarzania
i zagospodarowania odpadów z górnictwa węgla kamiennego (wytwórcy odpadów,
producenci i odbiorcy kruszyw, samorządy gmin górniczych) w aspekcie programu
UE – „Środowisko a jakość Ŝycia”,
3. Opracowanie nowych technologii pozyskania i głębokiego wzbogacania węgla w celu
obniŜenia limitów CO2 narzuconych na przemysł energetyczny,
4. Opracowanie uniwersalnych metod i kryteriów (wskaźników) dla analizy
środowiskowej (oceny ryzyka) funkcjonowania obiektów unieszkodliwiani odpadów
wybobywczych.