Sadurki są piękne - Gimnazjum w Sadurkach







Pierwsza wzmianka historyczna o Sadurkach pochodzi z XIV wieku. W 1359 roku
król Kazimierz Wielki przywilejem wystawionym w Kazimierzu nad Wisłą nadał
wieś Kierz, którą obejmowało starostwo kazimierskie rycerzowi z Mazowsza
Zadurci (Sadurce).
.
W XV-wieku księgi ziemskie lubelskie mówią, że w tym czasie Sadurki były wsią
szlachecką z drobną szlachtą: Stanisławem z Sadurek, Jakubem z Sadurek,
Maciejem z Sadurek.
Wieś należała do parafii Bochotnica.
W XVI wieku Samborzeccy wykupywali gospodarstwa drobnej szlachty i wieś
przeszła w ich posiadanie. W latach 1558-66 rozgrywały się na terenie parafii
Bochotnica wydarzenia związane z reformacją, w które uwikłania były szlachta z
Sadurek.
W 1618 roku klucz bochotnicki, w skład którego wchodziły Sadurki przeszedł w
ręce Leśmianskiego, a w 1722 roku dobra te kupił Gałęzowski, starosta wędnicki i
kasztelan lubelski.
23 czerwca 1751 roku Aleksander Gałęzowski sprzedał je Stanisławowi
Małachowskiemu.


Nowi właściciele z czasem wykorzystali wody żelaziste i założyli uzdrowisko,
które zmieniło oblicze tych okolic. Małachowski wykupił będącą jeszcze w
posiadaniu drobnej szlachty w Sadurkach ziemię i stał się jedynym właścicielem
wsi. 11 grudnia 1856 roku dobra przejął Tytus Rakowski, a po jego śmierci
synowie: Henryk i Karol. Ukaz carski z 2 marca 1864 roku nadał własność ziemię
chłopom, a dziedzic utracił prawo własności nad wsią. Przy Rakowskich pozostał
folwark Sadurki, który zmienił kilku właścicieli.
W końcu folwark odkupił Stanisław Śliwiński i przyłączył do Antopola, który
wcześniej nabył. Był autentycznym społecznikiem. Pod jego przewodnictwem 23
marca 1903 roku odbyło się pierwsze zebranie, na którym powołano Nałęczowskie
Towarzystwo Kredytowe. W okresie kryzysu po pierwszej wojnie światowej,
kiedy Towarzystwo groziło bankructwo wpisem hipotecznym na swoim majątku
zagwarantował zobowiązania Towarzystwa i pomógł przetrwać kryzys.





Ważnym wydarzeniem dla Sadurek była budowa i oddanie do użytku 17
sierpnia 1877 roku drogi Żelaznej Nadwiślańskiej łączącej Ukrainę z
Prusami Zachodnimi. Kolej Nadwiślańska liczyła 475 km i miała 24 stacje.
Jedna z nich była w Sadurkach - nosiła nazwę „Stacja Nałęczów” aż do
1926 roku. Była to kolej w standardzie rosyjskim, strategiczna bo
umożliwiająca szybki transport wojska i sprzętu. W pierwszym etapie
budowy stacji w latach 1875-1877 powstał budynek dworca kolejowego.
Bryła drewnianego budynku zachowała się do dziś bez zmian.
Wybudowano także inne obiekty jak perony, piwnicę, lodownię hydrant,
dom mieszkalny, wieżę ciśnień.
Wieża ciśnień ma dolną kondygnację murowaną zmienioną wydatnym,
profilowanym gzymsem.
Na szczególną uwagę zasługują żeliwne ażurowe schody, pokryte
dekoracją w kształcie uschniętej nici roślinnej. Tu pociągi zaopatrywały
się w wodę na trasie Dęblin-Lublin. Wieża pełniła swą funkcję do czasu
wprowadzenia trakcji elektrycznej. Budynek dworca i wieża ciśnień są
wpisane do rejestru zabytków województwa lubelskiego.
Przewóz gości odbywał się prywatnymi bryczkami i powozami oraz
zakładowym brykiem drogą przez Sadurki, Antopol, Bochotnicę aleję
Lipową. Tędy do Nałęczowa przybywali: Prus, Żeromski, Sienkiewicz i
inni dostojni goście.






W czasie I wojny światowej w sierpniu 1915 roku od strony Wojciechowa w
kierunku Garbowa przez wieś przeszły wojska rosyjskie, a za nimi wojska
austriackie.
W czasie toczącej się w rejonie Garbowa i Jastkowa bitwy do wsi przywożono
rannych żołnierzy do szpitali polowych.
Zmarłych pochowano w dwóch zbiorowych mogiłach znajdujących się na terenie
Sadurek.
. We wrześniu 1939 roku kilkudziesięciu mężczyzn poszło na front z wielu rodzin
po kilku np.: trzech braci Rejmaków: Julian, Jan i Władysław.
W początkach września linia kolejowa i stacje były bombardowane. Na stacji stały
pociągi z wojskiem i uciekinierami. Wielu poniosło śmierć. Bomby spadały też na
wieś i folwark. Zginęła kobieta z dzieckiem, spłonęła stodoła ze zbożem. 23
września szosą od Lublina w kierunku Nałęczowa przeszło kilka tysięcy jeńców
polskich
Po wojnie zlikwidowano folwark należący do Zygmunta Śliwińskiego, część ziemi
rozdano miejscowym, część przyłączono do Antopola. Zabytkowy dworek
przeznaczono na budynek szkolny.





W latach 1970-84 w Sadurkach czasy świetności przeżywała restauracja
„Polanka”.Bywalcy „Polanki” do dziś wspominają serwowane kulinarne cuda:
flaki, karpia w śmietanie, kaczkę z jabłkami i kurczę pieczone.
W książce skarg i wniosków zachował się wpis mieszkańca Budapesztu: „Kuchnia
w Sadurkach jest jedną z najlepszych w Polsce”
Dzięki staraniom mieszkańców Sadurek i darzonemu ogromnym szacunkiem dyr.
Filipowi została wybudowana nowa szkoła (23 września 1972roku).
Niedługo po tym dyr. Filip zmarł, pozostał w pamięci mieszkańców, którzy w
1980roku ufundowali na jego cześć tablicę pamiątkową. Od 1977r. szkoła
podstawowa nosi imię B. Prusa, który przejeżdżał obok terenu i dawnej szkoły.
Historia zatacza kręgi. Dyrektorem szkoły podstawowej jest pan Grzegorz Filip,
syn dyrektora Hieronima Filipa. W budynku szkoły mieści się gimnazjum, którego
dyrektorem jest pani Jolanta Rybka.






Karolina Gospodarek
Katarzyna Rejmak
Martyna Rzeźnik
Monika Pomorska
Paulina Wąchała
Klaudia Kuś