Wymień i scharakteryzuj najważniejszych odnowicieli

036a
- Wymień i scharakteryzuj najważniejszych odnowicieli Islamu XIX i XX wieku (głównych reformatorów islamu w XIX i w I połowie XX w)
XIX - Dżamal al-Din al-Afghani - nazywany ojcem islamizmu, na jego prace były natchnieniem dlaal-Banny, Sajjida Qtby, Maududiego. , filozof i teolog,
twórca nurtu zwanego panislamizmem, czyli jedności wszystkich muzułmanów
1. Ideologia fundamentalizmu w Egipcie i w Sudanie w XX wieku:
I. Jakie procesy i zjawiska leżały u podstaw ruchów fundamentalistycznych w Egipcie w II połowie XX wieku
-nastrój przygnębienia i zadumy po pierwszej wojnie palestyńskiej stworzył podatny grunt , rozejm w 1949 z Izraelem - budził niezadowolenie,
oskarżano władze o zaniedbanie sprawy palestyńskiej,
- 1956 wojna suezka,
- po 1973 euforia wojnom jom kippur , destabilizacja społeczeństwa, zamieszanie wokół cen ropy, idee radykalne przenikają kraje arabskie pozyskując
szersze poparcie i akceptację,
- 1978 układ z Camp David porozumienie z Izraelem,
- 1979 rewolucja w Iranie, która pokazała że zachód może zostać pokonany siłą,
- 1979 najazd ZSRR na Afganistan, zjednoczył cały świat arabski w walce z niewiernym najeźdźcą, wyzwoliła ducha jedności,
- reakcja na naseryzm (Naseryzm był ideologią świecką, która doprowadziła do konfliktu z pojawiającymi się ruchami islamskiego radykalizmu,
opowiadała się za modernizacją, industrializacją i zniesieniem tradycyjnych podziałów społecznych. ) i baasizm (doktryna społ.-polit. partii BAAS
głosząca wprowadzenie porządku społecznego opartego na wzorcach socjalistycznych)
- Po wycofaniu się mocarstw kolonialnych władze objął Gamal Naser - kierujący się swoistą mieszanką socjalizmu i arabskiego nacjonalizmu. Nowy
przywódca obiecywał, że wraz z odwrotem kolonizatorów nastąpi nowa, świetlana rzeczywistość. Niepodległość miała przynieść modernizację,
dobrobyt, sprawiedliwość społeczną oraz nareszcie pozwolić krajom regionu odzyskać należne im miejsce w świecie. Obietnice ta pozostały jednak
niespełnione. Nieudolnie prowadzona modernizacja okazała się fiaskiem, nie przynosząc widocznej poprawy standardu życia nikomu poza
przedstawicielami rządzącej elity. Dyktatura i jej mniej lub bardziej brutalny terror stały się dominującym w regionie sposobem na sprawowanie władzy.
Wymarzona niezależność sprowadziła się do pełnienia roli pionków w globalnej rozgrywce między Wschodem i Zachodem. w dodatku wymuszana
często na siłę sekularyzacja i westernizacja obyczajów raziła głęboko konserwatywne masy ludowe. Wśród społeczeństw, które zawiódł zarówno
socjalizm jak i nacjonalizm rosło niezadowolenie, a także poczucie ideologicznej próżni. Odpowiedzią na ich bolączki stał się więc islamski
fundamentalizm, a głównym wrogiem - Zachód, który wspierał dużą część świeckich reżimów ( oraz pomógł w utworzeniu państwa Żydowskiego! )
- problemy społeczne Egiptu (szybko postępująca urbanizacja, zmiany w strukturze gospodarczej państwa, inflacja, dotknęło to najniższe warstwy
społ, podatne na wpływy fundamentalistyczne)
II. Jakie procesy i zjawiska leżały u podstaw narodzin idei i ruchów fundamentalistycznych w Egipcie w I połowie XXw
- rozczarowanie reformami i ideologią nacjonalistyczną, które nie przyniosły wyzwolenia, ale uzależniły od Zachodu,
- zniesienie kalifatu w 1924 - kryzys świata islamu,
- niedostosowanie islamu do realiów, potrzeba zmian,
- kompromitacja świeckich ideologii,
- Brytyjczycy wciąż rządzą,
- brak żarliwości religijnej, co powodowało zagubienie tożsamości,
III. Geneza i rozwój Braci Muzułmanów (BM) w Egipcie i Sudanie. Jaką ewolucję przeszła ta organizacja na przełomie XX/XXI wieku.
SUDAN: BM (radykalna organizacja) od 1952roku rozwija się w Sudanie; kryzys ekonomiczny i konflikt z Egiptem (o granicę) - 17.XI.58 zamach stanu
gen. Ibrahima Abbuda - pierwsza decyzja zakazanie działalności wszystkich partii i zw. zawodowych. W podziemiu bardzo aktywnie rozwijali swoją
działalność, wzrastała ich atrakcyjność, szczególnie, gdy przywództwo objął wykładowca uniwersytecki dr Hasan At-Turabi. Społeczność studentów
podzieliła się wówczas na zwolenników BM i komunistów. Mieli swojego przedstawiciela w rządzie Przejsciowym(1964), potem 23 II 65 byli w rządzie,
1983 niepopularny Nimeiri (dyktatura 1965-1985) zawarł porozumienie z BM w wyniku którego zgodził się na wprowadzenie w całym kraju prawa
muzułmańskiego. 1984 BM zaczynają krytykować jego politykę ( egzekucje jednego z BM Mohammeda Tahy - szanowany; aresztowania przywódców
i wywiezienie do obozu w Dar Furze, szok w opinii publicznej), 1985 - demonstracje, zamach stanu wojskowy - John Garang Egipskie Bractwo Muzułmańskie
Stanowi przejaw muzułmańskiej reformacji, jest tu modernizm ukryty pod hasłami powrotu do tradycji. Kluczowe postacie Dżamal ad- Din al- Afghani,
Muhammad Abduh, Raszid Rida, głosili z jednej strony panislamizm, z drugiej, potrzebę zaakceptowania racjonalizmu do dziedzictwa islamu. Każde
pokolenie mogło interpretować Koran zgonie ze swoim doświadczeniem, opierając się raczej na jego duchu niźli na literze.
Barctwo to zostało utworzone w 1928 roku w Ismailii przez Hasana al- Banneę, był Najwyższym Przewodnikiem.
Cele:
1. ustanowienie muzułmańskiego rządu przez oddolna islamizacje, najpierw uformować jednostkę , potem rodzina i muzułmańskie społeczeństwo,
muzułmańskie państwo, został odbudowany kalifat i na końcu muzułmański cały świat.
2. opierali się na zasadach:
odrzucenie idei i działań sprzecznych z Korananem i Sunną
rozprzestrzenienie islamu we wszystkich aspektach życia
kształcenie miłości do braci poprzez czystość serc
aktywność obywatelska
dbałośc o zdrowie fizyczne
pogłębianie wiedzy o islami
wytwarzanie braterskiej więzi między członkami.
3. Al.-Bann i sześciu robotników to pierwsi członkowie
utworzyli oni meczet i przy nim powstałą szkoła dla chłopców i klub. Robili to we wszystkich miejscach gdzie się rozwijali, najpierw meczet, potem
szkoła dla chłopców i dziewcząt, kluby, przychodnie lekarskie, wspierali rzemiosło, sport, pomoc społeczna.
4. przekładanie zasada islamu na praktykę społeczną.
5. trzystopniowe członkostwo- dawało to możliwość wciągnięcia ludzi, którzy byli nie przygotowani ideologicznie.
Ideologie Bractwa:
1. opierało się na szkole hanbalickiej, ale zauważ się też wpływ safizmu.
2. odwoływali się do religijności potocznej, ludowej pobożności i autorytetów religijnych.
3. koncentrowali się na problemach społecznych i politycznych
4. nie występowali przeciwko modernizacji, nie głosili powrotu do przeszłości islamu ani nie domagało się odsłownego odczytywania świętych
tekstów.
5. Antykolonializm motyw przewodni, przejeli wpływy partii Wafd.
6. byli wspierani przez dwór jako przeciwwaga dla Wafd
7. 1941. 10. aresztowanie Al.- Banna w wyniku tego z\awiazała się w bractwie paramilitarna Sekcja Specjalna, inaczej Organizacja Specjalna
8. W 1941 Al.- Banna ogłosił dzihad przeciw Brytyjczykom, doprowadziło to do delegalizacji Bractwa, Al.- Banna chciał jeszcze rozmawiać z rzadem,
ale Służby Specjalne wymknęły mu się spod kontroli
9. w 1948 zostaje zabity premier w odwecie za to 12.02.1949 zostaje zabity Al.- Banna.
10. bractwo na początku pracowało z reżimem. Wolnych Oficerów.
11. chcieli islamizacji Egiptu ale potkali na przeszkodzie Dzamala Abd an- Nasira, który mówił „ religia dla Boga, państwo dla wszystkich"
12. w listopadzie 1953 dzosło do rozłamu, nowy murszid Hasan Islam'il al.- Hudajbi opowiadał się za pokojem, natomiast skupieni wokoło An- Tanim
al.- Chass parli do konfrontacji.
13. Naser ponownie zdelegalizował BM, czemu towarzyszyła czystak w armii i masowe aresztowania.
14. sekcja specjalna przygotował nieudany zamach na Nasera na bractwo spadły recesje i o mało nie zakończyło to się unicestwieniem struktury
15. i po tym pojawia się nam dobrze już znany Sajjid Kutb...chciał on zniszczyć ,królestwo człowieka, na rzecz królestwa boga na ziemi, patriotyzm
ma polegać na przywiązaniu do wiary a nie do kawałka ziemi
16. przeciw kubizmowi wystąpił Hudajbi w dziele „ Kaznodzieje, nie sędziowie" sądził, że nie wolno sadząc drugiego muzułmanina, że nie jest
muzułmaninem , „wypacza islam i narusza wple Boga osadzając wiarę innej osoby"
17. .następca Abd an- Nasira, Anwar as- Sadt w 1971 powołał tajne spotkanie z przedstawicielem BM Saidem Ramadanem, zezwolono im na
odbudowe muzułmańskich organizacji studenckich, od 1976 BM wydawało miesięcznik „ Ad- Dawa"
18. ruch ciągle był rozbity, w 1973 wśród radykałów wyrosła zbrojna grupa: Stowarzyszenie Muzułmanów, Wyzwolenie i Organizacja Dżihadu, ich
dziełem były fale terroru, apogeum stało się zabójstwo As- Sadata powstanie w Asjut.
19. radykalne skrzydło studenckiego ruchu Al. Dżama al.- Islamijja- Grupa Islamska, lata 80- te, doszło do masakry 58 turystów w Luksorze ale na nic
to się zdało ogłoszono zawieszenie broni przez Al.- Dżama w marcu 1999 roku, dżihad w czerwcu 2000roku.
20. i znów na pierwszym palnie w BM był umiarkowany nurt. Przyczyniła się ku temu również rewolucja w Iranie, najpierw popierali Chomeiniego,
potem potępili za ekstremizm. Gdy skrytykowali okupacje ambasady USA w Teheranie, Iran oskarżył ich, że sa agentami USA
21. BM nielegalnie czerpie swe siły ze strategii budowy „ alternatywnego społeczeństwa opartego na islamie", tworzy liczne programy
socjalne, muzułmańskie banki i przedsiębiorstwa, stowarzyszenia zawodowe, publikacje. Poprzez stowarzyszenia dokonują ekspansji wśród klasy
średniej są wśród nich: inżynierzy, handlowcy, farmaceuci, wykładowcy akademiccy, prawnicy
22. ich doktryna nakazuje stronic im od bieżącej polityki, ale mimo to udzielają poparcia kandydatom głoszącym program muzułmańskie w 2005
wysuneł 144 „ niezależnych" kandydatów, na których padło 20,7 % głośów, najwięcej na nich głosowało młodych ludzi, wynikać to może z
faktu, iż BM złagodziło retorykę i uelastyczniło taktykę.
Cel ostateczny BM: Odbudowa międzynarodowej jedności Narodu Maułumańskiego, swój program określa w dokumencie „ Inicjatywa Reform"
opublikowanym 3 marca 2004 roku. Dążą do republikańskiego, parlamentarnego, konstytucyjnego i demokratycznego porządku politycznego w
ramach zasada islamu.
Al.- Arjan zawarł ten program w punktach:
Wewnątrz kraju:
- wykrastylizowanie projektu politycznego BM oraz wyjaśnienie go opinii publicznej
- osiągniecie równowagi między aktywnością organizacyjną, edukacyjną, polityczną i społeczną Bractwa
- przekształcenie emocjonalnego poparcia opinii publicznej w produktywne uczestnictwo polityczne i społeczne
- skonsolidowanie współpracy i partnerstwa z innymi zbliżonymi grupami politycznymi i intelektualnymi
na arenie międzynarodowej:
-współpraca z innymi siłami przeciwko „ projektowi syjonistyczno- amerykańskiemu"
- mobilizowanie arabskiej i muzułumanskiej opinii przeciwko „ hegemonii i barbarzyńskiej globalizacji
- stworzenie sił oporu opartych na ludowej solidarności, aby przeciwstawić się obcej hegemonii i domagać się reform politycznych i ekonomicznych
- rozpoczęcie równoprawnego dialogu z rządem amerykańskim dla wycofania sił USA z regionu
- rozpoczęcie dialogu z Europą, by zachęcić ja do zerwania z „ eksportem projektu syjonistycznego
Dwie frakcje w ruchu:
Konserwatywna: trwają przy koncepcji B jako ruchu prowadzącego działalność misjonarską, ustanowienie muzułmańskich rządów może nastąpić tylko
w prawdziwie muzłumańskiem społeczeństwie, islamizacja tylko przez oddolną prace społeczną i edukacje, ważne jest prowadzenie reform przez
edukowanie ludzi, nie ma tu mowy o rozdziale religii i państwa, wolność i demokracja są podrzędne wobec szariatu. Celem jest odbudowa religijnych
źródeł władzy w postaci namiastki kalifatu.
Modernizatorska: demokracja jest wartością samą w sobie, równość obywateli bez względu na religię, rotacja władz zgodna z wolą społeczeństwa,
źródłem władzy ma być islam, ale islam jako cywilizacja, chcą, aby B przekształcono na międzynarodowy ruch społeczno- religijny w partię polityczną
o demokratycznej strukturze, skoncentrowana na wymiarze narodowym swej działalności. Najbardziej radykalni postanowili utworzyć nowa
konsekwentna formacje na czele z Abu al- Ula Madi- Partię Nowego Centrum ( Wasat), Ponieważ prawo zabrania tworzenia partii religijnych, miało
być partią obywatelską o islamskich korzeniach. Wzorem miłą BBC turecka partia islamska AKA oraz niemiecka CDU.
Sudańskie Stowarzyszenie Braci Muzułmanów\
Powstało w 1944 roku, zakorzenili się w warstwach średnich, wśród wyższych uczelni i intelektualistów.
Dwie główne grupy:
- Ruch Ansarów - odwoływał się do dziedzictwa Mahdiego, przewodził ród Al.- Mahdi dzihad przeciko brytyjskiej kolonizacji, od 1956 roku ten nurt
reprezentuje partia Umma, byli popularni wśród wsi, kierowali gospodarka rolną
- Partia Narodowo- Unionistyczna, kierowani przez rodzine Al- Mirghani, wśród kupców bazarowych i sieic handlowych.
Konkurencja- Sudańska Partia Komunistyczna- poparcei na uniwersytecie, wśród robotników, kolejarzy.
Sprzeciwiali się animiści i chrześcijanie, którzy mieszkali na południu kraju, sprzeciwiali się każdemu programowi opartemu na arabizacji, a później na
islamie.
Hasan At- Turami- ur.1932 roku, kształcony w szkole koranicznej, studiował prawo, odwoływał się do sowjej podwójnej legitymizacji: tradycyjnej i
nowoczesnej, stworzył na wzór BM ruch fundamentalisyczny Front Deklaracji Muzłumańskiej( FDM). W głosowaniu w kwietniu 1965 uzyskał siedem
mandatów, do władz studenckich 40% głosów, najwięcej zdobyła partai Umma.
UMMA jej przywódca Sadi al- Mahdi został premierem.
At- Turami połączył się z Umma w ten sposób weszli do komitetu przygotowującego konstytucję, zaproponował, aby uczynić islam religią państwową,
szyita głównym źródłem prawa. Tym zraziła do siebie niemuzłumańskich obywateli. Wywołało to napięcie, które przerodziło się w wojnę domową na
Południu, a w wyniku zamachu stanu w czerwcu 1969 roku do władzy doszedł gen. An- Numajri.
At- Turami napiszą w więzieni dziełko na temat pozycji kobiet, pisał w nim o konieczności zakrywania twarzy, a jednocześnie nawoływał do
uczestnictwa w życiu publicznym. Przysporzyło mu to wrogów, ale pozyskał studentki. An- Numajri zarządził pojednanie narodu, po niepowodzeniach
gospodarczych, pozwolił na wyjście z więzienia opozycjonistą i powrót z wygania.
An- Numajri wydał dekret nakazujący stosowanie szariatu zaczęto obcinać ręce złodziejom, kamieniować cudzołożne pary, potępiano alkohol,
popierano islamizacje systemu bankowego. W marcu uwięził At- Turabiego i jego bliskich uznając ich jako „ Braci Szatańskich".
Narodowy Front Muzułmański powstał od momentu puch w 1989 roku do obalenia At- Numajeriego w 1986, wyborach w roku 1986 osiągnął 51
mandatów. Fundamentalistom udało się przeniknąć do kadr wojskowych. Klęska wojny sprawiła, że rząd podjął negocjacje z buntownikami z Południa.
30. 06. 1989 ROKU MIAŁ ZAWIESIC OBOWIĄZUJĄCE PRAWO SZARIATU. Zamach stanu zniweczył ten plan dokonał go gen Umar al.- Baszkir.
Część hierarchi wojskowej przyjęła ideologię fundamentalistów. W 1989 roku rząd zaczął stosować przemoc. Najpierw przeprowadzono czystki w
środowisku wojskowym, funkcjonariuszy cywilnych i wojskowych poddano reedukcji by zaszczepić w nich fundamentalistyczne postrzeganie świata.
Zakazano działalności stowarzyszeń, partii i niezależnych gazet, osoby w nich działające wsadzono do więzienia. NFM nie chciał prowadzić dialogu z
chrześcijanami z tego powodu USA odniosła się od nich wrogo. W Sudanie oskarżono USA o spowodowanie klęsk gospodarczych minionego
dziesięciolecia i wyzwano do świętej zgody.. Dały one okazje At- Turbaniemu do zaprezentowania się na scenie międzynarodowej za pośrednictwem
światowych mediów obecnych na nich. Zwiększył swoje wpływy we słanym kraju. W ten sposób zamaskował dojścia do władzy czyli zamach oraz
popularność wśród rzeszy Sudańczyków.
IV. Dokonaj na podstawie literatury dokonaj opisu poglądów ideowych Sajjida
- zwolennik partii nacjonalistycznej WAFD - chcącej niepodległości Egiptu.
- 1946 odchodzi od twórczości literackiej do postawy politycznej - chęć budowy porządku społecznego opartego na zasadach sprawiedliwości
- 1946- 1951 sięganie do tradycji, Sprawiedliwość społeczna w islamie- reforma rolna, zabezpieczenie socjalne, problemy społeczne, islam jako religia
zawiera w sobie idee sprawiedliwości; walka islamu z kapitalizmem- islam jedyną alternatywą w konfrontacji z komunizmem, gdyż jest zdolny
zapewnić uciskanym wolność i sprawiedliwość społ, bez odwoływania się do materializmu,
- pobyt w USA (do 1951), zmiana poglądów, od postawy reformisty przekonanego, że odnowa społeczności muzułmańskiej może dokonać się
poprzez naśladowanie społeczeństw zachodnich, do krytyki zachodu i odwoływania się do wartości islamu, mówił iż należy zacząć budować islam od
podstaw ożywiając wiarę ludzi w ich sercach
- 1951 przyłączył się do Braci Muzułmanów, krytyka USA,
- 1955 zamachy BM na Nasera, za prowodyra Qutb, więzienie został skazany na 25 lat spędził tam resztę życia, z inicjatywy Abd al.- Salama' Arifa
uwolniono go na kilak miesięcy, kolejny zamach na życie Nasera zorganizowany przez Braci oskarżono Kutbe i uwięziono powrotem.29 08 1966
Kutba został starcony.
Twórczość S. K:
Prawie wszystkie jego z małymi wyjątkami powstały w celi.
„ Nowa wizja islamu" jest to swego rodzaju komentarz do Koranu. Dżihad ma dwa znaczenia: walka wewnętrzna jest to upowszechnianie
dobrych uczynków w zgodnie z wiarą. Wymaga to zwalczania ludzkich namiętności. Wg niego rolą islamu jest nawracanie wszystkich ludzi na ziemi.
Mudżahidun dostrzegają tylko prawdziwa wiarę. W walce wew. chodzi o pozyskiwanie ludzkich serc.
Uważał dżihad za 6 filar islamu, jest to walka ofensywna, zwraca uwagę na znikomości pozycji człowieka w obliczu Boga, daje mu to pretekst do
zakwestionowania władzy aktualnej z możliwością zastosowania przemocy. Walka duchowa i zbrojna są ze sobą nierozerwalne, celem obu jest
zaprowadzeni określonego porządku społecznego, nie koniecznie zaś zdobycie nowych terenów.
„ Porządek społeczny w myśl zasad islamu"
Walka ta doprowadzić do zbudowania społeczeństwa muzułmańskiego, w którym będzie sprawiedliwość społeczna, nie jest ona związana ze
sprawiedliwym podziałem dóbr, lecz wg islamu wszystkie dobra pochodzą od boga i tylko on jest ich właścicielem, dobra mają znaczenie drugorzędne,
różnice między ludźmi wynikają ze stosunku do tych dóbr. Człowiek posiadający dobra nie może być ani rozrzutny, ani skąpy. Sprawiedliwość
osiągnie się poprzez przestrzegania zasady dzielenia się, w myśl Koranu.
Danina na rzecz Boga obejmuje „ zakat" publiczne podatki roczne, „ sadaka" - dowolnie ustalone datki prywatne. Istotę jałmużny mogą
pojmować tylko głęboko wierzący muzułmanie. Imam duchowny przywódca społeczności muzułmańskiej, ma on prawo decydować o przydziale dóbr
biednym lub o ich przekazaniu do skarbu państwa.
Umma społeczność muzułmańska, jest jedyna w sowim rodzaju, Arabowie dzięki obiajawieniu Boga są narodem wybranym, to jest to idealne
społeczeństwo, o którym tyle pisał. Rządy nad nim ma sprawować imam- kalif, a obecny kalif powinien wprowadzić porządek, jaki panował za czasów
Proroka Muhammada.
„ Minhadż- nowa etyka islamu"
Świat zachodu znalazł się na rozdrożu. Kapitalizm i komunizm nie pozwala na rozwój człowieka. Tylko islam jest w stania poprowadzić ludzkość w
dobrym kierunku, wyznaczy go minhadż- etyka islamu, ale tylko w umma. Cały świat jest w stanie dżahilijji( niewiedza) odrzuca władzę boga na ziemi i
przyjmuje tylko te wartości, które są dla niego wygodne. Wyniku wprowadzenia systemu socjalistycznego w Egipcie jego społeczeństwo również
uważane jest w kategorii dżihailijji. To Koran zaszczepił w wiernych ducha walki z dzihilijją. Dżihad ma na celu zwalczenie stanu dżihailijji. Koran
pozwala w tym wypadku na użycie siły. W ujęciu S.K. dzihad kładzie nacisk na walkę mająca na celu ponowne wprowadzenie zasad etyki
ustanowionej przez boga i przestrzeganie jej nakazów.
Islam rozróżnia wg niego tylko dwa rodzaje społeczności: muzułmańską, to takie społ. podporządkowane islamowi ujmowanemu jako wiara, adoracja i
prawo i dzihailijja, nie zna islamu albo tworzy go wg własnego uznania. Społ. Muzułmańskie to społ. Cywilizowane, islam jest religia przyszłości
V. BM - geneza, rozwój sytuacja w XXI w
VI. Powstanie i rozwój państwa islamskiego w Sudanie 89-90. Polityka i religia, przykłady, wydarzenia, podać przywódców religijnych i politycznych.
Przykłady forsowania islamizacji na terenie tego kraju.
- przywódca religijny, który odegrał główną rolę - przywódca Narodowego Frontu Islamskiego - Hassan At-Turabi (kończył Oxford, Sorbonę, 1964 na
czele BM, 1985 powołuje NIF jako polity org BM, od tego momentu przyciąga os skrajnie fundamentalistyczne, działa poprzez terror, współtworca
fundamentalizmu w Sudanie, i najbardziej wpływowa os w polityce państwa) Przywódca polityczny Omar al-Beszir
( w polityce wobec zachodu starali uchodzić za pragmatyków, o tyle w polityce wewnętrznej stosowali masowe represje w stosunku do murzyńskiego
południa kraju i chrześcijan min. zatrzymywanie transportów z żywnością po to by zamorzyć głodem przeciwników; cechą polityki zagranicznej
przymierze z Iranem i wspieranie ruchów fundamentalistycznych w Egipcie <-- Wybran)
- John Garang przywódca SPLA Ludowa Armia Wyzwolenia Sudanu i jej politycznego ramienia SPLM - Ludowy Ruch Wyzwolenia Sudanu,
20 XII 1988 stan wyjątkowy ( stan gospodarki fatalny, podniesienie cen podstawowych artykułów, fale protestów i demonstracji)
29/30 VI 1989 wojskowy zamach stanu na czele z gen Omarem Hasanem al.-Baszirem, Utworzenie Rady Dowództwa Ocalenia Narodowego -
zawieszono konstytucję, rozwiązano parlament, partie polit, stowarzyszenia. Al.-Baszir szefem państwa, rządu, mon, oraz gł dowodzącym armii.
Przewrót, w którym brali udział członkowie Narodowego Frontu Islamskiego (Turabi), położył kres rozmowom na temat autonomii południa. Zakończył
również 4letni okres władzy trzeciego w historii Sudanu demokratycznie wybranego rządu.
Przyczyny: pogłębiający się kryzys ekonomiczny, niestabilna sytuacja polityczna, upadek autorytetu przywódców i politycznych elit.Celem miało być
jak najszybsze zakończenie trwającej od 1983 (wprowadzeni szarłatu) roku wojny domowej (animistyczno-chrześcijańskie Pd z muzułmańską PN)
VII 1989 21 osobowy gabinet (16 członków istniejącego nieoficjalnie NIF - skrajnie fundamentalistyczne - dąży do utworzenia państwa wyznaniowego)
Rozmowy pokojowe - Garang nie godzi się na referendum o wprowadzeniu szariatu żądał ustąpienia i stworzenia rządu ze wszystkimi partiami
VIII 1989 wznowienie rozmów pokojowych w Addis Abebie (z Garangiem SPLM Pd) 4pkt plan pokojowy, wielonarodowościowy rząd, uwolnienie
więźniów polit, prace nad nowa konstytucja, wybory. Zerwanie rozmów.
Ogłoszenie przez AL.-Baszira powszechnego poboru do wojska - zaostrzenie konfliktu i X 89 wybuch wojny na nowo. SPLM (Ludowy Ruch
Wyzwolenia Sudanu) siłą przeważającą, ofensywę prowadzono przez cały okres pory suchej i nie zakończono na zdobyciu Dżuby - stolicy południa,
gdzie stacjonował gł garnizon sił rządowych. W pierwszej połowie SPLM praktycznie kontrolowało większość głównych miast na południu.. Niezależnie
od wojny domowej na południu Al-Baszir stanął przed problemem zaktywizowanych działań opozycji, do której przeszły tradycyjne ugrupowania
sudańskie z północy. Z inicjatywy parti Umma powstała organizacja o nazwie Narodowy Sojusz Demokratyczny (NDA). W jego skład weszły niemal
wszystkie zdelegalizowane partie polityczne i związki zawodowe, sojusz rozpoczął działalność podziemną kraju i zagranicą nawiązując współpracę z
SPLM w celu stworzenia sjuszu północ-południe, pomyślanego jako przeciwwaga dla coraz bardziej wpływowych islamistów.
- pod koniec marca 1990 miała miejsce próba zamachu stanu, których do końca 1990 odnotowano kilkanaście. próby te wiązały się z dymisją dużej
grupy oficerów przeciwnych skrajnie islamskiej ideologii w państwie. Czystki osłabiły armię, wpływy fundamentalistów rosły również w aparacie
państwowym,
- w kwietniu 1990 Al-Baszir przeprowadził zmiany personalne w rządzie otaczając się ludźmi z Frontu Islamskiego
- polityka rządu nasilała represję w stosunku do ludności
- wrzesień '90 antyrządowe wystąpienia i zbiorowe strajki
- październik '90 w wyniku demonstracji studenckich Al-Baszir zamyka univ w Chartumie, aresztowania działaczy opozycji, zamknięcia dziesiątek
cywili i oficerów,
- styczeń 91 opozycja ogłasza utworzenie rządu na wygnaniu ( w Egipcie)
- kolejne zmiany Al-Baszira - nowy kodeks oparty jak poprzedni na szariacie, obowiązywanie w całym kraju, (z wyjątkiem 5 z 186 ar, które nie
obowiązywały południa chrześc-anim) uchwalono że kodeks może być stosowany wobec niemuzułmańskiej ludności w tym uchodźców. (przypadki
zmuszania do przejęcia islamu, odmowa - pozbawienie racji żywnościowych, wypędzanie na pustynie), nowy podział administracyjny, z 19 prowincji 9 stanów - opozycja krytykuje, znów aresztowania,
- marzec 1991 egzekucja 20 oficerów zamieszanych w próbę zamachu stanu,
- od 1991 staje się jasne iż faktyczną władzę sprawuje NIF, a pierwszoplanową postacią jest al Turabi (sekretarz generalny Arabskiej i Islamskiej
Konferencji Ludowej, nie pełniący funkcji państwowych)
- do połowy 1991 członkowie Frontu przejęli stopniowo kontrolę nad najważniejszymi sektorami gospodarki w tym nad dystrybucją pomocy
zagranicznej, obsadzili stanowiska w wydziale spraw bezpieczeństwa oraz w wojsku i administracji cywilnej, Prócz wywierania presji by przekształcić
Sudan w państwo wyznaniowe NIF zaczął prowadzić politykę antyzachodnia i zamkniętą na regionalnych partnerów, którzy współpracowali z
zachodem (Egipt, Arabia Saudyjska). Wysiłki w sprawie islamizacji uwidoczniły się również w kontaktach z blisko ideologicznymi państwami (marzec
91 LIBIA umowa o współpracy, koordynacja polityki międzynarodowej, IRAN - bliskie kontakty, porozumienie inwestycje i finansowanie wiel projektów
Sudanu)
- 16 maj 1991 - Garang zaprasza władze do rozmów, zmienie się sytuacja w Etiopii i przestaje ona już finansowo wspierać rebeliantów ( umowa z
rządem Sudanu w Addis Adebe), rozłam w SPLA.
2. Geneza, przebieg i dzień dzisiejszy rewolucji islamskiej w Iranie:
I. Geneza i przebieg rewolucji islamskiej w Iranie w czasach rządów szacha Rezy Pahlawiego. Jakie uwarunkowania ideologiczne stworzyły klimat
dla zwolenników radykalnego islamu szyickiego? Omów problem na konkretnych przykładach
- W Iranie do sukcesu rewolucji przyczyniły się trzy czynniki zazwyczaj nieobecne w świecie sunnickim: mieszanka idei szyickich i marksistowskich,
popularnych wśród radykalnie nastawionej młodzieży miejskiej w latach siedemdziesiątych, autonomia szyickiego establishmentu religijnego, który w
przeciwieństwie do sunnickich ulemów, dysponował znaczną siłą społeczną, i w końcu eschatologiczne oczekiwania szyitów dotyczące powrotu
Dwunastego Imama.
- Sytuacja w Persji (przemianowanej na Iran w 1935 roku) była typowa dla krajów regionu w epoce kolonialnej - państwo było sceną rywalizacji
mocarstw. w trakcie II wojny światowej rząd irański popierał III Rzeszę dlatego te w 1941 r. wojska brytyjskie i sowieckie zajęły Iran, zmuszając
panującego szacha do abdykacji na rzecz syna, Muhammada Rezy Pahlawiego. Po zakończeniu wojny nowy władca chciał przeprowadzić ambitny
plan modernizacji kraju. Jednak, jak większość tyranów, zaczął od zmodernizowania aparatu represji i w 1957 roku powołał - wkrótce owianą bardzo
ponurą sławą - tajną policję SAVAK. Za jej pomocą zdusił wszelką opozycję i przystąpił do reform, których nikt nie mógł krytykować. Nastąpił rozwój
przemysłu i budowa potęgi opartej na ropie. Jednak rozwój państwa, który się dokonał dzięki wydobyciu ropy, odczuwały tylko elity bliskie władcy.
Reszta społeczeństwa cierpiała skrajną nędzę, na którą w dodatku nie miała się prawa skarżyć, czego pilnował SAVAK. Rozwój aparatu państwowego
dokonywał się na oczach obywateli, lecz w większości nie mieli oni prawa ani możliwości czerpać z tego korzyści. Oczywiście powodowało to
ogromne napięcia i niepokoje społeczne. Dodatkowym elementem ucisku była równie lansowana przez Pahlawiego pseudoreligia państwowa, która
postulowała mit Persji pre-islamskiej. Konsekwentnie z języka perskiego wymazywano wszystkie naleciałości arabskie. Zamiast, jak dotąd, obchodzić
święta muzułmańskie, celebrowano rocznice historycznych perskich zwycięstw. Ten irański ,,kulturkampf'' i wynikające z niego próby naśladowania
Zachodu (będącego wszak okupantem świata arabskiego) powodowały coraz większy opór społeczeństwa, co ostatecznie znalazło ujście w buntach
społecznych. Największym autorytetem wśród zbuntowanych cieszył się, pozostający od 1964 roku na wygnaniu, Ruhollah al-Musawi al-Chomeini. Co
odróżniało go od innych opozycjonistów, to wizja państwa po upadku tyrana. Stworzył teorię demokracji opartej na konserwatywnych, religijnych
wartościach.
Ostatecznie, po wywołanym przez zwolenników Chomeiniego powstaniu zbrojnym w 1979 roku, Pahlawi został zmuszony do abdykacji i wyjazdu z
kraju. Do Iranu wrócił entuzjastycznie witany Chomeini, który wkrótce wcielił swoje idee w czyn i przekształcił kraj w Islamską Republikę Irańską. Islam
stał się religią państwową, ingerującą we wszystkie sfery życia społeczeństwa.
Przełomowy był fakt, że rewolucja w Iranie pokazała, że znienawidzony Zachód może zostać
pokonany przez bojowników walczących z imieniem Allacha na ustach. Jednocześnie irańscy mułłowie zaczęli intensywnie wspierać (materialnie i
politycznie) niemal wszystkie fundamentalistyczne ruchy islamskie w regionie, czego najlepszym przykładem może być trwająca do dziś współpraca
Teheranu z libańskim Hezbollahem. Iran Chomeiniego stał się największym sponsorem i rozsadnikiem islamskiego terroryzmu na świecie. Rewolucja
w Iranie była jednocześnie rewolucją w całym świecie arabskim. Podobne procesy zachodziły w pozostałych państwach arabskich pozostających
pośrednio (lub bezpośrednio) pod kontrolą europejskich mocarstw. Autorytarne reżimy wspierane przez światowe potęgi nie mogły się ju czuć
bezpiecznie (wszak Pahlawi był jednym z najważniejszych sojuszników
Zachodu w regionie, co wszak nie uchroniło go przed utratą władzy). Okazało się, że przemoc, poparta islamskimi hasłami, jest skuteczna
II. Instytucje i mechanizmy wprowadzania podstaw polityczno prawnych w Islamskiej Rep Iranu od 1979 roku.
Ustrój Iranu bywa czasem określany jako "średniowieczna teokracja", co najłagodniej mówiąc, jest sformułowaniem wysoce nietrafnym. Nie istnieją
bowiem żadne (tym bardziej średniowieczne) precedensy dla Islamskiej Republiki Iranu - idea Republiki Islamskiej jest całkiem świeża. Nie jest to też
państwo-skamielina zachowujące jakiś stary porządek - przeciwnie, jest to państwo, które z założenia ma wprowadzać porządek nowy, rewolucyjny i
postępowy. Postępowy w znaczeniu społecznym - równouprawnienie; walka z wyzyskiem i biedą; zwiększenie uczestnictwa kobiet w życiu publicznym
- to wszystko ważne hasła IRI. Postępowy również w znaczeniu sprzyjania postępowi naukowemu - dla IRI niezwykle ważna jest dbałość o rozwój
nauki oraz opracowywanie i wdrażanie nowych technologii, w tym jak wszyscy wiemy, nuklearnych.
Tyle o rzekomej "średniowieczności", teraz "teokracja". To określenie wydaje się nieco trafniejsze niż poprzednie. Istotnie, podstawą ustrojową IRI jest
zasada "welajat-e faqih" [zwierzchnictwo muzułmańskiego prawnika]. Przywódcą państwa może być jedynie duchowny-znawca prawa
muzułmańskiego, a więc osoba o kwalifikacjach religijnych. Należy jednak poczynić tu kilka istotnych zastrzeżeń: Po pierwsze, islam jako taki reguluje
kwestie prawne, społeczne i polityczne w stopniu daleko większym niż chrześcijaństwo, a o rozdziale kościoła od państwa nie można tu mówić. Po
drugie, organom władzy o legitymacji religijnej (jak rahbar), towarzyszą instytucje demokratyczne - obsadzane na drodze wyborów powszechnych (jak
parlament czy prezydent). Nie jest to więc z pewnością teokracja stuprocentowa.
Ramy ustrojowe Islamskiej Republiki Iranu określa konstytucja przyjęta w ogólnonarodowym referendum w 1979 a w sposób istotny (likwidacja
stanowiska premiera; zmiana uprawnień prezydenta; zmiana sposobu powoływania rahbara) nowelizowana w 1989. Cechy charakterystyczne tego
niemającego na świecie odpowiednika ustroju to:
- zasada "welajat-e faqih";
- współwystępowanie elementów porządku demokratycznego (organa władzy pochodzące z wyboru) i teokratycznego (rahbar i organa mianowane
przez niego);
- dublowanie się funkcji i kompetencji różnych instytucji, wzajemnie się kontrolujących;
- stosunkowo niewielka rola partii politycznych
- duży udział procesów nieformalnych, niekonstytucyjnych
Zasada welajat-e faqih [zwierzchnictwo muzułmańskiego prawnika] - to szyicka koncepcja sprawowania władzy oficjalnie obowiązująca od rewolucji
muzułmańskiej 1979 roku, ogłoszona przez ajatollaha Chomejniego. Oznacza zwierzchnictwo, władzę prawnika muzułmańskiego, religijnego
uczonego będącego ekspertem w sprawach religii i prawa. Zasada ta opiera się na przekonaniu, że podczas nieobecności na ziemi dwunastego
imama Mahdiego władzę powinni sprawować religijni duchowni. Są oni do tego predysponowani ze względu na znajomość zasad prawa
muzułmańskiego i umiejętność jego interpretacji. Władza religijnych duchownych byłą rozumiana przez Chomejniego jako opieka i przewodnictwo,
dlatego naczelną rolę w państwie pełni duchowy przywódca, nazywany również rahbarem - przewodnikiem. Faqihowie (l.mn. fuqaha) muszą
cechować się nie tylko doskonałą znajomością prawa muzułmańskiego - szari'atu ale również muszą być sprawiedliwi. Zgodnie z zasadą welajat-e
faqih to Bóg jest źródłem prawa, ludzie na ziemi w tym faqihowie zajmują się jedynie jego wprowadzaniem w życie. Istnienie instytucji faqiha jednak
nie wyklucza równoczesnego funkcjonowania prezydenta i parlamentu. Jednak wszelkie działania podjęte przez głowę państwa czy parlament
(madżles) muszą zostać zaakceptowane przez najwyższego przywódcę lub towarzysząca mu Radę Strażników.
Koncepcja welajat-e faqih, składająca władzę w ręce szyickich duchownych przyjęła się w Iranie dość szybko i zsynchronizowała się z perską tradycją
teokratyczną. W idei welajat-e faqih szukać można również śladów starych irańskich przedmuzułmańskich tradycji. Warto jednak wspomnieć, że
obecnie trwa w Iranie na jej temat ożywiona dyskusja. Niektóre kręgi polityczne postulują zastąpienie zasady welajat-e faqih zasadą welajat-e faqaha
[zwierzchnictwo muzułmańskich prawników], czyli wprowadzeniem kolektywnego kierowania państwem.
Organy władzy i instytucje polityczne:
Duchowy Przywódca Iranu (rahbar, nazywany również wali-je faqih, wali-je amr, faqih, bądź sarparast) - pełni nadrzędną funkcję w państwie.
Wybierany jest przez Zgromadzenie Ekspertów, a funkcję swoją pełni dożywotnio (chyba że Zgromadzenie Ekspertów uzna go za niezdolnego do
sprawowania urzędu). Do kompetencji przywódcy należy ustalanie zasadniczego kierunku polityki kraju, a także nadzorowanie pracy pozostałych
organów władzy. Poza tym rahbar decyduje o wojnie i pokoju, ogłasza mobilizację, jest naczelnym dowódcą sił zbrojnych, na wniosek parlamentu
dymisjonuje prezydenta, samodzielnie mianuje i dymisjonuje władzy sądowniczej, szefów mediów (radia i telewizji), szefa sztabu generalnego,
dowódcę Korpusu Strażników Rewolucji, dowódców wojskowych i służb specjalnych. Innym ważnym uprawnieniem rahbara jest prawo do przekazania
części swoich kompetencji innej osobie lub organowi państwa. W praktyce rahbar funkcjonuje jako architekt długoterminowej polityki państwa, oraz
jako nadrzędny arbiter w wewnętrznych sporach politycznych.
Prezydent (rais dżomhur) - wybierany w wyborach powszechnych na czteroletnią kadencję szef władzy wykonawczej pełniący także niektóre z
tradycyjnych funkcji głowy państwa (zawieranie umów międzynarodowych, przyjmowanie ambasadorów). W polityce wewnętrznej jest przede
wszystkim przewodniczącym Rady Ministrów, której skład musi być zaakceptowany przez parlament; kieruje bieżącą polityką państwa; jest
odpowiedzialny przed rahbarem, parlamentem i narodem. Może uczestniczyć w pracach parlamentu, ma też inicjatywę ustawodawczą. Nie może
pełnić funkcji przez więcej niż 2 kadencje pod rząd.
Parlament - (madżles-e szoura-je eslami - zgromadzenie rady muzułmańskiej) - wybierany w wyborach powszechnych wg ordynacji mieszanej (okręgi
wielo- i jednomandatowe) na czteroletnią kadencję. W skład parlamentu wchodzi 290 posłów (co dziesięć lat liczba ta jest powiększana w proporcji do
przyrostu naturalnego w Iranie) z czego 5 mandatów zarezerwowanych jest dla przedstawicieli mniejszości religijnych (po 1 dla: zoroastrian, żydów i
chrześcijan obrządków aramejskich; 2 dla chrześcijan obrządku ormiańskiego) . Parlamenr zatwierdza i kontroluje (przez votum zaufania/nieufności)
zarówno cały gabinet jak i poszczególnych ministrów. Jak parlamenty na całym świecie uchwala ustawy, które jednak nabierają mocy prawnej dopiero
po akceptacji przez Radę Strażników.
Rada Strażników Konstytucji (szoura-je negahban-e qanun-e asasi] - Urząd złożony z 12 duchownych i prawników, sześciu z nich duchownych-ekspertów w prawie muzułmańskim jest wybieranych przez rahbara, sześciu pozostałych - świeckich prawników - wyznaczanych jest
przez władzę sądowniczą i później poddawanych akceptacji parlamentu. Rada Strażników zajmuje się kontrolą uchwalonych przez parlament ustaw
pod względem ich zgodności z irańską konstytucją (rozstrzyga cały skład Rady) oraz prawem muzułmańskim (wyłącznie członkowie mianowani przez
rahbara). Jeśli Rada zakwestionuje ustawę parlamentu wraca ona do ponownego rozpatrzenia. Jeśli Rada Strażników nie zaakceptuje ponownie
przesłanej ustawy ostateczną decyzję podejmuje Rada Ustalania Właściwego Porządku. Do konstytucyjnych obowiązków Rady Strażników należy
również czuwanie nad prawidłowym przebiegiem wyborów parlamentarnych, prezydenckich, oraz do Zgromadzenia Ekspertów. W praktyce oznacza
to, że Rada Strażników udziela (lub nie) kandydatom zgody na kandydowanie. Kadencja w Radzie Strażników trwa 6 lat, ale co 3 lata zmienia się
połowę jej członków. Obecnym przewodniczącym jest: ajatollah Ahmad Dżannati
Zgromadzenie Ekspertów (w prawie muzułmańskim) (madżles-e chebregan-e rahbari) - Znajduje się w mieście Ghom i liczy 86 duchownych
muzułmańskich wybieranych w powszechnych wyborach co 8 lat (kandydaci muszą jednak uzyskać najpierw akceptację Rady Strażników zanim
wystartują w wyborach). Zgromadzenie zajmuje się wyznaczeniem duchowego przywódcy oraz kontrolowaniem jego działalności. Jest to jedyna
instytucja mająca możliwość zdymisjonowania rahbara, jeśli uzna, że nie wypełnia on swoich obowiązków lub utracił moralne kwalifikacje wymagane
od Najwyższego Przywódcy. Obecny przewodniczący: ajatollah Meszkini.
Rada Ustalania Właściwego Porządku (madżma&#8216;-e taszchis-e maslahat-e nezam) - została utworzona w 1988 roku przez ajatollaha
Chomejniego. Głównym jego zadaniem jest doradzanie przywódcy oraz rozsądzanie konfliktów pomiędzy parlamentem i Radą Strażników. Rada
składa się z 31 członków wybieranych przez duchowego przywódcę, który ostatnio scedował na nią uprawnienia do kontroli nad działalnością rządu.
Obecnym przewodniczącym jest Ali Akbar Haszemi-Rafsandżani.
Samorząd - już konstytucja z 1979 przewidywała wybory do rad lokalnych; w praktyce zostało to zrealizowane dopiero w 1999 roku za administracji
prezydenta Chatamiego; kompetencje samorządu wciąż pozostają niejasne; realne znaczenie na scenie politycznej ma za to burmistrz Teheranu
(ciekawostka: Mahmuda Ahmadineżada zastąpił na tym stanowisku pokonany przez niego w wyborach prezydenckich Mohammad Bagher Qalibaf)
Sądownictwo - wymiar sprawiedliwości jest w Iranie niejednolity. Obok sądów zwykłych funkcjonują także:
Specjalny sad duchowieństwa (dla duchowieństwa) - Instytucja ta nie ma potwierdzenia w konstytucji i jest niezależna od systemu sądowniczego.
Podlega tylko religijnemu przywódcy. Zajmuje się przestępstwami popełnianymi przez duchownych, działaniem niezgodnym z szari'atem, jest również
narzędziem przeciwko opozycyjnym duchownym występującym przeciwko duchowemu przywódcy, kwestionując jego decyzje lub kompetencje.
Decyzje sądu są ostateczne i nie podlegają apelacjom. Na czele wymiaru sprawiedliwości stoi obecnie: Ayatollah Mahmud al-Haszimi Szahrudi
Sądy rewolucyjne - sądy zajmujące się m.in. sprawami w związku z zagrożeniami bezpieczeństwa narodowego i przemytu narkotyków.
Ważną rolę w funkcjonowaniu IRI odgrywa także wojsko i inne formacje zbrojne:
Siły zbrojne (niruha-je nezami) - składają się na nie trzy rodzaje broni: armia (siły lądowe), marynarka wojenna oraz lotnictwo. Sprawność bojowa sił
zbrojnych Iranu jest bardzo zróżnicowana, obok jednostek doskonale wyposażonych i w pełni przygotowanych do działań zbrojnych są też takie, które
w wypadku konfliktu mogłyby pełnić jedynie funkcje pomocnicze. Ogólnie rzecz biorąc irańska marynarka wojenna jest najsilniejsza w Zatoce Perskiej,
za to lotnictwo cierpi na chroniczne braki części zamiennych. We wszystkich trzech gałęziach służy łącznie około 300 tys. ludzi, z czego około 200 tys.
pochodzi z poboru. Służba wojskowa jest w Iranie obowiązkowa, trwa 24 miesiące; możliwe są odroczenia, a nawet wykupienie się od obowiązku
służby.
Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej (sepah-e pasdaran-e dżomhuri-je eslami czasem skrótowo nazywany sepah) - utworzona po Rewolucji
Islamskiej silnie zideologizowana formacja zbrojna. Początkowo podporządkowana bezpośrednio rahbarowi, obecnie podlega Ministerstwu Obrony
(tak jak armia). Korpus Strażników Rewolucji dubluje większość funkcji regularnych sił zbrojnych, posiada własne lotnictwo, marynarkę wojenną oraz
służby wywiadowcze. Stan liczebny Korpusu ocenia się na 150 tys. ludzi, a jego oficerowie (lub byli oficerowie) grają aktywne role na irańskiej scenie
politycznej.
Basidż (niru-je moqawemat basidż - siły oporu 'mobilizacja') - organizacja paramilitarna o charakterze masowym (szacunki mówią że należy do niej do
15% ludności Iranu, w tym 3 mln kobiet), pełniąca głównie funkcje porządkowe, takie jak dbanie o moralność publiczną. Oddziały organizacji są
obecne praktycznie w każdym mieście, przy meczetach, uniwersytetach, szkołach, zakładach pracy. Obok stanowiących zdecydowaną większość
oddziałów porządkowych, istnieją również stosunkowo dobrze wyposażone oddziały o charakterze militarnym pomagające Armii i Korpusowi
Strażników Rewolucji w ochronie granic. Służba w Basidż jest ochotnicza i nie przeszkadza w podejmowaniu innych zajęć. Obowiązek służby
wojskowej obejmuje także członków Basidż, ale jej wymiar jest dla nich skrócony.
3. Ruch talibów w Afganistanie i idea republiki islamskiej Mohammeda Omara:
I. Idea państwa fundamentalistycznego wg Mohammeda Omara? Jakie konkretne zmiany zaszły w latach 95/96 na tym terenie
II. Kiedy i dlaczego pojawili się talibowie w Afganistanie? Wyjaśnij pojecie i w jaki sposób zdobyli władzę w państwie
STRUKTURA: Przywódcą Mohammed Omar (Władca Wiernych); Najważniejszym organem władzy 10os tymczasowa rada rządząca- Najwyższa
Szura (przewodniczącym Rabbani) ; podlega jej RZĄD (szura Kabulska) i szura wojskowa.
4. Powstanie narodu Muzułmanów i koncepcja republiki islamskiej w Bośni i Hercegowinie (Młodzi Muzułmanie, Alija Izetbegović i &#8222;Deklaracja
Islamska", kontakty rządu w Sarajewie ze światem muzułmańskim, islamizacja na terenach kontrolowanych, pojawienie się mudżahedinów i jego
skutki, radykalizm wyznaniowy w Federacji BiH po 1995 roku:
I. Jakie ugrupowanie religijno-polityczne odgrywają ważną rolę w Bośni?
SDA (Stranka Demokratske Akcije) -wywodzi się z założonej w latach 70 partii Jedności Islamskiej. Propaguje wartości muzułmańskie , zarazem
jednak gospodarkę wolnorynkową, poparcie dla demokracji i stworzenie partii dla wszystkich muzułmanów bez względu na narodowość.
II. Jakie frakcje polityczno religijne odgrywały role w Bośni i Hercegowinie (po 1995 Federacji BiH) Dokonaj obszernej analizy problemu.
SDA,
III. Omów działalność polityczno-publicystyczna Aliji Izetbegovica. Jakie książki miały na niego wpływ.
Radykalny działacz muzułmański.. Rzecznik budowy republiki islamskiej w Bośni.
Alija Izetbegović (ur. 8 sierpnia 1925 w Bosanskim Šamacu, zm. 19 października 2003 w Sarajewie), polityk bośniacki, prawnik i publicysta; prezydent
Bośni i Hercegowiny w latach 1990-1996, członek kolektywnej Prezydencji Bośni i Hercegowiny w latach 1996-2000. Autor wielu książek.
Urodził się Bosanskim Šamacu na północy kraju, w zubożałej rodzinie o tradycjach arystokratycznych. Jego dziadek był burmistrzem w Bosanskim
Šamacu. W 1927 rodzina przeniosła się do Sarajewa.
Podczas II wojny światowej należał do bośniackiej antykomunistycznej i organizacji "Młodzi muzułmanie" współorganizującej dywizję SS Handżar .
Bezpośrednio po wojnie publikował w muzułmańskim czasopiśmie "Mudžahid". Aresztowany przez komunistyczne władze Jugosławii w 1946 i
skazany na trzy lata więzienia za działalność antykomunistyczną. Po zwolnieniu z więzienia w 1949 rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie w
Sarajewie, które ukończył w 1956. Następnie przez 30 lat pracował w Sarajewie jako radca prawny.
W Jugosławii Josipa Broz Tito był aktywny jako dysydent i pisarz muzułmański. W 1970 opublikował manifest Islamska deklaracja, w którym wzywał
do odrodzenia islamu i zjednoczenia społeczności muzułmańskiej. Pisał w nim między innymi że nie ma "pokoju lub współistnienia między wiarą
islamu a innymi systemami społecznymi i politycznymi, które nie mają nic wspólnego z islamem". (Michał Jerzy Zacharias "Komunizm Federacja
Nacjonalizmy" Neriton IH PAN Warszawa 2004). W 1980 napisał swoje główne dzieło historiozoficzne Islam pomiędzy Wschodem i Zachodem
(opublikowane w 1984 w USA). Razem z 12 innymi aktywistami muzułmańskimi aresztowany przez władze komunistyczne w kwietniu 1983, został
skazany na 14 lat więzienia za "wrogą propagandę" i "działalność wywrotową inspirowaną przez muzułmański nacjonalizm". Proces i wyrok były
mocno krytykowane na Zachodzie, między innymi przez Amnesty International. W maju 1984 kara została złagodzona do 12 lat. Izetbegović wyszedł
na wolność po 5 latach i 8 miesiącach, w 1988. Opublikował Zapiski z więzienia: 1983-1988.
Koniec lat 80. przyniósł upadek reżimu komunistycznego w Jugosławii i wprowadzenie systemu wielopartyjnego. W maju 1990 Alija Izetbegović
współzakładał Partię Akcji Demokratycznej (SDA) i został jej pierwszym przewodniczącym. SDA zrzeszała głównie Bośniackich Muzułmanów; inne
grupy etniczne w Bośni (Serbowie i Chorwaci) również stworzyły partie o charakterze nacjonalistycznym. Jesienią 1990 (16 listopada) SDA wygrała
pierwsze wielopartyjne wybory w Bośni i Hercegowinie. Alija Izetbegović został prezydentem Republiki Bośni i Hercegowiny (wówczas jeszcze części
Socjalistycznej Federalnej Republiki Jugosławii).
Latem 1991 pomiędzy Serbami i Chorwatami wybuchła wojna. W lutym 1992 Izetbegović ogłosił referendum w sprawie niepodległości Bośni i
Hercegowiny, przy sprzeciwie przedstawicieli Serbów Bośniackich. Referendum (29 lutego 1992 - 1 marca 1992) przyniosło zdecydowane zwycięstwo
zwolennikom niepodległości (99%), było jednak masowo zbojkotowane przez Serbów Bośniackich (frekwencja wyniosła 67%). 5 kwietnia 1992
Parlament Republiki (bez udziału Serbów) ogłosił niepodległość Bośni i Hercegowiny. 7 kwietnia Serbowie Bośniaccy proklamowali powstanie
Republiki Serbskiej, na części terytorium Bośni. W kwietniu 1992 wojska serbskie rozpoczęły blokadę Sarajewa i wybuchła wojna pomiędzy
Bośniakami, Chorwatami i Serbami. Okres wojny Izetbegović spędził w oblężonym Sarajewie.
W listopadzie 1995 Alija Izetbegović podpisał ze Slobodanem Milosevicem i Franjo Tudjmanem porozumienie w Dayton, kończące wojnę. W latach
1996-2000 był członkiem kolektywnej Prezydencji Bośni i Hercegowiny, reprezentującym Bośniaków (Muzułmanów Bośniackich).
W 2000 wydał swoją autobiografię. W związku ze złym stanem zdrowia ustąpił w październiku 2000. Zmarł w październiku 2003, jego pogrzeb
zgromadził 150 000 ludzi.
Osoba Aliji Izetbegovicia wciąż wywołuje kontrowersje. Z jednej strony zwolennicy uważają go za ojca współczesnego narodu Bośniackiego, z drugiej
strony przeciwnicy oskarżają o islamski fundamentalizm.
IV. Podaj (wymień) ruchy religijne w Kosowie i Albanii omów problem związany z ich występowaniem
Partie, ruchy religijne na terenie Kosowa i Albanii.
Albania do XV wieku była chrześcijańskim bastionem oporu przeciw osmańskiej dominacji na Bałkanach i postępowaniu islamu. Jednak poprzez
najazd Turków (XVI-XVIIw.) Szybko nastąpiła jej islamizacja. W latach 1878- 1912 Albania uzyskała niepodległość.
W okresie międzywojennym muzułmanie umocnili swoją pozycję, ale widoczny stał się także podział pomiędzy sunnitami a radykalnymi
muzułmanami- zwolennikami sekty baktaszytów.
Po II Wojnie Światowej (1945-1985) Albania znalazła się pod rządami komunistycznego reżimu Envera Hodży, co prawie doprowadziło do
całkowitej izolacji kraju. Od początku lat'60 zerwano kontakty z ZSRR i nawiązano związki z Chinami. Od 1967r. Zaczęto proklamować
&#8222;pierwsze na świecie państwo ateistyczne" i rozpoczęto walkę z religią. Uderzyło to najbardziej katolicyzm i prawosławie, mni9ej w wyznawców
islamu. Po śmierci Hodży nastąpiła &#8222;odwilż" i rozpoczął się proces odrodzenia religijności.
Pierwszym krokiem było organizowanie pielgrzymek do Mekki( sponsorowanych przez Saudyjczyków) a Albania przystąpiła do Organizacji Państw
Islamskich. Szybko odbudowano meczety i medresy. Zarówno w Albanii jak i w Kosowie odradzały się sekty baktaszytów i sekty sunnickie.
Dalszym krokiem było utworzenie filii bośniackiej Młodzieży Muzułmańskiej- Albańskiej Młodzieży Muzułmańskiej, która na początku zmuszona
była działać, jako partia polityczna a nie religijna.
Do roku 1998 Osama Bin Laden posiadał stale rozbudowujące się struktury al.- Kaidy nie tylko w Bośni, ale i na terenie Albanii i Kosowa. Początki
sięgały do 1994r., Gdy pojawili się tam przedstawiciele muzułmańskich organizacji charytatywnych. Bin Laden także pojawił się w Albanii osobiście i
jako jeden z pierwszych wysłał swoich ludzi do A i K.
Kosowo i jego problemy etniczne należą do najtrudniejszych na terenie Bałkanów. Od czasów wczesnego średniowiecza obszar ten uważany jest
za kolebkę państwowości serbskiej. Do początku XX w. Nosił nazwy Kosowo, Kosmet, Stara Serbia. Islamizacji Kosowa jest skutkiem XV wiecznego
podboju osmańskiego.
W 1974r. Powstała Wspólnota/ Jedność Muzułmańska DERWISZOWSKICH Zakonów Alijje (ZIDRA) a w 1991r- Wspólnota Muzułmańska
Kosowa, Serbii i Wojvodiny. Rozwój wydawnictw religijnych stał się możliwy dzięki współpracy z tureckim ruchem- fethullahci a dzięki rewolucji w
Iranie szyickie sekty stały się aktywne.
W latach 80/90 odrodzenie muzułmanów było bardzo widoczne. Wahabici saudyjscy rozwijają swe wpływy także poprzez budowę nowych
meczetów, medres i werbowanie młodych ludzi, którzy są podatni na indoktrynację w duchu antyzachodniego dżihadu. Obecności mudżahedinów w
Kosowie sprzyjał tamtejszy konflikt, który uaktywnił ze strony albańskiej działalność terrorystyczną miejscowych separatystów. Walczą oni o oderwanie
Kosowa od Jugosławii i od Serbii. Najsilniejszą grupą zbroją jest złożona z Kosowarów i członków diaspory albańskiej- Wyzwoleńcza Armia Kosowa.
Jej członkowie dopuścili się wielu krwawych zbrodni na kosowskich Serbach i innych przedstawicielach mniejszości etnicznych.
V. Wizje państwa wg Izetbegovica i partii SDA
jedną z ważniejszych postaci na terenie BiH jest Alji Izetbegovic, radykalny działacz muzułmański, autor &#8222;Islamskiej Deklaracji", rzecznik
budowy republiki islamskiej w Bośni stworzonej na wzór Iranu. Zapleczem działalności Izetbegovicia stała się Partia Akcji Demokratycznej ( SDA)
wywodząca się z wcześniejszej partii Jedności Islamskiej (IŻ)o korzeniach bardziej liberalnych i demokratycznych. Wielu aktywistów partii
Izetbegovicia z uwagi na ich komunistyczna przeszłość, aktualne &#8222;nawrócenie" na islam i niegdysiejszą gorliwość w zasadach
&#8222;świeckości państwa", ich przeciwnicy nazywali złośliwie &#8222;arbuzami". Z wierzchu zielony, w środku czerwony.
W 1991 r. Muzułmańska Rada Narodowa wydała bardzo radykalną &#8222;Deklarację Niepodległości", która miała zrobić z Serbów ludzi drugiej
kategorii. ( np. punkt 8- Dobry Serb to żywy i posłuszny Serb, albo martwy i nieposłuszny Serb). W 1992 r. utworzono niezależną Republikę Bośni i
Hercegowiny, zdominowanej przez Muzułmanów wywołało opór Serbów, którzy byli 30% mniejszością.
VI. Omów konkretne przykłady szeroko zakrojonej akcji islamizacji BiH w latach 92-95, po Dayton
Oddziały złożone z mudżahedinów wzięły czynny udział po raz pierwszy w walce na przełomie sierpnia-września 1992 r. koło miejscowości Bielo Brdo
koło Derventy w północnej Bośni, kolejne powstające w latach 1992-1993 formacje islamskie walczyły z Serbami do końca wojny. Bardziej
umiarkowani muzułmanie zaczęli się buntować przeciwko radykalnym działaniom mudżahedinów, nazywanych czasem &#8222;zawodowymi
rewolucjonistami". Dla niektórych Bośniaków przybysze byli wzorem &#8222;prawdziwej wiary", a zwłaszcza saudyjscy wahhabici i mieszkańcy krajów
Maghrebu, co przyczyniło się do zwiększenia gorliwości religijnej miejscowych. W powojennej BiH byli mudżahedini, czy nowi przybysze przybywający
do tego kraju walczyć za &#8222;sprawę szerzenia islamu" byli niejednokrotnie czynnikim zagrożenia, np. Algierczyk/Marokańczyk Mehrez Amdouni,
który wraz z terrorystami z GIA przygotowywał w 1997 r. zamach na papieża podczas jego wizyty w Sarajewie. Jeszcze podczas działań wojennych
ujawnił się konflikt pomiędzy radykałami muzułmańskimi, zwłaszcza wahabitami, a ich nieco mniej gorliwymi &#8222;towarzyszami broni" Od 1995 r.
pozostali w Bośni fundamentaliści nie raz dokonywali wielu aktów przemocy i zabójstw w stosunku do wyznawców islamu, tak zagranicznych jak i
miejscowych Bośniaków. Ludzie ci stali się czynnikiem destabilizującym region. Gojko Beric, dziennikarz czasopisma &#8222;Wyzwolenie" napisał:
&#8222;mieli być dla bośniackich Muzułmanów pomocą w opresji, a stali się ich największym kłopotem".
VII. Jak zaczęła się przejawiać rola islamu w BiH. Jak doszło do ustanowienia narodu muzułmanów? / Rozwój islamu w BiH i przyczyna nadania
muzułmanom statusu narodowości.
Początki islamizacji BiH wiązały się z podbojem przez Turcję osmańską poczynając od lat 60-tych XV wieku. Z czasem wielu bośniackich Słowian
przyjęło islam, a chrześcijańscy sąsiedzi złośliwie zaczęli ich nazywać &#8222;poturczeńcami" lub &#8222;Turkami". Jak większość ludów podbitych
przez Osmanów Bośniacy zachowali istotną odrębność. Za czasów laicyzacji Josipa Broz Tito islam na tych terenach podupadł, zresztą jak wszystkie
religie. Tito chcąc stworzyć przeciwwagę dla Serbów przyznał w 1968 r. status odrębnego narodu. W momencie uzyskania niepodległości
muzułmańskie społeczeństwo było jednym z najbardziej zlaicyzowanych i zeuropeizowanych, np. frekwencja wiernych w meczetach była jedną z
najniższych.
5. Fundamentalizm w postradzieckiej Azji Środkowej (Uzbekistan, Kirgistan i Tadżykistan). Sylwetki Abdullo Nuriego, D. Namanganiego, działalność
Islamskiego Ruchu Uzbekistanu i Hizb-ut- Tahrir al -Islami.:
I. Dokonaj omówienia problemu odrodzenia się islamu w republikach środkowoazjatyckich ZSRR w latach 70, 80 XX wieku. Jakie wydarzenia miały
na to istotny wpływ.
Lata '70 dżihad Afgański oddziaływuje na odrodzenie islamu ,wydarzenie w kotlinie fergańskiej
Lata '80 nadawanie praw prawosławnym stanowiących grupę inteligencką, by Rosjanie nie wyjeżdżali
- W odrodzeniu się islamskiego fundamentalizmu swój udział miał także Związek Radziecki, kiedy to w 1979 roku dokonał najazdu na Afganistan. To
wydarzenie, jak mało które zjednoczyło świat arabski w walce z ,,niewiernym najeźdźcą''. Wówczas ochotnicy z całego islamskiego świata zjechali się
do Afganistanu, aby chronić ten kraj przed ,,bezbożnym komunizmem''. Świat islamski zjednoczył się wtedy wokół jednej idei i nie było wtedy ważne,
czy bojownik pochodzi z Afganistanu, Jemenu, Arabii Saudyjskiej czy Egiptu. Mudżahedini, ludzie tam zostali osiedlili się, etc.
Co współgrało z odrodzeniem islamu?
-dojście do władzy Gorbaczowa
-pomoc USA
-budzi się świadomość narodowa, a ona łączy się z językiem ojczystym który idzie w parze z religią
-powrót do korzeni
-.
Odradzanie się form religijności ludowej nastąpiło już w okresie pieriestrojki, a potwierdzenie więzi własnego społeczeństwa z islamem było w
państwach Azji Centralnej formą nacjonalistycznej reakcji elit na długotrwałą dominację kultury rosyjskiej.
-.
Wsparcie udzielane islamowi i demokratyzacja postradziecka sprzyjały powstawaniu radykalnych partii politycznych, wykorzystujących islam
jako ideologię polityczną.
- Iran 1979,( spod ucisku w tym wypadku wsch, a nie Zach )
II. Ugrupowania i liderzy w Azji Śr. Omów na konkretnych przykładach
Islamski Ruch Uzbekistanu i Hizb Ut-Tahrir, prowadzące aktywną działalność w Kotlinie Fergańskiej, położonej na terytorium trzech państw Uzbekistanu, Kirgistanu i Tadżykistanu. Autor podważa stereotypy, rozpowszechniane przez siły bezpieczeństwa państw regionu, iż większość
członków Hizb Ut-Tahrir nie ma nawet wykształcenia średniego. W tym celu autor wykorzystuje unikalne materiały opublikowane przez rosyjską
organizację praw człowieka &#8222;Memoriał".Przyczyną popularności tej organizacji jest zła sytuacja ekonomiczna regionu (Kotliny Fergańskiej) czy
też jednostki, wskazując na licznych członków, zaliczanych do tzw. klasy średniej. Na szczególne podkreślenie zasługuje niezwykle trafna, dokonana
przez autora interpretacja popularności organizacji fundamentalistycznych. S. Zapaśnik podkreśla, że w społeczeństwach Azji Centralnej ciągle żywa
jest pamięć tradycji i nostalgia za wzorami życia istniejącymi przed rewolucją bolszewicką.W III: &#8222;Wiele czynników, a nie tylko oddalanie się
tych wzorów w czasie sprawia, że tradycyjne modele życia są coraz bardziej idealizowane (...) Wszystko to są przesłanki sytuacji, w której
zapowiadane przez Hizb Ut-Tahrir zastąpienie skompromitowanych i znienawidzonych reżimów przez powrót władzy kalifów wpisuje się w
oczekiwania wielu ludzi w społeczeństwach Azji Centralnej.
Hizb ut-Tahrir (Partia Wyzwolenia) - partia islamska o zasięgu międzynarodowym, głosząca w swoim programie odbudowę kalifatu, który by objął cały
świat muzułmański. Nawołuje do obalenia prozachodnich rządów w państwach arabskich (Egipt, Arabia Saudyjska) i prorosyjskich reżimów na
obszarze postradzieckim w Azji Środkowej. Założona w 1953 przez Taki ad-Dina an-Nabhaniego.
Islamski Ruch Uzbekistanu (uzb. Uzbekiston Islom Harakati) - fundamentalistyczna organizacja muzułmańska powstała w latach 90. w Uzbekistanie.
Jej głównym celem było utworzenie w Uzbekistanie państwa muzułmańskiego. Następnie rozszerzyła swoje plany na całą Azję Centralną, w której
miałby zostać utworzony ponadnarodowy kalifat. IRU dąży do obalenia prezydenta Uzbekistanu Isloma Karimova.
Jej założycielami byli Żumaboj Chodżajew, znany jako Żuma Namangani (obecnie prawdopodobnie nie żyje) oraz Tohir Jułdaszew, pochodzący z
Namanganu, uzbeckiego miasta leżącego w Kotlinie Fergańskiej. Obaj brali wcześniej udział w wojnie domowej w Tadżykistanie (1992-1997). Islamski
Ruch Uzbekistanu dąży do osiągnięcia swoich celów głównie metodami terrorystycznymi i militarnymi. Do najbardziej spektakularnych akcji należą
przede wszystkim tzw. kryzysy batkeńskie. W sierpniu 1999 bojownicy Islamskiego Ruchu Uzbekistanu przedarli się z Tadżykistanu do Uzbekistanu i
Kirgistanu. W rejonie miasta Batken w Kirgistanie doszło do starć partyzantów IRU z wojskami uzbeckimi i kirgiskimi. Wzięto także zakładników. Do
ponownego ataku IRU w tym samym rejonie doszło latem 2000 roku. Walki trwały do jesieni. W końcu lat 90. nasiliły się represyjne działania władz
uzbeckich wobec IRU. Jednocześnie uzbeckie formacje fundamentalistów islamskich zintensyfikowały działalność terrorystyczną. Przy czym
administracja prezydenta Karimowa wielokrotnie wykorzystywała oskarżenie o związki z muzułmańskimi terrorystami jako argument w walce z
opozycją polityczną i organizacjami niezależnymi. Władze Uzbekistanu wskazywały na działalność terrorystów islamskich jako główną przyczynę
wystąpień społecznych w Andiżanie w maju 2005.
Jednym ze źródeł utrzymania są dochody z przemytu narkotyków w regionie Azji Centralnej. Uważa się także, że IRU jest finansowany przez inne
międzynarodowe grupy fundamentalistów islamskich oraz jest związana z Al-Kaidą i Osamą bin Ladenem. W związku z tym zwalczany jest nie tylko
przez władze Uzbekistanu i innych państw Azji Centralnej, ale również przez władze Stanów Zjednoczonych (IRU jest wpisany na listę organizacji
terrorystycznych Departamentu Stanu USA).
6. Ruchy fundamentalistyczne i idea państwa wyznaniowego w Maghrebie (Algieria, Tunezja, Maroko, Libia) : 266 str.
I. Jak powstawał fundamentalizm w Algierii?
Konflikt między państwami muzułmańskimi w zachodniej Afryce a potęgami kolonialnymi nie był bezpośrednio widocznym ani powszechnym
zjawiskiem aż do ostatniego ćwierćwiecza XIX wieku. Na północy Afryki natomiast francuska okupacja Algierii rozpoczęta w 1830 szybko
doprowadziła do konfrontacji i krwawej wojny. Głównym wodzem ludności muzułmańskiej w tym kraju stał się, po wyeliminowaniu tureckich bejów,
syn przywódcy sufickiego zakonu KADRYTÓW, tego samego który odegrał tak ważną role w historii świętych wojen w zachodniej Afryce.
Emir Abd al-Kadir przewodził św wojnie przeciw Francuzom. Usprawiedliwiał ją okrucieństwem francuskich najeźdźców penetrujących cały kraj oraz
brakiem jakichkolwiek podstaw prawnych czy dynastycznych, które mogłyby usprawiedliwić ekspansję kolonialną. Poparcie i pomoc ze strony
uczonych i wodzów pn Afryki nie było dla niego jednak zbyt duże. Tylko władcy Maroka udzielili mu znaczącej pomocy. Pozycja al-Kadira w zakonie
pozwoliła mi na ogłoszenie dżihad, ale potrzebował on jeszcze pozytywnej opinii ze strony duchownych. Chodziło mu przede wszystkim o to by uznać
współpracę z francuskim najeźdźcą za odstępstwo od świętych zasad islamu, co automatycznie wiązałoby się z surowymi karami. Otrzymał taką fatwe
od marokańskiego szejka, który wskazywał w niej też na konieczność emigracji muzułmanów (hidżra), gdy zostaną poddani prześladowaniom poza
terytorium pozostającym we władzy prawowiernych emirów. Nie udało mu się na długo powstrzymać naporu francuskiego, jednak dowódca wsch
Algierii uznał po pewnym czasie władzę Kadira i w 1837 podpisano traktat, jednak wkrótce doszło do jego zerwania i wznowienia walk. Francuskie
wojska systematycznie masakrowały, grabiły i niszczyły. 1843 ostatecznie przegrał wojnę. Wojna w jego wydaniu miała cechy czysto obronnej i nie
było wcale jej celem zbudowanie islamskiego państwa wyznaniowego. Element religijny był b ważny, ale ważniejsze było to, że był on przywódcą
plemiennym. Następnie było wiele innych powstań antyfrancuskich, min 1871 gdy religijne bractwo Rahmanija ogłosiło świętą wojnę.
II. Islamskie ruchy radykalne na obszarze Maghrebu. Omów na przykładzie Libii i Algierii w XIX i XX wieku
LIBIA (Wielka Arabska Libijska Dźamahirija (państwo ludu-termin stworzony przez Kadafiego) Ludowo-Socjalistyczna)
- do początku XX wieku Maghreb pod panowaniem Tureckim
- 1911-1912 opanowanie tych terenów przez Włochy - nazwa kolonii LIBIA ( pokonanie militarne Turków, ale Włosi musieli przez lata walczyć z
plemionami arabskimi i berberyjskimi i sektą SANUSIJJA ( wpływy na pn-wsch oraz w Afryce Środkowej)
- 1933- władzę obejmuje zwolennik zbliżenia z UK Sajjid Idris
- 1940-43 teren walk aliantów(brytyjczyków, francuzów, amerykanów) i państw osi (Włochy , Niemcy)
- 1942-47 protektorat brytyjsko-francuski,
- 1947 Idris rozpoczyna z pomocą UK mozolny etap budowania jedności libijskiej
- 1951 Niepodległość Libii - Zgromadzenie Narodowe powołuje Federacyjne Królestwo z Idrisem I na czele
- kraj był częściowo przygotowany do niepodległości
- niewielki związek pomiędzy poszczególnymi regionami - lokalne animozje, separatyzm,
- odkrycie złóż ropy - potencjalne szanse dla rozwoju i inwestycji, zwiększenie obecności UK i USA - bazy wojskowe, prozachodnia polityka (mniejszy
zapał do idei wojny z Izraelem i poparcia dla Egiptu w wojnach 1956, 1967)
- do 1969 Idris zbudował typowo autorytarny system władzy ( pomimo istnienia parlamentu ani posłowie, ani prawnicy czy duchowni muzułmańscy nie
mieli prawa sprzeciwu)
- postępujące rozwarstwienie materialne społ - wybuchy konfliktów społecznych &#8216;60
- infiltracja wpływów programu panarabskiego oraz idei socjalizmu - NASERYZM
- 1 IX 1969 Rewolucja Al.-Fatih - Organizacja Młodych Oficerów (główna postać - Muammar KADAFI - wpływ na jego poglądy wywarł Naser
wzywający do jedności arabskiej i głoszący hasła rewolucji społecznej, w szkole średniej założył tajne stowarzyszenie mające na celu obalenie Idrisa I,
którego uważa za narzędzie Brytyjczyków, w 1963 szkoła wojskowa, szkolenie w UK, plan przewrotu)- dwie grupy spiskowców wojskowych
rozpoczynają działania w Trypolisie i Benghazi przejmując w bezkrwawy sposób pałace królewskie, budynki rządowe, koszary, król za granicą, już nie
powróci do kraju, abdykuje. Młodzi Oficerowie tworzą Radę Rewolucyjną, która formułuje gabinet cywilny pod przewodnictwem
Mahmudaal-Maghrebiego. Kadafi pułkownikiem, podjęto inicjatywy przeobrażenia ustrojowego kraju:
- wprowadzenie ustroju socjalistycznego na wzorcach egipskich
- Islam religią państwową, przestrzeganie zasad Koranu
- nawiązanie współpracy z Ruchem Państw Niezaangażowanych
-walka z kolonializmem i rasizmem
- szeroki program robót publicznych, podniesienie poziomu płacy minimalnej,
- zaprzestanie nauki angielskiego w szkołach i forsowanie arabizacji - napisy, afisze ogłoszenia wyłącznie w języku arabskim
- wrzesień '69 nacjonalizacja zagranicznych banków
- grudzień '69 tymczasowa konstytucja- Libia wolną demokratyczną republiką
- początek '70 Kadafi premierem i MON,
- marzec '70 USA i UK opuszczają bazy wojskowe,
- konfiskata majątków wspólnot włoskich i żydowskich
- '70 nacjonalizacja wszystkich firm dystrybucji wyrobów ropy naftowej
- założenie Arabskiego Związku Socjalistycznego - jedyna legalnie działająca siła polityczna
- lipiec '72 rezygnacja Kadafiego z premierostwa i Mon, zachowanie kluczowego stanowiska przewodniczącego Rady Rewolucyjnej i naczelnego
dowódcy sił zbrojnych
- kwiecień '73 - Kadafi &#8222;rewolucja w kulturze" - ścisła wierność islamowi, zawieszenie &#8216;reakcyjnych' praw, kampania przeciw biurokracji
i korupcji, &#8216;komitety ludowe' złożone ze studentów i robotników zajmują gospodarstwa rolne, agendy rządowe, redakcje gazet
- 1971 powstało Towarzystwo Krzewienia Islamu- celem propagowania islamu na wszystkich kontynentach
- 1972 - zacieśnienie stosunków z ZSRR
- 1975 Zielona Książka - Kadafi - podstawa ideologiczna Libijskiej Dżamahiriji, łącząca w sobie zasady socjalizmu arabskiego, islamu i przemyśleń
Kadafiego Tzw. Trzecia Teoria Światowa mająca być alternatywą dla komunizmu i kapitalizmu, ( krytykował system partyjny, marksistowska idee walki
klas, zanik pieniądza i zysku - czasu na to trzeba, opowiadał się za poszanowaniem różnorodności wielu odłamów społeczeństwa, referendum jest
fałszywe i niewiarygodne, powstały kongresy ludowe w których zasiadali wszyscy dorośli obywatele, wyższość rodziny nad państwem - w warunkach
3go świata państwo jest abstrakcją); pewne warunki rozwoju sektora prywatnego i drobnego handlu zostały stworzone dopiero w 1990,
- Kadafi popierał terrorystów,
- 1977 proklamacja Libijskiej Arabskiej Dżamahiriji Ludowo Socjalistycznej
Od 1969 islam religią uprzywilejowaną, zakaz spożywania alkoholu, prostytucji, gier hazardowych, przywrócenie kalendarza muzułmańskiego,
nacisk na wysoką pozycję muftiego jako najwyższego autorytetu religijnego, rozbudowano sieć meczetów i szkół koranicznych, Koran i sunna
lekturami obowiązkowymi, reforma prawa zgodnie z szariatem.
- była to forma osobistych rządów pułkownika, ani duchowni ani radykalne środowiska islamistów nie zdominowały władzy pułkownika, władza
świecka i religijna była skupiona w rękach Kadafiego czyniąc zeń nowego kalifa; polityka zagraniczna - kurs antyzachodni, Izrael wrogiem, próby
integracji z krajami arabskimi (Egiptem, Syrią, Sudanem) pod hasłem naseryzmu i panarabizmu,
- po 1982 stosunki z Polską Towarzystwo Libijsko-Arabsko-Polskie
- 1986 zaostrzenie stos z zachodem - produkcja broni chemicznej i biologicznej, - 1988 Kadafi uznany za jednego z najniebezpieczniejszych ludzi
świata, sankcje gospodarcze, poparcie dla Husajna, przegrana wojna w Czadzie spowodowały kryzys gospodarczy, spadek dochodów z ropy, izolację
na arenie międzynarodowej; od 1999 Libia wiele kroków uczyniła by polepszyć wizerunek kraju, potępienie ataków na WTC, poparcie ataku na
Afganistan, w 2003 rząd zrezygnował ze starań na zdobycie broni masowego rażenia,
ALGIERIA:
Maghreb - (z arabskiego zachód) - określenie stosowane przez Arabów w stosunku do regionu północno-zachodniej Afryki, powstałe w czasie
ekspansji arabskiej w średniowieczu. Nazwa ta przyjęła się również w językach europejskich i odnosi się obecnie do Maroka, Algierii, Tunezji, czasem
także Libii.
Obecnie islam wyznaje 40 proc. mieszkańców Afryki, podczas gdy chrześcijaństwo 32 proc, a religie tradycyjne 28 proc. Do najbardziej
zislamizowanych należą kraje Maghrebu, strefy Sahelu (od Senegalu po Sudan), Somalia oraz nadmorskie rejony Kenii i Tanzanii. Afrykański islam
jest bardzo zróżnicowany. Mamy tam bardzo skrajny, uciekający się do terroryzmu, islam Algierii i Libii Kadafiego, dość &#8222;liberalny" i
otwarty islam tunezyjski. Niezwykle ciekawy jest z kolei tzw. &#8222;czarny islam" (obejmujący obszary Sahelu i Sahary, Afrykę Wschodnią i
Zachodnią) w którym dogmaty i obrzędy islamu łączą się z wierzeniami animistycznymi (np. wiarą w duchy przodków) i rodzimymi rytuałami
magiczno-religijnymi. Ten ostatni typ islamu pokrywa się zresztą w dużej mierze z obszarem występowania kultury Bantu, która była bardzo pokojowa,
oparta na zasadzie współpracy i współdziałania. Afrykański islam wykazuje też dużą elastyczność, lepiej niż chrześcijaństwo adaptując lokalne
obyczaje (np. poligamię), czy gdy nie zmusza kobiet do noszenia zasłon.
W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat ekspansja islamu w Afryce nabrała gwałtownego przyspieszenia. W krajach, gdzie miał on dotychczas
porównywalną liczbę wiernych z innymi religiami, zaczął wielokrotnie zdobywać dominację, pojawiając się jednocześnie w regionach, w których
dotychczas niemal nie występował. Nie byłoby to może wielkim problemem gdyby nie fakt, że gros nowych konwersji na islam jest dziełem
wahhabitów - najbardziej fundamentalistycznego i agresywnego odłamu tej religii.
ALGIERIA
Rozwój fundamentalizmu islamskiego rozpoczął się w Algierii w 1962 roku, kiedy odzyskała ona swoją niepodległość. W 1965 roku po wojskowym
zamachu stanu rządy objęła Rada Rewolucyjna z Huari Bumedienem na czele. Realizowane liczne reformy rolne oraz nacjonalizacja przemysłu
spowodowały pogłębianie się kryzysu gospodarczego, a w latach 80- tych nasilenie się konfliktów wewnętrznych. Wówczas dokonała się aktywizacja
fundamentalistów islamskich. Nowa demokratyczna Konstytucja ustanowiona w 1989 roku spowodowała chaos polityczny, a na arenę ogólnokrajową
wkroczył Muzułmański Front
Ocalenia (FIS). Uzyskując ogromne poparcie wśród społeczeństwa wygrał w 1990 roku wybory lokalne i regionalne. Pod naciskiem świata
zachodniego wybory zostały anulowane przez sprawujących w Algierii władzę wojskowych, którzy od 1992 roku ponownie przejęli pełnię władzy.
Odsunięcie od władzy zwolenników "muzułmańskiego wyzwolenia'' Algierii nie zakończyło działalności fanatyków religijnych. Kraj pogrążył się w
wyniszczającej wojnie domowej, podczas której terroryści islamscy rozpętali falę terroru, dokonując serii masakr na ludności wsi i małych miasteczek
oraz zamachów w wielkich miastach. Odpowiedzią władz były
krwawe represje. Konflikt, w którym życie straciły dziesiątki tysięcy ludzi trwa nadal, choć stracił nieco na swej intensywności.
Równolegle na terenie Arabii Saudyjskiej rozwijała się Hizb ut-Tahrir - Partia Islamskiego Wyzwolenia. Wraz ze swoim programem w błyskawicznym
tempie rozprzestrzeniała się ona we wszystkich krajach muzułmańskich Bliskiego Wschodu, dotarła także do Afryki. Postulaty Hizb ut-Tahrir przyjęły
radykalne grupy w Libii, Sudanie, Tunezji oraz Algierii.
Algierscy działacze Partii Islamskiego Wyzwolenia dążą do wprowadzenia rządów szariatu w ,,ummie'' społeczeństwie muzułmańskim, oraz
rozszerzania ummy na cały świat. W konsekwencji chcą doprowadzić do zniesienia ustroju demokratycznego, który w ich mniemaniu jest degradacją
dla cywilizacji (islamskiej).
W broszurach partii o celu działalności pisze się: ,,Jej [partii] celem jest powrót na drogę
islamską i przekazanie całemu światu muzułmańskiego przesłania.
Oznacza to powrót wszystkich muzułmanów należących do Dar-ul-islam (obszar zamieszkany przez muzułmanów, tzw. Dom Pokoju) i
zamieszkujących w emigracyjnych społecznościach muzułmańskich na drogę czystego islamu, tak by wszystkie obszary ich życia były regulowane
postanowieniami szariatu [...] Partia dąży do prawdziwego ożywienia ummy poprzez oświeconą myśl. Pragnie jej powrotu do przeszłej wielkości i
chwały, by wydarła ona stery władzy z rąk innych państw i narodów, i by powróciła na należne jej miejsce najsilniejszego państwa na świecie, jak to
już było w przeszłości, kiedy rządziła światem według prawa islamu. [Partia] stara się także przywrócić ludzkość pod rządy islamskie i chce
poprowadzić ummę ku walce z kurf (niemuzułmańskie religie), jego systemem i filozofią, by islam ponownie obejmował cały świat".
Postulaty wygłaszane przez ortodoksyjnych działaczy islamskich zagrażają także gospodarce algierskiej. Stosunki dyplomatyczne rozwijają się w
mikroskopijnym tempie, a sytuacja w kraju nie prognozuje szybkich zmian rozwoju kraju. Charakterystyczne dla współczesnej Algierii są stały kryzys i
niedorozwój ekonomiczny, głębokie rozwarstwienie społeczne, anomia mas spowodowana biedą oraz brakiem socjalizacji politycznej i brakiem
oświaty oraz, co najważniejsze, fasadowość systemów partycypacji politycznej sprawiająca, i w
świadomości społecznej pozbawionej kultury politycznej, kształtuje się zredukowana do wymiaru ideologii religia.
Algieria, borykając się z problemem fanatyzmu religijnego, ma ogromne trudności z przełamaniem stereotypu kiepsko rozwiniętego państwa
afrykańskiego. Pomimo pokojowej integracji i aktywnej działalności międzynarodowej, wciąż ciągnie za sobą brzemię katastroficznych wizji
fundamentalizmu islamskiego.
GIA (Zbrojna Grupa Islamska) - organizacja działająca w Algierii, jej przywódcą jest Jamal Zituni. Organizacja walczy o przekształcenie Algierii w
państwo wyznaniowe, oparte na regułach Koranu. Jako swoich przeciwników traktuje nie tylko wojsko i policję lecz również nauczycieli, dzieci
uczęszczające do laickich szkół, dziennikarzy. W wyniku jej działania śmierć poniosło w ostatnich latach 40 nauczycieli, ponad 100 uczniów, prawie 50
dziennikarzy i pisarzy. Ofiarami terroru GIA są również cudzoziemcy. Od września 1995 roku zginęło ich około 120, w tym ponad 40 Francuzów.
Terroryści z tej organizacji zwalczają również konkurentów z Islamskiej Armii Ocalenia. GIA zamordowała jej przywódcę Madaniego Merzoga.
Ta algierska organizacja, będąca skrajnym skrzydłem ruchu islamistycznego, nosi też arabską nazwę el-Djama'a el-Islamia el-Mosaleha lub francuską
Groupe Islamiąue Armee (GIA). Swe działania rozpoczęła w grudniu 1992 roku. Atakuje wszystkich przeciwników prawa islam&#172;skiego, w tym
także przedstawicieli algierskiego aparatu władzy, dzien&#172;nikarzy, intelektualistów, urzędników, &#8222;nieskromne" kobiety, chrześcijan i
obcokrajowców. Licznymi ofiarami tej grupy są cywile. Celem GIA jest ustanowienie na terenie Algierii republiki islamskiej. Liczeb&#172;ność tej grupy
jest oceniana na około 20 000-25 000 członków. Jeden jej najbardziej aktywnych odłamów stanowi tzw. falanga, zwana Ahouel. Przywódcami
organizacji byli m.in. imam Mostafa Bouiali, Dja-mel el-Zitouni (od września 1994 roku do czerwca 1996 roku), potem Antar Zurabi (zabity w roku
1997), jak też Gusmi Szerif i Said Mekhlufi49.
W ostatnich latach Zbrojna Grupa Islamska przeprowadziła serie bardzo brutalnych ataków terrorystycznych, głównie w algierskich wsiach; były to
istne masakry - zabijano setki cywilów. Poza tym od zapoczątkowania tej kampanii terroru we wrześniu 1993 roku, członko&#172;wie organizacji zabili
także ponad stu Europejczyków. Oprócz zwy&#172;kłych morderstw stosują również zamachy bombowe (głównie bomby w samochodach) i porwania
(ofiary porwań są potem najczęściej bru&#172;talnie mordowane)50. W grudniu 1994 roku czterech terrorystów z GIA porwało samolot linii Air France
na lotnisku w Algierze. Żądali najpierw uwolnienia swoich przywódców wiezionych w algierskich więzieniach, potem umożliwienia im jedynie przelotu
do Paryża (później wyszły na jaw ich plany - zamierzali wysadzić samolot nad miastem w &#8222;prezencie gwiazdkowym" dla mieszkańców stolicy
Francji). Na lotnisku w Mar&#172;sylii, podczas międzylądowania, samolot został odbity z rąk terrory&#172;stów przez francuską jednostkę
antyterrorystyczną GIGN51. Ostatnio brak było informacji na temat działalności tej grupy; można więc przy&#172;puszczać, że chwilowo pozostaje w
&#8222;uśpieniu" i przygotowuje się do następnych zamachów.
III. Geneza i rozwój ruchów radykalnych w Algierii wymień organizacje i ich przywódców
IV. Rozwój radykalnych ruchów fundamentalistycznych w Algierii w latach 90. XX wieku. Osoby/ugrupowania, które chciały utworzyć republikę
islamską. Omów na konkretnych przykładach.
7. Fundamentalizm muzułmański w Afryce Zachodniej (Senegal, Mali, Rep. Gwinei, Niger, Nigeria). Geneza, sylwetki ważniejszych rzeczników
&#8222;świętej wojny" i ich działalności, Ważniejsze sekty (ahmadijja, Tidżanija, muridowie, itp.).:
I. Fundamentalizm islamski - Indie i Afryka Zachodnia (gł ugrupowania, przedstawiciele) w czasach nowożytnych (plus przekrój historyczny)
-&#8222;Muridiyyah" jest społecznością muzułmańską w Czarnej Afryce, założoną przez Cheikha Ahmadou Bambę. W Senegalu istnieją także inne
społeczności religijne, jak Qadriyya, Tijaniyya, Layennes i in. Jednak tylko Muridiyyah, podobnie jak i Layennes mają charakter rdzennie senegalski,
pozostałe są pochodzenia arabskiego. Islam dotarł do Senegalu i do regionu rzeki Senegal w XI wieku. Cheikh Ahmadou Bamba przyszedł na świat w
1850 roku Pochodził z rodziny bardzo religijnej i szanowanej. Rodzice Ahmadou Bamby bardzo wcześnie zauważyli u syna wrodzone cechy, które
przejawiły się w jego skłonności do pobożności, dewocji, medytacji oraz moralnego postępowania, nie tolerującego rozrywki, nieprzyzwoitości i
grzechu. Wszędzie, gdzie przebywał w trakcie swoich studiów, zauważano jego niezwykłą perfekcję spirytualną. Był doskonałym znawcą Koranu,
nauk religijnych, gramatyki, retoryki i in. Ahmadou Bamba jest autorem wielu prac i opracowań w zakresie nauk religijnych, edukacji oraz wychowania.
Powstanie społeczności &#8222;Muridiyyah" warunkują różne etapy. Każdy z nich cechują specyficzne sposoby wpisania się w przestrzeń, odmienne
relacje ze światem zewnętrznym oraz formy akumulacji finansowej i produkcji gospodarczej. Pierwszy etap, to faza inicjacyjna i formowania
&#8222;Tariqa" &#8222;Muridiyyah", Voie (Droga). W języku arabskim termin &#8222;Tariqa" jest używany dla określenia bractwa. Oznacza
&#8222;drogę i regulamin życia". Według Fedinanda Dumonta, &#8222;Tariqa" - &#8222;początkowo oznaczała metodę psychologii moralnej, mająca
na celu praktyczne prowadzenie indywidualnego powołania; następnie stała się ogółem rytuałów treningu duchowego, zalecanych w przypadku
wspólnego życia w różnych bractwach islamskich. Te rytuały polegają na wymogu wypełnienie typowych obowiązków islamu, ale także specjalnych
przepisów poszczególnego bractwa. Przepisy określa Koran, Sunna (tradycja wywodząca się od proroka Mohammeda) albo działania i wypowiedzi
założyciela bractwa". Ahmadou Bamba, założyciel &#8222;Muridiyyah", należy do kierunku sufizmu, zwanego mistycznym, proponuje symboliczną lub
alegoryczną interpretację tekstów sakralnych. Bada i utajniony sens tekstów. Ahmadou Bamba założył &#8222;Muridiyyah", pierwsze bractwo
&#8222;Sufi", wywodzące się z czarnego środowiska afrykańskiego. Posiada on specyficzny charakter lokalny. C. A. Di&#232;ye określił tę drogę w
sposób następujący: &#8222;Cheikh inauguruje w taki sposób nową erę w historii islamu i człowieka czarnego. Rzeczywiście, czarna ludność
Senegalu musiała zazwyczaj jeździć do Mauretanii w poszukiwaniu nauczycieli duchownych. Ale Cheikh Ahmadou Bamba odwrócił rolę, będąc
pierwszym czarnym przywódcą duchowym, za którym tłumnie szła ludność rasy białej, udowodnił, że wszyscy ludzie mają jedną duszę i pokonują
siebie tylko przez bojaźń bożą, którą ofiarowują ich stwórcy." Droga &#8222;Muridiyyah" Ahmadou Bamby jest prosta, główne zasady, na których się
opiera to modlitwa, praca i pokora. Właśnie to powoduje, że &#8222;Muridiyyah" jest w zasięgu każdej istoty ludzkiej, przedstawiciela rasy białej i
czarnej. Kryteria integracji drogi &#8222;Muridiyyah" mają trzy wymiary: emocje mistyczne, będące motorem wszelkiego szlachetnego czynu i
wszelkiej działalności kolektywnej, praca indywidualna na rzecz konstrukcji społecznej i wreszcie permanentna solidarność pod przewodnictwem
wielkiego przewodnika.
Centrum &#8222;Muridiyyah" - to święte miasto Touba (&#8222;Touba" oznacza &#8222;wielkie dobro"), położone 200 kilometrów od Dakaru.
- bractwo kadirijja - dotarła do Afryki Zachodniej w XV wieku, jej początki wiąże się z osobą Abd al-Karima al-Maghilego, jednak umocnienie i
rozpowszechnienie bractwa dokonało się w XVII wieku przez uczonych z rodu Kunta. Z miasta Mabruk założonego przez nich w 1720 r. idee Abd
al-Kadira al-Dżilaniego (kalif który wypowiedział dżihad francuzom w Algierii)
- bractwo tidżanijja Rozwój Tidżanijji w Senegalu jest zasługą głównie trzech postaci: Al-Hadżego' Malika Si (1854-1922), Abdulaje'a Niassa
(1840-1922) oraz jego syna Ibrahima Niassa (1900-1975), przywódcy bractwa na obszarze Afryki Zachodniej. &#8222;Podczas jednej z wizji Ibrahim
Niassa miał otrzymać dar szczególnej łaski (arab. fajcla) od Boga, dzięki czemu zapoczątkował nowe odgałęzienie bractwa znane jako społeczność
obfitej łaski (arab. Dżama'al al.-Fajda). Wedle jego nauk dar bożej łaski przekazywany jest za pośrednictwem szajchów i umożliwia poznanie prawdy
absolutnej. Szajch udziela jej ludziom nieoświeconym, przyczyniając się w ten sposób do masowego zbawienia. Według Niassa łaska, której źródła
tkwią w Koranie, manifestuje się poprzez Tidżanijję. Jest ona zatem społecznością wybraną, albowiem boskie prawdy przekazywane są tylko jej
członkom, aby mogli powrócić do korzeni swojej wiary. Zwolennicy Niassa uznali tę doktrynę za rewolucyjną w islamie, gdyż zapewniała milionom
ludzi możliwość duchowego do&#172;świadczenia. Ruch zainicjowany przez Niassa stał się atrakcyjny, ponieważ przeczył tezie o elitarności islamu.
Niassa dawał nadzieję biednym, ekonomicznie upośledzonym i podnosił wiarę w war&#172;tość muzułmanów afrykańskich, zwłaszcza na tych
obszarach, gdzie stanowili mniejszość, np. w Ghanie. Proces wtajemnicze&#172;nia do jego ruchu i duchowego rozwoju adepta uczynił prostym i
zrozumiałym dla zwykłych ludzi, nie mających wykształcenia religijnego. Wedle jego doktryny najkrótsza droga do osiągnięcia jedności z Prorokiem
prowadzi bezpośrednio od niego i jest ot&#172;warta dla każdego muzułmanina, który pragnie dotrzeć do prawdy. Wystarczy jedynie przyłączyć się
do ruchu Niassa. Jego zwolennicy wierzą ponadto, że łaska, stanowiąca centralny element jego nauk, przejawia się nie tylko w sposób duchowy, ale
także materialny, na przykład w uzdrowieniach czy powodzeniu w interesach. Na początku lat trzydziestych XX wieku Ibrahim Niassa wysyłał
inicjatorów głównie na obszary ówczesnych kolonii brytyjskich (Gambia, Sierra Leone, Złote Wybrzeże, Nigeria), przyczyniając się do
spopularyzowania jego ruchu w Afryce Zachodniej. W od&#172;różnieniu od członków bractwa wywodzących się z tradycji Al.-Hadżdż Umara Talia,
skupionych wokół tak zwanej Tidżanijji tradycyjnej, zwolennicy Niassa w północnej Nigerii tworzą ruch określany jako Tidżanijja Reformowana.
Ruch Ibrahima Niassa stanowi najbardziej rozpowszechniony odłam Tidżanijji. Wedle niektórych szacunków liczy w Afryce Zachodniej blisko 60
milionów wyznawców. Ma też zwolen&#172;ników poza kontynentem afrykańskim, między innymi we Francji oraz w USA. Znaczne wpływy są
widoczne w północnej Nigerii, Gambii, Mali, Ghanie i Sierra Leone. Jednak najsilniejszą pozycję zdobył w Senegalu.
- ahmadijja synkretyczny ruch religijny w islamie, powstały pod koniec XIX w. w środowisku indyjskim. Jego założycielem był Mirza Ghulam Ahmad
(1835-1908), który ogłosił się mahdim i prorokiem. Według a. Jezus ukrzyżowany omdlał tylko, a potem wyruszył do Indii, gdzie nauczał. A. uważana
jest przez wielu muzułmańskich teologów za sektę heretycką. Ruch ten prowadzi działalność misyjną na szeroką skalę, jest obecny także w Polsce.
- Sajjid Ahmad Chan,
- Dżamal al.-Din al Afgani,
II. Idea dżihadu w muzułmańskich Indiach i Afryce zachodniej w czasach nowożytnych XVI-XVIII/XIX,(jacy władcy itd.)
Said Muhammad Indie XIX wiek,
Sajjid Ahmad Barlewi Indie (str 220!)
idee dżihadu wykorzystywano jako jeden z głównych instrumentów islamizacji tych terenów, w wieku XVII w Zach Sudanie prowadzono świętą wojnę
przeciwko tym plemionom, które co prawda przyjęły islam ale nie przestrzegały prawa koranicznego i nakazów.
- szejk Uthman dan Fodio (Szehu) 1754-1817 - jeden z najbardziej radykalnych ruchów; Wódz ten poprowadził zbrojnych do świętych wojen
przeciwko królestwom Habe w Pd rejonie Hausalandu w Zach Sudanie, w latach 1804-1812. Wodzowie takich wypraw nawiązywali do świętej ucieczki
hidzra i organizowali posterunki graniczne ribat. Potępiali oni oprócz praktyk państwowych i religijnych pokutujących przed przyjęciem islamu, ucisk
pewnych kręgów społ.i wszechobecną korupcję .w wyniku świętych wojen Szehu powstało nowe &#8222;imperium", kalifat Sokoto, centrum na
obszarze dzisiejszej pn Nigerii. Państwo było względnie silne ekonomicznie ale nigdy nie dysponowało stałą armią. Ważne - powstanie nowej klasy
rządzącej składającej się z duchownych muzułmańskich zmieniło pojmowanie zasady władzy i prawa islamskiego. Nacisk na likwidację analfabetyzmu
, aby ułatwić poznanie Koranu i przyspieszyć wprowadzenie prawa koranicznego, doprowadziło niemal do tego, że władza przeszła w ręce nauczycieli
szkół wyznaniowych (Partner)
- najwybitniejszy przedstawiciel islamu w Afryce zachodniej, w 1804 ogłosił świętą wojnę, której celem było wprowadzenie czystego islamu, który w
tycz czasie uległ znacznej synkretyzacji. Opierając się na tych hasłach stworzył rodzaj imperium feudalnego, obejmującego także kraj hausa, nie tyle
przez swój aktywny udział w walkach czy administracji, ile jako ideolog słynny z pobożności i głębokiej wiedzy. Był bardzo płodnym i wpływowym
pisarzem religijnym. Ta święta wojna wpłynęła na życie religijne i polityczne nie tylko obszaru dzisiejszej północnej Nigerii, ale całego regionu. Jego
dżihad prowadzony był z pozycji fundamentalistycznych. Analiza sytuacji w Afryce Zach skłoniła go do krytyki tamtejszych władców, którzy odchodzili
od islamu przejmując wiele barbarzyńskich praktyk, mających przede wszystkim na celu ograbianie poddanych. To samo dotyczyło prawa, gdzie
wciąż za dużą rolę odgrywały zwyczaje. Początkowo nie planował walki zbrojnej, chciał działać na zasadach &#8222;wielkiego dżihadu", ale nawet to
godziło w podstawy polityczne państwa. Może właśnie, dlatego jego poglądy zyskiwały coraz większą popularność. Rozmaite gr społeczne i etniczne
przyłączały się do niego, czasem mając całkiem partykularne cele, ale w zasadzie zgodne z ideologią oczyszczenia islamu, Władcy nie byli skorzy
dobrowolnie zrzec się swoich przywilejów toteż Usman postanowił chwycić za broń. Do jego decyzji miały się przyczynić senne wizje w których
prorok Mahomet jak i eponim bractw mistycznego kadrijja Abd al. KAdir alDżilani zalecali mu taką właśnie drogę. Stopniowo następowała Islamizacja
sąsiednich państewek , jednak możliwości jakie dawała władza sprawiły że poszczególni władcy szybko zapomnieli o swoim głównym celu, a system
zarządzania stał się mieszanką zasad islamu z dawnymi prawami plemiennymi.
- Hadż Umar Tal (1796-1864) nauczyciel szkoły koranicznej należącej do zakonu Tidżanija, którego korzenie znajdują się w Algierii. Inspiracja do
działań nadeszła od strony przełożonych zakonu, którzy odpowiednio poinstruowali Tala w czasie pobytu w Mekce i przekazali mu pozwolenie na
wykorzystywanie takiego samego tytułu jaki używał Szehu w Sokoto - kalifa. Nauki pobierane w wielkich centrach kulturowych i religijnych pozwalają
postawić go wyżej od innych muzułmańskich władców, gdy chodzi o wiedzę doświadczenie. Jego pojmowanie świętej wojny było o wiele bardziej
ortodoksyjne, a sama dżihad nakierowana bardziej na ekspansję i rozszerzenie granic panowania islamu niż na nowy porządek polityczny i społeczny.
Tradycja zakonów sufickich takich jak Tidżanija, żywa w otoczeniu Umar Tala, w zasadzie sprzyjała francuskiej kolonizacji. Przywódcy zakonu
sprzeciwiali się np. dżihad emira Abd al.-Kadira ogłoszonej w Algierii przeciw Francuzom. Mimo takiej postawy Tal zaatakował jednak Francuzów w
Senegalu, jednak ze względu na interesy polityczne i wojskowe. Po kilku porażkach z Francuzami swój główny wysiłek skierował przeciw ciągle
pogańskim obszarom środkowego Senegalu, w rejonie Bambara. Charyzma wodza i obietnice ogromnych łupów pozwoliły na zorganizowanie dużej
armii złożonej głównie z wojowników plemion Fulani. Ostatnie kampanie wojenne były już natomiast skierowane przeciw innym państwom
muzułmańskim. Skierował swe wojska na podbój kraju powstałego wiek wcześniej, w czasie poprzednich dżihad, do Masiny. Dwa lata po jej zdobyciu
Umar Tal został zrzucony z tronu i zamordowany przez zwolenników poprzednio panującej dynastii.
- al Hadż Mahomet al.-Ahmin - senegalski reformator, w 1885 zwracał się do Francuzów o aprobatę jego decyzji co do rozpoczęcia świętej wojny.
III. Jacy władcy Nigerii, kiedy i przeciw komu prowadzili dżihad, konkretne przykłady.
- Usman (Utman) dan FODIO j.w Jego syn Muhammad Bello i potomkowie kontynuowali tą misję aż do podboju brytyjskiego, który nastąpił w 1903
roku
- Charyzmatyczny kaznodzieja muzułmański- Malama Muhammad Marwa Maitatsine (&#8222;Złorzeczący") w mieście KANO na pn Nigerii. W 1980
roku nasiliło się zjawisko fanatyzmu muzułmańskiego - zamieszki Maitatsina, W listopadzie i grudniu nabrały one postać dramatycznego wybuchu pod
hasłem świętej wojny. Jej ogłoszenie zostało sprowokowane przez ultimatum Abubakara Rimi - gubernatora Kano, który nakazał M.Marwie na
opuszczenie miasta w ciągu 14 dni. Maitatsine zamiast podporządkować się zgromadził swoich zwolenników, gotowych za niego umrzeć (wierzyli oni
że śmierć poniesiona w ogłoszonej przez ich przywódcę wojnie otworzy drzwi do sukcesu ich bliskich a im jako męczennikom za wiarę, zapewni
miejsce w raju, Maitatsine traktowali jako człowieka wybranego przez Boga mającego cudowne moce). Yan Tatusine (zwolennicy Maitatsinego) byli
fanatykami, osaczeni w dzielnicy Jan Awaki, bronili się i zmusili do wycofania oddziały pacyfikujących ich policjantów, bez cienia strachu stawiali opór
regularnej armii. Wiele setek ludzi straciło życie z rąk bojowników świętej wojny, dzielnica została doszczętnie zniszczona, Matatsine został ranny i
zmarł (na atak serca). Po krwawm zwycięstwie sił policyjno-wojskowych nastąpiło wyłapywanie zwolenników Marwy, tym łatwiejsze gdyż posiadali
tatuaże. Po złapaniu winnych linczowano polewając benzyną i spalając. Grupy zwolenników, którym udało się uchronić przed linczem, rozproszyli się
po całym pn obszarze Nigerii i jeszcze kilka razy dawali o sobie znać (do 1984) .
IV. Działalność org. Skrajnego fundamentalizmu w Af. Zach
Senegal i Nigeria najsilniejsza krytyka zachodu, głównie w środowiskach uniwersyteckich, nowi ulemowie domagają się pełnego wprowadzenia
szarłatu dostosowując go do nowych okoliczności. w 1980 Stowarzyszenie Studentów Muzułmańskich Univ w Zarii domagało się utworzenia Republiki
Muzułmańskiej Nigerii.
8. Radykalizm muzułmański w wybranych krajach Europy Zachodniej (Francja, Niemcy, Włochy, Wielka Brytania, Holandia, Hiszpania):
I. Którzy intelektualiści ze świata islamu są szczególnie widoczni w Europie Zachodniej? Poglądy, przykłady.
Tarik Ramadan, szejk Yusuf al.-Karadaw, Zaki Badawi(UK), Abu Zajd, Adel Smith (Włochy),
9. Pakistan oko cyklonu:
I. Omów problem secesji w Bangladeszu i jej wpływ na ruchy partii muzułmańskich w Islamabadzie
Tereny obecnego Bangladeszu należały do Indii pod władaniem brytyjskim. W 1947 roku nastąpił podział na dwie części: Bengal Zachodni, który
wszedł w skład Indii oraz Pakistan Wschodni - prowincję Pakistanu. W 1970 ówczesny Pakistan Wschodni spustoszył cyklon Bhola, powodując śmierć
ponad 200 000 osób. Działania rządu pakistańskiego były niewystarczające, co spowodowało pogorszenie i tak już napiętych stosunków między nim a
Bengalczykami. Czarę goryczy przelało niedopuszczenie do objęcia funkcji premiera przez Mudżibura Rahmana, mimo że jego partia, Liga Awami,
zdecydowanie wygrała wybory. Prezydent Pakistanu, generał Yahya Khan, w porozumieniu z Zulfikarem Alim Bhutto, liderem Partii Ludowej,
udaremnił zwołanie parlamentu i bezskutecznie usiłował stłumić ruch niepodległościowy, aresztując Mudżibura Rahmana 25 marca 1971 r. i
ogłaszając stan wyjątkowy w Pakistanie Wschodnim. Zamach na demokrację przerodził się w falę krwawych represji: w ramach Operacji "Szperacz"
armia pakistańska wymordowała w delcie Gangesu ok. 1-1,5 miliona cywilów i dopuściła się bezprecedensowo straszliwej liczby ok. 200 000 gwałtów.
Mimo krwawej okupacji kraju Bengalska Wojna Wyzwoleńcza nie wygasła, prowadzona metodami partyzanckimi pod dowództwem pułkownika M.A.G.
Osmaniego. 17 kwietnia 1971 sformowany został na wygnaniu pierwszy rząd Bangladeszu. Armia indyjska wspomogła partyzantkę Bangladeszu,
wkraczając 22 listopada 1971 r. na teren Bengalu Wschodniego[1]. 16 grudnia armia pakistańska skapitulowała. Władzę przejęła Liga Ludowa, pod
przewodnictwem Mudżibura Rahmana. Przyjęta w grudniu 1972 roku konstytucja uznała świeckość, demokrację, wolność i socjalizm za filary
państwowości kraju. Założenia nowej polityki gospodarczej były wzorowane na Indiach. Tymczasem przeludnienie, korupcja i brak kapitału
zagranicznego pogłębiły kryzys gospodarczy i anarchizowały społeczeństwo. Powszechne niezadowolenie obróciło się przeciw Lidze Ludowej i
Mudżiburowi Rahmanowi, który został w 1975 roku zamordowany. Przez następne 15 lat wprowadzono rządy wojskowe, które utrzymywały cały czas
stan wyjątkowy. W czasie ich rządów prowadzono roboty publiczne i dokonano reprywatyzacji sektora państwowego. Bangladesz rezygnując ze
świeckości, zwrócił się w stronę państw arabskich. Jednak cały czas wybuchały antyrządowe demonstracje. Bezrobocie i niski poziom życia oraz
zależność od pomocy z zagranicy stały się także podłożem do nastrojów antyindyjskich, szczególnie gdy w Assamie wybuchły zamieszki skierowane
przeciwko uchodźcom z Bangladeszu. Odżył również konflikt o wody Gangesu. W grudniu 1990 roku prezydent Hossain Mohammad Ershad został
zmuszony do rezygnacji. W lutym 1991 roku odbyły się wybory, w których zwyciężyła Narodowa Partia Bangladeszu, pod przewodnictwem Khaledy
Zia.
Po wyborach w 1996 roku na czele rządu stanęła Hasina Wajed, córka Mudżibura Rahmana, przywódczyni Ligi Ludowej.
W 2001 Narodowa Partia Bangladeszu pod przewodnictwem Khaledy Zia powróciła do władzy.
Na przełomie maja i czerwca 2006 Bangladeszem wstrząsały strajki i zamieszki. Do tego doszły blokady dróg wiodących do Dhaki. W styczniu 2007
po kolejnych zamieszkach władzę objął tymczasowy rząd pod kierownictwem Fakhruddina Ahmeda. Będzie pełnił swoje obowiązki do czasu nowych
wyborów parlamentarnych, przewidzianych na 2008 rok.
II. Rola armii w Pakistanie - charakterystyczne cechy
Ma bardzo duże znaczenie bo to od jej postawy zależałoby czy teraźniejszy rząd wytrzymałby zagrożeni ze strony skrajnego islamu.
- modernistyczne dowództwo pewne swoich podkomendnych
Stephen Cohen wyróżnia 3 pokolenia oficerów;
-pokolenie brytyjskie (wytwór brytyjskiej armii)
-pokolenie amerykańskie (oficerowie szkoleni w USA, cecha charakterystyczna to hulaszcy tryb życia czyli prostytutki i alkohol)
-od roku 1971 generacja pakistańska tzw. generacja Zii , konserwatywni w swoich poglądach ,wrodzy zachodnim ideom i bardziej otwarci na religię
1995 -,,Armia nie będzie wylęgarnią radykalnych poglądów a idea rewolucji ,jakkolwiek nie będzie motywowana, będzie wśród większości oficerów
budzić wrogość''
-3% oficerów to ekstremiści
-Za rządów Zii wielu oficerów było religijnych po to by wspinać się po szczeblach kariery, teraz gdy go nie ma ich poglądy są bardziej laickie
Zakładając;
Gdyby wybuchła rewolucja , część armii poparła by ją , a część zaczęła by ją tłumić i strzelać do swoich, tego by nie chciano więc pewnie armia by nie
kiwnęła palcem i nadałaby bieg rzeczy samej sobie.
Armia walcząca;
-Starają się dogonić armię Indii, po odejściu brytyjczyków mieli dostać 1/3 amunicji , sprzętu, broni reszta miała być dla Indii. 160 obiecanych
wagonów nawet z Indii nie wyruszyło. Pierwsi rządzący Pakistanem największe pieniądze kładli na uzbrojenie armii.
a. początki to 73% PKB
b. do 59 roku to 60%
c. lata 60-te to około 49%
d. w roku 1998 to 3,2mld$ (30%)
Wyścig zbrojeń między Indiami a Pakistanem trwa. Zbrojenie to nie wszystko , mimo coraz większych nakładów na armię różnica będzie się
zwiększać bo Indie nieporównywalnie więcej wydają na armię. Oficerowie podczas walk prowadzą złą taktykę walk.
Armia politykująca;
e. 4 szefów rządu to wojskowi
Cechy wspólne; wszyscy chcieli demokracji i nie chcieli długo rządzić (ale jak już doszli do rządów było całkiem przeciwnie), obmyślili lepsze metody
zarządzania krajem. Wojskowi władali Pakistanem niemal połowę czasu jego istnienia, zaś w czasie rządów cywilów manipulowali i ingerowali w
politykę zagraniczną. Armia jest też ważnym graczem w gospodarce Pakistanu. Jej firmy wytwarzają 3% PKB.
III. Rozwój stosunków między sunnitami i szyitami w Pakistanie. Rola tej mniejszości muzułmańskiej w Pakistanie.
Po śmierci proroka w 632r. zrodziło się pytanie kto ma go zastąpić. Szyici twierdzili że ALI IBN ABI TALIB. Ostatecznie ALI został kalifem ale dopiero
jako 4-ta osoba piastująca to stanowisko. Poparcie Szyitów dla Alego leży u źródeł konfliktu z SUNNITAMI. Przez pierwsze 30 lat Pakistanu, spór nie
był duży. Już w pierwszych latach dochodziło do rozruchów zwłaszcza podczas miesiąca MUHRAMM, gdy szyici paradowali po ulicach i
demonstrowali swoją moc wiary . Do lat 80'napięcia były umiarkowane. W latach 80' główną przyczyną konfliktu było wprowadzenie ZAKATU przez
Zię. Ten podatek był w sprzeczności z ich religią. Kwestionowali też metody jego obliczania i dystrybucji. W lipcu 80'tysiące szyitów przypuściło szturm
na budynek Federalnego Sekretariatu w Islamabadzie. Byli ośmieleni wynikiem rewolucji w Iranie. Nastąpiło gwałtowne pogorszenie stosunków. Po
obu stronach pojawiły się frakcje ekstremistów , regularnie mordujące przeciwników. Początkowo szyicka TEHRIK-E -JAFRIA-PAKISTAN (TJP), po
tym jak zaczęła działać zgodnie z prawem jej miejsce zajęła SIPAH-E-MUHHMAD PAKISTAN (SMP). Z ostała ona okrzyknięta najbardziej brutalną
organizacją.
Sunnici mieli swoją;
SIPAH-E-SAHABA-PAKISTAN chcieli oni uznać szyitów za nie muzułmanów. Organizacja ta szybko się rozrastała , opierała się na poparciu chłopów
,którzy byli wykorzystywani przez szyitów. Do 94'wyrosła na największą partię w Pendżabie, uzyskali też mandat w Zgromadzeniu Narodowym. W 95'
oddzielił się od nich Basra i utworzył LASHKAR-E-JHANGVI. Zawsze był on ze swoją organizacją w niejednoznacznym związku z Sunnicką partią.
Mieli strukturę wojskową i przyznawali się do wszystkich rzeczy które robili( morderstwa bomby itp.) W 99'wzmogła swoją działalność i kampanię
militarną. Chcieli zabić Sharifa. Nie udało im się za to w ten sposób powstał front walki między rządem a sunnickimi bojówkami. Pod koniec lat
90'celem sunnitów stali się szyici na wysokich stanowiskach. Potem 3 faza dotyczyła szyitów samych w sobie(zginąć mógł każdy)np. w kwietniu 2000
roku atak na meczet szyicki.
W 2001 roku Musharaf zdelegalizował Lashkar i Sipah a SSP I TJP umieścił na liście podejrzanych o teroryzm.
IV. Omów procesy islamizacji Pakistanu za rządów generała Zia ul-Haq
-12lat umacniał rolę islamu
-religię uczynił osią swoich politycznych przedsięwzięć
Jego pierwsze wygłoszone orędzie i pierwszy postulat to ; PAKISTAN PAŃSTWO ISLAMU
1977 zmiany prawne np.; kradzież= obcięcie ręki; inne przestępstwa= chłosta
Utworzył Federalny Sąd Szariatu (miał badać i decydować które z przepisów, ustaw lub postanowień prawa są rażące z punktu widzenia Islamu.
Prawo sprzeczne natychmiast traciło ważność. Co roczna ocena urzędników zaczęła zawierać rubrykę oceniającą ich religijność i znajomość Islamu ;
Organizacje islamskie mogły swobodnie działać w jej strukturach. Awans szczególnie uzależniony od wyznania ( czasami w lotnictwie chrześcijanie
dochodzili do wysokich stanowisk za czasów Zii nie), islamizacja armii,
Gospodarka;
- zakazano &#8216;'naliczania odsetek'' zastąpiono rachunkiem zysków i strat
a. wprowadził ZAKAT (podatek w pierwszy dzień ramadanu z kont bankowych potrącano 2,5 %
b. Zakat jako jeden z V filarów Islamu
Edukacja;
-Z bibliotek usunięto nieislamskie teksty i książki.
-Urzędnicy mieli za zadanie przekonywać ludzi do tego by się modlili 5x dziennie
-W ocenach rocznych pracowników miała być też rubryczka z oceną za uczestnictwo w modlitwach
-Wspierał jedną partię JAMAAT-E-ISLAMIA (finansowo i etatowo) w zamian miał poparcie
-Kampania nakłaniająca kobiety do noszenia (nakrywania włosów)
V. Przyczyny zamachu stanu w Pakistanie w 1999r obalenie Nawaza Sharifa.
12 października 99' Shariff podjął decyzję o tym że dowództwo armii musi odejść. Krewni Shariffa obejmowali wysokie stanowiska a Musharaff się nie
nadawał bo nie był ani znajomym ani też rodziną.
Źródła decyzji:
Musharaff wiosną 99 roku wydał rozkaz pakistańskim oddziałom o przekroczenie lini kontrolnej w kaszmirze rozdzielającą armie Pakistanu i Indii.
Żołnierze wygrali , zajęli znaczne terytorium , pod względem taktycznym operacja to sukces, ale politycznym to totalna katastrofa. Protest Indii. Shariff
kazał wycofać wojska , było to niezrozumiałe dla jego armii i dla ludności pakistańskiej ponieważ byli oni przez 3 dekady faszerowani propagandą na
temat kaszmiru. Generałowie byli bardzo niezadowoleni z decyzji. Musharaf powiedział generałom że to decyzja tylko premiera, a to im się nie
podobało( Musharaf kłamał bo prawda taka była że Sharif konsultował się z Musharafem na temat tego co będzie lepsze czy zostawienie wojsk czy
wycofanie. Musharaf słowem się nie odezwał)
Pierwszy rząd Sharifa w 1993 roku został zmuszony do częściowego ustąpienia bo dowództwo straciło do niego zaufanie..
Drugi rząd Sharifaa od 1997 roku robił wszystko by umocnić swoją pozycję
-niszczył prasę
-nagradzał łapówkami wspierające go media
-sforsował poprawkę w konstytucji i trzeba było głosować teraz według dyscypliny partyjnej
-zastraszył sąd (na jego rozprawie) tłum popierający doszczętnie zdewastował sąd
-Prezydent popierał sąd a Sharifowi się to nie spodobało, więc wymienił głównego sędziego który go teraz popierał i był też za tym by prezydentowi
zabrać prawo do odsuwania rządu.
-Kolejny cel to Benazir Bhutto (były premier) dorównywał Sharifowi popularnością. Shariff zlecił 2 letnie śledztwo po którym skazano Bhutto na
więzienie za korupcję.
-Zabrał się za armie bo tam też Sharifa mieli dość (zwłaszcza Karamat). Karamat wezwał do powołania Rady Bezp. Państwa , która formalnie
zapewniłaby wpływ wojskom na decyzje polityczne. Karamat został zmuszony do rezygnacji. Sharif chciał na jego miejsce przyjaciela lecz ten nie
mógł objąć tej funkcji ponieważ nie wywodził się z piechoty. W drodze awansu został jednak dyrektorem generalnym ISI na wszelki wypadek by w
przyszłości w podobnych przypadkach można było go łatwiej wrzucić na dane stanowisko. Na miejsce Karamata powołał Musharaffa który nie był
wymarzonym kandydatem ale był lepszym niż wszyscy inni. Shariff uważał że Musharaff nie będzie w stanie zbudować sobie mocnej pozycji w
wojsku. Musharaff uważał Shariffa za niekompetentnego i otumanionego paranoika , niezdolnego do zapewnienia ojczyźnie wzrostu gospodarczego.
Musharaff z chwilą kiedy objął stanowisko zajął się armią.
Pierwszy minus zebrał po tym jak zbadał możliwości przejścia do ofensywy w Kaszmirze.
Nagle ukazały się dwa ośrodki władzy Shariff i Musharaff gdzie musiało dojść do konfrontacji.
Musharaff i generałowie myśleli o powstaniu. Shariff czuł że coś złego się dzieje wokół niego. Na ceremonii rozdania odznaczeń nie było obok
Sharifaa , Ahmeda który tydzień wcześniej stał u jego boku na podobnej ceremonii. Ahmed był kluczowym dowódzca w przypadku powstania.
Mushariff rozważał zamach stanu ale bez poparcia wysokich generałów mógł tylko pomarzyć. Zwołał wszystkich i zapytał wprost; ,,co sądzą o rządach
Shariffa?'' odpowiedź była jasna....nie radzi sobie...i tak to się zaczęło.
VI. Poglądy Jonsa na temat przyczyny nie przyjęcia się demokracji w Pakistanie strona 267 strona w OKO CYKLONU:p
VII. Jakie radykalne partie w Pakistanie, jakie role, los w 2001
-JI JAMAAT-E-ISLAMI
Jamaat-e-Islami (również pisemne Jamaat-i-Islami lub skróconą JI) jest Pakistanu najstarszych religijnych partii. JI zaliczana do czołowych i
najbardziej wpływowych ruchów islamskich revivalist i pierwsze tego typu opracowanie ideologii opartej na nowoczesnych rewolucyjnej koncepcji
islamu we współczesnym świecie.
JI intelektualne inspiracje pochodziły głównie z myśli Maulana Sayyid Abul a'la Maududi, który wraz z wielkim poeta myśliciel Dr Mohammed Iqbal,
ustawić tempo współczesnej myśli muzułmańskiej w Azji Południowej subkontynentu. JI powstała w Lahore w dniu 26 sierpnia 1941 (w tym dniu
Kalendarz islamski wynosiła 2 Sha'ban, 1360 AH).
Początkowo kibice są sortowane pamiętając o stopniu ich zaangażowania w partii. Hierarchii spowodowało, że zaczął się u dołu z sympatycy
(hamdard), a następnie oddziale (mutaffiq), a zakończył z użytkowników (arkan). Pierwsze dwie kategorie rolę odegrał żadnej urzędowej prócz służąc
jako basen, z którego zostały wyciągnięte nowych członków oraz pomoc w JI przekazywał wiadomości. Wszystkich kategorii pracowników
przewidzianych (karkuns) zatrudnionych przez stronę do pełnienia funkcji politycznych i administracyjnych. Filie tych, którzy byli cieszy islamskiego
porządku i poparł JI, ale nie byli członkami. Były one jednak pod nadzorem JI i były organizowane w kręgach i klastrów. Filie stał wyższy w hierarchii
niż sympatycy.
Z założenia Pakistanu z dnia 14 sierpnia 1947 roku, w JI był również reorganizacji. Został on następnie podzielić na dwie niezależne organizacje,
Jamaat-i-Islami i Pakistanu Jamaat-i-Islami Hind. Oprócz tych dwóch organów, JI miały i nadal mają autonomiczne istnienie w posiadaniu indyjskiego
Kaszmiru. W Sri Lance, JI zostało powiedziane, że działa na własny rachunek zależny zakładu. W połowie 1970s, Jamaat-i-Islami Bangladeszu
została reaktywowana także jako niezależny ruch. Choć wszystkich pięciu organizacji pod nazwą Jamaat-i-Islami pracy zasadniczo podobne cele i
mają identyczne podejście ideologiczne, nie ma żadnego powiązania organizacyjne pomiędzy nimi. Każdy działa niezależnie i rozwijał swoje
programy.
W jej wysiłkach na propagowanie myśli i islamskie do pracy za przyczyną muzułmanów na całym świecie, JI rozwiniętych i braterskiej utrzymuje
bliskie stosunki z islamskich ruchów i misje pracujących w różnych krajach i kontynentach. W Akhwan-al-Muslimeen w świecie arabskim, przepływ
pracy w krajach północnej Afryki, Hammas w Palestynie, Rifah w Turcji, Hizb-e-Nehdat-e-Islami, Tadżykistan, Ma'Shoomi w Indonezji, muzułmańskich
Ruchu Młodych i Partii Islamskiej Malezji, To'iah al-al Islamia w Kuwejcie i Katarze i Al-Jamaat-e-Islamia Libanu, mają ideologiczne i praktyczne na
poziomie kontaktów z JI Pakistanu.
W celu pozbyć wspólnoty, co to uznane za odbiegające zachowanie, JI prowadziły kampanię w 1953 roku w stosunku do wspólnoty Ahmadiyya w
Pakistanie, które spowodowało śmierć około 2000, wniesione w dniu stanu wojennego reguły w Delhi, a Gubernator generalny doprowadził do Gulam
Mohammad oddalenie Gabinet federalny. Anty-Ahmadiyya ruch spowodował w 1974 roku w rachunku pomyślnie pilotowany przez Zgromadzenie
Narodowe, a następnie przez premiera Zulfiqar Ali Bhutto uznającej Ahmadiyyas nie-muzułmańskich mniejszości.
W JI poglądy na Islamization ograniczone i uczestnictwa w życiu politycznym sprzeciwiały przez tych ludzi, którzy widzieli w stronę platformy religijne,
jak propagowanie dyktatury. Kwestia, czy był JI partii politycznej lub organizacji pracy, aby obalić legalnych procesów politycznych została
podniesiona w sądach. Sąd Najwyższy ostatecznie zdecydował w przychylność JI jako zgodne z prawem organizacji politycznych. Widoczne w życiu
politycznym od niezależności, JI była dominującym głosem dla interesów z Ulama w dyskusjach prowadzących do przyjęcia pierwszej konstytucji
Pakistanu. JI w opozycji uczestniczyło w polityce od 1950 do 1977 roku.
Na podstawie strony Chief Tufail Muhammad Mian, w JI poparł Zia reżimu Islamization programu, ale z clashed go w 1984 r. decyzji w sprawie
zakazu stosowania związków studenckich, ponieważ zakaz ten wpłynął na stronę studenta skrzydło, w Jamiat-i-Tulaba-i-Islam (Islamska Society of
Students). W Jamiat-i-Tulaba-i-Islam stał się coraz bardziej wojowniczy i były zaangażowane w starcia z innych grup studenckich na uczelniach
Pakistanu. Pretenduje studenckich działaczy, podtrzymujące kwestii religijnych, mają flockowymi do Jamiat-i-Tulaba jako środków mających wpływ na
krajową politykę. W Jamiat-i-Tulaba-i-Islam był również głównym źródłem nowych rekrutów na JI. Sądzi się, że jedna trzecia JI liderzy pochodzą z
Jamiat-i-Tulaba-i-Islam. W JI przewiduje stan regulowane przez prawo islamskie i sprzeciwia Westernization - w tym kapitalizm, socjalizm, a takie
praktyki jako odsetek bankowych, kontroli urodzeń, zrelaksowany i obyczaje społeczne.
W JI wpływ został znacznie większe niż pokazano w ankietach sugeruje. W 1986 roku, na przykład, dwóch senatorów JI pomyślnie pilotowany
kontrowersyjnego Shariat Bill przez Senat, mimo że nie stały się prawie w tym czasie. Oprócz tego przepływu studentów rekrutów z
`Jamiat-i-Tulaba-i-Islam w JI stworzył nowy blok islamskiego wyborców. Poprzez Jamiat-i-Tulaba, w JI jest pozostawić roboczego stały znak na
orientację polityczną tego kraju przyszłych liderów. Jednakże, Pakistanu została elektorat odporny na uczynienie religii główny czynnik w określaniu
rządzenia. W 1990 r. JI był ważnym elementem w IJI ale jednak wygrał tylko cztery miejsca. Ponadto, w wyborach krajowych z 1993 r., w
Islamization czynnikiem była jeszcze bardziej wyciszony, ponieważ partie religijne, spearheaded przez JI, nie zostały dostosowane do dwóch
głównych contenders, z PML (N) i PPP. W JI i jego politycznym parasolem grupy, Islamski Front Pakistanu, uchwycone tylko trzech miejsc w
Zgromadzeniu Narodowym.
-JUI JAMAT ULEMA-E ISLAMI
Zpalecze to obszar Beludżystanu i (NWFP) kontroluje dużą ilość Medres o radykalnym nastawieniu. Przez długi czas była wstrząsana wewnętrznymi
podziałami . Pod koniec lat 90'wspierała Afgańskich Talibów, a jej obecny i najważniejszy lider FAZLUR REHMAN słynie z ostrych antyamerykańskich
wypowiedzi. Partia wiejska ,głosi hasła rewolucji islamskiej.
c. chce prawodastwa szariatu
d. założyciel to Maududi
e. wewnątrz panuje surowa dyscyplina
f. mimo że dobrze zorganizowana pozycja jej jest marginala
-JUP JAMAT ULEMA-E-PAKISTAN
-Powtarzające się klęski wyborcze doprowadziły do tego że liderzy są za tym by partia działała jako grupa nacisku niżeli partia polityczna sama w
sobie.
VIII. Współczesne ruchy odśrodkowe w Pakistanie.
MOHADŹIROWIE- uchodźcy z Indii, przybyli do Pakistanu do SINDHU
SINDHOWIE- rodzeni obywatele Sindhu
[M] Przypadek nacjonalistów sindhijskich jest dość oczywisty; Uważają żę sindh należy do nich więc oni tam powinni rządzić. Nacjonalizm Mohadżirów
wyjśnić trudniej Przybywając do Pakistanu nie stanowili tamtejszej grupy etnicznej. Pochodzili z różnych stron Indii.Byli dobrze wykształceni i uważali
że mają coś do zaoferowania tworzącemu się państwu.Cieszyli się żę będą mieli swój udział w tworzeniu nowego islamskiego narodu i kierowaniu
nim. Było ich jednak mało zbyt mało by rządzić Pakistanem nie mieli zaplecza politycznego.na którym mogliby oprzeć swą władzę. Najpierw walczyli z
pusztunami potem z penżabczykami. Początkowe próby dobrych stosunków z Sindhami zawiodły. I od 88' po masakrze dokonanej na
MOHADŻIRACH obie grupy znalazły się w stanie wojny. Wreszcie po powstaniu
MQM, wśród [M] zaczęły się walki wewnętrzne. Choć nie byli grupą etniczną ich szczególna sytuacja w Pakistanie spowodowała że stali się grupą
jednorodną i głęboko zanurzoną w politykę. Gdy ta jedność pękła okazało się że religia i Pakistański nacjonalizm nie są w stanie trzymać ich razem.
Stali się zdeterminowani dlatego ta partia nie ma racji bytu. Mówią urdu ale Ruch to coś więcej niż grupa lingwistycznego nacisku. Był dla [M]
narzędziem do dochodzenia swoich praw i pomagał im wyrazić swoją gorycz i frustrację. Jednak na przełomie wieków Altafowi Huseinowi zabrakło
wizji przyszłości. Kolejni rządzący krajem nie doceniali siły [M] i nie zdawali sobie sprawy , jak głębokie jest ich rozczarowanie pakistańską
rzeczywistością. Podziały etniczne w Sindhu pozostają kwestią nader zawikłaną . J ednojest pewne ; pretensje Sindhów i [M] to nie tylko problrm
bezpieczeństwa.
BELUDŻYSTAN-Różni beludżyjscy liderzy występowali o autonomię większą lub mniejszą , a czasem nawet niepodległość. Państwo pakistańskie
dusiło tą chęć czasami używając nawet siły. Wielu beludżów nie chciało się przyłączyć do Pakistanu. Został on wchłonięty siłą do Pakistanu. W 58' po
wprowadzeniu &#8216;'one unit'' doszło do walk. Beludżycy uważali że to centralistyczny zabieg godzący w uprawnienia prowincji. Sporadyczne walki
trwały aż do zniesienia &#8216;'one unit'' Do wielkiego wystąpienia doszło w roku 1973 doszło do niego po rozwiązaniu prze BHUTTO
prowincjonalnego rządu Beludzystanu. Jako uzasadnienie (znalezienie w domu irackiego atache broń która miała trafić do podobno irańskiego lub
pakistańskiego beludżystanu) co miało dalej być użyte w rozbiorze Pakistanu. Walki trwały 4 lata. Pomagali im trochę Afgańczycy. Liczyli na pomoc
ZSRR ale nigdy jej nie otrzymali. W 77' Zia ogłosił że Armia Pakistańska wygrała. Zwycięstwo wojska wywołało podobną sytuację jak w Sindhu, gdzie
nacjonaliści nadal walczą o prawo do samostanowienia.
NACJONALIZM PUSZTUŃSKI- Konsekwentnie domagają się utworzenia państwa Pusztunów z punktu widzenia historii wygląda to tak że brytyjczycy
podzielili ich w czasie swoich podbojów ustanawiając granicę z Afganistanem (linia duranda).Gdy brytyjczycy szykowali się do opuszcenia
subkontynentu rzecznikiem nacjonalistów został ABDUL GHAFFAR. W 50'roku Afgańscy pusztuni przeprowadzili serię zbrojnych wypadów na
pakistańskie obszary przygraniczne. W 56' rzecznik prasowy rządu afgańskiego ogłosił że Linia Duranda jest nieprawomocna. W 79' premier
Afganistanu oznajmił ze linia ta podzieliła Afganczyków i Beludżystan powinien znaleźć się w Wielkim Afganistanie. Po 79' żądania afgańczyków nie
były już tak stanowcze, radziecka inwazja zmieniła postawę Kabulu. Stwierdzili że jeżęli ktoś chce autonomii to niech sam o nią się stara. Sprawa
pasztuńska czasami przyciągała uwagę Indii które chciałyby destabilizacji Pakistanu. W porównaniu z innymi ruchami nacjonalistycznymi pusztuni są
ugodowi i mało efektowni ale wynika to z tego , że są dobrze reprezentowani w centralnych instytucjach państwowych.
SERAIKOWIE - Ruch ten stosunkowo młody, pierwsze postulaty wysuwał w latach 60. Początkowo wysuwali tylko postulat językowy. W latach 70' ich
roszczenia nabrały charakteru politycznego. Podczas reżimu Zia ruch ten musiał zejść pod ziemię. Pojawił się wraz z demokracją. Ich zasadnicze
żądania to uznanie odrębności narodowej, sporządzanie dokumentów w ich języku, miejsca pracy w administracji.
IX. Islamizacja Pakistanu
X. Jakie zmiany w prawodawstwie wprowadził (chciał) gen. Perrez Musharaf po 1999,
-Delegalizacja Lashkar-e- Jhangvi i Sipah-e-Muhhamad.
-Reforma prawa o bluźnierstwie.
-Program zbiórki broni
-Umiarkowana polityka reform liberalnych zwłaszcza w gospodarce i polityce zagranicznej.
-Utrzymywanie dobrych stosunków z USA
-Próba znormalizowania stosunków z Indiami
-2000.04. poparł decyzję o zreformowaniu prawa o bluźnierstwie ,,zgodnie z nim każdy może zostać uwięziony na podstawie samego tylko
oskarżenia''
Musharaf chciał by najpierw badać sprawę , potem zarejestrować ją przez administrację okręgową.
-Artykułował sprzeciw wobec religijnemu ekstremizmowi
-Akcja zbiórki broni luty 2001 broń po wojnie z ZSRR
-Ogłosił zakaz publicznego noszenia broni
Tuż po objęciu rządów chciał skończyć z przemocą między frakcjami religijnymi,stwierzdził że frakcje jak (patrz powyżej) uważa za terrorystów
Ogłosił również że TJP (TEHRIK-E-JAFRIA) I SSP (SIPAH-E-SAHABA) TO organizację podejrzewane o terrroryzm
-wprowadził przepisy kontrolujące wznoszenie meczetów a dla istniejących już określił ograniczenia w korzystaniu z głośników
-zniósł osobne okręgi wyborcze
-wysłał do medres formularze na temat tego czego w nich nauczają
-kazał odesłać zagranicznych uczniów
-wprowadził język angielski i wiedze o Pakistanie wprowadził system rejestru uczniów medres
XI. Radykalne ugrupowania w Pakistanie - rola jaką odgrywały i co się z nimi stało po 2001?
Delegalizacja Lashkar-e- Jhangvi i Sipah-e-Muhhamad
TJP (TEHRIK-E-JAFRIA) I SSP (SIPAH-E-SAHABA)
10. Wojownicy Boga:
I. Co oznacza Hidżra w myśli fundamentalistycznej? Na podstawie książki P. Partnera. (Opisać, co rozumiano pod tym pojęciem wcześniej a co
dziś?)
HIDŻRA - Ucieczka Mahometa z Mekki do Medyny (początek ery muzułmańskiej 16 VII 622), była przeniesieniem się z jednego miasta do drugiego,
emigracja, wywędrowanie, odejście od grzesznego świata;
&#8222;Muzułmanie żyjący w Hiszpanii, odczuwający skutki prześladowań Żydów byli wzywani przez państwa muzułmańskie do emigracji zgodnie z
tradycją mówiącą o prześladowaniu Mahometa za wiarę (hidżra) i o tym że emigranci zawsze znajdują liczne miejsca schronienia. Obowiązek
emigracji muzułmanów z ziemi rządzonej przez niewiernych pozostał poważnym czynnikiem politycznym aż do dziś (Skutki widoczne w XIX Indie,
francuska Algieria)"
Islamiści - hidżra -potępienie dla niewiernych i święta emigracja, ten sposób postępowania wykorzystywano, gdy warunki polityczne i militarne do tego
zmuszały; Hidżra oznacza wycofanie się, ale i też odrzucenie, odcięcie się od zachodniej kultury (oglądanie programów w TV, tylko za zgodą
duchownych), oderwanie się od nie dających się zaakceptować, zdaniem niektórych, dóbr epoki industrialnej i powrót do wartości tradycyjnych,
wywodzących się zwykle z wieków średnich, czasem nawet zbytnio idealizowanych - romantyczne idee i cele.
II. Scharakteryzuj idee konfrontacji chrześcijan i muzułmanów (islamu z chrześcijaństwem) w XV-XVI wieku w Europie na podstawie książki P.
Partnera
Państwo osmańskie budziło postrach w chrześcijańskiej Europie. Opanowało obszar Dunaju do Dardaneli. Rozciągnęło swoje panowania na wiele
milionów chrześcijan w podbitych krajach. Do połowy XVI wieku rywalizowało, podbijając wiele nowych ziem, o wpływy z Francją i państwami
włoskimi. Panowało nad ziemiami w Europie i Azji, które w przeszłości były ośrodkami hellenistycznej a później bizantyjskiej kultury. W świadomości
Europejczyków było to jedyne prócz Maroka państwo muzułmańskie na zachód od Iranu.
Po zdobyciu Konstantynopola przez Turków w 1453 ich wódz ogłosił: &#8222;Te cierpienia są ku większej chwale Boga. Miecz Islamu jest w
naszych rękach. Gdybyśmy nie podjęli tego dzieła i tych cierpień, nie bylibyśmy warci nazywać się ghazis; nie moglibyśmy stanąć w obliczu Boga w
dniu Zmartwychwstania" Ideologia państwowa imperium osmańskiego była ideologią ghazijja (walka w imię islamu religijnym obowiązkiem i
powinnością, należało Bogu służyć ze wszystkich sił oddając mu do dyspozycji swoje ziemskie dobra i własną osobę) i taką pozostała aż do XVIII
wieku. Ale też od 1453 roku , niezależnie od głoszonych ideałów świętej wojny, władcy osmańscy żywili, nie sformułowane co prawda oficjalnie,
pretensję do sukcesji do Bizancjum, Była to pokusa nieobecna w Islamie od VIII wieku.
Ataki osmańskie na Europę w połowie XIV wieku zapoczątkowały nowy okres w historii Europy. Na pł Iberyjskim stosunki między muzułmanami a
chrześcijanami rzadko dawały się określić jako dobre czy tylko poprawne, ale poza tą częścią Europy stosunki między religiami nieczęsto bywały
napięte. Starano się z obu stron zachować bezpieczny dystans. Krucjaty i osadnictwo łacinników na obszarze Lewantu ( Syria, Liban, Jordania, Izrael,
Palestyna, w szerszym wymiarze Azja Mniejsza -Turcja, Egipt) zmieniły ów stan na jakiś czas i muzułmanie utracili ziemię i wpływy na rzecz
chrześcijan. Ale gdy państwo osmańskie stało się potęgą na skalę światową, obrona zachodniego chrześcijaństwa przeciw Turkom awansowała do
roli walki w obronie wiary.
W tym czasie Kościół obrządku wschodniego wszedł w okres końcowej, z punktu widzenia polityki, zapaści. Nie oznacza to wcale, że w osmańskim
imperium Kościół prześladowano. Nigdy nawracanie siłą podbitych chrześcijan nie było intencją dynastii osmańskiej. Po podbojach na Bałkany
napłynęli szeroką falą tureccy, ale to inny problem. Ekonomiczny interes zdobywców nie wymagał, aby przemieszczać pokonane społeczności
masowo, choćby z tego względu że chrześcijanie stanowili wydajną i wysoko wykwalifikowaną siłę roboczą. Nie należy jednak zapominać o zjawisku
zabierania siłą chłopców z chrześcijańskich rodzin, aby wychować ich i przygotować do służby w armii osmańskiej. W większości jednak wypadków
stosunek rządzących do rządzonych był zgodny z zaleceniami prawa koranicznego. Ich status jako niższej i eksploatowanej warstwy społeczeństwa
stanowił integralny element systemu władzy zorganizowanej przez dynastę osmańską. Niezależnie od bezpośredniego podporządkowania sobie
określonych obszarów, Osmanowie prowadzili również politykę utrzymywania w swoich granicach państw wasalnych. Działo się tak zwłaszcza w
północnych i zachodnich rejonach Bałkanów, gdzie chrześcijanie zachowali duży zakres względnej niezależności.
III. Kto i w jakich okolicznościach wprowadził dżihad w XIX/ XX wiek P. Partner, państwa, partie, ugrupowania, dlaczego mimo jego ogłoszenia nie
dochodziło do realizacji?
XIX - Abduh Muhammad, Dżamal al-Din al-Afgani, (sugerował wyraźnie, że społeczności wyznające różne religie powinny zjednoczyć swoje wysiłki, w
walce z ekspansją europejską, głównym obiektem ataków - imperium brytyjskie, można uznać go za prekursora idei zjednoczenia państw 3go
Światało walki z zachodnim kolonizatorem ) Rida
XX-Banna, Qutb (dżihalijje zwalcza się dżihadem), Maududi, Chomeini.
mozna dodać jeszcze as-Siba
Sudan - Szechu, Muhammad AHMAD (1881)
Algieria - Hadż Umar Tal,
Indie - Sajjid Ahmad Barlewi, XIX w, św wojna przeciwko sikhijskim władcą Pendżabu
Somalia - Muhammad Abdill Hasan (szalony mułła)
Maroko - Abdul al Chattabi (Al-Karim) celem ustanowienie państwa islamskiego, prowadził plemię do walki z kolonizatorami, 1923 proklamował
Republikę Ar-Rifu - pierwszy raz wykorzystano język zachodu.
W XIX Afryce tylko w przypadku Algierii można mówić o walce z kolonializmem jako głównym celu św wojny. W innych częściach kontynentu pojęcie
dżihad wykorzystywano tylko czasami. w XX wieku praktycznie wszystkie św wojny w pierwszej połowie skierowane były przeciwko potęgom
kolonialnym.
IV. Omów problem świętej wojny w czasach kolonialnych XV/XIX wiek
Pod koniec średniowiecza i w czasach renesansu państwa Płw Iberyjskiego ogromny nacisk położyły na utworzenie czy zajęcie oraz utrzymanie
twierdz handlowych na obszarze muzułmańskiego Maghrebu i na atlantyckim wybrzeżu Afryki PN. Ten kierunek działań przybrał formy wojskowej oraz
gospodarczej inwazji, ale propagandowym motywem działania było prowadzenie świętej wojny przeciw islamowi. (przyziemne motywy grabieże, łupy,
piractwo, nadzieja na dobry interes, podbicie nowych krain).
V. Idea fundamentalizmu na Bliskim Wschodzie XIX/XX wg Partnera Arabię Saudyjską, Bahrajn, Irak, Iran, Izrael z Autonomią Palestyńską, Jemen,
Jordanię, Katar, Kuwejt, Liban, Oman, Syrię i Zjednoczone Emiraty Arabskie; czasem Afganistan, Egipt i Turcję.
Arabia Saudyjska &#61664; Muhammad Abd al-Wahhab, WAHABIZM, starał się on doprowadzić do powrotu czystego purytańskiego islamu, praktyki i
teorii nakreślonej przez Mahometa. Bardzo radykalny prąd wywodzący się z sufizmu. Celem ruchu było również zlikwidowanie różnego rodzaju
sanktuariów i zniszczenie grobów rzekomych świętych oraz wyplenienie bałwochwalstwa. (Dynastię Osmańską uważali za odstępców od wiary,
oddziały wahabitów dotarły nawet do Iraku i pn Syrii, zajęli św miejsca islamu, Mekke i Medynę i proklamowali świętą wojnę)
VI. Idea świętej wojny w polityce wg proroka Mahometa (Partner)
Dżihad - poddanie się woli Allacha i walka ku chwale jego imienia (najbardziej ceniony rodzaj walki); była ona w pojęciu wiernych usprawiedliwiona,
gdyż miała służyć wypełnieniu woli Boga. Taką walkę należało prowadzić przecie wszystkim, którzy nieśli prześladowania (fitna) wiernych, odnosili się
do nich wrogo i ośmieszali, przeciw wszystkim, którzy utrudniali rozwój nowej wiary i zagrażali jej. W Mekce prorok mówił wyznawcom, by nie słuchali
niewiernych i zwalczali ich z wielkim zapałem, a w walce tej nie ustawali. Mahomet uważał, że walka w imię islamu to religijny obowiązek i powinność.
Należało Bogu służyć ze wszystkich sił oddając mu do dyspozycji swoje ziemskie dobra i osobę. Udział w wojnie religijnym obowiązkiem wiernego,
wiążącym się z prześladowaniami i koniecznością wyrwania się spod ucisku - FITNA. Mahomet nauczał że walka zbrojna i zadawanie śmierci innym
to naturalnie rzecz zła i niegodna, ale znoszenie fitna jest jeszcze gorsze. W ten sposób walka zbrojna (w znaczeniu wojskowym dżihad) stała się
jednym ze świętych obowiązków muzułmańskiej społeczności. Allach za pośrednictwem Mahometa wspomagał ich i kierował ich czynami w tym także
w walce z prześladowcami. Wierni musieli ruszyć do walki i walczyć z niewiernymi aż do zwycięstwa nawet mimo obaw przed rozlewem krwi.
Mahomet nie szukał rozlewu krwi, ale też go nie unikał gdy jego zdaniem taka była wola Allacha. Nie chodziło tu o walkę dla samej walki i podboju, ale
o obowiązek by w imię Allacha bronić słabych i tych, którzy walczyć nie są w stanie - walka w takich przypadkach była obowiązkiem.
&#8222;Zwalczajcie na drodze Boga tych, którzy was zwalczają, lecz nie bądźcie najeźdźcami...I zabijajcie ich gdziekolwiek ich spotkacie i
wypędzajcie ich skąd oni was wypędzili. Prześladowanie jest gorsze niż zabicie. Kiedy więc spotkacie tych, którzy nie wierzą, to uderzcie ich mieczem
po szyi, a kiedy ich całkiem rozbijecie, to mocno zaciśnijcie na nich pęta...aż wojna złoży swoje ciężary" &#8222;to nie wy ich zabijaliście, lecz Bóg ich
zabijał" zesłał niebiańskie zastępy, by wspomóc wyznawców.
VII. Idea świętej wojny we wczesnym chrześcijaństwie IV-V wiek. Wymień wybitnych chrześcijańskich myślicieli tego okresu.
Św. Ambroży biskup Mediolanu
Augustyn biskup Hippony
Euzebiusz biskup Cezarei Palestyńskiej
W IV wieku chrześcijaństwo triumfowało. Euzebiusz, biskup Cezarei Palestyńskiej, zaufany przyjaciel cesarza Konstantyna, ukończył swoją historię
Kościoła. W swoim dziele wspominał też, że inni historycy przed nim ograniczali się do opisu zwycięstw i triumfów, dokonań zwycięskich wodzów i
żołnierzy ich armii którzy szli i mordowali, łupili całe krainy i państwa. On zaś pisał, jak sam to ujął o krokach podejmowanych w imię pokoju, dla
zbawienia dusz , dla prawdy a nie dla dóbr tego świata. O tych, którzy działali ku chwale swojej wiary i robili to wcale nie dla interesu własnego czy
własnej rodziny. Dzieło swe Euzebiusz spisał przede wszystkim z myślą o potomnych, a nie dla gloryfikowania jakichkolwiek wodzów, wojen, państw
czy wojsk.
Na początku V wieku przed uznaniem przez cesarza konstantyna chrześcijaństwa za równoprawną w imperium religię pojawiły się wśród wyższego
kleru nowe poglądy na przyczyny i prowadzenie &#8222;wojny sprawiedliwej". Święty Ambroży biskup Mediolanu był wysokim urzędnikiem oraz
doradcą cesarza. On już starał się usprawiedliwiać udział chrześcijan w wojnie mającej na celu obronę państwa. Już po edykcie konstantyna Augustyn
biskup Hippony pokusił się o zdefiniowanie pojęcia sprawiedliwej wojny. Według niego jest to wojna mająca na celu zachowanie dobra zagrożonego
przez zło. Wojna taka ma być prowadzona z zachowaniem zasady umiaru i zastosowaniem przemocy tylko w takim stopniu w jakim jest to niezbędne.
Można tu dostrzec poglądy stoików i wpływ późnorzymskiego prawa. Zalecenie Jezusa Chrystusa, aby nie sprzeciwiać się złu, Święty Augustyn
zinterpretował jako zalecenie moralne, nie zobowiązujące jednak chrześcijanina do fizycznego znoszenia prześladowania. Fakt zniszczenia miasta Aj
przez Jozuego Augustyn uznał za wykonanie rozkazów i obowiązku nałożonego przez Boga na izraelskiego wodza.
Chrześcijaństwo na początku V wieku było już dalekie od postawy pacyfistycznej czy nawet tylko pokojowej. Stało się religią któa akceptowała wojnę
jako zjawisko społeczne i historyczne. Były to już czasy późnego cesarstwa i w tym właśnie czasie państwo musiało prowadzić wojny w obronie, jak
byśmy to dzisiaj nazwali &#8222;chrześcijańskiej cywilizacji". Na zachodzie Europy po półwieczu (325-375) istnienia tak zwanego Kościoła
konstantyńskiego chrześcijaństwo stało się religią barbarzyńskich najeźdźców, których rycerskie elity uważały wojnę i wojowanie za podstawę swojej
egzystencji
VIII. Pojęcia FITNA, GHAZI, RIBAT, SZAHID. Terytoria agresywne atakowane przez muzułmanów od IX do XI wieku (Partner) (ekspansja islamu na
terytorium niewiernych i jej główne kierunki)
FITNA&#61664; zamieszanie, prześladowanie, ucisk, bałwochwalstwo, wiernych, aktywne prześladowanie wiernych. Mahomet uważał, że tylko
poprzez wojnę choć sama w sobie jest zlem można uwolnić się od fitna. W ten sposób walka zbrojna stała się jednym ze świętych obowiązków
muzułmańskiej społeczności
GHAZI&#61664; bojownik z wiarę muzułmańską, harcownik, zagończyk, prowadzenie działań rajdowych, arabski zwyczaj działań podjazdowych,
walka w imię islamu;
RIBAT&#61664; twierdza, posterunek graniczny, (również klasztor muzułmański, ufortyfikowany, zwykle położony przy granicy. Budynek otoczony
murem posiadał wieżę, salę modlitw), w Koranie: miejsce, gdzie zbierano konie dla jazdy przed starciem z przeciwnikiem. Na pograniczu- miejsce
koncentracji i zabezpieczenia logistycznego dla sił ochotniczych.
SZAHID&#61664; wyznawca, męczennik za wiarę, ten, który zginął na drodze Boga. Później termin ten rozwinięto, uznając szahid za tych, którzy
wejdą do raju bez żadnych przeszkód. Ciało męczenników chowano bez obmywania go, w krwi i ranach. Przed walką używał on wonności, aby po
śmierci stanąć godnie przed aniołami. Uczeni uznali w późniejszych czasach za męczennika osoby, które poświęciły się poznawaniu wiary nawet z
zagrożeniem życia.
Główne kierunki ekspansji w IX-XI wieku: Akweny morskie -> Sycylia, Sardynia, Korsyka, Kreta, wybrzeże płw. Apenińskiego, wybrzeże Afryki Płn,
nękanie Italii, Pd Francja, Wyprawy te może nie miały dużego znaczenia militarnego, czy politycznego, ale ważne jest że zostawiły ślad w
chrześcijańskiej tradycji (846 grabież Rzymu! )
IX. Ugrupowania w Turcji wg. Partnera, które dążą do zwiększenia czynnika religijnego
Islamistyczna partia dobrobytu (REFAH) - partia islamistyczna działająca z przerwami od 1969r, (1995 największe ugrupowanie w parlamencie,
koalicja z Partią Ojczyźnianą - weszła do rządu), elektorat - konserwatywne siły społeczne, może liczyć na głosy kurdyjskie, program podobny do
Partii Ojczyźnianej,
Gwarantem świeckiego charakteru państwa jest armia. Mimo sukcesów wyborczych radykalnych islamistów z Partii Dobrobytu Nedżemeddina
Erbakana czy sympatii wobec islamu premiera Recepa Tayyipa Erdogana- fakt Turcji w NATO i chęć zaprezentowania się w oczach zachodu jako kraj
europejski powodują dość szybkie tonowanie wypowiedzi radykałów przez wojskowych o polityków
X. Przywódcy muzułmańscy ideologiczni w walce z Rosja, Wielką Brytanią, Francją w XIX w
w 1914 Turcja przeciw Fr, Uk, Rosji,
FRANCJA - emir Abd al.-Kadir ogłosił w Algierii dżihad,
UK - Somalia &#8220;szalony mułła" Muhammad Abdilli Hasan, Palestyna 1935 szejk izz al-din al-kassam
ROSJA - władcy osmańscy w 1827, Persja 1826, Czeczenia SZAMIL 1837 wojna ghazi,
XI. Idea fundamentalizmu i dżihadu w XX i XXI na podstawie P. Partnera
XII. Jak Parter postrzega kwestię procesu urbanizacji i poziomu wykształcenia dla rozwoju zaplecza organizacji fundamentalistów w świecie Islamu?
-URBANIZACJA (element wspólny charakterystyczny dla świata muzułmańskiego) - Za życia ostatnich pokoleń więcej niż połowa populacji w krajach
muzułmańskich przeniosła się do miast. Fakt ten wpływa przede wszystkim na poziom wykształcenia i zabezpieczenia potrzeb mieszkaniowych, na
zakres i poziom pomocy społecznej. Powoduje to, że nowi mieszkańcy miast tracą łączność ze swoimi rodzinnymi stronami, ze swoimi
współplemieńcami. Mimo tego jednak twierdzenie ze większości członków islamskich grup fundamentalistycznych stanowią pozbawieni swej ziemi
chłopi, którzy stracili łączność ze sowimi korzeniami i są mocno zdezorientowani i zagubieni w nowej miejskiej sytuacji zupełnie nie daje się bronić.
Jest to prawdą jedynie w niektórych regionach świata, w Strefie Gazy, w slumsach Kairu, w południowej części Bejrutu czy palestyńskich obozach dla
uchodźców, gdzie warunki życia są szczególnie ciężkie. Ale nawet w tych miejscach podobny wniosek nie jest do końca prawdziwy, organizacje
charytatywne i pomoc społeczna starają się bowiem trzymać sowich podopiecznych z dala od ekstremistów. Nie każdy dostać się do kręgów
decyzyjnych organizacji fundamentalistycznych. wymagana jest co najmniej podstawowa znajomość tekstów islamu. Niektóry z nauczycieli i
wykładowców w krajach muzułmańskich wyrażają się nie przychylnie o poziomie wykształcenia członków współczesnych org, chociaż wielu z nich to
świetnie przygotowani duchowni. Należy spojrzeć nieco głębiej. W większości przypadków podstawową bazę do rekrutacji nowych członków stanowią
uczniowie i studenci szkół koranicznych, politechnik i uniwersytetów. Większość aktywistów tego rodzaju ruchów otrzymuje staranne i nowoczesne
wykształcenie. Bezrobotni absolwenci szkół wyższych. Teoretycy ruchów islamistycznych starszego pokolenia z jednej strony otrzymali ogólną
wiedzę dotyczącą zjawisk zachodniej kultury oraz teologiczną w swoim kraju i języku. Ich wiedza jednak okazuje się zbyt teoretyczna co doprowadza
do sytuacji, w której problemy wymagające dokonywania porównań i ocen, jak problem praw człowieka są tematem o jakim trudno dyskutować z tymi
ludźmi, skądinąd ani ograniczonymi ani obojętnymi na sprawy moralności i wolności. Tak jak wszyscy duchowi przywódcy na świecie, również
działacze org islamistycznych muszą stawiać czoło problemowi konsumpcji i materializmu. Zwłaszcza że idee tego rodzaju są propagowane przez
elektroniczne media i oddziałująca wszystkich nie wyłączając biednych i poniżanych. Islamiści próbują przeciwstawić się zalewowi konsumpcji
propagując purytanizm i przynależność do religijnej społeczności. Co ma zastąpić lub odbudować więzi społeczne zerwane lub naruszone w wyniku
zmian społecznych czy migracji ludności. Rozbudowana w organizacjach hierarchia pozwala natomiast na zaoferowanie nadziei i pokazuje drogę do
różnego rodzaju funkcji w takim ruchu a nawet wskazuje na możliwość znalezienia pracy w społeczeństwie, które przecież w dużej mierze jest oparte
na zależnościach typu suweren - klient. Część org islamistycznych oferuje pomoc materialną ludziom znajdującym się w trudnym położeniu (powstają
szpitale, biblioteki, żłobki domy kultury, obiekty sportowe, które już nadobne wpisały się w życie społ. muzułmańskich tam gdzie działają org islam.).
Czasem org islamistyczny były jedynymi które niosły pomoc poszkodowanym (Gaza, Algieria, Egipt) nie powinno więc dziwić że na ich działalność
nieprzychylnie reaguje skorumpowana i nieporadna adm rządowa. Poprzez działalność polityczną np. w Turcji ogr takie starają się usprawnić działanie
agencji rządowych. Społeczeństwa muzułmańskie są społeczeństwami bardzo młodym co przynosi naturalne efekty ujemne zwłaszcza w odniesieniu
do poziomu bezrobocia wśród młodzieży który jest wyjątkowo wysoki. Taka sytuacja zawsze stwarza potencjalne niebezpieczeństwo wybuchów społ.
i powoduje że islamizm jest oferowany nie tylko jako produkt dla elit ale dla najszerszych kręgów ludności. Rozwrzeszczenia się jednak inaczej niż
naseryzm i sięga głębiej albowiem w działalności org i propagandowej ważną rolę odgrywają meczety i szkoly koraniczne. W pewnym zakresie
wszystko to przypomina sposób rozprzestrzeniania się arabskich idei nacjonalistycznych w latach 50 i 60 w poł muzułmańskich rozczarowanych
efektami polityki industrializacji.
- Jak wskazują liczne badania, migracja z miast w rejony wiejskie często prowadzi do wzrostu religijności, jakby spokojniejszy rytm wiejskiego życia
sprzyjał intensywniejszym i bardziej świadomym praktykom religijnym. W ostatnich czasach niższe miejskie klasy społeczne stały się szczególnie
podatne na przesłania populistycznych kaznodziejów. Jednocześnie ruchy islamskie zyskały sobie szacunek i wdzięczność muzułmańskich
społeczności, zakładając instytucje opiekuńcze, które wypełniły lukę spowodowaną zaniedbaniami rządu. Restrykcje finansowe, nałożone przez
Międzynarodowy Fundusz Monetarny, doprowadziły do zaostrzenia się kryzysu mieszkaniowego i ograniczenia wydatków na cele społeczne. Państwo
musiało wycofać się z niektórych dziedzin działalności, a jego rolę przejęły organizacje pomocy społecznej oraz zakładane przez islamistów
stowarzyszenia charytatywne wspomagane finansowo głównie przez Arabię Saudyjską i kraje Zatoki. Islamski sektor finansowy, chociaż osłabiony
masowymi stratami ponoszonymi przez inwestorów w Egipcie, stwarza jednak możliwości zatrudnienia oraz rozwija sieć opieki spłecznej, która
zastępuje dawne instytucje komunalne i struktury patronackie. Szybka urbanizacja i rosnąca ilość slumsów sprawiły, że stary system przestał
funkcjonować, ponieważ szajchowie i notable, lokalni i partyjni bossowie, stracili swą uprzednią klientelę. Wcześniejsi działacze nacjonalistyczni,
retorycy, tacy jak naseryści i sympatycy partii Ba's, zostali zdyskredytowani. "Grupy islamistów - pisze Sami Zubajda - wkroczyły w próżnię organizacji
i siły, aby narzucić swój autorytet i władzę. Stworzona przez nich organizacja nie jest organizacją powszechnego uczestnictwa. Odpowiedzialność
ponoszą aktywiści i bojownicy, zaś zwykli ludzie, którym służą za skromną opłatę, mają podporządkować się etycznej reformie, nawrócić się na
ortodoksyjny konformizm i udzielać politycznego wsparcia".
- Rozwój niezależnego szkolnictwa, tworzenie podstaw do niezależnej twórczości naukowej i przedsiębiorczości, tworzenie nowych miejsc pracy,
obalanie barier stanowych, klasowych i kastowych, pozbawia zaplecza społecznego aktywistów fundamentalistów, ograniczając ich pole działania i
czyniąc elementami małego liczebnie folkloru politycznego.
Zrodlo: http://wklej.se/036a