FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

Transkrypt

ibu
tio
np
roh
This copy is for person
on
ly -
Danuta Dziawgo
Wprowadzenie
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
Ostatnie dwa kryzysy finansowe XXI w., zostały wywołane także brakiem
zaufania do informacji przekazywanych przez spółki publiczne społeczności
finansowej, w szczególności inwestorom i analitykom finansowym. Rozpoczęło to szeroką dyskusję na temat jakości informacji finansowych udostępnianych przez spółki, a w konsekwencji – jakości komunikacji finansowoekonomicznej, prowadzonej przez spółki w ramach relacji inwestorskich.
Oceniono, że komunikacja ta nie jest dostosowana do wymagań współczesnych odbiorców informacji i wprowadzono zmiany w regulacjach prawnych
wielu państw, zarówno w ramach tzw. twardego prawa, jak i tzw. miękkiego
prawa. Szczególny nacisk położono przy tym na kwestie związane z ujawnieniami informacji w postaci określonych procedur oraz sankcji prawnych za
ich niewłaściwe przestrzeganie. Równolegle zostały podjęte prace w zakresie
adaptacji i doskonalenia międzynarodowych standardów rachunkowości,
a ostatnio zmian sprawozdania finansowego na takie, które odpowiada
współczesnym potrzebom.
W tym kontekście należy się zgodzić ze stwierdzeniem A. KameliSowińskiej (Geopolityka, 2011), że „prosta rachunkowość kończy się”. Otwartą
pozostaje jednak kwestia, czy na pewno zmiana zawartości sprawozdania
finansowego jest potrzebna teraz, w tej formie i w takim zakresie. Zarówno
zalety, jak i uwagi krytyczne J. Gierusza (2009), formułowane pod adresem
przebudowy sprawozdania finansowego zaproponowanego przez IASB –
FASB (Financial, 2008), są niewątpliwie trafne, zwłaszcza wątpliwości, czy
rzeczywiście nowa postać sprawozdania finansowego dostarcza bardziej uży-
Th
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
dis
tr
„Nowe” sprawozdanie finansowe
– głos w dyskusji
-
-
ZESZYTY TEORETYCZNE RACHUNKOWOŚCI, tom 62 (118), Warszawa 2011
Dr hab. Danuta Dziawgo, prof. UMK, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Katedra Rachunkowości, [email protected]
83
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
y is
op
is c
Th
-
tecznych informacji oczekiwanych przez inwestorów oraz czy korzyści przewyższą koszty.
Katalog tych wątpliwości i pytań można rozszerzyć. Wdrożenie przebudowy
sprawozdania finansowego nie odbędzie się z pewnością bezkosztowo – czy
ktoś zapytał akcjonariuszy o zgodę na wzrost kosztów funkcjonowania spółek,
a w konsekwencji niższy zysk i dywidendę, w imię eliminacji braku spójności
poszczególnych członów sprawozdania finansowego?
W tym miejscu można przytoczyć wyniki badań instytucjonalnych i indywidualnych inwestorów1 przeprowadzone w Niemczech w 2008 r. (Szewc,
2009). Wynika z nich, że jedynie 44% indywidualnych inwestorów analizuje
sprawozdania finansowe spółek (w 2004: 45%). Tak więc wprowadzenie
MSR/MSSF nie spowodowało wzrostu znaczenia sprawozdania finansowego
jako źródła informacji dla tej grupy inwestorów. Co więcej, obniżyła się również intensywność wykorzystania poszczególnych elementów sprawozdania
finansowego (odpowiednio w 2004 i 2008 r.): bilansu z 55% do 46%, rachunku
zysków i strat z 57% do 50%, sprawozdania z działalności z 47% na 36%, rachunku przepływów pieniężnych z 33% na 27%, sprawozdania wg segmentów
z 24% na 22% (Verhalten, 2009). Na podstawie tych wyników wyciągnięto
wniosek, że sprawozdanie finansowe stało się bardziej obszerne i trudniejsze
w odbiorze dla indywidualnych inwestorów. W przypadku zaś inwestorów
instytucjonalnych zidentyfikowano wzrost znaczenia sprawozdania finansowego (odpowiednio w 2004 i 2008 r.): sprawozdania kwartalnego z 59% do
87% oraz sprawozdania rocznego z 60% do 86%. Intensywniej wykorzystują
oni również poszczególne elementy sprawozdania finansowego: rachunek
zysków i strat (wzrost z 82% do 100%), bilans (z 75% do 97%), sprawozdanie
według segmentów (z 60% do 88%), rachunek przepływów pieniężnych
(z 65% do 87%), informację dodatkową (z 48% do 86%). Jedynie w przypadku
sprawozdania z działalności zanotowano niewielki spadek z 73% do 69%.
Na tej podstwie wyciągnięto wniosek, że instytucjonalni inwestorzy
zwiększyli intensywność wykorzystania sprawozdania finansowego jako źródła informacji. Komentując te optymistyczne wyniki należy jednak zauważyć, że kryzys finansowy w Stanach Zjednoczonych rozpoczął się w 2007 r.
Trudno jest więc jednoznacznie stwierdzić, na ile to wprowadzenie MSR/
MSSF zwiększyło intensywność wykorzystania sprawozdań finansowych, a na
ile przyczynił się do tego kryzys finansowy. Ponadto badanie dotyczyło tylko
jednego rynku – niemieckiego, tymczasem na innych rynkach krajowych sytuacja ta mogła kształtować się odmiennie.
W związku z powyższym oraz z perspektywą kolejnych zmian jest uzasadnione stawianie pytań, czy inwestorzy na pewno oczekują takich zmian,
1 W badaniu uczestniczyło 36.000 inwestorów indywidualnych oraz 149 instytucjonalnych.
84
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
for
pe
1. Potrzeba transparentności
is c
op
y is
Popularność słowa „transparentność” na rynku finansowym wzrosła w wyniku skandalu związanego z jakością sprawozdań finansowych na początku
XXI w. i próbą przeciwdziałania takim praktykom poprzez regulacje prawne.
W 2004 r. w Unii Europejskiej przyjęto tzw. Transparency Directive, oficjalnie przetłumaczoną na język polski jako Dyrektywa w sprawie przejrzystości.
Stwierdzono w niej m.in. (Directive, 2004): Ujawnienie precyzyjnych, wyczerpujących i aktualnych informacji o emitentach papierów wartościowych buduje
trwałe zaufanie inwestorów i umożliwia opartą na odpowiednich informacjach ocenę ich wyników oraz aktywów. Wpływa to na poprawę ochrony inwestorów oraz skuteczności funkcjonowania rynku. W tym celu emitenci papie-
Th
które proponują IASB–FASB? Czy spowoduje to zmniejszenie kosztów generowania sprawozdania finansowego w spółkach oraz obniżenie kosztu przetwarzania informacji u użytkowników sprawozdania finansowego – zwłaszcza
inwestorów i analityków finansowych? Czy też może reformatorzy uszczęśliwiają inwestorów na siłę?
Niniejsze opracowanie jest głosem w dyskusji na temat proponowanej
przez IASB–FASB przebudowy sprawozdawczości finansowej. Ponieważ
wymienieni projektodawcy wskazali, że zmiany te mają służyć poprawie użyteczności sprawozdania finansowego zwłaszcza dla inwestorów, skoncentrowano się właśnie na tej grupie adresatów informacji finansowych. Podjęto
przy tym również próbę identyfikacji, jakich informacji oczekują uczestnicy
rynku w Polsce i czy spółki giełdowe zdają sobie sprawę z tych oczekiwań.
Dla realizacji tego celu przytoczono m.in. wybrane wyniki badania ankietowego przeprowadzonego przez autorkę na próbie reprezentatywnej dla polskiego społeczeństwa, a przede wszystkim na próbach celowych: indywidualnych inwestorów, analityków giełdowych sell-side oraz spółkach, których
akcje są notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie2. Badania przeprowadzone na próbie reprezentatywnej oraz indywidualnych inwestorów zostały wykonane według koncepcji i na zlecenie autorki przez firmę MillwardBrown SMG/KRC oraz Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych, z wykorzystaniem metod CAPI i CATI3. Do opracowania danych wykorzystano program PASW Statistics.
Wyniki tych badań zostały opublikowane [w:] Dziawgo, 2011.
CAPI – Computer Assisted Personal Interviewing, CATI – Computer Assisted
Telephone Interviewing.
2
-
3
85
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
y is
op
is c
Th
-
rów wartościowych powinni zapewnić odpowiedni poziom przejrzystości danych w relacjach z inwestorami poprzez regularny przepływ informacji.
W trend podniesienia poziomu przejrzystości wpisuje się również – zgodnie z deklaracjami – opublikowany przez IASB i FASB projekt nowego sprawozdania finansowego, poddany konsultacjom. Przyjęto w nim, że celem
sprawozdawczości finansowej jest dostarczenie informacji, która będzie przydatna obecnym i przyszłym inwestorom, pożyczkodawcom oraz innym wierzycielom przy podejmowaniu decyzji. Założono, że adresaci sprawozdania
finansowego są zainteresowani przede wszystkim:
kwotami, horyzontem czasowym i niepewnością przyszłych przepływów
pieniężnych,
potencjalnymi możliwościami generowania przepływów pieniężnych przez
jednostkę,
oceną pracy zarządu4.
Zwrócenie uwagi na komunikację finansową i próby podniesienia jej jakości są logiczną konsekwencją wzrostu znaczenia rynku kapitałowego w gospodarce oraz rachunkowości jako języka międzynarodowego biznesu. Bliższa
analiza przedstawionych propozycji wywołuje jednak wrażenie, że powoływanie się na potrzeby inwestorów stanowi wygodny pretekst do wprowadzenia zmian, których oni w ogóle nie postulują. Można w tym miejscu przytoczyć negatywne opinie finansowych inwestorów instytucjonalnych oraz analityków finansowych po wprowadzeniu międzynarodowych standardów rachunkowości. Zwracali oni uwagę na utrudnienia dotyczące porównywalności
podmiotów ze względu na brak uniwersalnego układu poszczególnych elementów sprawozdania finansowego. Doprowadziło to do upowszechnienia
XBRL. Obecne propozycje zdają się dążyć do wyeliminowania tego mankamentu MSR/MSSF.
Przy okazji jednak, kolejny raz w krótkim okresie, zarówno spółki giełdowe, jak i inwestorzy oraz inni użytkownicy sprawozdań finansowych, będą
musieli ponieść dodatkowe nakłady na ponowne opanowane zawartości merytorycznej sprawozdania finansowego. Ponadto warto w tym miejscu przytoczyć chociażby historie międzynarodowych regulacji związanych z instrumentami finansowymi: MSR 32, MSR 39, MSSF 7, MSSF 9. Przez wiele lat
nie udało się wypracować jednego standardu, który w sposób kompleksowy
regulowałby kwestie związane z instrumentami finansowymi. Można wyrazić obawę, czy taki sam los nie czeka nowego bilansu oraz rachunku zysków
i strat – ciągłych, częstych, a przy tym istotnych zmian.
4 Szerzej na temat proponowanych zmian i nowego układu i zawartości sprawozdania finansowego zob. publikacje J. Gierusza oraz E. Walińskiej (m.in. Gierusz,
2010, Walińska, 2010).
86
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
2. Założenia uzasadniające zmiany
y is
for
pe
rso
Formułowanie teorii ekonomicznych, czy modeli ekonometrycznych, poprzedza przyjęcie odpowiednich założeń i celu. W tym przypadku wydaje się,
że cel w postaci poprawy użyteczności sprawozdania finansowego dla inwestorów przyjęto a priori, bez wystarczającej, szczegółowej analizy potrzeb
inwestorów i ewolucji tych potrzeb.
Można w tym miejscu przywołać wyniki badania przeprowadzonego przez
firmę Ernst & Young w 1997 r. (Measures, 1997). Zidentyfikowano wówczas
pewne czynniki, które inwestorzy biorą pod uwagę w procesie inwestowania
na rynku finansowym na etapie inwestycji, dezinwestycji i wyceny. StwierDane potwierdzają, że indywidualni inwestorzy stanowią znaczny udział w polskim rynku kapitałowym – mierzony wartością posiadanych akcji (13% w obrocie
zorganizowanym – według GUS na 30.06.2009) oraz wolumenem obrotów (30%). Jest
to przy tym udział ustabilizowany, z tendencją rosnącą w odniesieniu do wartości
posiadanych akcji. Dla porównania można wskazać, że fundusze inwestycyjne posiadały zaledwie 9%, a fundusze emerytalne 14% kapitalizacji giełdy. Dane potwierdzają także, że do spadku indeksu WIG w 2008 r. o <–51%> przyczynili się w szczególności inwestorzy zagraniczni – ich aktywność zwiększyła się istotnie, a inwestorów
indywidualnych istotnie się zmniejszyła. Na NewConnect zaś obroty akcjami przeprowadzają przede wszystkim inwestorzy indywidualni (90%). Stanowią oni około
70% w strukturze akcjonariatu spółek z tego segmentu rynku (według danych GPW).
is c
op
5
Th
-
Ponadto trzeba przypomnieć oczywisty fakt, że grupa inwestorów nie jest
jednolita. Dlatego dotychczas przy dokonywaniu zmian w regulacjach prawnych dotyczących spółek publicznych i obowiązków informacyjnych podkreślano, że mają służyć niwelowaniu asymetrii informacji między inwestorami
instytucjonalnymi a indywidualnymi. Zasadne jest jednak postawienie pytania, czy proponowane zmiany nie spowodują pogłębienia asymetrii informacji
między tzw. inwestorami profesjonalnymi i nieprofesjonalnymi. Jak duże jest
zagrożenie, że indywidualni inwestorzy będą posiadali dostęp do informacji,
której nie będą w stanie właściwie zinterpretować? Ile czasu zajmie im opanowanie użyteczności informacyjnej nowego sprawozdania finansowego?
W opinii autorki, może się to przyczynić to obniżenia efektywności rynku
finansowego i zwiększenia luki informacyjnej na rynku finansowym, a zwłaszcza kapitałowym. Nie można przy tym pomijać znaczenia inwestorów indywidualnych, którzy na wielu giełdach (w tym również w Polsce) istotnie przyczyniają się do podtrzymania płynności handlowanych instrumentów finansowych5.
87
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
3. Potrzeby inwestorów w zakresie informacji
– wyniki badań rynku polskiego
is c
op
y is
for
Inwestorzy oraz analitycy formułują konkretne postulaty w odniesieniu do
spółek, aby spełniały ich potrzeby informacyjne. Ogniskuje się to wyraźnie
w komunikacji finansowej spółek prowadzonej w ramach relacji inwestorskich.
Relacje inwestorskie mogą być traktowane jako próba podniesienia wagi
rachunkowości poprzez lepszą komunikację finansowo-ekonomiczną na rynku finansowym. Zmniejszenie hermetyczności języka rachunkowości umożliwia bowiem dotarcie do szerokiego grona inwestorów, z jednoczesnym egzekwowaniem zasad rachunkowości w praktyce i eliminowaniem zachowań
nieetycznych opartych na braku rozumienia rachunkowości. Obecnie nie ulega wątpliwości, że rachunkowość również musi być komunikatywna.
Poniżej przytoczono wyniki przeprowadzonych badań ankietowych, przy
czym analizę rozpoczęto od próby reprezentatywnej, aby przedstawić oma-
Th
-
dzono, że dane finansowe zawarte w sprawozdaniu finansowym są traktowane w kategorii przeszłości – informują bowiem o tym, co firma już zrobiła.
Tymczasem wiele aspektów pozafinansowych wskazuje na to, co się wydarzy
i jakie finansowe rezultaty będą osiągnięte w przyszłości. Dlatego 70% inwestorów przy ocenie firmy korzystało z danych pozafinansowych, natomiast
dla 35% respondentów informacje pozafinansowe stanowiły podstawę podejmowania decyzji6.
Badania te więc wyraźnie wskazały, że w poszukiwaniu nowych obszarów
przewag konkurencyjnych, na coraz bardziej transparentnym rynku w zakresie dostępu do informacji finansowych, w epoce realizowania w praktyce
postulatu pełnych ujawnień (full disclosure), inwestorzy poszukują dodatkowych informacji oprócz zawartych w sprawozdaniu finansowym.
Można ten argument uznać za przemawiający na korzyść dokonywania
zmian w sprawozdaniu finansowym, gdyby nie fakt, że informacje, których
ranga wzrasta w procesie inwestycyjnym, mają charakter pozafinansowy,
a więc nie są prezentowane w dotychczasowym sprawozdaniu finansowym,
ale i nie będą prezentowane w nowym sprawozdaniu finansowym. Determinuje to sformułowanie pytania o zasadność zmian, których użyteczność już
na starcie można zakwestionować. Czy więc rzeczywiście jest potrzebna w tym
zakresie rewolucja? Czy inwestorzy rzeczywiście oczekują takich zmian?
6 Badania przeprowadzono na próbie 300 analityków sell-side oraz 275 buy-side,
wzbogacając je wywiadami z zarządzającymi portfelami inwestycyjnymi.
88
ibu
tio
np
roh
dis
tr
-
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
Schemat 1. Analizowane próby badawcze
-
y is
Próby badawcze
is c
op
próba reprezentatywna
polskiego społeczeństwa (1012)
indywidualni inwestorzy
(416)
Th
-
wiane zagadnienie w szerszym kontekście. Rachunkowość i generowane
przez nią informacje powinny być bowiem przydatne dla szerokich rzesz inwestorów (a nie tylko inwestorów instytucjonalnych) – jeżeli rachunkowość
ma się przyczyniać do niwelowania asymetrii informacji i upowszechniania
zachowań inwestorskich. Asymetrię taką wywołuje bowiem nie tylko dostęp
do informacji, ale i jej właściwa percepcja oraz reakcja na daną informację.
Łącznie zaprezentowano wyniki uzyskane na czterech próbach badawczych (schemat 1):
1) próbie reprezentatywnej dla polskiego społeczeństwa, na którą składa się
1012 osób w wieku 15–75 lat; badanie to przeprowadzono za pośrednictwem firmy MillwardBrown SMG/KRC we wrześniu 2009 r., błąd statystyczny pomiaru wynosi +/– 3,1% przy wiarygodności oszacowania 95%;
2) próbie celowej indywidualnych inwestorów giełdowych, na którą składa
się 416 osób; opinie pozyskano za pośrednictwem Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych oraz firmy MillwardBrown SMG/KRC; osoby inwestujące na giełdzie powyżej 10 lat stanowią 29% tej próby, natomiast
o stażu 3–10 lat 47% próby (łącznie 76% próby badawczej);
3) próbie celowej analityków giełdowych składającej się z 10 analityków giełdowych sell-side, w tym 2 zagranicznych – dokonują oni analiz rynku polskiego, rynków wschodzących oraz rynku europejskiego; próbę tę można
uznać jako próbę ekspercką;
4) próbie celowej spółek giełdowych, na którą składa się 36 spółek (zwrotność
ankiety 10%; respondenci ci stanowią 30% spółek indeksu WIG20, 20%
indeksu mWIG40, 9% indeksu sWIG80).
próby celowe
analitycy giełdowi
(10)
spółki giełdowe
(36)
Źródło: opracowanie własne.
89
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
op
is c
Źródło: badania własne.
90
Czynniki pozafinansowe
pe
84
76
34
21
13
10
6
5
5
4
y is
Cena akcji na rynku
Kondycja finansowa
Wyniki finansowe/zyski
Stabilność i potencjał rozwoju
Analiza techniczna
Wskaźniki finansowe
Potencjał wzrostu kursu
Płynność akcji
Wartość firmy
Kapitał własny
Majątek
Wypłata dywidendy
Planowane inwestycje
Liczba
punktów
149
123
117
for
Czynniki finansowe
rso
Tabela 1. Najważniejsze czynniki finansowe i pozafinansowe – próba reprezentatywna
Th
-
Niewątpliwie istotna jest identyfikacja czynników, które są ważne przy
podejmowaniu decyzji o zakupie akcji. Z tego względu respondentom z próby
reprezentatywnej dla polskiego społeczeństwa oraz próby indywidualnych
inwestorów zadano pytanie o charakterze otwartym, aby wymienili i uszeregowali według znaczenia trzy najważniejsze czynniki, którymi kierują/kierowaliby się przy zakupie akcji. Odpowiedź samodzielnie sformułowało 22%
respondentów z próby reprezentatywnej oraz wszyscy z próby inwestorów
giełdowych.
W tabelach 1 i 2 przytoczono czynniki, które zostały wymienione przynajmniej 3 razy (na jakimkolwiek miejscu). Wskazane czynniki podzielono na
finansowe i pozafinansowe. Opracowano ich ranking na podstawie uzyskanej
liczby punktów, która wynika z liczby wskazań na danym miejscu oraz wagi
wskazania. Przyjęto następujące wagi: 3 punkty za wskazanie na I miejscu,
2 punkty za wskazanie na II miejscu, 1 punkt za wskazanie na III miejscu.
Starano się zachować oryginalne brzmienie sformułowane przez ankietowanych. W tabelach pogrubiono te z czynników, które są ściśle związane z rachunkowością i zawartością sprawozdań finansowych.
-
3.1. Czynniki uwzględniane w decyzjach inwestycyjnych
Pozycja firmy na rynku/marka
Renoma spółki/prestiż
Opinia o spółce/solidna spółka
Rekomendacja (znajomi, Internet)
Wiarygodność firmy
Liczba lat na rynku
Branża
Znajomość firmy i jej towarów
Rekomendacja specjalisty
Pewność braku poniesienia straty
Struktura akcjonariuszy
Stosunek firmy do pracowników
Udział w spółce Skarbu Państwa
Liczba
punktów
95
65
50
46
40
29
27
26
24
20
11
3
3
70
69
46
37
27
24
Przychody
Zasoby finansowe/cash flow
Kapitał własny
Wypłata dywidendy
Majątek i jego składniki
14
9
8
7
5
Pozycja firmy na rynku/ renoma
Rekomendacja znajomych,
z Internetu
Intuicja, przypadek, sentyment
Rekomendacja specjalisty
Struktura akcjonariuszy
Zarząd i rada nadzorcza
Liczba lat na rynku
Wiarygodność/transparentność
firmy
Podpisane kontrakty
Znajomość firmy i jej towarów
Zarządzanie ryzykiem
Odpowiedzialność społeczna
Ocena credit rating
se
lu
na
32
32
23
20
14
13
13
10
7
3
3
3
rso
72
is c
op
y is
for
pe
W pytaniu otwartym obie grupy respondentów – zarówno indywidualni
inwestorzy, jak i potencjalni indywidualni inwestorzy (próba reprezentatywna) wymieniali zarówno czynniki finansowe, jak i pozafinansowe, co potwierdza aktualność wyników uzyskanych przez firmę Ernst & Young. Najważniejszym czynnikiem w obu grupach okazał się bieżący kurs akcji oraz historyczne notowania (analiza techniczna).
W przypadku próby reprezentatywnej, do wymienionych elementów które
ściśle wiążą się z zawartością sprawozdań finansowych, należą: kondycja
finansowa, poziom wyniku finansowego, a także stabilność i potencjał rozwoju – które można powiązać z niską zmiennością uzyskiwanych zysków bądź ich
systematycznym wzrostem. Pozostałe elementy mają zdecydowanie mniejsze
znaczenie.
Z kolei badana grupa indywidualnych inwestorów, przypisała analizie
technicznej większe znaczenie niż szeroko rozumianej analizie fundamentalnej wraz ze wskaźnikami finansowymi (różnica 27%). Inne elementy również
miały istotnie mniejsze znaczenie niż analiza techniczna bądź poziom ceny
akcji na rynku: wyniki finansowe (jedynie 45% liczby punktów uzyskanych
przez analizę techniczną), sprawozdanie finansowe (37%) czy kondycja firmy
(32%).
Th
-
ibu
tio
np
roh
Strategia i perspektywy rozwoju
Branża i jej kondycja
Makrootoczenie
Liczba
punktów
83
79
73
dis
tr
Potencjał wzrostu kursu
Kondycja finansowa
Płynność akcji
Planowane inwestycje
Prognozowany zysk
Wielkość firmy
Czynniki pozafinansowe
on
ly -
-
Liczba
punktów
Analiza techniczna
214
Cena akcji na rynku
175
Analiza fundamentalna
168
(w tym wskaźniki finansowe)
84
Wyniki finansowe/zyski
97
Sprawozdanie finansowe
79
Czynniki finansowe
-
Tabela 2. Najważniejsze czynniki finansowe i pozafinansowe – próba indywidualnych inwestorów
91
ibu
tio
np
roh
dis
tr
3.2. Oczekiwania społeczności finansowej
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
Poszczególne grupy respondentów które uczestniczyły w badaniach, poproszono o sformułowanie oczekiwań w obszarze komunikacji na rynku finansowym. Najczęściej podnoszone zagadnienia pogrupowano i zaprezentowano poniżej (stosując w miarę możliwości oryginalne sformułowania).
Z obserwacji spółek giełdowych wynika, że inwestorzy oczekują i wymagają:
większej przejrzystości,
możliwości bieżących kontaktów bezpośrednich,
danych dotyczących przede wszystkim przyszłości, mniej historii,
szybkiej informacji zwrotnej,
kompletnej informacji na korporacyjnej stronie internetowej,
bardziej precyzyjnego komunikowania czynników wpływających na spółkę
w długim okresie,
pełnego dostępu do czytelnych danych finansowych,
zwiększenia nacisku na jakość informacji i odpowiedzialność za
nią,
prognozy wyników za kolejne 3 lata (w dłuższej perspektywie),
częstszych wyjaśnień wydarzeń w spółce i grupie kapitałowej, jej otoczeniu oraz wyników finansowych,
większego wykorzystania Internetu i nowoczesnych technologii komunikacji,
przekształcenia relacji inwestorskich w generator wartości firmy.
Jak więc zaznaczono pogrubioną czcionką, z obserwacji spółek giełdowych
wynika, że inwestorzy formułują wobec spółek, a pośrednio także względem
rachunkowości, postulat większej przejrzystości, co jest niewątpliwie powiązane z większą czytelnością danych finansowych i wyjaśnień prezentowanych
wyników finansowych, a także z jakością prezentowanych danych i odpowiedzialnością za nie.
Z kolei indywidualni inwestorzy zapytani, jakich informacji oczekują od
spółek, odpowiadali, że oczekują informacji na temat:
planów na przyszłość i prognoz w dłuższej perspektywie,
szybszych publikacji wyników,
systemu zarządzania ryzykiem,
stanu branży (aby ułatwić porównania),
analiz sprzedaży,
Th
-
Uzyskane wyniki potwierdzają, że przy podejmowaniu przez inwestorów
indywidualnych decyzji o zakupie akcji, informacje dostarczane przez rachunkowość i sprawozdanie finansowe nie są traktowane priorytetowo, a jedynie
pomocniczo.
92
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
y is
op
is c
Th
-
bieżącej sytuacji, w tym więcej komentarzy na temat sytuacji rynkowej,
porównań z konkurencją,
planowanego i zrealizowanego zysku,
szczegółów planowanych inwestycji,
strategii spółki w dłuższym terminie,
zmian w planach inwestowania i płynności finansowej,
wskaźników EVA, MVA,
szczegółowego raportu negatywnych zdarzeń.
Ponadto indywidualni inwestorzy zwracali uwagę, że spółki informują
o wydarzeniach, ale nie wyjaśniają ich przyczyn i potencjalnych skutków.
Tak więc ze wskazanych postulatów bezpośrednio z rachunkowością można
jedynie powiązać w tym przypadku: prezentowanie szerszej analityki sprzedaży na wielu płaszczyznach, zestawienia zysku zrealizowanego na tle planowanego oraz zmiany w płynności finansowej.
Analitycy giełdowi stwierdzili natomiast, że mają niedosyt informacji na
temat:
prognoz,
celów strategicznych,
wolumenu sprzedaży na tle branży,
dobrych komentarzy zarządu do raportów kwartalnych,
danych szczegółowych, zwłaszcza braku rozbicia sprzedaży i rentowności (segmentowo i geograficznie),
danych bezpośrednio wpływających na wynik finansowy (np. ceny surowców, ekspozycja walutowa w rozbiciu na poszczególne segmenty).
W tym przypadku oznacza to niedosyt oczekiwań analityków giełdowych
w zakresie szczegółowości danych prezentowanych przez spółki. Postulują
oni, z jednej strony, większą szczegółowość danych dotyczących sprzedaży
i rentowości, a z drugiej prezentowanie firmy na tle konkurencji, w celu ułatwienia porównań.
Z uzyskanych opinii wynika, że inwestorzy oczekują coraz szybszych, coraz bardziej szczegółowych informacji z naciskiem na informacje dotyczące
przyszłości, a także intensywniejszy kontakt ze spółką. Analitycy natomiast
postulują przede wszystkim upublicznianie prognoz oraz bardziej szczegółowych danych w kluczowych obszarach.
Informacje, które wzbudzają niedosyt, nie są więc związane z rachunkowością czy zawartością sprawozdań finansowych, lecz dotyczą
szeroko rozumianych niematerialnych generatorów wartości firmy, komentarzy osób zarządzających o działalności i wynikach spółki na tle branży, wskazania elementów kluczowych do realizacji zamierzeń spółki wraz z ich analizą wrażliwości, a także szeroko rozumianej strategii. Na tym tle należy zaproponowaną przez IASB i FASB zmianę dotyczącą zawartości i układu
sprawozdania finansowego, uznać za chybioną.
93
ibu
tio
np
roh
dis
tr
Ważnym aspektem funkcjonowania relacji inwestorskich spółek jest odbieranie, rozumienie i uwzględnianie sygnałów zwrotnych płynących od społeczności finansowej. W tym kontekście należy w szczególności zwrócić uwagę
na postulaty formułowane przez uczestników rynku, a zgłaszane spółkom
(tabela 3).
Tabela 3. Postulaty zgłaszane spółkom przez społeczność finansową (próba
spółek giełdowych)
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
Zagraniczni inwestorzy instytucjonalni:
Krajowi inwestorzy instytucjonalni:
możliwość indywidualnego spotkania
możliwość indywidualnego spotkania
z członkiem zarządu odpowiedzialnym
z członkiem zarządu odpowiedzialnym
za finanse,
za finanse,
szybka, a najlepiej równoległa pumożliwość bezpośredniego spotkania
blikacja sprawozdań finansowych
z zarządem,
w wersji angielskiej, udostępnienie
szczegółowe informacje dotyczące plaich na stronie internetowej spółki,
nów sprzedaży i prognoz finansowych,
większa przejrzystość mniej zasłaniagłębsza prezentacja projektów realizonia się tajemnicą przedsiębiorstwa,
wanych przez spółkę,
szczegółowe informacje dotyczące plawięcej prognoz finansowych, również
nów sprzedaży i prognoz finansowych,
krótkoterminowych,
więcej strategii,
szersze informacje na temat modelu
częstsze spotkania na forum zagraniczdziałania firmy.
nym.
Drobni inwestorzy indywidualni:
Media:
szersze komentarze do bieżących wydaszersze komentarze do bieżących wydarzeń,
rzeń,
wyjaśnianie działań zarządu,
natychmiastowa odpowiedź,
prognoza wyników finansowych,
wywiad na wyłączność z prezesem na
temat spółki i rynku,
intensywniejszy kontakt i większe zainkrótkie komentarze do bieżących wydateresowanie,
rzeń,
jak najwięcej komunikatów ze spółki,
dostęp do zarządu na każda potrzebę.
wytłumaczenia innowacyjnych strategii
działania, odmiennych od rynku.
Analitycy rynku:
konferencje specjalnie dedykowane analitykom,
spotkanie, przynajmniej raz w roku, z członkiem zarządu odpowiedzialnym za finanse,
szersze komentarze do bieżących wydarzeń,
częstsze spotkania,
szerszy zakres danych niż dostępne w sprawozdaniach finansowych,
precyzyjne informacje opisujące zarówno zjawiska przeszłe, jak i przyszłe trendy,
szczegółowe informacje dotyczące planów sprzedaży,
podawanie prognoz finansowych,
rozszerzenie zakresu informacji,
więcej szczegółowych danych finansowych,
kontakt z zarządem,
szersze informacje na temat modelu działania firmy.
Th
-
3.3. Postulaty społeczności finansowej
94
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
pe
rso
większa szczegółowość
kluczowych pozycji
for
szerszy kontekst
prezentowanych danych – na tle
y is
POSTULATY
wybrane pozycje
na życzenie
szybkość reakcji
globalnym
konkurencji
sytuacji
gospodarczej
is c
op
odpowiedzialność i etyka
Źródło: opracowanie własne.
Th
-
Schemat 2. Postulaty społeczności finansowej wobec sprawozdawania finansowego
-
Z tabeli wynika, że społeczność finansowa nie formułuje postulatów dokonywania rewolucyjnych zmian w obecnej sprawozdawczości finansowej,
a jedynie bardziej szczegółowej jej prezentacji w przekroju branżowym, geograficznym, segmentowym, oczekując zwłaszcza (schemat 2):
1) informacji syntetycznych, chociaż elementy wpływające na rentowność
powinny być maksymalnie uszczegółowione,
2) informacji jednostkowych dotyczących firmy, skonsolidowanych, dotyczących grupy kapitałowej, ale podawanych na szerszym tle branży, w której
firma operuje: w ujęciu krajowym, regionalnym oraz globalnym, a także
na tle makroekonomicznych uwarunkowań w danym państwie, danym regionie oraz globalnie,
3) odpowiedzialności za rzetelność danych i etyczną ich prezentację.
Jeżeli rachunkowość ma być szerzej rozumiana, doceniana i wykorzystywana, to tego głosu nie można lekceważyć, bowiem przede wszystkim społeczność finansowa jest konsumentem produktów generowanych przez rachunkowość.
95
ibu
tio
np
roh
for
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
dis
tr
Na podstawie zaprezentowanych wybranych wyników badań wydaje się
zasadnym sformułowanie wątpliwości: może przebudowa zaproponowana
przez IASB –FASB nie jest właściwą drogą? Należy przypomnieć krytyczny
odbiór przez społeczność finansową wprowadzenia MSR/MSSF, co utrudniło
zarówno inwestorom instytucjonalnym, jak i indywidualnym, a także analitykom sell-side i buy-side przeprowadzanie analiz oraz wydłużyło ich czas
(a więc i koszty). Podnoszono, że przeraportowanie nie jest dobre, ponieważ
może skutkować wprowadzaniem w błąd7. Dlatego z zadowoleniem przyjęto
zaproponowane przez praktykę gospodarczą raportowanie w ramach XBRL.
Na tym tle należy uznać niewątpliwie za cenne współdziałanie obu rad:
IASB oraz FASB – wreszcie.
Kończąc rozważania na temat zasadności implementacji analizowanej
koncepcji, można zasugerować ważniejsze obszary problemowe do rozwiązania. Wyzwaniem dla rachunkowości XXI w., tak jak dla rachunkowości końca
XX w., nadal pozostają bowiem obszary, które hasłowo można określić jako:
rachunkowość ryzyka,
rachunkowość instrumentów finansowych, w tym instrumentów pochodnych uwzględniająca ich ryzyko,
rachunkowość ekologiczna (czy szerzej – społeczna),
rachunkowość kapitału intelektualnego.
Wydaje się, że to przede wszystkim na tych obszarach obie rady powinny
skoncentrować swoje wysiłki. Rachunkowość była przez wieki zawsze ściśle
powiązana z praktyką gospodarczą i wsłuchiwała się w zgłaszane przez nią
potrzeby. Tym razem wydaje się jednak, że proponowana zmiana rozmija się
z tymi oczekiwaniami.
y is
op
Literatura
Th
is c
Directive 2004/109/EC of the European Parliament and of the Council of 15 December 2004 on the harmonisation of transparency requirements in relation to information about issuers whose securities are admitted to trading on a regulated market and amending Directive 2001/34/EC (2004), „Official Journal of the European Union”, 31.12.2004, L 390/38 EN.
Dziawgo D. (2011), Relacje inwestorskie. Ewolucja – funkcjonowanie – wyzwania,
PWN, Warszawa.
-
-
-
-
Podsumowanie
7
96
Over-reporting is green-washing.
ibu
tio
np
roh
dis
tr
Gierusz J. (2009), Przebudowa sprawozdawczości finansowej – propozycje IASB
i FASB, „Rachunkowość” nr 7, s. 51.
Kamela-Sowińska A. (2011), Geopolityka rachunkowości, www.skwp.pl/,6878.html
(05.05.2011)
on
ly -
Measures that Matter (1997), Ernst & Young, www.ey.com/global/ (10.02.2010)
Szewc M. (2009), Czy inwestorzy doceniają sprawozdania finansowe?, „Rachunkowość”, nr 9, s. 24–26.
se
Verhalten und Präferenzen deutscher Aktionäre, Deutsches Aktieninstitut, Heft
42/2009, www.dai.de/internet/dai/dai-2-0.nsf/dai_publikationen.htm
(dostęp 12.02.2011).
na
lu
Walińska E. (2010), Bilans – propozycje nowej formuły sprawozdawczej, „Zeszyty
Teoretyczne Rachunkowości”, tom 56 (112), SKwP, Warszawa, s. 267–281.
rso
Streszczenie
is c
op
y is
for
pe
IASB –FASB uzasadniły przebudowę sprawozdawczości finansowej poprawą jej
użyteczności dla inwestorów. W niniejszym artykule skoncentrowano się więc właśnie na tej grupie. Przytoczono wybrane wyniki badań ankietowych przeprowadzonych przez autorkę dla rynku polskiego, na próbie reprezentatywnej dla polskiego
społeczeństwa, a przede wszystkim na próbach celowych: indywidualnych inwestorów, analityków giełdowych sell-side oraz spółkach giełdowych.
Stwierdzono, że społeczność finansowa nie formułuje postulatów dokonywania
rewolucyjnych zmian w obecnej sprawozdawczości finansowej, a jedynie jej bardziej
szczegółową prezentację w przekroju branżowym, geograficznym, segmentowym.
Oczekuje przede wszystkim:
równolegle informacji syntetycznych oraz maksymalnego uszczegółowienia tych
elementów, które istotnie wpływają na rentowność,
informacji podawanych na szerszym tle konkurencji krajowej i międzynarodowej,
a także na tle makroekonomicznych uwarunkowań,
odpowiedzialności za rzetelność danych i etyczną ich prezentację.
Jeżeli rachunkowość ma być szerzej rozumiana, doceniana i wykorzystywana, to
głosu tego nie można lekceważyć. Rachunkowość przez wieki była zawsze ściśle powiązana z praktyką gospodarczą i wsłuchiwała się w jej potrzeby. Tym razem wydaje
się jednak, że proponowana zmiana rozmija się z tymi oczekiwaniami.
Th
-
Gierusz J. (2010), Ocena przygotowanego przez IASB i FASB projektu sprawozdania
finansowego, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, tom 56 (112), SKwP,
Warszawa, s. 49–58.
-
Financial Statement Presentation. Preliminary Views (2008), Discussion Paper,
October, www.iasb.or/NR/rdonlyres/ (05.05.2011). Bieżące zmiany dostępne m.in.
na: www.fasb.org/cs/
97
ibu
tio
np
roh
Summary
for
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
dis
tr
IASB and FASB justify the revision of financial reporting as attempt to increase
its utility for investors. Therefore, the article concentrates on that group of financial
information users. The article presents chosen results of a survey conducted by the
author for the Polish market based on a sample representative of Polish society, and
in particular on target groups: individual investors, sell-side analysts and companies
listed on Warsaw Stock Exchange.
It was found that the financial community does not postulate revolutionary
changes in financial reporting. They rather are looking for more information in crosssection of branches, segments and geographical areas. The main postulates are:
parallel synthetic information and maximally detailed information on the elements which influence profitability,
wider context of information such as domestic and international competition, and
macroeconomic environment,
responsibility for information accuracy and reliability.
If accounting is to be more widely understood, appreciated and used, this opinion
cannot be ignored. Accounting has always been closely related to business practice
and oriented to the needs of financial information users. But this time the proposed
change seems to fail to meet their expectations.
-
Th
is c
op
y is
-
-
-
„New” financial statement – a voice in the discussion
98

FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

Transkrypt

Podobne dokumenty

FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

Wojciech J. Cynarski, Artur Litwiniuk Gry dydaktyczne i ich

FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

This copy is for personal use only

FULL TEXT - Miscellanea Anthropologica et Sociologica