Nawiązania do romantyzmu w kulturze

Opracowaa: Joanna Zab
ocka-Skorek
Nawizania do romantyzmu w kulturze wspóczesnej na przykadzie filmów Historia kina w
Popielawach Jana Jakuba Kolskiego i Oczy uroczne Piotra Szulkina
Filmoteka Szkolna, zestaw nr 5
Czas trwania: Do zrealizowania ca
oci scenariusza niezbdne s 3 jednostki lekcyjne. Wybrane czci
scenariusza, mona traktowa jako samodzielne zajcia.
Cele zaj:
W trakcie zaj ucze:
- wskazuje i opisuje najwaniejsze zagadnienia epoki Romantyzmu;
- definiuje pojcia: magia, realizm magiczny;
- pracuje z tekstem ród
owym;
- analizuje i interpretuje fragmenty filmów;
- wskazuje nawizania do Romantyzmu w kulturze wspó
czesnej;
- analizuje i interpretuje teksty kultury wspó
czesnej;
- dokonuje analizy komparatystycznej dzie
literackich, plastycznych i filmowych;
- rozwizuje problemy w twórczy sposób;
- pracuje w grupie;
Metody pracy:
- praca z tekstem filmowym;
- praca z tekstem literackim;
- heureza;
- dyskusja i debata;
Materiay dydaktyczne:
1. Karta pracy ucznia nr 1. (za
. nr 1.);
2. Karta pracy ucznia nr 2 - Fragmenty testu Piotra Dobrowolskiego „Realizm magiczny w filmie Jana
Jakuba Kolskiego Cudowne miejsce” (za
. nr 2.);
3. Materia
y dla nauczyciela - „Realizm magiczny – s
owa kluczowe” (za
. nr 3.);
4. Fragmenty has
a przedmiotowego „oko” z: „S
ownik symboli” oraz „S
ownik mitów
i tradycji kultury” W
adys
awa Kopaliskiego (za
. nr 4.);
5. Prezentacja multimedialna „Wizerunek wampira w filmach: Nosferatu - symfonia grozy i Nosferatu
wampir” (za
. nr 5.);
6. Prezentacja multimedialna „Pieter Bruegel starszy – wybrane dzie
a” (za
. nr 6.);
7. Fragment „Dziadów” cz. IV Adama Mickiewicza (za
. nr 7.);
8. 6 arkuszy papieru formatu A4 (w dwóch kolorach);
9. Laptop;
10.Rzutnik multimedialny.
Oznaczenia fragmentów filmów:
Z filmu Historia kina w Popielawach:
www.filmotekaszkolna.pl
- 00.18.19 – 00.23.49 – fragm. HK1
- 01:09:37 – 00:15:34 – fragm. HK2
- 01:25:05 – 01:26:48 – fragm. HK3
Przed zajciami:
Projekcja filmów z zestawu nr 5. (Historia kina w Popielawach Jana Jakuba Kolskiego oraz Oczy uroczne
Piotra Szulkina), wraz z komentarzem filmoznawczym prof. dra hab. Tadeusza Lubelskiego.
Przebieg zaj:
I. Etap wstpny:
1. Rozdanie Karty pracy ucznia nr 1 (za. nr 1). Uczniowie znajduj motywy zaczerpnite z
Romantyzmu w tekstach kultury wspó
czesnej (od II po
owy XX w.).
2. Nauczyciel prosi wybrane osoby o odczytanie swoich prac.
II. Cz druga – Magia
A. Historia kina w Popielawach
1. Nauczyciel prosi uczniów o zdefiniowanie pojcia MAGIA i podanie przyk
adów
z literatury romantycznej, w których podejmowany jest motyw magii, czarów
i cudownoci (krótka dyskusja).
2. Praca z tekstem ród
owym: Nauczyciel rozdaje uczniom fragmenty tekstu Piotra Dobrowolskiego pt.
„Realizm magiczny w filmie Jana Jakuba Kolskiego Cudowne miejsce” (karta pracy ucznia nr 2,
za. nr 2.). Po przeczytaniu tekstu Nauczyciel zadaje uczniom pytania:
- Jakie tytu
y filmów Jana Jakuba Kolskiego przytacza Piotr Dobrowolski?
- Na czym polega zetknicie si z „fantastyk” i „cudownoci” w filmach Jana Jakuba
Kolskiego, wed
ug autora tekstu?
- Czym, wed
ug autora tekstu, jest „Jacioland”?
- Jaki status posiadaj (jak s przedstawiane) czas i przestrze w filmach Jana Jakuba
Kolskiego?
- Jakie prawa rzdz w filmach Jana Jakuba Kolskiego?
- Czym róni si filmy Jana Jakuba Kolskiego od innych polskich filmów, które znacie?
Odpowiedzcie, pos
ugujc si wybranymi przez Was przyk
adami.
3. Tworzenie definicji realizmu magicznego:
- Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Jak autor przeczytanego fragmentu definiuje realizm magiczny
na podstawie filmów Jana Jakuba Kolskiego? Odpowiedzi uczniów zostaj zapisane przez
Nauczyciela na tablicy.
- Nauczyciel przykleja na tablicy s
owa kluczowe, dotyczce „realizmu magicznego” (za. nr 3).
Uczniowie maj za zadanie skonstruowa definicj „realizmu magicznego”, korzystajc ze s
ów
wypisanych na tablicy. Definicj maj rozpocz od zdania:
„Realizm magiczny to nurt w literaturze, sztukach plastycznych i filmie, zapocztkowany w latach 20.
XX w. w Niemczech.”
4. Nauczyciel prezentuje uczniom fragment filmu Historia kina w Popielawach (HK 1), a nastpnie
inicjuje dyskusj pytaniami:
- Jakie elementy magiczne dostrzegacie w zaprezentowanej sekwencji filmu?
- Jaka jest konwencja wydarze – realistyczna czy fantastyczna?
- W czym wyraana jest baniowa sceneria tej sekwencji filmu?
- Jak, w kontekcie obejrzanego fragmentu, wyt
umaczysz romantyczn wiar
w przewag uczucia i wyobrani nad rozumem?
- Poprzez które elementy filmu, w zaprezentowanej sekwencji, budowana jest romantyczna
www.filmotekaszkolna.pl
wizja wiata? (np. postacie, sceneria).
B. Oczy uroczne
1. Praca z tekstem: Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy ucznia nr 3. (za. nr 4.)
z fragmentami hasa przedmiotowego „oko” ze „Sownika symboli” oraz „Sownika mitów i tradycji
kultury” Wadysawa Kopaliskiego. Na przeczytanie tekstu uczniowie maj 5 minut. Po przeczytaniu
hase, nauczyciel zadaje uczniom pytania:
- Wykorzystujc informacje z przeczytanych fragmentów, odpowiedzcie na pytanie, na czym
polega magiczne spojrzenie Pana w Oczach urocznych Piotra Szulkina.
- Czy czar dziaa zalenie od posiadacza „zego spojrzenia”?
- Czy wiecie, jak moc spojrzenia przypisywano czarownicom? Czego doszukiwano si w
ich oczach? Za co skazywane byy na tortury?
- Jak interpretujecie ostatni scen filmu? Czy dziecko odziedziczyo urok?
2. Nauczyciel uruchamia prezentacj multimedialn „Wizerunek wampira w filmach: Nosferatu symfonia grozy i Nosferatu wampir” (za. nr 5.) – slajdy od 2 do 5.
- Z którymi scenami filmu Oczy uroczne kojarz Ci si przedstawione na prezentacji fotosy?
(po odpowiedzi uczniów nauczyciel prezentuje kolejne slajdy, na których przedstawione s
kadry z filmu Oczy uroczne).
- Jakie podobiestwa do wizerunków wampira, dostrzegacie w postaci Pana
w Oczach urocznych?
- Wymiecie dziea romantyczne, w których przedstawiona jest posta upiora lub wampira.
- W jaki sposób mona zinterpretowa ponisze sowa Adama Mickiewicza?
„Potem pójdziem, krew wroga wypijem,
Ciao jego rozrbiem toporem:
Rce, nogi gwodziami przybijem,
By nie powsta i nie by upiorem”.
- Jakie cechy gotyckie dostrzegasz w filmie „Oczy uroczne” i na przedstawionych fotosach?
- Dlaczego romantycy odwoywali si do, zapoyczonego z powieci gotyckiej,
przedstawienia wampira? (konieczn staje si tu odpowied o uosobieniu za
w postaciach wampirycznych).
- Jakie teksty kultury wspóczesnej nawizuj do „mitu wampirycznego”?
Podaj przykady filmów i teledysków.
III. Cz trzecia – Ludowo i Folklor
A. Historia kina w Popielawach (patrz cz I – Magia)
1. Nauczyciel zadaje pytania:
- Na podstawie tekstu Piotra Dobrowolskiego, a take wasnych spostrzee dotyczcych
filmu, spróbujcie scharakteryzowa sposób, w jaki Jan Jakub Kolski przedstawia ycie
wiejskie.
- Wszystkie plenery filmu Jana Jakuba Kolskiego umiejscowione byy
w Popielawach. Czy jestecie w stanie zrekonstruowa (np. namalowa) topografi tej
wioski?
- Czy odnajdujecie w bohaterach filmu Jana Jakuba Kolskiego prawdziwych „ludowych
mdrców”? Czy tak postaci, „ludowym mdrcem”, moe by Wujo Janek (grany przez
Franciszka Pieczk), waciciel kina objazdowego? Uargumentujcie swoj odpowied.
- Jakie znaczenie, dla mieszkaców Popielaw, przedstawionych w filmie Jana Jakuba
Kolskiego, ma figura w. Rocha?
- Czy wiesz, czego patronem jest w. Roch i jakie przypisywane s mu atrybuty? (odp.:
wity Roch czczony jest w Polsce jako patron chronicy od zarazy; atrybutami witego s:
anio, pies trzymajcy w pysku chleb, torba pielgrzyma).
- Jak w kontekcie tej wiedzy zanalizujesz wykorzystanie postaci w. Rocha
www.filmotekaszkolna.pl
w filmach Jana Jakuba Kolskiego (posta w. Rocha pojawia si równie w filmie
Jasminum)?
2. Kronika rodzinna:
- Spróbujcie przeledzi losy Andryszków. Czy bylibycie w stanie rozpisa losy kadego z
nich?
- Folklor jest silnie wpisany w rodzinne zwyczaje. Czy na podstawie filmu Jana Jakuba
Kolskiego moemy scharakteryzowa „popielawski folklor”?
B. „Oczy uroczne”
1. Nauczyciel uruchamia prezentacj multimedialn, z reprodukcjami dzie
Pietera Bruegla Starszego
(za. nr 6.) – slajdy 2 do 6. Pytania do dyskusji (analiza komparatystyczna):
- Jakie podobiestwa dostrzegacie, pomidzy malarstwem Pietera Bruegla Starszego,
przedstawiciela renesansu niderlandzkiego, a filmem Oczy uroczne Piotra Szulkina? (po
odpowiedzi uczniów, nauczyciel prezentuje kolejne slajdy, przedstawiajce kadry z filmu
Oczy
uroczne.
Uczniowie
maj
za
zadanie porówna
kadry
filmowe
z dzie
ami Pietera Bruegla Starszego).
- W jaki sposób artyci przedstawiaj ycie codzienne w rodowisku wiejskim?
- Jakie emocje p
yn podczas odbioru dzie
Bruegla?
- Dlaczego, Waszym zdaniem, Piotr Szulkin zdecydowa
si powo
ywa w swym filmie na
obrazy Bruegla?
2. Nauczyciel zadaje uczniom pytania:
- Dlaczego akcja filmu Oczy uroczne dzieje si na wsi? Spróbujcie odpowiedzie na pytanie,
dlaczego w
anie w tradycji ludowej oczy i spojrzenie mog stanowi tak potn si
?
- Dlaczego folklor tak bardzo inspirowa
romantyków?
IV. Cz trzecia – Sztuka
Nauczyciel prezentuje fragment filmu (HK2). Po projekcji, zadaje uczniom pytania:
- Dlaczego wuj Jan i Staszek zorganizowali Szustkowi prywatn, „elitarn” projekcj filmu?
- Jak mona zinterpretowa poniszy dialog ch
opców?
„- Wierzysz w to Stasiu?
- Wierz.
-Ale tak jak w Pana Boga, czy mocniej?
- Tak, jak w Pana Boga.
- Ja chyba mocniej…”
- Jak moc ma sztuka, reprezentowana w tym filmie przez wynalazek kina?
- Czy w filmie Jana Jakuba Kolskiego przedstawiona zosta
a prawdziwa geneza powstania
kinematografu? Czy reyser filmowy ma prawo do przedstawienia wydarze historycznych w inny
sposób, ni mia
o to miejsce w rzeczywistoci?
- Podaj przyk
ady innych tekstów kultury wspó
czesnej, w których prezentowana jest romantyczna
wizja sztuki.
IV. Cz czwarta – Mi
o
1. Nauczyciel czyta uczniom fragment z „Dziadów cz. IV” (za. nr 7.), po czym zadaje uczniom pytania:
- Jaka jest romantyczna teoria mi
oci, wed
ug Gustawa z IV czci „Dziadów” Adama
Mickiewicza?
A. Historia kina w Popielawach
- Czy teori „bliniaczych dusz” moemy odnie do bohaterów filmu Jana Jakuba Kolskiego?
Nauczyciel
prezentuje
uczniom
fragment
filmu
(HK
3).
Nastpnie
uczniów o interpretacj s
ów wypowiedzianych przez Chanutk I.
www.filmotekaszkolna.pl
prosi
- Czy jestecie w stanie poda inne nawizania do romantycznej teorii „bliniaczych dusz” w kulturze
wspóczesnej?
B. Oczy uroczne
2. Nauczyciel inicjuje dyskusj:
- Jedn z cech, konstytuujcych posta wampira, jest jego bezgraniczna samotno
i tsknota za mioci? Jak ten wtek realizuje w swym filmie Piotr Szulkin?
- Czy jestecie w stanie poda inne tytuy filmów, w których w taki sposób zostaa
przedstawiona mio?
V. Zakoczenie
Cz – Debata „Realici kontra romantycy”
- Nauczyciel dzieli klas na sze grup (kada po okoo cztery osoby).
- Wybiera równie BEZSTRONNYCH SPECJALISTÓW (dwóch lub trzech).
- Grupa I, II, III to REALICI, szukajcy argumentów do tezy „Rzeczywisto nie ma adnego
zwizku ze sztuk i nie moe by magiczna”.
- Grupa IV, V, VI to ROMANTYCY, znajdujcy poparcie tezy: „Magia wyrasta
z codziennoci, ujawniajc si gównie w sztuce”.
- Wszystkie grupy zapisuj argumenty na kolorowych arkuszach papieru formatu A4 (materia
dydaktyczny nr 8.) Nauczyciel wrcza inny kolor kartek dla grupy PRAGMATYKÓW, inny dla grupy
ROMANTYKÓW.
- Po 10 min nauczyciel zbiera kartki i wiesza je na tablicy.
- Przedstawiciele grup podchodz kolejno do tablicy i odczytuj swoje argumenty. Zadaniem grupy
przeciwnej jest znalezienie kontrargumentów. Zadaniem BEZSTRONNYCH SPECJALISTÓW jest
wyonienie zwycizców debaty.
- Po zakoczonej debacie, Nauczyciel dzikuje uczniom za prac.
VI. Podsumowanie zaj
1. Nauczyciel prezentuje uczniom „komentarz subiektywny” zestawu nr 5. Filmoteki Szkolnej, po czym
zachca uczniów do krótkiej dyskusji na ten temat.
2. Nauczyciel dzikuje uczniom za aktywno na zajciach, podsumowuje najwaniejsze zagadnienia.
3. Zadnie pracy domowej.
Zadanie domowe:
Zapoznajcie si z utworem „Ballady i romanse”, zamieszczonym na stronie zespou „Ballady i romanse”:
http://www.myspace.com/balladyiromanse.
Spróbujcie
wyszuka
w Internecie inne informacje dotyczce zespou, a nastpnie odpowiedzcie pisemnie,
w formie eseju, na ponisze zagadnienia:
- Czego dotyczy utwór „Ballady i romanse”? Czy jestecie w stanie wskaza w nim odwoania do
Romantyzmu?
- Czy, Twoim zdaniem, autorki tego utworu miay prawo do skorzystania
z tytuu i fragmentu tekstu jednego z najwaniejszych manifestów epoki Romantyzmu –
„Romantycznoci” Adama Mickiewicza?
- Czy utwór sióstr Wroskich mona nazwa manifestem wspóczesnego artysty?
www.filmotekaszkolna.pl
Karta pracy ucznia nr 1.
Za. nr 1.
Do podanych cech, które charakteryzuj epok romantyzmu, spróbuj dopasowa tytu
y tekstów kultury
wspó
czesnej (dzie
literackich, plastycznych, malarskich, wizualnych, muzycznych i audiowizualnych), w
których ponisze zagadnienia s poruszane.
Nieszczliwa mi
o
Natura wp
ywajca na ycie cz
owieka
Prymat uczucia nad rozumem
Wolno artysty
Zainteresowanie kultur ludow
Magia
Wolno jednostki
Orientalizm
Które z powyszych zagadnie s dla Ciebie najbardziej interesujce?
Karta pracy ucznia nr 2.
Za. nr 2.
Przeczytaj uwanie fragmenty tekstu Piotra Dobrowolskiego realizm magiczny w filmie Jana Jakuba
Kolskiego Cudowne miejsce”.
Zanurzenie si w filmowym wiecie Kolskiego gwarantuje, bez sigania po fantastyk, odbycie
przechadzki z pogranicza jawy i snu, jak gdyby rzeczywisto ta, kreowana przy pomocy kamery i
scenariusza, pochodzi
a spoza obszarów zwyczajowo penetrowanych, znanych z potocznej obserwacji.
Filmy autora Cudownego miejsca stwarzaj znakomit okazj do bezporedniego zetknicia si z tak
cudownoci i baniowoci, która w nieskrpowany sposób odwo
uje si do wierze i osobistych pragnie
jednostki, a nawet naszych wspomnie z dziecistwa, kiedy to w atmosferze radosnego podniecenia
podbitego dreszczykiem strachu poznawalimy zakamarki strychów i stodó
. Kamera Kolskiego ukazuje to,
czego nie dostrzeemy w otaczajcym nas wiecie, z czym nie spotkamy si wydeptujc te same cieki
kadego dnia w drodze do pracy czy kocio
a. Takie s prawid
a natury zezwalajce tylko nielicznym
dostrzec wicej i tylko niektórych, jak si okazuje, owa natura obdarzy
a nadprzyrodzonymi zdolnociami.
www.filmotekaszkolna.pl
Tymczasem u Kolskiego cuda zdarzaj si z podobn czstotliwoci, z jak zwyk pada letni
deszcz. (…) Kolski przetyka swoje filmy najmielszymi pomysami, nadaje wydarzeniom niezwyky bieg
stosujc przy tym zabiegi manipulacji czasem akcji, gdzie okresy napicia ustpuj otwierajcej si
onirycznej przestrzeni tajemniczych pól i k. Cho nie jest oniryzm ten, analogiczny chociaby w stosunku
do modopolskich technik poetyckich, to jednak nasuwa pewne skojarzenia biorce si z racji postrzegania
wiata jak gdyby przez mg, w chwili kiedy nie jestemy do koca przebudzeni, ale ju rejestrujemy
zewntrzne bodce.
Odbiorca nie znajcy wczeniejszych dzie Kolskiego pocztkowo moe poczu si dziwnie i
nieswojo. Te sowa w peni oddaj wraenie dotknicia rzeczywistoci, w której realne z fantastycznym
przeplata si z sob niczym kolejno nastpujce po sobie rytmy dnia i nocy. Przyzwyczajeni do logicznego
dyskursu widzowie pocztkowo mog czu si zaskoczeni mechanizmem i reguami rzdzcymi fabu. (…)
U Kolskiego fantastyka jest uprzywilejowanym porzdkiem na którym opiera si egzystencja lokalnych
spoecznoci yjcych nie tylko w zgodzie z sob ale i wiatem. Tworzy to swoisty mikrokosmos, odrbn
cywilizacj, w której nowi przybysze, by dostosowa si do nowych warunków, musz przej dugi okres
adaptacji, skd jeszcze równie duga droga do kompletnego zadomowienia si i wzbudzenia zaufania
ssiadów. Wsie Kolskiego orbituj niemale poza czasem i przestrzeni i tylko czasem drobne rekwizyty
pozwalaj zidentyfikowa historyczny kontekst filmowych wydarze.
Te bardzo charakterystyczne dla owych filmów znamiona, umoliwiaj nawet odbiorcy
powierzchownie zaznajomionemu z twórczoci Kolskiego, prawidowo rozpozna jego kolejne dzieo i
przypisa mu je, lub zakwalifikowa do tzw. Jaciolandu - jak krytycy okrelaj ogólny dorobek reysera. To
stawia Kolskiego w rzdzie oryginalnych twórców, artystów o uksztatowanym profilu estetycznym i
wykrystalizowanej poetyce. A std prosta droga do kina autorskiego i bez wtpienia tym mianem okreli
mona choby takie obrazy jak Jacio Wodnik, Cudowne miejsce i Grajcy z talerza.
Fantastyka i cudowno bez wtpienia w filmach tych odgrywa pierwszoplanow rol. To na jej tle
rozgrywaj si doniose dla wioski wydarzenia i za jej spraw relacje interpersonalne nabieraj nowych
znacze. Cudowno bdc jednoczenie projekcj wierze zakodowanych w ludowej tradycji jest przede
wszystkim pretekstem do ukazania niejednokrotnie skomplikowanych ludzkich uczu i emocji. Cuda
pojawiajce si jak grzyby po deszczu stwarzaj znakomit okazj zaobserwowania podskórnych
mechanizmów psychicznego funkcjonowania mieszkaców wsi reagujcych czsto w sposób impulsywny
i niedojrzay. Ale fantastyka nie jest tu czym przypadkowym i nie jest obliczona na wywoanie efektu
zaskoczenia odbiorcy poziomem warsztatu tricków specjalnych.
wiaty Kolskiego rzdz si zrozumiaymi racjami, mimo, e s sztuczn konstrukcj
i istniej same dla siebie. Reyser wypracowa dla swych dzie spójn ideologi, wrzuci
w nie mieszanin zasyszanych fantastycznych ludowych opowieci, bani i poda, gdzie katolicki Bóg w
penej zgodzie yje z pogask tradycj i jej przerónymi stworami. A to wszystko zanurzone w mglistym
pejzau wioski rozsypanej midzy zagajnikami i polnymi drogami. (…)
Realizm magiczny zastosowany jako naczelna zasada konstrukcyjna fabuy Cudownego miejsca
posiada wiele cech wspólnych z literatur i odnie go mona choby do prozy Marqueza („Sto lat
samotnoci”). Sam termin wprowadzono w Niemczech w latach dwudziestych XX wieku na oznaczenie
zjawisk w poekspresjonistycznym malarstwie przedstawiajcym udziwnion codzienno. Dopiero póniej
zastosowano go do powieci tego okresu. (…)
Realizm magiczny tak naprawd niewiele wspólnego ma z magi i nie jest to fantastyka w
potocznym rozumieniu. (…) Realizm magiczny jest bowiem symbioz cudownoci i normalnoci i nie wynika
z umownych regu lecz jest konsekwencj wiary, ideologii i wizji wiata, która tak cudowno zakada jako
co przynalenego do siebie i nierozcznego. Mona te powiedzie, e nadnaturalno jest w filmach
Kolskiego czym co równoway niedostatki ycia i nazbyt osch rzeczywisto. Cudowno realizujca si
wielopaszczyznowo wzbogaca czowieka o pierwiastek mistyczny, duchowy, z czego odarte jest ycie
obiektywne i racjonalne. (…)
Realizm magiczny zezwala na takie poszerzenie horyzontu by realno wzbogacona
o cudowno zaprezentowaa si we wszystkich wymiarach, a to pozwala dostrzec wszystkie jej elementy
skadowe niewidoczne na co dzie. Ta fantastyka, a raczej cudowno przeplata si ze sprawami zupenie
banalnymi, bahymi nie tylko dla mieszkaców wsi. Przenika ich domostwa, zaskakuje przy zwykych
zajciach. Jedni wierz, inni powtpiewaj, ale zaprzeczy nie mog. (…)
Realizm magiczny nie deformuje rzeczywistoci - a mogoby si tak wydawa - jak to jest w
przypadku powieci lub filmów surrealistycznych. W tym ostatnim oniryczne wizje nie maj nic wspólnego ze
wiatem fizycznym, wszystko jest iluzj i halucynacj pen paradoksów. Tymczasem u Kolskiego tych
paradoksów nie ma, poniewa jego wiatem rzdz logiczne prawa. Tu przyroda posiada swój indywidualny
www.filmotekaszkolna.pl
rytm, jest krain uatwiajc pojmowanie jej wewntrznych prawide, a przynajmniej zaobserwowanie
dziaania utajonych si. Realno i magia s w niej jednoci, podobnie jak w bani z t tylko rónic, e w
tej ostatniej wyznaczone granice s umowne podczas gdy realizm magiczny postuluje pen naturalno.
(…)
Mityczna wie Kolskiego pena biblijnych i pogaskich postaci prezentuje t odmian rzeczywistoci,
w której panuje odwieczny ad i pradawny porzdek czcy w sobie wszystkie bieguny antynomicznych si.
To miejsce gdzie cudowne i realne jest w tym samym stopniu równouprawnione i posiada jednakowy status.
Innymi sowy - wszystkie struktury tego wiata s widoczne i rozpoznawalne przez swoje manifestacje i sta
obecno w yciu czowieka. Przy pomocy realizmu magicznego staje si to, co niemoliwe - mamy okazj
przyjrze si z bliska wiatu jakiego nie znamy i zupenie prywatnie pozna kad jego odmian.
„Kultura i Historia” nr 5/2003
ródo: http://wiedzaiedukacja.pl/archives/154
Za. nr 3.
Materiay dla nauczyciela
REALIZM MAGICZNY – sowa kluczowe
Cudowno i baniowo
Nieoczekiwane wydarzenia
Biblijne i pogaskie postacie
Pogranicza jawy i snu
Wyobrania
Mity, archetypy, legendy
Chronologiczna fabua, zawie wtki
„bezczas” i „bezprzestrze”
„mityczne” miejsca
Symbolicze postacie i ich imiona
Tradycja, folklor
Magia, astrologia
Spirytyzm, religia
Elementy fantastyczne
Metaforyka
Dwa sposoby odczyta testu – realistyczny i
symboliczny
wiat rzeczywisty, z elementami magii
Wtki realne i fantastyczne (symbioza)
Mistycyzm
Iluzja, halucynacja
Za. nr 4.
Fragmenty hasa przedmiotowego - „oko”
„(…) Ze oko (w. malocchio), wg wierze ludowych ze spojrzenie przynoszce nieszczcie, rzucajce
urok. Wedug muzumanów dziaa przez zawi i jest przyczyn poowy zgonów rodzaju ludzkiego; ze oko
oprónia domu i zapenia groby. Do dzi ywy przesd, zwaszcza we Woszech, w Grecji. Szczególnie
niebezpieczne s oczy starych kobiet (dawniej czarownic), wdrownych kuglarzy, nianiek i nowoeców, a
najbardziej naraone s poonice, niemowlta, nowo zalubieni, mleko, zboe, psy, konie i bydo domowe.
Obron przed zym okiem moe by: zasona, czarczaf, wykadzanie, podkowa (przedmiot o wielkich zaletach
magicznych, czcy symbole konia, rogu, rki i póksiyca), desenie geometryczne, rozgrzane do
czerwonoci elazo, róg, póksiyc, rka Fatmy, sól, aun, przedmioty byszczce. Zym okiem mona te
nazwa oczy gorgony Meduzy, oczy bazyliszka; oko judasza (w drzwiach); mii i gekona, rzucajce urok,
cigajce nieszczcia (…)”.[1]
„(…) Ze oko, ac. oculuc malus, z Wulgaty, Ew. wg Marka, 7, 21-22; „Z serca ludzkiego wychodz ze myli,
ze oko”. Wg wierze lud. ze oko, w. malocchio, ze spojrzenie, przynosi nieszczcie, rzuca zy urok, w.
iettatura (…)”.[2]
„(…) W wielu krgach kulturowych funkcjonuje wiara w moliwo zabjania lub szkodzenia wzrokiem
(nazywana z w. Malocchio), która równie znalaza swe odbicie w mitologiach, np. w Grecji wystpuje
www.filmotekaszkolna.pl
potworna Meduza, której spojrzenie zamienia nieszczników w kamie, za w zbiorze mitów irlandzkich
opowie o z
ym królu olbrzymów Balorze, którego o. by
o niezawodn broni niszczc wrogów; w Polsce
analogiczn postaci jest potwór bazyliszek. W
oskie lud. praktyki magiczne wypracowa
y setki sposobów
przeciwdzia
ania takiemu „z
emu spojrzeniu”, przy czym najskuteczniejszym sposobem ma by specyficzne
zacinicie d
oni, zw. Fica („figa”); gest ten jest take rozumiany seksualnie (…)”.[3]
Za. nr 7.
Fragment „Dziadów”, cz. IV, Adam Mickiewicz
„Ten sam Bóg stworzy
mi
o, który stworzy
wdziki.
On dusze obie acuchem uroku
Powiza
na wieki z sob!
Wprzód nim je wyj
ze wiat
oci stoku,
Nim je stworzy
i okry
cielesn a
ob,
Wprzódy je powiza
z sob”
[1] (w:) Kopaliski W., „S
ownik symboli”, Warszawa 2001, str. 272.
[2] (w:) Tego…, „S
ownik mitów i tradycji kultury”, Warszawa 2001, str. 784.
[3] „Religia. Encyklopedia PWN”, pod red. T. Gadacza i B. Millerskiego, tom 7, Warszawa 2003, str. 402-403.
www.filmotekaszkolna.pl