Problemy adaptacji kulturowej uchodźców i imigrantów

Prowadzący: mgr Katarzyna Ziętkowska, doktorantka KUL
Kontakt dla studentów: [email protected]
Wybrane zagadnienia z zaburzeń zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży
forma organizacyjna - wykład
semestr zimowy, tryb niestacjonarny, liczba godzin 24
1. Opis kursu: Przedmiotem zajęć będzie zapoznanie studentów z klasyfikacją
występujących zaburzeń zdrowia psychicznego u dzieci i młodzieży, metodami ich
rozpoznawania i diagnozowania oraz formami terapii, na podstawie obowiązujących
wytycznych w ICD-10. Ujęcie problematyki będzie miało charakter interdyscyplinarny
oraz wieloaspektowy. Umiejętność rozpoznania zaburzenia na podstawie symptomów,
ustalenia genezy oraz przewidywania rozwoju trudności z określeniem rokowań, jest
podstawą nie tylko w pracy klinicznej, ale każdego psychologa, pracującego w zakresie
profilaktyki, poradnictwa czy terapii, a także orzecznictwa i opiniodastwa.
Wymagania wstępne: Student powinien posiadać wiedzę ogólną z zakresu psychologii
rozwojowej, klinicznej z elementami psychiatrii, wychowawczej oraz rodziny.
2. Cel zajęć i efekty kształcenia: Celem zajęć jest zdobycie wiedzy i umiejętności w
zakresie rozpoznawania i różnicowania zaburzeń, występujących u dzieci i młodzieży.
Student powinien zdobyć umiejętności w zakresie analizy obserwowanych objawów,
interpretacji uzyskanych wyników badań w sporządzaniu diagnozy zaburzeń zdrowia
psychicznego oraz podjęcia lub wskazania odpowiednich działań terapeutycznych.
Podczas zajęć szczególnie zaakcentowane zostaną praktyczne aspekty diagnozowania:
umiejętność postawienia wstępnej hipotezy dotyczącej charakteru zaburzeń na podstawie
obserwowanych symptomów, dobór metod diagnostycznych, umiejętność posługiwania
się nimi, wyciąganie wniosków w odniesieniu do konkretnego problemu z zakresu
zaburzeń zdrowia psychicznego, umiejętność stawiania diagnozy różnicowej w obrębie
grupy zaburzeń o podobnym spektrum.
Efekty kształcenia:
Wiedza: Student potrafi zdefiniować pojęcie normy i patologii. Wie czym jest diagnoza
psychologiczna, zna metody diagnostyczne zaburzeń zdrowia psychicznego. Student
potrafi zdefiniować pojęcie, wie jakie są kryteria ogólne dla specyficznych zaburzeń
występujących u dzieci i młodzieży. Posiada wiedzę na temat rozpoznawania i opisu
istniejących objawów, opracowania wyniku diagnozy, różnicowania w sytuacji
występowania u osób podobnych objawów w różnych zespołach klinicznych. Absolwent
zdobędzie aktualną wiedzę podstawową z zakresu podejścia interdyscyplinarnego, w tym
m.in. z neurologii, psychiatrii, rehabilitacji wykorzystywanej w diagnostyce
rozpoznawania objawów oraz oceny ryzyka wystąpienia danego zaburzenia.
Umiejętności: Student powinien posiadać umiejętność nawiązania kontaktu z dziećmi i
młodzieżą, obserwacji, prowadzenia rozmowy, formułowania i zadawania pytań w oparciu
o kryteria diagnostyczne oraz zastosowania odpowiedniego typu diagnozy klinicznej w
zależności od istniejącego problemu i celu badania. Student wykazuje umiejętność
poszukiwania przyczyn pochodzących z innych źródeł (np. z zaburzeń
neuropsychologicznych, środowiska szkolnego lub rodzinnego). Umie rozpoznawać
wstępne objawy, formułować problemy i hipotezy badawcze oraz zastosować
odpowiednie metody (wywiad, obserwacja, metody kwestionariuszowe) w zależności od
występujących objawów. Powinien także zaproponować odpowiednie działania
terapeutyczne w oparciu o rozpoznany mechanizm patologizujący, zdiagnozowane objawy
i istniejące u jednostki zasoby.
Kompetencje społeczne: Student powinien używać profesjonalnego języka do nazywania
istniejących zaburzeń oraz ich symptomów, w oparciu o obowiązujące podręczniki
diagnostyczne. Powinien także umieć zainicjować i zachęcić członków rodziny do
zintegrowanego działania, w tym udzielania wsparcia dziecku, które doświadcza
trudności. Posiada kompetencje w zakresie udzielania pomocy, w tym również może
wskazać kontakt ze specjalistyczną poradnią. Absolwent potrafi integrować
współdziałanie pomocowe między środowiskami (oraz instytucjami): rodzinnym,
szkolnym, medycznym i specjalistycznym. Wykazuje wrażliwość na cierpienie, potrzeby i
problemy wspieranych osób. Jego postępowanie powinno być zgodne z etyką zawodu
psychologa.
3. Formy pracy: Wykład, ale także dyskusja, analiza przypadków i ćwiczenia aktywizujące.
4. Warunki zaliczenia i wymagania:
 Możliwa jedna nieobecność nieusprawiedliwiona i jedna usprawiedliwiona
zwolnieniem lekarskim.
 Aktywność oceniana punktowo po każdych zajęciach w skali 0-3, w zależności od
stopnia zaangażowania studentów.
 Warunkiem zaliczenia są: praca semestralna oraz egzamin pisemny po
zrealizowaniu wszystkich zajęć dydaktycznych. Praca semestralna obejmuje
obszerny opis wybranego zaburzenia, egzamin w formie pisemnej (pytania
otwarte) obejmuje zakres materiału omawianego podczas zajęć oraz zawartego we
wskazanej literaturze.
 Kryteria oceniania:
Ocena bardzo dobra – student doskonale zna wybrane zaburzenia, ich przyczyny,
przebieg, odwołując się do klasyfikacji ICD-10. Potrafi wskazać symptomy i na ich
podstawie, po przeprowadzonej rozmowie psychologicznej, postawić hipotezy co do
dalszej diagnostyki. Bezbłędnie dobiera metody, potrafi zaprojektować program
terapeutyczny.
Ocena dobra – student sprawnie omawia wybrane zaburzenia, ich przyczyny, przebieg,
odwołując się do klasyfikacji ICD-10. Wskazuje najistotniejsze symptomy zaburzeń,
po przeprowadzonej rozmowie psychologicznej, umie postawić wstępne hipotezy co
do dalszej diagnostyki. Wskazuje metody diagnostyczne, proponuje program
terapeutyczny.
Ocena dostateczna - student ma kłopoty z opisem wybranych zaburzeń, ich przyczyn,
przebiegu. Potrafi wskazać znaczną część symptomów, na ich podstawie, po
przeprowadzonej rozmowie psychologicznej, jest w stanie trafnie postawić hipotezy co
do dalszej diagnostyki. Zna metody, nie do końca trafnie je dobiera. Potrafi wskazać
kierunek działań terapeutycznych.
Ocena niedostateczna – student nie potrafi rozpoznać i opisać wybranych zaburzeń lub
posiada znikomą wiedzę na ten temat. Myli symptomy, nie umie odpowiednio
sklasyfikować zaburzenia. Nietrafnie dobiera metody diagnostyczne i działania
zmierzające do rozpoznania zaburzenia. Nie potrafi zaproponować skutecznej terapii.
5. Tematy poszczególnych spotkań (łącznie z literaturą)
Do wszystkich zajęć obowiązują:
 Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10.
Badawcze kryteria diagnostyczne. (1998). Uniwersyteckie Wydawnictwo
Medyczne „Vesalius”, Instytut Psychiatrii i Neurologii.
 Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10.
Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. (1997). Uniwersyteckie
Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Instytut Psychiatrii i Neurologii.
1. Pojęcie normy i patologii. Statystyczne, społeczno-kliniczne i teoretyczne znaczenie
normy, cechy nienormalności. Problemy diagnozy i terapii zaburzeń psychicznych u
dzieci i młodzieży. Przyczyny zaburzeń u dzieci i młodzieży. Biologiczne i społeczne
czynniki. Patomechanizmy zaburzeń rozwoju. Modele zaburzeń wieku dziecięcego.
 Selingman Martin E.P. (2003) Psychopatologia. Wyd. Zysk i S-ka.
 Skrzyński W. (2000). Podstawy psychologii klinicznej. Wyd. ARW DIMA.
 Bogdanowicz M. (1991). Psychologia kliniczna dziecka w wieku
przedszkolnym. Wyd. WSiP.
 Kendall P. C. (2004). Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji. Wyd.
GWP.
 Bogdanowicz M. (1991). Psychologia kliniczna dziecka w wieku
przedszkolnym. Wyd. WSiP.
2. Zaburzenia lękowe. Zaburzenia nerwicowe. Fobia szkolna.
 Namysłowska I (red.) (2004). Psychiatria dzieci i młodzieży. Wyd. Lek. PZWL.
 Marcelli Daniel (2013). Psychopatologia wieku dziecięcego. Wyd. Elsevier
Urban & Partner.
 Heyne D., Rollings S. (2004). Niechęć do szkoły. Jak pomóc dziecku, które
opuszcza lekcje i wagaruje. Wyd. GWP.
3. Parcjalne deficyty rozwojowe. Zaburzenia motoryki. Zaburzenia lateralizacji.
Zaburzenia percepcji wzrokowej i słuchowej. Zaburzenia mowy.
 Bogdanowicz M. (1991). Psychologia kliniczna dziecka w wieku
przedszkolnym. Wyd. WSiP.
 Popielarska A., Popielarska M. (red.)(2000). Psychiatria wieku rozwojowego.
Wyd. Lekarskie PZWL.
 Namysłowska I (red.) (2004). Psychiatria dzieci i młodzieży. Wyd. Lek. PZWL.
4. Całościowe zaburzenia rozwojowe. Autyzm. Zespół Aspergera. Zespół Retta.
 Popielarska A., Popielarska M. (red.)(2000). Psychiatria wieku rozwojowego.
Wyd. Lekarskie PZWL.
 Namysłowska I (red.) (2004). Psychiatria dzieci i młodzieży. Wyd. Lek. PZWL.
 Kendall P. C. (2004). Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji. Wyd.
GWP.
5. Zaburzenia zachowania i emocji. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej. Mutyzm
wybiórczy. Ruchy mimowolne. Moczenie mimowolne. Mimowolne popuszczanie
kału. Zaburzenia snu. Agresja u dzieci.
 Grochulska J. (1993). Agresja u dzieci. Wyd. WSiP.
 Borkowska A. R., Domańska Ł. (2006). Neuropsychologia kliniczna. Wyd.
PWN.
 Kołakowski A., Skowrońska M., Wolańczyk t. (2013). Zaburzenia emocjonalne i
behawioralne u dzieci. Wyd. Lekarskie PZWL.
6. Zaburzenia odżywiania. Anoreksja. Bulimia. Otyłość.
 Popielarska A., Popielarska M. (red.)(2000). Psychiatria wieku rozwojowego.
Wyd. Lekarskie PZWL.
 Kołakowski A., Skowrońska M., Wolańczyk T. (2013). Zaburzenia emocjonalne
i behawioralne u dzieci. Wyd. Lekarskie PZWL.
 Namysłowska I (red.) (2004). Psychiatria dzieci i młodzieży. Wyd. Lek. PZWL.
7. Zaburzenia psychosomatyczne. Astma. Choroba wrzodowa żołądka i jelit.
Dolegliwości ze strony układu pokarmowego: bóle brzucha, biegunki, wymioty.
Napięciowe bóle głowy.
 Popielarska A., Popielarska M. (red.)(2000). Psychiatria wieku rozwojowego.
Wyd. Lekarskie PZWL.
 Marcelli Daniel (2013). Psychopatologia wieku dziecięcego. Wyd. Elsevier
Urban & Partner.
 Namysłowska I (red.) (2004). Psychiatria dzieci i młodzieży. Wyd. Lekarskie
PZWL.
8. Zaburzenia psychiczne w chorobach somatycznych. Zaburzenia narządów słuchu.
Infekcje. Choroby endokrynologiczne. Choroby układu krążenia. Cukrzyca. Padaczka.
 Popielarska A., Popielarska M. (red.)(2000). Psychiatria wieku rozwojowego.
Wyd. Lekarskie PZWL.
 Kołakowski A., Skowrońska M., Wolańczyk T. (2013). Zaburzenia emocjonalne
i behawioralne u dzieci. Wyd. Lekarskie PZWL.
 Namysłowska I (red.) (2004). Psychiatria dzieci i młodzieży. Wyd. Lekarskie
PZWL.
9. Zaburzenia psychotyczne. Schizofrenia w okresie adolescencji.
 Popielarska A., Popielarska M. (red.)(2000). Psychiatria wieku rozwojowego.
Wyd. Lekarskie PZWL.
 Marcelli Daniel (2013). Psychopatologia wieku dziecięcego. Wyd. Elsevier
Urban & Partner.
 Namysłowska I (red.) (2004). Psychiatria dzieci i młodzieży. Wyd. Lekarskie
PZWL.
10. Zaburzenia afektywne. Zachowania depresyjne. Choroba dwubiegunowa.
 Popielarska A., Popielarska M. (red.)(2000). Psychiatria wieku rozwojowego.
Wyd. Lekarskie PZWL.
 Namysłowska I (red.) (2004). Psychiatria dzieci i młodzieży. Wyd. Lekarskie
PZWL.
 Kołakowski A., Skowrońska M., Wolańczyk T. (2013). Zaburzenia emocjonalne
i behawioralne u dzieci. Wyd. Lekarskie PZWL.
11. Inne trudności występujące wśród dzieci i młodzieży. Zmęczenie psychiczne.
Wypalenie szkolne. Osamotnienie. Nieśmiałość.
 Kulik A. (2010). Przewlekłe zmęczenie u nastolatków. Charakterystyka
psychologiczna. Wyd. KUL.
 Zabłocka M. (2008). Przezwyciężenie nieśmiałości u dzieci. Wyd. Scholar.
 Kmiecik-Baran K. (1995). Poczucie alienacji. Wyd. UG.
12. Pomoc psychologiczna dla dzieci z zaburzeniami psychicznymi. Działania
psychoterapeutyczne. Oddziaływania korekcyjno-kompensacyjne. Rola farmakologii.
 Popielarska A., Popielarska M. (red.)(2000). Psychiatria wieku rozwojowego.
Wyd. Lekarskie PZWL.
 Namysłowska I (red.) (2004). Psychiatria dzieci i młodzieży. Wyd. Lekarskie
PZWL.
 Marcelli Daniel (2013). Psychopatologia wieku dziecięcego. Wyd. Elsevier
Urban & Partner.
 Kazdin A., Weisz J. (2006). Psychoterapia dzieci i młodzieży.Wyd. UJ.
 Kendall P. (2010). Terapia dzieci i młodzieży. Wyd. UJ.
6. Biogram prowadzącego zajęcia
Katarzyna Ziętkowska – psycholog, terapeuta, trener umiejętności społecznych, doktorantka
w Instytucie Psychologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II w Lublinie.
Pracuje jako psycholog – praktyk. Pracuje z osobami niepełnosprawnymi. Zajmuje się
udzielaniem wsparcia dla osób doświadczających traumy, straty i przemocy. Prowadzi
warsztaty i wykłady dla rodziców, dotyczące wspomagania rozwoju dzieci i radzenia sobie z
problemami wychowawczymi. Zainteresowania zawodowe koncentruje wokół psychologii
klinicznej, rozwojowej i wychowawczej, zajmuje się psychoedukacją i diagnostyką
osobowości.