Społecznie Odpowiedzialny Biznes

Społecznie Odpowiedzialny Biznes
Seminarium w ramach projektu
Śląska Kampania na rzecz
Społecznie Odpowiedzialnego Biznesu 2010 - 2011
Anna Adamus-Matuszyńska, Bogumiła Barańska
Bogusława Niewęgłowska, Martyna Wronka
Odpowiedzialność
w praktyce zarządzania.
Analiza podstawowych dokumentów
Część I
Ponoszenie odpowiedzialności jest stanem faktycznym,
który się poniekąd automatycznie nakłada na tego,
kto spełnia czyn określonego rodzaju.
Roman Ingarden
Definicja - Słownik Języka Polskiego
Odpowiedzialność to:
•
•
•
•
zajmowanie się osobą lub rzeczą,
przyznanie się do winy,
odpowiadanie za własne postępowanie,
odpowiedzialność karna.
Współczesna odpowiedzialność firmy
• Współczesne przedsiębiorstwo musi wziąć na siebie
odpowiedzialność za wszystkie decyzje i ich
konsekwencje.
• Ponadto musi wziąć na siebie odpowiedzialność za
dostarczenie produktów oczekiwanych przez jego
klientów.
• Każda firma działając niezgodnie z prawem, jak również
społecznie uznawanymi normami, jest pociągana do
odpowiedzialności za wszelkie ich naruszenia.
• Dzisiaj firma chcąc być akceptowaną, powinna
podejmować odpowiedzialne działanie, to znaczy
decydować się na aktywne uczestniczenie w swoim
otoczeniu społecznym.
Zasady Andrew Karnegie - U.S. Steel
Corporation (Ewangelia bogactwa)
• Zasada
miłosierdzia
to
doktryna
odpowiedzialności społecznej wymagająca, aby
szczęśliwsi członkowie społeczeństwa wspierali
mniej szczęśliwych,
• Zasada włodarstwa - odwołuje się do Pisma
Świętego i każe właścicieli przedsiębiorstw i ludzi
zamożnych traktować jako włodarzy czyli
opiekunów powierzonego majątku.
Społeczna odpowiedzialność według
specjalistów zarządzania
• Milton Friedman uważa, że odpowiedzialność
firmy to odpowiedzialność wobec prawa
i korzyści udziałowców. Jego zdaniem
przedsiębiorstwo nie powinno angażować się
w działania, które mogą ograniczyć realizowanie
jego misji.
• Peter Drucker w swoim rozumieniu społecznej
odpowiedzialności zaznacza, że firmy muszą
wziąć odpowiedzialność za swój wpływ na
pracowników, środowisko, klientów oraz na
wszystko, z czym mają kontakt.
Społeczna odpowiedzialność po angielsku
• Responsibility – odpowiedzialność
nałożona świadomie przez jednostkę lub
organizację na siebie samą, niejako z dobrej
woli, wynikająca z jej rozumności, z idei
humanizmu.
• Accountability - prawna i etyczna
odpowiedzialność osoby, firmy.
• CSR – Corporate Social Responsibility
Trochę historii
• Teoria – sustainable development (pierwsze
wzmianki to 1972 rok – konferencja w
Sztokholmie) – potem Agenda 21 ONZ 1992 –
związek przemysłu z ochroną środowiska
• Inicjatywa obywatelska – Ruch obrony praw
człowieka, Ruch obrony praw zwierząt itp.
• Samoregulacja biznesu – inicjatywy
przedsiębiorstw
Dokumenty o odpowiedzialności
• Wytyczne dla przedsiębiorstw wielonarodowych
OECD (1976) regulujące stosunki pracy, ochronę
środowiska, zwalczanie korupcji i ochronę
konsumenta;
• Globalne Zasady Sullivana kodeks stworzony w
1977 roku z inicjatywy pastora z Południowej
Afryki dotyczący praw człowieka, środowiska,
polityki równych szans itp.
Dokumenty o odpowiedzialności
• Zasady prowadzenia działalności
gospodarczej z Caux z 1994 roku – okrągły
stół poświęcony etyce i zachowaniom
świata biznesu.
• Zasady: kyosei – praca dla wspólnego dobra
oraz ochrona godności ludzkiej.
Definicja Komisji Europejskiej z 2001
• Społeczna odpowiedzialność
przedsiębiorstw to koncepcja według której
przedsiębiorstwa dobrowolnie uwzględniają
aspekty społeczne i ekologiczne w swoich
działaniach biznesowych oraz w kontaktach
ze swoimi interesariuszami
• Deklaracja zawarta w „Zielonej Księdze”
Społeczna odpowiedzialność
według Wojciecha Gasparskiego
• „Odpowiedzialność bierna” czyli accountability - to
standardy jakości regulowane w normie SA 8000
oceniającej firmę ze względu na: pracę dzieci w
przedsiębiorstwach,
zdrowie
i
bezpieczeństwo
pracowników,
występowanie
zjawiska
mobbingu,
wolności zrzeszania oraz prowadzenia negocjacji,
dyskryminacji, czy ustalonych godzin pracy.
• „Odpowiedzialność czynna” czyli responsibility – to
proaktywne działania firmy, to znaczy wychodzenie
naprzeciw problemom społecznym, reagowanie na zmiany
zachodzące w społecznym otoczeniu, dobrowolnym
podejmowaniu zadań, które wspomagają proces.
Interesariusze
to każda dająca się określić grupa lub
jednostka, która może wpływać lub jest
pod wpływem działania przedsiębiorstwa
za pośrednictwem jego produktów, strategii
i procesów wytwórczych.
„Zielona Księga” zaleca partnerstwo
interesariuszy.
Mapa interesariuszy
(teoretyczna, przykładowa)
Media
masowe
Konkurenci
Rodziny
pracowników
Organizacje
społeczne
Doradcy
Dystrybutorzy
Pracownicy
Liderzy
opinii
publ.
Inni
producenci
Klienci
Społeczność
lokalna
ORGANIZACJA
Dostawcy
Potencjalni
dostawcy
Samorządy
Akcjonariusze
Inwestorzy
Banki
Urząd
Skarbowy
„Biała Księga” – 2002
Komisja Europejska
• Propozycja budowania strategii Społecznej
Odpowiedzialności Biznesu opartej na:
– Woluntarystycznym charakterze SOB,
– Przejrzystości działań,
– Działaniach przynoszących wartość dodaną dla
społeczeństwa,
– Współdziałaniu,
– Roli małych i średnich przedsiębiorstw,
– Przestrzeganiu regulacji międzynarodowych.
Poziomy społecznej odpowiedzialności
• Indywidualny – odpowiedzialna jednostka
• Przedsiębiorstwa – odpowiedzialna
organizacja
• Biznesu jako całości – odpowiedzialny
biznes, gospodarka
Standardy odpowiedzialnego biznesu
• Accountability (AA) 1000 – (1999 GB) – społeczny i
etyczny audyt
• Global Compact (GC) – 1999 – Światowe Forum
Ekonomiczne – zaangażowanie biznesu w pracę ONZ
(MOP, Agenda 21)
• S.A. 8000 – niezależna weryfikacja w zakresie społecznej
odpowiedzialności
• FTSE4GOOD – grupa indeksów giełdowych powstałych
w celu zwiększenia świadomości i akceptacji inwestycji
społecznie odpowiedzialnych
• Inwestor in People (IIP) – stopień dbania o kapitał ludzki
Programy samoregulacji biznesu
Nazwa regulacji Temat
Uwagi
Ethical Accounting
Statement (1988)
Zasady postępowania w
rachunkowości
Duński SBN Bank
The Ceres Principles
(1989)
Odpowiedzialność
ekologiczna i
zobowiązania społeczne
Sun Oil, General Motors,
Polaroid, Bethlehem
Steel
Principles for Global
Corporate Responsibility
(1995)
Główne cele społecznej
odpowiedzialności
Opr. przez: Interfaith
Centre on Corporate
Responsibility
Social Responsibility
Initiative
Zobowiązanie do
publikacji raz w roku
raportu etycznego
Opr. Przez: Foundation
for Ethics and Meaning
The MacBride Principles
Zasady uczciwego
zatrudniania
Irlandia
Instrumenty stosowane w SOB
• Ekoznakowanie
• Kampanie społeczne – reklama społeczna
• Marketing zaangażowany społecznie – (np. „Podziel się
posiłkiem”)
• Nadzór korporacyjny – dobre praktyki ładu
korporacyjnego (GPW) oraz Respect Index
• Programy etyczne dla pracowników
• Inwestycje odpowiedzialne społecznie
• Zaangażowanie społeczne (rozwiązywanie kwestii
społecznych)
• Zarządzanie środowiskowe (dbałość o środowisko
naturalne)
Poziomy zaangażowania
społecznego firmy
Działalność
filantropijna
Inwestycje na rzecz
społeczności lokalnej
Przedsięwzięcia komercyjne w
środowisku społecznym
Podstawowa działalność gospodarcza
Budowanie strategii społecznej
odpowiedzialności w firmie
(studium przypadku)
Część II
System społecznej odpowiedzialności
przedsiębiorstwa musi być zbudowany
na czterech zasadniczych podstawach:
1. Projektowanie polityki społecznej odpowiedzialności
przedsiębiorstw (w tym etycznej i ekologicznej).
2. Wdrożenie polityki społecznej odpowiedzialności
przedsiębiorstw przez przydzielenie obowiązków,
alokację zasobów i przeszkolenie pracowników.
3. Monitorowanie działań i systematyczny audyt.
4. Usprawniania i korekta działań w celu podnoszenia
jakości systemu.
Do instrumentów wewnątrzorganizacyjnych SOB należą :
•
•
•
•
•
•
Zarządzanie zasobami ludzkimi
Public relations i marketing
Polityka finansowa i inwestycyjna
Organizacja i zarządzanie
Edukacja
Profilaktyka zdrowotna
Budowa strategii SOB powinna
uwzględniać:
• innowacyjność odpowiadającą na potrzeby społeczne;
jej źródeł należy szukać w identyfikowaniu miejsca
przedsiębiorstwa w otoczeniu;
• aktualne problemy ludzi, a nie kreowaniu sztucznych
potrzeb;
• tworzeniu wartości społecznej i ekologicznej;
ukierunkowanie zarządzania na wspomniane cele
• rozwój kapitału intelektualnego i społecznego
przedsiębiorstwa identyfikowanych jako zasoby ludzkie;
• zasoby i główne czynniki wspierające jego rozwój
i zdolność do uzyskania przewagi konkurencyjnej.
Konkluzja:
• Na podstawie wymienionych fundamentów
przedsiębiorstwa stają się aktywnie
współodpowiedzialne za dobrobyt społeczny
i wywiązują się z nowego kontraktu moralnego
zawartego między nimi a społeczeństwem,
zapewniając sobie jednocześnie stabilność i rozwój.
• Społeczna odpowiedzialność to strategia działania
firmy, to fundament na gruncie którego buduje się
pozostałe działania, takie jak strategia zarządzania,
czy strategia komunikowania.
SOB to proces
• Składający się z:
– Oceny potrzeb i oczekiwań interesariuszy.
– Analizy zgodności oczekiwań z wartościami i celami
firmy.
– Wyboru grup interesariuszy, wobec których firma chce
wykazać swoją odpowiedzialność (klienci, dostawcy,
społeczność lokalna, itp.)
– Zbudowania planu działań mających na celu
zaspokojenie oczekiwań wybranych grup.
– Wdrażanie w życie zaplanowanych kroków.
– Ocena prawidłowości przeprowadzonych działań.
Zasady budowania programu
społecznej odpowiedzialności
• realizmu w określaniu zadań, wartości i celów;
• zrozumienia, to znaczy świadomego
zaangażowania pracowników i zarządu;
• różnorodności, polegającej na uwzględnieniu
zróżnicowanych poglądów i wartości ważnych
w danym społeczeństwie;
• przygotowania, to znaczy odpowiedniego
przeszkolenia wszystkich zaangażowanych
podmiotów;
• ograniczania rozgłosu wokół tej działalności.
Podstawowe standardy SOB
• Zrozumienie oczekiwań kluczowych interesariuszy.
• Porównanie oczekiwań interesariuszy z wartościami
firmy i określenie istniejących różnic.
• Rozwój polityki firmy dostosowując ją do interesu
publicznego.
• Komunikowanie w celu wyeliminowania
nieporozumień.
• Wdrożenie standardów SOB w plany strategiczne.
Podstawowe standardy SOB
• Audyt SOB rozumiany jako standard.
• Zaangażowanie pracowników w realizację
standardów SOB.
• Uznanie SOB jako formy zdobywania przewagi
konkurencyjnej.
• Informowanie interesariuszy o osiągnięciach
firmy.
• Permanentne adaptowanie się do zmieniających
się oczekiwań interesariuszy.
Sfery zadaniowe SOB
• Udział firm w kampaniach społecznych.
• Zaangażowanie firm w rozwiązywanie problemów dzieci i
młodzieży.
• Dostarczanie rozrywki.
• Kampanie edukacyjne.
• Pomoc bezrobotnym, absolwentom szkół.
• Budowanie więzi ze społecznością lokalną.
• Wspieranie rozwoju kultury.
• Promocja zdrowia i zdrowego trybu życia.
• Działalność charytatywna, filantropijna.
• Wolontariat pracowniczy.
Analiza społecznych oczekiwań
• Stałe monitorowanie społecznych postaw,
wartości, oczekiwań, potrzeb oraz działań.
• Wdrożenie systemu informacji zwrotnej
(dwukierunkowej komunikacji).
• Przeprowadzenie corocznego społecznego audytu
pomiaru efektywności programów społecznych
realizowanych przez firmę (efektywność SOB,
a nie korzyści dla firmy).
SOB - plan strategiczny
1.
2.
3.
4.
Zdefiniuj otoczenie (gdzie jesteś, co chcesz osiągnąć,
jakie są oczekiwania otoczenia wewnętrznego
i zewnętrznego, jakie są możliwości) – badania, analiza
SWOT;
Określ cele (w zależności od rodzaju przedsiębiorstwa
i jego celów zarządczych), co chcecie osiągnąć poprzez
działalność SOB (np. większe zaangażowanie
pracowników, lojalność klientów, pomoc społeczną,
itp.);
Określ grupę interesariuszy – kto będzie podmiotem
waszych społecznie odpowiedzialnych działań, komu
będziecie te działania komunikować, itp.);
Opracuj strategię komunikowania o Waszych
przedsięwzięciach (jak będziesz informował o planach
i ich realizacji).
SOB - plan strategiczny
5. Wybierz właściwe do strategii narzędzia realizacji
twojego programu SOB, np. kampanie społeczne,
wolontariat pracowniczy, współpraca z
instytucjami kultury, sponsoring, edukowanie, itp..
6. Zaplanuj dokładny harmonogram działań, w tym
działań komunikacyjnych.
7. Zaplanuj wydatki, niezbędne koszty.
8. Zaplanuj metodę monitorowania, a potem
weryfikowania osiągnięcia celów.
O powodzeniu SOB zadecydują
następujące kryteria:
1.
2.
3.
4.
5.
Określenie misji i celu projektu;
Zdefiniowanie podstawowych obszarów wynikowych w odniesieniu
do czasu, wysiłku i zasobów ludzkich;
Zidentyfikowanie mierzalnych czynników, które określą cele
operacyjne (MBO, MOR);
Określenie celów i scharakteryzowanie wyników, jakie mają być
osiągnięte.
Przygotowanie taktyki realizacyjnej poszczególnych celów
operacyjnych, w tym:
a.
b.
c.
d.
e.
ustalenie kolejności działań jakie mają zostać podjęte
harmonogram realizacji działań /czynności
zabezpieczenie środków finansowych
ustalenie odpowiedzialności (indywidualna)
sposoby monitoringu działań
6. Ustalenie reguł postępowania i instrukcji;
7. Zdefiniowanie formalnej kontroli całego projektu.
Typowe oczekiwania społeczności
lokalnych wobec firm
1.
2.
Informacja o firmie, jej produkcie;
Odpowiadanie na krytykę i łagodzenie niechęci wobec
firmy;
Informowanie pracowników i ich rodzin o
przedsięwzięciach firmy;
Zdobywanie pozytywnej opinii przez firmę w obszarach:
3.
4.
–
–
–
–
–
–
–
polityki firmy;
jej zachowań ekologicznych,
szacunku dla rodziny i tradycyjnych wartości,
wspierania edukacji dzieci i dorosłych,
krzewienie sportu,
zachęcanie pracowników do kandydowania na urzędy publiczne
i społeczne.
wspieranie lokalnej przedsiębiorczości
Studium przypadku:
„Lokal bez papierosa”
• Przyczyna: "Negatywne skutki dla zdrowia wywołane
wymuszonym biernym paleniem są rzeczywiście bardzo
poważne" - potwierdził Profesor Andrzej Rynkiewicz Prezes Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.
Przytoczył on dane, wg. których za 50% zawałów
w Polsce odpowiada palenie (czynne i bierne). Aktywnego
poparcia kampanii udzielił także Juliusz Kamil Kuźnik wokalista rockowego zespołu GandahaR, który zauważył,
że koncert w zadymionym lokalu jest zabójcą gardła.
• Cel: zwrócenie uwagi na problematykę biernego palenia
i brak informacji o miejscach wolnych od tytoniu.
Studium przypadku:
„Lokal bez papierosa” – Cel strategiczny
• W ramach współpracy lokali, które, dbając o zdrowie
swych klientów, wprowadzą zakaz palenia lub wydzielą
zamknięte strefy dla palaczy, akcja ma na celu stworzenie
sieci Lokali Bez Papierosa. Inicjatywa ma sprzyjać
wprowadzaniu odpowiedzialnej polityki antynikotynowej
przez właścicieli lokali i promować antynikotynową
politykę UE, która znalazła już odzwierciedlenie w wielu
krajach Europy.
• Realizowany projekt ma służyć stopniowemu przekonaniu
klientów i właścicieli lokali o słuszności i opłacalności
wprowadzania miejsc wolnych od dymu papierosowego
Studium przypadku:
„Lokal bez papierosa” – Cele taktyczne
• Ogólnopolska platforma informacyjna o lokalach/ miejscach wolnych
od dymu nikotynowego
• Ochrona praw zdrowia osób niepalących w miejscach publicznych
• Propagowanie wprowadzenia odpowiedzialnej polityki
antynikotynowej przez właścicieli lokali
• Edukacja społeczna - promowanie asertywności wśród niepalących
• Stworzenie i rozpropagowanie sieci lokali bez papierosa
• Wypracowanie nowych sposobów przeciwdziałania paleniu wśród
młodzieży
• Kontynuowanie antynikotynowej polityki UE
• Zwiększenie w społeczeństwie wrażliwości i poczucia
odpowiedzialności za środowisko, w którym żyjemy
• Nawiązanie międzymiastowej współpracy lokali wolnych od dymu
nikotynowego odnośnie dalszych projektów
Studium przypadku:
„Lokal bez papierosa” – Strategia
komunikacji o projekcie
• Informacyjna – adresowana do osób
właścicieli lokali gastronomicznych
• Rozgłosu – adresowana do osób
niepalących
• Współpracy z dziennikarzami (mediami)
Studium przypadku:
„Lokal bez papierosa” – stosowane
narzędzia
• Konferencja prasowa
• Stowarzyszenie MANKO ogłosiło konkurs na
komiks dotyczący biernego palenia dla szkół
gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.
• Dziennikarze poddani zostali natomiast
sprawdzianowi wiedzy o lokalach w Warszawie,
które dysponują co najmniej 1 salą dla
niepalących. Zgłoszono zaledwie 10!
• Duże zainteresowanie mediów całym
wydarzeniem pozwoliło nagłośnić kampanię
w stolicy.
Studium przypadku:
„Lokal bez papierosa” –
• Statystyka:
– liczba wszystkich lokali w Polsce bez
papierosa: 1319
– z całkowitym zakazem palenia: 875
• Zob. więcej:
• www.lokalbezpapierosa.pl
Przygotujcie Państwo strategię SOB w
swojej firmie, w obszarach:
• Linia produktu
• Praktyki marketingowe (treść plakatu, skargi klientów)
• Działalność dobroczynna (społeczność lokalna, projekty
społeczne)
• Działania środowiskowe (opakowania, zanieczyszczenia)
• Różnicowanie zatrudnienia (promocja udziału większego
mniejszości , np. Romowie, lub udziału kobiet , np.
ciężarnych, samotnych matek, po 50 roku życia, osób
niepełnosprawnych)
• Bezpieczeństwo i zdrowie pracowników (środowisko
pracy, dożywianie, profilaktyka zdrowotna)
Dopiszcie Państwo dalszą treść…
• Odpowiedzialność społeczna jest ………….
(dodatkowym programem, jest sposobem
życia organizacji)
• Firmy społecznie odpowiedzialne znajdują
się pośród ………………………………
firm.
Strategia komunikowania się z
otoczeniem w odniesieniu SOB
• Badanie nastrojów i postaw (cykliczne)
• Konsekwencja (regularne przekazywanie
informacji dobrych i złych)
• Osobisty aspekt komunikacji z otoczeniem
kierownictwa firmy
• Szczerość i uczciwość przekazu
• Innowacyjność ( różnorodność od klasycznych
form przekazu do nowoczesnych)
Kultura organizacyjna
przedsiębiorstwa
i jej wpływ na kształtowanie
postaw i wartości pracowników
Część III
Kultura organizacyjna
• Zbiór wierzeń, przekonań, szerzących się w firmie,
dotyczących tego, jak prowadzić interesy, jak powinni
zachowywać się pracownicy i jak powinni być traktowani.
– (L.W. Rue, P.G. Holland)
• Właściwy klimat organizacyjny i sposób zarządzania,
system zachęt, kwalifikacji, stosunki międzyludzkie.
– (E. Pietkiewicz, S. Kałużny)
• Zespół wartości, tradycji, przekonań, postaw, które są
istotą wszystkiego, co się robi i myśli w organizacji. Jest
ona zasilana przez system obrzędów, rytuałów, wzorców
komunikowania się, nieformalnych struktur.
– (L.J. Mullins )
Poziomy kultury
Czynniki kształtujące kulturę organizacyjną
Systemy symboli
• Są najbardziej widocznym i namacalnym, tworem
danej kultury organizacji. Artefakty są tym, co się
widzi, słyszy i czuje, gdy się styka z nową grupą
o nieznanej kulturze. Ich celem jest umocnienie
więzi pracowników z firmą.
• Artefakty językowe
• Artefakty fizyczne/materialne
• Artefakty behawioralne
• Artefakty osobowe
Zagadnienia związane
z wartościami i normami
• Częściowo widoczne i uświadamiane, implikują sposób
zachowania się członków organizacji.
• Wskazują, co powinno być, w odróżnieniu od tego, co jest.
Dzięki nim proponowane rozwiązania stają się
przekonaniami.
• Wartości:
– Określają wzorce, które przyjęto jako najlepsze dla całej
organizacji i do których osiągania należy dążyć
– Wartości te możemy podzielić na deklarowane i przestrzegane
– deklarowane (określone w kodeksie etycznym firmy) np. zasady
długości czasu pracy
– przestrzegane (nigdzie nie zapisane ale przekazywane ustnie przez
samych pracowników) np. praca po godzinach, czystość, szybkość.
• Normy to nieformalne zalecenia lub „reguły gry” mówiące
co robić, jak to robić, w co wierzyć, jak się zachowywać.
Zagadnienia związane z poziomem
założeń podstawowych
Założenia dotyczące otoczenia:
• Jak jest traktowane otoczenie przedsiębiorstwa? Jako
zagrażające, wyzywające, dominujące?
2. Pojmowanie prawdy:
• Według jakich kryteriów odróżnia się prawdę od fałszu?
Tradycji? Autorytetów? Kierując się wiedzą? A może:
Spróbujmy i zobaczmy czy się uda? A może kompromis?
3. Założenia dotyczące natury człowieka:
• Czy pracownicy stronią od pracy, czy może lubią
podejmować odpowiedzialność? Czy są zdolni do
rozwoju, czy nie?
1.
Zagadnienia związane z poziomem
założeń podstawowych
4. Założenia dotyczące stosunków międzyludzkich:
•
Jak uporządkowane są relacje? Według wieku,
stanowiska, pochodzenia, sukcesu? Czy emocje są
dopuszczalne? Czy życie prywatne stanowi tabu? Sukces:
zespołowy czy indywidualny? Jaki charakter stosunków:
kooperacja czy konfrontacja?
5. Założenia dotyczące natury ludzkiego działania:
•
Chodzi o to, by być aktywnym, czy lepiej odczekać
i przystosować się? Czy trzeba się napracować? Czy
trzeba być stale w miejscu pracy?
Kultura organizacyjna w przedsiębiorstwie
zorientowanym na odpowiedzialność
społeczną – założenia podstawowe
• Przedsiębiorstwo to część większego ekosystemu.
Jest instytucją zarówno ekonomiczną, jak
i społeczną, dlatego bierze współodpowiedzialność
za tworzenie dobrobytu społecznego, podnoszenie
jakości życia człowieka. Stanowi splot kontraktów,
a jej działania mają wpływ na szereg osób zwanych
interesariuszami organizacji, z którymi coraz
istotniejsze związki określają z kolei jej charakter
działania. Interesariusze też posiadają zasoby
niezbędne do funkcjonowania organizacji.
Kultura organizacyjna w przedsiębiorstwie
zorientowanym na odpowiedzialność
społeczną – normy i wartości
• W przedsiębiorstwie społecznie odpowiedzialnym
normy i wartości winny być umiejscowione w
tradycji kulturowej danego państwa, ale z
poszanowaniem norm globalnych, zwyczajowych,
uniwersalnych dla wszystkich.
• Czytelność i przejrzystość norm jest szczególnie
istotna, dlatego też należy unikać ambiwalentnych
sytuacji wyboru, w których członek, czy partner
przedsiębiorstwa zmuszony jest wybierać między
własnym, osobistym kodeksem etycznym, a stopniem
wykonania powierzonych mu zadań i obowiązków.
Kultura organizacyjna w przedsiębiorstwie
zorientowanym na odpowiedzialność
społeczną – normy i wartości
• Wartości przedsiębiorstwa społecznie
odpowiedzialnego to:
– tworzenie wspólnej ekonomicznej i społecznej
wartości,
– długoterminowa orientacja,
– zaangażowanie i uczestnictwo,
– prawość,
– poszanowanie praw człowieka i godności ludzkiej,
– partnerstwo.
Kultura organizacyjna w przedsiębiorstwie
zorientowanym na odpowiedzialność
społeczną – artefakty
• Określają fizyczny, behawioralny i językowy
wymiar wcześniejszych poziomów. Istotne jest,
aby założenia podstawowe, normy, wartości
i artefakty były zintegrowane, w celu osiągnięcia
efektu synergii, utrwalającego kulturę
prospołecznego zachowania przedsiębiorstwa.
• Stanowią indywidualny wymiar przedsiębiorstwa,
ale tworzą odpowiednie np. wzorce komunikacji
z interesariuszami, opowieści, które umacniają
powyższe założenia.
Funkcje kultury organizacyjnej
• integracyjna - akcentuje wartości wspólnie
podzielane przez wszystkich członków organizacji
i zapewnia poprzez fakty zgodności tych wartości
spójność grupy,
• percepcyjna - akceptuje sposób postrzegania
środowiska i nadania znaczenia społecznemu
i organizacyjnemu życiu,
• adaptacyjna - stabilizuje warunki działania
organizacji poprzez wyjaśnienie sensu zjawisk
i procesów oraz wzorców do działań
przystosowanych.
Funkcje kultury organizacyjnej
w strategii SOB
Główne
Szczegółowe
Ułatwia pracownikom
1.
zrozumienie istoty
działalności
przedsiębiorstwa obecnie i 2.
w przyszłości
ułatwia zrozumienie podstawowego celu
działania przedsiębiorstwa wykraczającego
poza minimalizację zysku
ułatwia zrozumienie realizowanych strategii
przedsiębiorstwa, w tym strategii społecznej
odpowiedzialności
Wspiera ciągłość realizacji 1.
procesów zachodzących w
przedsiębiorstwie
2.
umożliwia integracje pracowników woleć
realizacji celów wynikających z realizacji
zasad SOB
oferuje wzorzec dotyczący sposobu, w jaki
przedsiębiorstwo ma się rozwijać
Funkcje kultury organizacyjnej w
strategii SOB
Główne
Szczegółowe
Redukuje niepewność
1.
zachowań organizacyjnych
2.
3.
Tworzy zasady scalające
przedsiębiorstwo
1.
2.
3.
pokazuje wzorzec postępowania, który
redukuje stres i lęk wynikający z niepewności
dostarcza przewodnika rozwiązywania
sytuacji konfliktowych
zapewnia bezpieczeństwo, wynikające z
właściwej identyfikacji postaw społecznych
oferuje wspólny język
wyznacza kryteria i zasady awansu
wspiera system motywacyjny
przedsiębiorstwa
Kultura organizacyjna a ZZL
• Kultura organizacyjna determinuje także sposób
zarządzania zasobami ludzkimi w organizacji, które w
przedsiębiorstwach społecznie odpowiedzialnych powinno
dążyć do zapobiegania przedstawionym niżej
zachowaniom nieetycznym:
– Mobbing w miejscu pracy
– Molestowanie seksualne
– Szantaż, sabotaż, kradzieże w miejscu pracy
– Inwigilacja pracowników
– Łapówkarstwo
– Nepotyzm
– Dyskryminacja w miejscu pracy
Trzy filary społecznie
odpowiedzialnego ZZL
1.
2.
3.
Przestrzeganie najwyższych standardów i warunków
pracy, które zapewniają poszanowanie praw człowieka
i praw pracowniczych. Odpowiadają ponadto na rodzące
się wyzwanie etyczne i społeczne w stosunku do
pracowników
Rozwój zasobów ludzkich, czyli zapewnienie
organizacji pracowników posiadających takie cechy,
jakich można potrzebować do osiągnięcia swoich celów.
Działania te powinny uwzględniać szkolenia z zakresu
SOB czy szkolenia etyczne
Polityka oparta na tworzeniu równowagi pomiędzy
życiem zawodowym i prywatnym, która pozwoli
pracownikom na pełniejsze uczestnictwo w życiu
społecznym i wyższą jakość życia
Budowanie partnerstwa na rzecz
społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw
z uwzględnieniem kodeksów etycznych
oraz zasady równości płci
Część IV
Budowanie reputacji firmy
• Reputacja firmy należy do najistotniejszych
czynników warunkujących osiąganie dobrych
wyników finansowych nie tylko w dużych
korporacjach.
• Wiele polskich firm z sektora małych i średnich
przedsiębiorstw wprowadziły, lub zamierzają
wprowadzić kodeks etyczny. Przepisy w nim
zawarte mają pomóc w stworzeniu solidnego
i niezawodnego systemu działań pracowników,
który będzie budzić zaufanie, zapadać w pamięć
i zachęcać klientów do powrotu.
Aby kodeks etyczny przyniósł
pozytywne skutki powinien m. in.:
• być oryginalny, stworzony specjalnie dla danego
przedsiębiorstwa;
• odzwierciedlać misję przedsiębiorstwa;
• być tworzony wspólnie z pracodawcami,
przedstawicielami pracowników i kadrą
zarządzającą;
• kontrolować przestrzeganie zawartych tam
uregulowań;
• promować zachowania etyczne (poprzez różnego
rodzaju premie, nagrody, dowody uznania itp.);
• przestrzeganie norm etycznych powiązać z
możliwością awansu w firmie.
Kodeks etyczny
dla małego i średniego przedsiębiorstwa
• Wiele z tych przedsiębiorstw z pewnością
dojrzało do wprowadzenia kodeksów
etycznych, lecz napotyka na praktyczne
problemy.
• Brak jest, bowiem sprawdzonych rozwiązań
w zakresie wprowadzania programów
etycznych, które uwzględniałyby specyfikę
tej grupy podmiotów gospodarczych.
Kodeks etyczny
dla małego i średniego przedsiębiorstwa
• Nie można mówić o jakości firmy bez
konsekwentnego wdrożenia we wszystkich
kluczowych dziedzinach wysokich
standardów etycznych.
• Są one uzupełnieniem zmian jakościowych
w zakresie oferowanych wyrobów czy
stosowanych technologii, stanowiąc niejako
kręgosłup nowoczesnej firmy.
Wzór kodeksu etycznego
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Wstęp
Misja firmy
Wartości
Klienci i konsumenci
Pracownicy
Dostawcy i partnerzy
Społeczeństwo
Środowisko naturalne
Właściciele
Przestrzeganie standardów etycznych
1. Wstęp
•
•
Niniejszy kodeks etyczny wyraża podstawowe
wartości oraz prezentuje normy uznane przez
społeczność firmy za wspólne.
Firma szanuje ład społeczny oraz angażuje
się w działania na rzecz przyzwoitości w
działalności gospodarczej.
2. Misja firmy
• Misją firmy jest
……………………………………………………
………………………...
• (Uwaga: Szczególnie w przypadku Misji,
czyli określenia tego, co stanowi ostateczny
cel pożądany z ekonomicznego i etycznego
punktu widzenia, konieczne jest
uwzględnienie specyfiki konkretnej firmy).
3. Wartości
• Firma za swe kluczowe wartości uznaje:
–
–
–
–
–
Rozwój
Odpowiedzialność
Przejrzystość
Zaufanie
Inne wartości wskazane przez interesariuszy
firmy.
4. Klienci i konsumenci
• Zadowolenie klientów i konsumentów jest przedmiotem
stałej troski firmy i każdego jej pracownika.
• Wyroby i usługi są dostarczane/świadczone przez firmę
zgodnie z obowiązującymi normami, z należytą
starannością o jakość produktów oraz bezpieczeństwo ich
użytkowania.
• Firma dba o prawdziwość informacji o produktach oraz
przestrzega zasad rzetelnego marketingu i reklamy.
• Reklamacje i zażalenia składane przez
klientów/konsumentów niezadowolonych z
produktów/usług oraz zachowań pracowników firmy
rozpatrywane są z poczuciem pełnej odpowiedzialności.
5. Pracownicy
• Firma traktuje pracowników jak klientów wewnętrznych
oczekując od nich zaangażowania i uczciwego
wykonywania obowiązków oraz unikania konfliktu
interesów.
• Firma dba o godne traktowanie pracowników nie
dyskryminując nikogo z powodu różnic oraz chroniąc
ich przed złymi praktykami.
• Firma zapewnia godziwe i terminowo wypłacane
wynagrodzenie oraz należyte warunki pracy
i wypoczynku.
• Firma prowadzi otwartą politykę informacyjną
stwarzając możliwości zgłaszania uwag przez
pracowników.
6. Dostawcy i partnerzy
• Firma postępuje zgodnie z zasadami uczciwej
konkurencji dążąc do zapewnienia
długotrwałej pozytywnej współpracy opartej
na wzajemnym zaufaniu.
• Firma przestrzega rzetelności w regulowaniu
swych zobowiązań i oczekuje tego samego od
swych kooperantów.
• Firma przywiązuje szczególną wagę do
poszanowania praw z tytułu ochrony własności
intelektualnej swych partnerów i oczekuje od
nich podobnych zachowań.
7. Społeczeństwo
• Firma spełnia obowiązki dobrego obywatela
społeczności, w której funkcjonuje
uczestnicząc w życiu regionu (gminy, miasta)
służąc wiedzą
i doświadczeniem oraz wspierając – w miarę
możliwości – inicjatywy społeczne.
• Firma uznaje działalność charytatywną jako
szczególnie ważny przejaw społecznej
odpowiedzialności i wspiera postawy
filantropijne wśród pracowników.
8. Środowisko naturalne
• Firma dba o ochronę środowiska
naturalnego przyczyniając się do jego
rozwoju i unikając marnotrawienia
zasobów naturalnych.
• Firma uwzględnią w procesie
podejmowania strategicznych decyzji,
potencjalny wpływ nowych przedsięwzięć
na środowisko naturalne.
9. Właściciele
• Firma działa w kierunku zapewnienia
długofalowych perspektyw rozwojowych,
zapewniając właścicielom należyty wynik
finansowy.
• Kierownictwo dostarcza właścicielom
pełnej i uczciwej informacji o działalności
firmy
10. Przestrzeganie standardów
etycznych
• Naczelną zasadą jest pełna jawność
obowiązujących
w firmie standardów etycznych
• Obowiązujące standardy etyczne mają charakter
powszechny i dotyczą wszystkich członków jej
społeczności, bez względu na pozycję w firmie.
• Firma przeprowadza okresowe przeglądy
przestrzegania standardów etycznych, podejmując
w miarę potrzeby niezbędne działania naprawcze.
Maksymy postępowania w BMW
(Bayerische Motoren Werke A.G.)
1.
2.
3.
4.
5.
Każdy pracownik kierując innymi ma w stosunku do
podwładnych spełniać rolę wzorca postępowania.
W pracy zawodowej należy kierować się interesem
całego przedsiębiorstwa.
Kierując się interesem całego przedsiębiorstwa nie
należy zapominać
o interesie większych całości, tj.
społeczeństwa i środowiska.
Decyzje czy postanowienia należy wykonywać
inteligentnie, w każdym razie wykonywać.
Każdy współpracownik powinien umieć zdobyć się na
krytyczne stanowisko wobec pracy innych.
Maksymy postępowania w BMW
(Bayerische Motoren Werke A.G.)
Każdy współpracownik powinien też przyjąć krytyczną
ocenę własnej pracy.
7. Każdemu wolno popełniać błędy, byle nie było ich zbyt
wiele.
8. Błąd nie może być zatajony.
9. Należy przyjmować ryzyko, nad którym można
zapanować.
10. Tylko klient rozstrzyga, jak dobre są poczynania firmy
BMW.
6.
Do opracowania niniejszej prezentacji
wykorzystano następujące publikacje:
• N. Graig Smith, Gilbert Lensen „Odpowiedzialność
biznesu. Teoria i praktyka”
• Maciej Bernatt „CSR – przedsiębiorca i jego pracownicy”
• BS „Jak kodeks etyczny wpływa na działalność firmy
• Pakiet narzędziowy „Etyczna firma” przygotowany w
Centrum Etyki Biznesu Instytutu Filozofii i Socjologii
PAN i Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania
im. Leona Koźmińskiego
Przydatne linki:
•
•
•
•
www. kampaniespoleczne.pl
www.globalcompact.org
www.raportyspoleczne.pl
www.CSRinfo.org
Dziękujmy za uwagę.
Anna Adamus-Matuszyńska, [email protected]
Bogumiła Barańska, [email protected]
Bogusława Niewęgłowska, [email protected]
Martyna Wronka, [email protected]