więcej

Czy można nauczyć przedsiębiorczości?
Przedsiębiorczość nie jest cechą wrodzoną, ale pewną właściwością ducha i działań, które są
przywilejem wielu, a jednak niewielu z nich kształtuje je i wzmacnia.
Michel Santi - ekonomista francuski
Przedsiębiorczość rozumiana jako cecha, którą się ma lub nie, z biegiem lat zaczęła
być
z
kojarzona
z
umiejętnościami
analitycznymi,
efektywnym sposobem myślenia i działania.
komunikacyjnymi
oraz
Osoba przedsiębiorcza to taka, którą
charakteryzuje aktywność i dynamizm w działaniu. Posiada umiejętność przystosowywania
się do ciągle zmieniających się warunków, potrafi dostrzec oraz wykorzystać nadarzające się
szanse. Jest kreatywna i nie boi się podjąć ryzyka dla osiągnięcia celów. Pracę organizuje
w sposób twórczy i innowacyjny. Jest to osoba ze zdolnością do samodzielnego
podejmowania decyzji, w tym gospodarczych oraz z umiejętnością racjonalnego działania
i osiągania wymiernego wyniku, którym w warunkach rynkowych jest zysk.
Osoba przedsiębiorcza jest bardziej aktywna niż przeciętny człowiek i lepiej
zmotywowana do coraz to nowych osiągnięć. Wykazuje chęć uczenia się na błędach,
a porażkę traktuje jako jedno z cennych doświadczeń. To wreszcie osoba, która ma zdolności
przywódcze, ale jest jednocześnie nastawiona, aby być raczej mediatorem i negocjatorem niż
dyktatorem.
Czy w takim razie można kształtować postawę przedsiębiorczą? Czy może
przedsiębiorczość jest dziedziczną cechą osobowości? Czy
przedsiębiorczość może być
przedmiotem nauczania?
W tym kontekście warto przywołać wypowiedź profesora W.D. Bygrave’a z Babson
College, czołowego twórcy nauczania przedsiębiorczości w Stanach Zjednoczonych, który
odpowiada na te pytania twierdząco, a konkretnie: Tak, przedsiębiorczość może być
przedmiotem nauczania, chociaż nie możemy gwarantować, że stworzymy nowego Billa
Gatesa, tak samo jak profesor fizyki nie ma gwarancji, że wykształci nowego Alberta
Einsteina, a trener tenisa wychowa nową Serenę Williams. Także P. Drucker postrzegał
1
przedsiębiorczość nie jako cechę osobowości, której nie można zmienić (a nawet jeśli można,
to tylko w wyniku długotrwałej terapii), lecz jako cechę osoby czy instytucji, którą można
wykształcić. Powołując się na własne doświadczenia, stwierdził, że osoby o różnych
temperamentach odnoszą sukcesy w zakresie działań przedsiębiorczych i każdy, kto potrafi
sprostać podejmowaniu decyzji, może nauczyć się być przedsiębiorcą i działać
przedsiębiorczo. Przedsiębiorczość jest, więc raczej sposobem zachowania niż cechą
osobowości. A jej podstawami są raczej koncepcja i teoria niż intuicja.
Pozytywną korelację między wykształceniem ogólnym, specjalnymi programami
edukacyjnymi a aktywnością przedsiębiorczą potwierdza też G. T. Solomon, P. H. Dickson
i K. M. Weaver w przeglądowym artykule pt. Entrepreneurial selection and success: does
education matter”. Autorzy wysnuli takie wnioski na podstawie analizy wyników ponad 50
badań opublikowanych w czasopismach naukowych w latach 1995-2006. Również
wcześniejszy przegląd literatury z lat 1985-1994 zakończył się konstatacją, że
przedsiębiorczości można się nauczyć, może być ona pobudzona lub wzmocniona poprzez
edukację. Co ciekawe, w innych badaniach przeprowadzonych na 100 dyrektorach firm,
a więc osobach, które swoje poglądy wywodzą z praktyki biznesowej, okazało się, że wierzą
oni, że podczas gdy ciężko wpłynąć na cechy osobowości, to zdecydowanej większości
wiedzy potrzebnej do bycia człowiekiem przedsiębiorczym, można się nauczyć1.
Cieszący się coraz większą popularnością pogląd, że przedsiębiorczość może być
przedmiotem nauczania oraz popularność samej tematyki przedsiębiorczości zaowocowały
rosnącą liczbą programów, często wspieranych przez instytucje rządowe oraz fundusze
unijne, odpowiedzialne za walkę z bezrobociem i wspieranie aktywności gospodarczej.
Programy są szeroko stosowane w większości uprzemysłowionych krajów.
O tym, jak bardzo poważnie państwa traktują kwestię programów edukujących
w zakresie przedsiębiorczości, może świadczyć fakt, że w Unii Europejskiej stały się one
częścią Strategii Lizbońskiej. Już w 1996 r. Rada Europy na sympozjum w szwajcarskim w
Bernie przyjęła listę wspólnych europejskich kompetencji kluczowych, jakimi powinni
dysponować absolwenci szkół średnich w Europie. W zaleceniach Parlamentu Europejskiego
i Rady z 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez
całe życie (2006/962/WE) znalazły się obok: porozumiewania się w języku ojczystym,
1
Opracowanie Kształtowanie postaw przedsiębiorczych studentów poprzez programy edukacyjne Na przykładzie analizy
efektów realizacji projektu: Jak uruchomić własny biznes – program szkoleniowo-doradczy dla studentów ; Marta Balicka,
Warszawa 2010; s.4-6
2
językach obcych, kompetencji matematycznych, społecznych również inicjatywność i
przedsiębiorczość, rozumiane jako zdolność osoby do wcielania pomysłów w czyn, w tym do
planowania przedsięwzięć i doprowadzania ich do zamierzonego celu. Kompetencje te są
szczególnie potrzebne osobom, które planują różne przedsięwzięcia o charakterze społecznym
lub handlowym. Osoby te muszą być świadome zagadnień etycznych związanych
z przedsiębiorstwami, znać zasady działania gospodarki, w tym zagadnienia stanowiące
kontekst pracy i dotyczące życia ludzi. Konieczna jest także umiejętność oceny własnych
mocnych i słabych stron oraz oceny ryzyka związanego z danym przedsięwzięciem.
Lekcje przedsiębiorczości mogą pokazać uczniom, jakie są możliwości wykorzystania
potrzeb rynku do osiągnięcia osobistego sukcesu. Uczniowie mają szansę oswoić się
z wieloma zagadnieniami, zdobywają wiedzę ekonomiczną, którą w przyszłości mogą
świadomie wykorzystywać. Lekcje te pokazują mechanizmy, jakie rządzą gospodarką czy
wolnym rynkiem. Odpowiednio prowadzone, mogą wykształcić w uczniach umiejętność
samodzielnego działania, wykorzystywania i doskonalenia własnych pomysłów. Dają szansę
zaszczepienia w młodych ludziach chęci do poszerzania wiedzy w tym zakresie oraz do tego,
by inwestowali we własny rozwój. Uświadamiają jednocześnie, że można zdobywać
doświadczenie
zawodowe
nie
tylko
w cudzej, ale i własnej firmie. Ciekawym przeżyciem i inspiracją dla osób uczestniczących
w lekcjach przedsiębiorczości, może być bezpośredni kontakt z przedsiębiorcami. Daje to
uczniom szansę poznania ludzi, którzy niekiedy wiele przeszli, zanim wypracowali swoją
pozycję na rynku, mogą usłyszeć o problemach, z jakimi te osoby się borykały
i o rozwiązaniach, jakie wybierały. Należy stworzyć warunki, do tego, by młodzież miała
szansę dyskutowania na poruszane na zajęciach tematy, by uczyła się wyrażać własne zdanie,
potrafiła dzielić się opinią czy obawami. Lekcje takie mogą w przyszłości zaprocentować
wieloma
sukcesami.
Warto
przytoczyć
wypowiedź
jednej
z
uczennic
liceum
ogólnokształcącego - Magdy: Moim zdaniem nasza szkoła dobrze przygotowuje do życia
dorosłego, ponieważ teraz już wiem, co mogę zrobić, jeśli zechcę założyć prywatną firmę,
która będzie nie tylko potrzebna na rynku lokalnym, ale i konkurencyjna. W naszej szkole na
podstawach przedsiębiorczości uczymy się o podaży, popycie, cenach, promocji i wielu innych
aspektach działalności wytwórczej i handlowej. Sami praktycznie przygotowujemy badania
rynku, wykonujemy je, opracowujemy ich wyniki, a efekty naszej pracy oceniamy wspólnie z
nauczycielami. Poza tym, na informatyce nauczyliśmy się robić zakupy i zarabiać przez
Internet, wykonywać wizytówki i oferty reklamowe własnej działalności. Potrafimy
3
zaprojektować i wykonać stronę internetową (sami robiliśmy szkolną), poza tym bez problemu
korzystamy z Internetu, jeśli potrzebujemy zdobyć informacje na temat pracy, studiów czy
czegokolwiek, co nas interesuje. 2
Podsumowując, należy podkreślić tezę, że przedsiębiorczości można się nauczyć,
a zatem przedsiębiorcą może być każdy, niezależnie od płci, wieku czy pochodzenia
społecznego. Zaradności można uczyć już dzieci w przedszkolu. Postawa pro-przedsiębiorcza
może i powinna być więc kształtowana, i rozwijana pod wpływem odpowiedniej edukacji,
tak, aby w przyszłości mogła ujawniać się w każdych okolicznościach zewnętrznych.
Anna Samborska
Autorka jest pracownikiem MCDN oraz nauczycielem przedsiębiorczości i przedmiotów
ekonomicznych
Bibliografia:
1.P. Drucker, Innowacja i przedsiębiorczość. Praktyka i zasady., PWE, Warszawa 1992
2.Opracowanie „Kształtowanie postaw przedsiębiorczych studentów poprzez programy edukacyjne”
Na przykładzie analizy efektów realizacji projektu: Jak uruchomić własny biznes – program
szkoleniowo-doradczy dla studentów” ; Marta Balicka, Warszawa 2010
2
Źródło: Internet: http://szkolazklasa.gazeta.pl.
4