Książeczka Obrzędy Mszy Świętej (KODAL i CP)

 1 BĄDŹCIE TYM, NA CO PATRZYCIE I PRZYJMIJCIE TO, CZYM JESTEŚCIE… O TEOLOGII MSZY ŚWIĘTEJ OBRZĘDY WSTĘPNE – OCZYSZCZENIE ZNAK KRZYŻA K: W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. W: Amen. POZDROWIENIE K: Miłość Boga Ojca, łaska naszego Pana Jezusa Chrystusa i dar jedności w Duchu Świętym niech będą z wami wszystkimi (2 Kor 13, 13). W. I z duchem twoim (2 Tm 4, 22; Gal 6, 18; Flp 4, 23; Flm 25). Albo: K: Łaska i pokój od Boga, naszego Ojca, i od Pana Jezusa Chrystusa niech będą z wami (1 P 1, 2; 2 P 1, 2; Jud 1, 2; Ap 1, 4-­‐6; Listy św. Pawła). W. I z duchem twoim. Albo: K: Łaska i pokój od Tego, który jest i który był, i który przychodzi, niech będą z wami. W. I z duchem twoim. Albo: K: Łaska naszego Pana Jezusa Chrystusa niech będzie z wami. W. I z duchem twoim. Albo: K. Pan z wami. (Rt 2,4; Sdz 6, 12; 2 Sm 8, 57; Krn 15,2, Łk 1, 28; 2 Tes 3, 16) W. I z duchem twoim. AKT POKUTY FORMA PIERWSZA – SPOWIEDŹ POWSZECHNA K. Uznajmy przed Bogiem, że jesteśmy grzeszni, abyśmy mogli z czystym sercem złożyć Najświętszą Ofiarę. W. Spowiadam się Bogu wszechmogącemu * i wam, bracia i siostry, * że bardzo zgrzeszyłem * myślą, mową, uczynkiem, i zaniedbaniem: moja wina, moja wina, moja bardzo wielka wina. Przeto błagam Najświętszą Maryję, zawsze Dziewicę, * wszystkich Aniołów i Świętych, * i was, bracia i siostry, * o modlitwę za mnie * do Pana Boga naszego. K. Niech się zmiłuje nad nami Bóg wszechmogący * i odpuściwszy nam grzechy * doprowadzi nas do życia wiecznego. W: Amen. STARSZA FORMA – NADZWYCZAJNA FORMA RYTU RZYMSKIEGO W. Spowiadam się Bogu wszechmogącemu, Najświętszej Maryi zawsze Dziewicy, świętemu Michałowi Archaniołowi, świętemu Janowi Chrzcicielowi, świętym Apostołom Piotrowi i Pawłowi, wszystkim Świętym i tobie, Ojcze, żem zgrzeszył bardzo myślą, mową i uczynkiem: moja wina, moja wina, moja bardzo wielka wina. Przeto błagam Najświętszą Maryję zawsze Dziewicę, świętego Michała Archanioła, świętego Jana Chrzciciela, świętych Apostołów Piotra i Pawła, wszystkich świętych, i ciebie, Ojcze, o modlitwę do Pana Boga naszego. FORMA DRUGA K. Przeprośmy Boga za nasze grzechy, abyśmy mogli godnie przyjąć słowo Boże i złożyć Najświętszą Ofiarę. K. Zmiłuj się nad nami, Panie. W. Bo zgrzeszyliśmy przeciw Tobie. K. Okaż nam, Panie, miłosierdzie swoje. W. I daj nam swoje zbawienie. K. Niech się zmiłuje nad nami Bóg wszechmogący * i odpuściwszy nam grzechy * doprowadzi nas do życia wiecznego. W. Amen. 2 FORMA TRZECIA – TROPY (połączenie aktu pokutnego i wezwań do Chrystusa Pana) K. Uznajmy przed Bogiem, że jesteśmy grzeszni i błagajmy Go o miłosierdzie, abyśmy mogli godnie złożyć Najświętszą Ofiarę. K. Panie, który zostałeś posłany, aby uzdrowić skruszonych w sercu, zmiłuj się nad nami. W. Zmiłuj się nad nami. K. Chryste, który przyszedłeś wzywać grzeszników, zmiłuj się nad nami. W. Zmiłuj się nad nami. K. Panie, który siedzisz po prawicy Ojca, aby się wstawiać za Twoim ludem, zmiłuj się nad nami. W. Zmiłuj się nad nami. K. Niech się zmiłuje nad nami Bóg wszechmogący * i odpuściwszy nam grzechy * doprowadzi nas do życia wiecznego. W. Amen. FORMA CZWARTA -­‐ ASPERSJA W niedziele zamiast aktu pokuty może się odbyć poświęcenie wody i pokropienie wiernych na pamiątkę chrztu. WEZWANIA DO CHRYSTUSA PANA K. Panie, zmiłuj się nad nami. (Kyrie, eleison) W. Panie, zmiłuj się nad nami. K. Chryste, zmiłuj się nad nami. (Christe, eleison) W. Chryste, zmiłuj się nad nami. K. Panie, zmiłuj się nad nami. W. Panie, zmiłuj się nad nami. STARSZA FORMA – NADZWYCZAJNA FORMA RYTU RZYMSKIEGO Chór 1 Kyrie eleison. Wezwania skierowane Chór 2 Kyrie eleison. do Boga Ojca Chór 1 Kyrie eleison. Chór 2 Christe eleison Chór 1 Christe eleison Wezwania skierowane Chór 2Christe eleison do Syna Bożego Chór 1 Kyrie eleison. Wezwania skierowane Chór 2 Kyrie eleison. do Ducha Świętego Chór 1 i Chór 2 Kyrie eleison. HYMN Odmawia się w uroczystości, święta i niedziele (poza Adwentem i Wielkim Postem) Część I – Śpiew aniołów według Ewangelii św. Łukasza (2, 14) Chwała na wysokości Bogu, * a na ziemi pokój ludziom dobrej woli. Część II – bezinteresowna modlitwa uwielbienia Boga Ojca * Chwalimy Cię. * Błogosławimy Cię. * Wielbimy Cię. * Wysławiamy Cię. * Dzięki Ci składamy, * bo wielka jest chwała Twoja. * Panie Boże, Królu nieba, * Boże, Ojcze wszechmogący. * Część III – uwielbienie Jezusa Chrystusa (nawiązanie do śpiewu Kyrie eleison) Panie, Synu Jednorodzony, * Jezu Chryste. * Panie Boże, Baranku Boży, Synu Ojca. * Który gładzisz grzechy świata, * zmiłuj się nad nami. * Który gładzisz grzechy świata, * przyjm błaganie nasze. * Który siedzisz po prawicy Ojca, * zmiłuj się nad nami. * Albowiem tylko Tyś jest święty * Tylko Tyś jest Panem. * Część IV – uwielbienie Trójcy Świętej na zakończenie – tzw. doksologia Tylko Tyś Najwyższy, Jezu Chryste. * Z Duchem Świętym w chwale Boga Ojca. * Amen. KOLEKTA K. Módlmy się. Boże, (Wszechmogący miłosierny Boże) – wezwanie; adresatem jest Bóg Ojciec Ty ukazujesz błądzącym światło Twojej prawdy, aby mogli wrócić na drogę sprawiedliwości, (odwołanie do wydarzenia z historii zbawienia lub opowiadanie o działaniu Boga względem nas – sposób na chwalenie Boga) + spraw, niech ci, którzy uważają się za chrześcijan, odrzucą wszystko, co się sprzeciwia tej godności, * a zabiegają o to, co jest z nią zgodne. (prośba, która wynika z wychwalania Boga; skoro był łaskawy dla nas kiedyś, to Jego zwyczaje się nie zmieniają i ufamy, że w przyszłości także okaże nam łaskę; prosimy o zbawienie wyrażone w różnych słowach) 3 Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, + który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, * Bóg, przez wszystkie wieki wieków. (konkluzja ukazująca Chrystusa jako jedynego pośrednika między człowiekiem a Bogiem) Amen. LITURGIA SŁOWA – OŚWIECENIE * I Czytanie (zazwyczaj Stary Testament; W Wielkanoc – Dzieje Apostolskie). * Psalm responsoryjny * II Czytanie (zazwyczaj z Nowego Testamentu; w uroczystości i niedziele). * Alleluja lub inny śpiew przed Ewangelią (Okres Wielkiego Postu: Chwała Tobie, Słowo Boże lub Chwała Tobie, Królu wieków); jeśli nie jest śpiewany należy go pominąć. Śpiew, który towarzyszy uroczystemu procesyjnemu wniesieniu Ewangeliarza. W Rzymie w V w. wykonywano Alleluja tylko w czasie Wielkanocy, a sto lat później już w całym okresie wielkanocnym. Dopiero Grzegorz Wielki (540-­‐604 r.) polecił śpiewać Alleluja przez cały rok liturgiczny, z wyjątkiem Wielkiego Postu (co pozostało w liturgii rzymskiej do dnia dzisiejszego). Ze śpiewem Alleluja wiązała się paschalna radość, dlatego w okresie czterdziestu dni należało również „pościć” od niego, aby tym mocniej, radośniej obwieścić później Zmartwychwstanie Chrystusa. W Wigilię Paschalną powtórnie witamy śpiew Alleluja, traktując go prawie jak osobę. W czasie Wigilii Paschalnej celebrowanej przez biskupa diakon może ogłosić: Annuntio vobis gaudium magnum quod est alleluia (obwieszczam wam wielką radość, którą jest Alleluja), po czym celebrans, na przemian z wiernymi, śpiewa trzykrotnie Alleluja. CIEKAWOSTKA: * Na niedziele i uroczystości wprowadzono trzyletni cykl perykop biblijnych: A, B i C. Cykl czytań „A” przypada wtedy, gdy suma wszystkich cyfr w danym roku jest podzielna przez 3 z resztą 1 (np. w 2011 r. w niedziele przypada cykl „A”, ponieważ 2 + 0 + 1 + 1 = 4, a 4/3= 1 i reszty 1). Cykl czytań „B” przypada wtedy, gdy suma wszystkich cyfr w danym roku jest podzielna przez 3 z resztą 2 (np. w 2012 r. w niedziele przypadnie cykl „B”, ponieważ 2 + 0 + 1 + 2 = 5, a 5/3= 1 i reszty 2). Cykl „C” przypada wtedy, gdy suma wszystkich cyfr w danym roku jest podzielna przez 3 bez reszty (np. w 2013 r. w niedziele przypada cykl C, ponieważ 2 + 0 + 1 + 3 = 6, a 6/3= 2 i reszty 0) * Cykl czytań w tygodniu w okresie zwykłym: Pierwszy cykl jest na lata nieparzyste i jest oznaczony jedynką rzymską (I). Drugi zaś jest na lata parzyste i ma oznaczenie dwójką (II). EWANGELIA Diakon prosi o błogosławieństwo: Pobłogosław mnie, ojcze. Kapłan półgłosem mówi: Niech Pan będzie w sercu twoim i na twoich ustach, abyś godnie głosił Jego Ewangelię, w imię Ojca i Syna, + i Ducha Świętego. Diakon odpowiada: Amen. Jeżeli nie ma diakona, kapłan pochylony przed ołtarzem mówi cicho: Wszechmogący Boże, oczyść serce i usta moje, abym godnie głosił Twoją świętą Ewangelię. Potem diakon lub kapłan udaje się na ambonę. Jeżeli okoliczności za tym przemawiają, towarzyszą mu ministranci z kadzidłem i ze świecami. Na ambonie diakon lub kapłan mówi: Pan z wami. Wszyscy odpowiadają: I z duchem twoim. Diakon lub kapłan: Początek albo Słowa Ewangelii według świętego N. Równocześnie czyni znak krzyża na księdze oraz na czole, ustach i piersi. Wszyscy odpowiadają: Chwała Tobie, Panie. Jeżeli używa się kadzidła, diakon lub kapłan najpierw okadza księgę, a następnie głosi Ewangelię. 4 Po Ewangelii diakon lub kapłan mówi: Oto słowo Pańskie. Wszyscy odpowiadają: Chwała Tobie, Chryste. Po czym czytający całuje księgę mówiąc cicho: Niech słowa Ewangelii zgładzą nasze grzechy. Następuje homilia. Należy ją głosić we wszystkie niedziele i święta nakazane; w inne dni jest zalecona. WYZNANIE WIARY Jeżeli jest to przepisane, po homilii składa się wyznanie wiary: /Odmawiamy Symbol Nicejsko-­‐Konstantynopolitański – wyznanie wiary wypracowane na dwóch pierwszych soborach w Nicei (325 r.) i Konstantynopolu (381 r.). W niedziele Wielkiego Postu i okresu wielkanocnego można stosować krótszy Symbol Apostolski – nawiązanie do starożytnej tradycji katechumenatu/. Wierzę w jednego Boga, * Ojca Wszechmogącego, * Stworzyciela nieba i ziemi, * wszystkich rzeczy widzialnych i niewidzialnych. * I w jednego Pana Jezusa Chrystusa, * Syna Bożego Jednorodzonego, * który z Ojca jest zrodzony * przed wszystkimi wiekami. * Bóg z Boga, Światłość ze Światłości, * Bóg prawdziwy z Boga prawdziwego. * Zrodzony a nie stworzony, * współistotny Ojcu, * a przez Niego wszystko się stało. * On to dla nas ludzi i dla naszego zbawienia zstąpił z nieba. W czasie następujących słów, aż do stał się człowiekiem, wszyscy się pochylają. W Narodzenie Pańskie (25 grudnia) i Zwiastowanie Pańskie (25 marca) na te słowa przyklękamy (jeśli Credo jest recytowane) lub klękamy na oba kolana (jeśli jest śpiewane). I za sprawą Ducha Świętego * przyjął ciało z Maryi Dziewicy i stał się człowiekiem. * Ukrzyżowany również za nas, * pod Poncjuszem Piłatem został umęczony i pogrzebany. * I zmartwychwstał dnia trzeciego, * jak oznajmia Pismo. * I wstąpił do nieba; siedzi po prawicy Ojca. * I powtórnie przyjdzie w chwale * sądzić żywych i umarłych, * a Królestwu Jego nie będzie końca. * Wierzę w Ducha Świętego, Pana i Ożywiciela, * który od Ojca i Syna pochodzi. * Który z Ojcem i Synem wspólnie odbiera uwielbienie i chwałę; * który mówił przez Proroków. * Wierzę w jeden, święty, powszechny i apostolski Kościół. * Wyznaję jeden chrzest na odpuszczenie grzechów. * I oczekuję wskrzeszenia umarłych. * I życia wiecznego w przyszłym świecie. Amen. MODLITWA POWSZECHNA Następuje modlitwa powszechna, którą kapłan kieruje z miejsca przewodniczenia lub z ambony. a.
b.
c.
d.
w potrzebach Kościoła, w potrzebach społeczności świeckiej, za tych, którzy się znajdują w trudnościach życiowych, za wspólnotę miejscową. W starożytności przed modlitwą powszechną diakon prosił katechumenów i pokutników o wyjście z kościoła. W modlitwie tej mogli uczestniczyć tylko ochrzczeni – wierni – stąd nazwa: modlitwa wiernych. Modlitwa powszechna z IV w.: / A. Baron, H. Bogacki, Constitutiones Apostolorum/ Wyznajemy Ci, miłujący ludzi Boże, kładziemy przed
Tobą nasze słabości i prosimy, abyśmy stali się mocni.
1. Przebacz popełnione grzechy, odpuść wszystkie dawne występki i uczyń nas „nowymi ludźmi".
2. Uczyń z nas sługi szczere i czyste; Tobie się ofiarujemy, przyjmij nas, „Boże prawdy", przyjmij ten lud, daj, aby cały stał się
szczery, daj, aby cały postępował w sposób nienaganny i czysty, niech wszyscy staną się równi istotom niebieskim, zostaną zaliczeni do
aniołów, staną się wybrani i święci.
3. Prosimy Cię za tych, którzy uwierzyli i poznali Pana Jezusa Chrystusa, niech zostaną umocnieni w wierze, w poznaniu i nauce.
4. Błagamy za całym tym ludem, daj się przebłagać wszystkim, objaw siebie, odsłoń Twój blask - „niech poznają Cię" wszyscy,
niestworzonego Ojca, i Jednorodzonego Twego Syna, Jezusa Chrystusa.
5. Błagamy za wszystkich rządzących, niech mają życie pełne pokoju dla spokoju Kościoła katolickiego.
6. Błagamy, Boże miłosierdzia, za wolnych i niewolników, mężczyzn i kobiety, starców i dzieci, ubogich i bogatych - okaż
wszystkim właściwą Ci łaskawość i roztocz nad wszystkimi właściwą Ci miłość do ludzi; zmiłuj się nad wszystkimi i udziel wszystkim
łaski nawrócenia ku Tobie.
7. Prosimy za podróżujących, udziel im tej łaski, by towarzyszył im anioł pokoju, by nie doznali od nikogo żadnej szkody, aby z
wielką radością serca odbywali swe podróże morskie i lądowe.
8. Prosimy za strapionych, więźniów i ubogich, daj każdemu wytchnienie, uwolnij z więzów, wyprowadź z ubóstwa, pociesz
wszystkich, Ty, który pocieszasz i podnosisz na duchu.
9. Błagamy za chorych, udziel im łaski zdrowia, odsuń chorobę i spraw, aby cieszyli się doskonałym zdrowiem duszy i ciała.
5 10. Ty bowiem jesteś Zbawcą i Dobroczyńcą, Ty jesteś Panem i Królem wszechrzeczy, Ciebie prosimy za wszystkich, przez
Jednorodzonego Twego Jezusa Chrystusa, przez którego Tobie chwała i panowanie w Duchu Świętym i teraz, i na wszystkie wieki
wieków. Amen.
LITURGIA EUCHARYSTYCZNA -­‐ ZJEDNOCZENIE PRZYGOTOWANIE DARÓW – OFIAROWANIE (OFFERTORIUM) Wypada, aby wierni zaznaczyli swój udział w ofierze, przynosząc albo chleb i wino potrzebne do sprawowania Eucharystii, albo inne dary na potrzeby kościoła i ubogich. Ofiary wiernych może przyjmować kapłan przy pomocy ministrantów. Składa się je w odpowiednim miejscu. Natomiast chleb i wino przeznaczone do sprawowania Eucharystii zanosi się na ołtarz. Przyjmuje się także pieniądze lub inne dary na rzecz ubogich lub na potrzeby kościoła, przyniesione przez wiernych lub zebrane w kościele, dlatego dary te składa się w odpowiednim miejscu w prezbiterium, lecz poza ołtarzem. MODLITWY BŁOGOSŁAWIEŃSTWA – przeznaczyć na wyłączną służbę Bogu „Błogosławienie jest czynnością Boską, która daje życie i której źródłem jest Ojciec. Jego błogosławieństwo jest równocześnie słowem i darem (bene-­‐dictio, eu-­‐logia). W odniesieniu do człowieka pojęcie to będzie oznaczać adorację i oddanie się Stwórcy w dziękczynieniu” (KKK 1078). 1. Co do Eucharystii, składajcie dziękczynienie w taki oto sposób: 2. Najpierw przy kielichu: Dziękuję Ci, Ojcze Nasz, Za świętą winorośl Dawida, sługi Twego, Którą objawiłeś nam przez Jezusa, sługę Twego. Tobie chwała na wieki! 3. Następnie przy łamaniu chleba: Dziękujemy Ci, Ojcze nasz, Za życie i za poznanie, Które objawiłeś nam przez Jezusa, sługę Twego. Tobie chwała na wieki! /Didache IX, 1-­‐3 – I wiek/ Kapłan stojąc przy ołtarzu bierze patenę z chlebem, unosi ją nieco nad ołtarzem i mówi cicho: Błogosławiony jesteś, Panie Boże wszechświata, * bo dzięki Twojej hojności otrzymaliśmy chleb, * który jest owocem ziemi i pracy rąk ludzkich; * Tobie go przynosimy, * aby stał się dla nas chlebem życia. Jeżeli nie wykonuje się śpiewu, kapłan może odmówić te słowa głośno; wtedy wszyscy odpowiadają: Błogosławiony jesteś, Boże, teraz i na wieki. Diakon lub kapłan wlewa wino i nieco wody do kielicha, mówiąc: Przez to misterium wody i wina * daj nam, Boże, udział w bóstwie Chrystusa, * który przyjął nasze człowieczeństwo. Potem kapłan bierze kielich, unosi go nieco nad ołtarzem i mówi cicho: Błogosławiony jesteś, Panie Boże wszechświata, * bo dzięki Twojej hojności otrzymaliśmy wino, * które jest owocem winnego krzewu i pracy rąk ludzkich; * Tobie je przynosimy, * aby stało się dla nas napojem duchowym. Jeżeli nie wykonuje się śpiewu, kapłan może odmówić te słowa głośno; na końcu wszyscy odpowiadają: Błogosławiony jesteś, Boże, teraz i na wieki. NADZWYCZAJNA FORMA RYTU RZYMSKIEGO – MODLITWY OCZYSZCZENIA Ofiarowanie chleba Przyjmij, Ojcze święty, wszechmocny, wiekuisty Boże, tę hostię niepokalaną, którą ja niegodny sługa Twój, ofiarowuje Tobie, Bogu mojemu żywemu i prawdziwemu, za niezliczone grzechy, zniewagi i niedbalstwa moje, za wszystkich tu obecnych, a także za wszystkich wiernych Chrześcijan, żywych i umarłych, aby mnie i im posłużyła do zbawienia w życiu wiekuistym. Amen. Ofiarowanie wina Ofiarujemy Ci, Panie, kielich zbawienia, Twojej żebrząc łaskawości, aby jako wonność wdzięczną wzniósł się przed oblicze Twego Boskiego Majestatu za nasze i całego świata zbawienie. Amen. OFIAROWANIE DARÓW Kanon rzymski – Modlitwa Te igitur …uti accepta habeas et benedicas haec dona, haec munera, haec sancta sacrificia illibata… abyś łaskawie przyjął i błogosławił te dary, te daniny, te święte ofiary nieskalane (of. pol: te dary ofiarne). W czasie samej procesji z darami do ołtarza przynoszono tylko chleb i wino, które stanowiły materię sakramentu Eucharystii. Jednak w czasie Eucharystii nie potrzeba było tyle chleba do samej celebracji, szczególnie, że chleb eucharystyczny był łamany i w ten sposób była udzielana Komunia Święta. Dlatego do Eucharystii służyły tylko najlepsze bochenki chleba – i to są „sacrificia” – to, co przeznaczone, aby się stało ofiarą eucharystyczną. Pozostałe zaś chleby przeznaczano na potrzeby 6 duchowieństwa i rozdawano ubogim – służyły zatem jako dary na potrzeby żywych; i to kryje się za pojęciem „munera”. Trzecia część bochenków była ofiarowana za zmarłych, a dokładnie w intencji modlitwy za zmarłych – to są „dona”. Potem kapłan pochylony mówi cicho: Przyjmij nas, Panie, stojących przed Tobą * w duchu pokory i z sercem skruszonym; * niech nasza ofiara tak się dzisiaj dokona * przed Tobą, Panie Boże, * aby się Tobie podobała. Kapłan stojąc z boku ołtarza myje ręce mówiąc cicho: Obmyj mnie, Panie, z mojej winy * i oczyść mnie z grzechu mojego. -­‐> PSALM 51 SECRETA Następnie stojąc przed środkiem ołtarza kapłan zwrócony do ludu, rozkładając i składając ręce, mówi: Módlcie się, * aby moją i waszą Ofiarę * przyjął Bóg, Ojciec wszechmogący. | | KAPŁAŃSTWO KAPŁAŃSTWO MINISTERIALNE POWSZECHNE Wszyscy odpowiadają: MODLITWA KAPŁAŃSTWA POWSZECHNEGO Niech Pan przyjmie Ofiarę z rąk twoich * na cześć i chwałę swojego imienia, * a także na pożytek nasz i całego Kościoła świętego. MODLITWA EUCHARYSTYCZNA PREFACJA – Modlitwa wypowiedziana „przed Bogiem” Kapłan rozpoczyna Modlitwę eucharystyczną. Rozkładając ręce, mówi: K. Pan z wami. W. I z duchem twoim. K. W górę serca. (serce-­‐centrum człowieczeństwa, źródło wolnych decyzji: „bądź radosny”; ofiarujcie Bogu serca: Henryk Suzo) W. Wznosimy je do Pana („trzeba się całkowicie oddać i wczuwać w modlitwę całym sercem /św. Cyprian/) K. Dzięki składajmy Panu Bogu naszemu. (składać dziękczynienie = gr. eucharistein) W. Godne to i sprawiedliwe (w kulcie wszystko musi być godne i sprawiedliwe = zgodne z zasadami, aby się Bóg nie obraził). Kapłan odmawia prefację z rękami rozłożonymi. Przy końcu prefacji składa ręce i razem z wiernymi kończy prefację śpiewając lub głośno mówiąc: Święty, Święty, Święty, Pan Bóg Zastępów. * Pełne są niebiosa i ziemia chwały Twojej. * Hosanna na wysokości. * Błogosławiony, który idzie w imię Pańskie. * Hosanna na wysokości. SANCTUS = Hymn Serafinów z wizji Izajasza (Iz 6, 2-­‐3) + okrzyk tłumów witających wjeżdżającego do Jerozolimy Chrystusa (Mt 21, 9; por. Ps 118, 26). Święty -­‐> hbr. qadosz = inny; onomatopeja -­‐> grzmot, błyskawica (słowo nie do przetłumaczenia) Hosanna -­‐> hbr. Boże zbaw Eucharystię celebrujemy razem z Kościołem uwielbionym. KKK 1137-1138: Apokalipsa św. Jana, którą czytamy w liturgii Kościoła, objawia nam najpierw, że "w
niebie stał tron i na tronie ktoś zasiadał" (Ap 4, 2): Pan Bóg . Następnie ukazuje "stojącego Baranka, jakby
zabitego" (Ap 5, 6): Chrystusa ukrzyżowanego i zmartwychwstałego, jedynego Najwyższego Kapłana
prawdziwego sanktuarium; Tego, "który składa ofiarę i jest ofiarowany, który daje i jest dawany". Objawia
wreszcie "rzekę wody życia... wypływającą z tronu Boga i Baranka" (Ap 22, 1), jeden z najpiękniejszych
symboli Ducha Świętego. W służbie uwielbienia Boga i w wypełnianiu Jego zamysłu uczestniczą
"zjednoczeni" w Chrystusie: Moce niebieskie, całe stworzenie (czterech żyjących), słudzy starego i nowego
Przymierza (dwudziestu czterech Starców), nowy Lud Boży (sto czterdzieści cztery tysiące), a zwłaszcza
męczennicy zabici "dla Słowa Bożego" (Ap 6, 9), Najświętsza Matka Boża (Niewiasta; Oblubienica
Baranka), a wreszcie "wielki tłum, którego nie mógł nikt policzyć, z każdego narodu i wszystkich pokoleń,
ludów i języków" (Ap 7, 9).
Nazwy Anafora -­‐ anafero, które oznacza „trzymać w górze”, „podnosić”, i oznacza akcję podnoszenia do góry, ofiarowania. Termin ten dwukrotnie użyty jest w Liście do Hebrajczyków, między innymi w Hbr 13, 15: „Przez Niego więc składajmy (gr. anaferomen) Bogu ofiarę czci ustawicznie”. Eucharystia jest anaforą, wszakże jej istotą jest uobecnienie ofiary Jezusa Chrystusa i Jego zmartwychwstania. W tym sensie pojęcie anafory odnosi nas do wymiaru ofiarniczego Eucharystii, gdyż „ofiara Chrystusa i ofiara Eucharystii są jedną ofiarą” (KKK 1367). Ale 7 modlitwa eucharystyczna jest również anaforą w tym sensie dosłownym, jest wznoszeniem się człowieka – wznoszeniem swojego życia, swoich pragnień, marzeń i myśli do Boga. Jest wznoszeniem liturgii ziemskiej do liturgii niebiańskiej. Kanon -­‐ łac. canon, znaczy „reguła”, „miara”, „zasada”. Taka nazwa dla oznaczenia modlitwy eucharystycznej była uzasadniona, gdyż w przeciwieństwie do Wschodu, gdzie używa się wielu różnych anafor, na Zachodzie do reformy zrealizowanej po Soborze Watykańskim II używano tylko jednej anafory, która zyskała tradycyjną nazwą Canon romanus – Kanon rzymski (dzisiejsza I modlitwa eucharystyczna). W tym sensie była to pewnego rodzaju miara, zasada modlitwy dla całego Kościoła rzymskiego. Modlitwy eucharystyczne •
•
•
•
•
I modlitwa eucharystyczna -­‐ Kanon rzymski – (IV w.) II Modlitwa eucharystyczna – inspirowana Tradycją Apostolską (prawdopodobnie III w.) – zredagowana przez komisję teologów po SW II pod kierunkiem Pierrea Jounela. III Modlitwa eucharystyczna – miała być inspirowana tradycją gallikańską, średniej długości, na niedziele i święta; ostatecznie jest nazywaną modlitwą neo-­‐rzymską; komisja pod kierunkiem o. Cipriano Vagaginiego. IV Modlitwa eucharystyczna – inspirowana bizantyjską anaforą św. Bazylego; nawiązuje do modlitw wschodnich, pozostając przy rzymskim charakterze (modlitwa rzymsko-­‐antiocheńska); zredagowana przez komisję pod kierunkiem o. Josepha Gelineau) V Modlitwa eucharystyczna (Modlitwa w różnych potrzebach) – powstała na Synod Kościoła w Szwajcarii w roku 1974; wybrane okoliczności stosowania. DRUGA MODLITWA EUCHARYSTYCZNA Kapłan z rozłożonymi rękami mówi: Zaprawdę, święty jesteś, Boże, * źródło wszelkiej świętości. EPIKLEZA KONSEKRACYJNA Kapłan składa ręce i trzymając je nad wyciągnięte nad darami, mówi: Uświęć te dary * mocą Twojego Ducha (Haec ergo dona Spiritus tui rore sanctifica: rore = rosą) Składa ręce i robi jeden znak krzyża nad chlebem i kielichem, mówiąc: aby stały się dla nas Ciałem + i Krwią * naszego Pana Jezusa Chrystusa. Składa ręce. Liturgia jest tym wydarzeniem, podczas którego Duch Święty przekształca wszystko, czego dotyka. W tradycji liturgicznej to przemieniające działanie Ducha nosi nazwę epiklezy. Ów grecki rzeczownik epiclesis pochodzi od czasownika epikaleo, który oznacza przywoływać, przyzywać. W teologii liturgii używa się tego wyrażenia dla oznaczenia co najmniej trzech rzeczywistości: 1) przemieniającego działania Ducha Świętego; 2) jednej z modlitw w ramach anafory, w której przyzywany jest Duch Święty dla uświęcenia/przemienienia darów eucharystycznych – epikleza konsekracyjna/przemieniająca; 3) modlitwy w ramach modlitwy eucharystycznej, w której prosi się Ducha Świętego o zjednoczenie/przemienienie wszystkich uczestników liturgii i/lub przystępujących do Komunii – epikleza komunijna. Podwójna epikleza modlitwy eucharystycznej: (Anafora św. Bazylego) NARRACJA O USTANOWIENIU EUCHARYSTII On to, gdy dobrowolnie wydał się na mękę, Bierze chleb, unosi go nieco nad ołtarzem i mówi: wziął chleb i dzięki Tobie składając, * łamał i rozdawał swoim uczniom, mówiąc: lekko się pochyla. 8 Bierzcie i jedzcie z tego wszyscy: To jest bowiem Ciało moje, które za was będzie wydane. Ukazuje ludowi konsekrowaną hostię, składa ją na patenie i przyklęka. Podobnie po wieczerzy Bierze kielich, unosi go nieco nad ołtarzem i mówi: wziął kielich * i ponownie dzięki Tobie składając,* podał swoim uczniom, mówiąc: lekko się pochyla Bierzcie i pijcie z niego wszyscy: To jest bowiem kielich Krwi mojej nowego i wiecznego przymierza, która za was i za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów. To czyńcie na moją pamiątkę. Ukazuje ludowi kielich, stawia go na korporale i przyklęka. Konsekracja dokonuje się mocą słów Chrystusa, które wypowiedział raz jeden w Wieczerniku. Dzisiaj wspominając (w znaczeniu uobecnienia), przytaczając te słowa, posługujemy się nimi – jak powie św. Ambroży z Mediolanu. Jan Chryzostom w jednej ze swoich homilii podkreślał: „’To jest Ciało moje’, powiedział [Chrystus]. To słowo (...) raz wypowiedziane, od tamtego czasu aż do dnia dzisiejszego (...) czyni Ofiarę dokonaną na każdym stole w Kościołach”. W innym zaś miejscu, pisał: „To nie człowiek sprawia, że dary stają się Ciałem i Krwią Chrystusa, ale sam Chrystus, który został za nas ukrzyżowany. Kapłan reprezentujący Chrystusa wypowiada te słowa, ale ich skuteczność i łaska pochodzą od Boga. To jest Ciało moje, mówi kapłan. Słowa przemieniają dary złożone w ofierze”. W swoim nauczaniu św. Jan Damasceński w podobnych słowach napisze: „Bóg mówi: ‘To jest moje Ciało’ i ‘To jest Krew moja’ i ‘To czyńcie na moją pamiątkę’. I przez swój wszechmocny nakaz to się dokonuje aż do czasu, gdy przyjdzie”. Od samego początku Kościół był przekonany, że to sam Chrystus, jako Arcykapłan sprawuje Eucharystię. Dlatego warto zwrócić uwagę, że tak naprawdę kapłan nie wypowiada słów konsekracji w pierwszej osobie liczby pojedynczej, jako „ja”, ale jedyne przytacza słowa Jezusa (recytatyw), mówiąc „On powiedział: Bierzcie i jedzcie...”. Dlatego też w starożytności kapłana nazywano „ustami” lub „dłońmi” Chrystusa. AKLAMACJA PIERWSZA K. Oto wielka tajemnica wiary. W. Głosimy śmierć Twoją, Panie Jezu, * wyznajemy Twoje zmartwychwstanie * i oczekujemy Twego przyjścia w chwale. AKLAMACJA DRUGA K. Wielka jest tajemnica naszej wiary. W. Ile razy ten chleb spożywamy * i pijemy z tego kielicha * głosimy śmierć Twoją, Panie, * oczekując Twego przyjścia w chwale. AKLAMACJA TRZECIA K. Uwielbiajmy tajemnicę wiary. W. Panie, Ty nas wybawiłeś * przez krzyż i zmartwychwstanie swoje, * Ty jesteś Zbawicielem świata. AKLAMACJA CZWARTA K. Tajemnica wiary. W. Chrystus umarł, Chrystus zmartwychwstał, Chrystus powróci. ANAMNEZA Następnie z rozłożonymi rękami kapłan mówi: Wspominając śmierć i zmartwychwstanie Twojego Syna, * ofiarujemy Tobie, Boże, Chleb życia i Kielich zbawienia * i dziękujemy, że nas wybrałeś, * abyśmy stali przed Tobą i Tobie służyli. gr. anamnesis, hbr. zikkaron -­‐> uobecniająca pamiątka Eucharystia jest pamiątką Paschy Chrystusa (Jego Męki, Śmierci i Zmartwychwstania). Pamiątka ta polega nie tyle na przypomnieniu sobie tych wydarzeń, co na uobecnieniu ich w czasie celebracji. Anamnesis jest działającą mocą historycznych wydarzeń tzn. przez uczestnictwo, zjednoczenie z odwiecznie i na wieki żyjącym (poza czasem i przestrzenią, u Ojca) Synem Bożym mamy dostęp do tych wydarzeń . Równocześnie te wydarzenia mają taką moc, że kiedy celebrujemy Eucharystię jest ona dla nas żywa i skuteczna (virtus operum – św. Leon Wielki). Anamneza nie jest: 9 * oglądaniem albumu ze zdjęciami; * wsłuchiwaniem się w szum morza w muszelce; * cudownym oknem, za którym widać „inny świat”; * niezwykłym wehikułem czasu; * przenoszeniem historycznie dokonanych wydarzeń do naszego czasu; * powtarzaniem tych wydarzeń. EPIKLEZA KOMUNIJNA Pokornie błagamy, * aby Duch Święty zjednoczył nas wszystkich, * przyjmujących Ciało i Krew Chrystusa. Abyśmy przyjmując z tego ołtarza * Najświętsze Ciało i Krew Twojego Syna, * otrzymali obfite błogosławieństwo i łaskę (Kanon rzymski). Spraw, abyśmy posileni Ciałem i Krwią Twojego Syna * i napełnieni Duchem Świętym, * stali się jednym ciałem i jedną duszą w Chrystusie (III ME). Wejrzyj, Boże, na Ofiarę, * którą sam dałeś swojemu Kościołowi * i spraw, aby wszyscy, którzy będą spożywali ten sam Chleb, * i pili z jednego Kielicha, * zostali przez Ducha Świętego złączeni w jedno ciało * i stali się w Chrystusie żywą ofiarą ku Twojej chwale (IV ME). „Bądźcie tym, co widzicie, i przyjmujcie to, czym jesteście” (św. Augustyn). „Jeżeli sakrament jest zjednoczeniem z Chrystusem i zarazem zjednoczeniem jednych z drugimi, to darzy on nas na każdy sposób jednością z tymi, którzy go tak jak my otrzymują” (św. Jan Damasceński). „Jednorodzony Syn Boży znalazł cudowny sposób stopienia nas w jedno ze Sobą i pomiędzy nami wzajemnie, mimo że każdy z nas pozostaje odrębną osobą. Przez jedno ciało, własne swoje ciało, uświęca On wiernych w komunii mistycznej, czyniąc ich ciałem, stanowiącym jedno z Nim i pomiędzy sobą. Nie może być wewnętrznego podziału w Chrystusie. Wszyscy, złączeni z jednym Chrystusem przez własne Jego ciało, otrzymując Go w naszych ciałach Jednego i Niepodzielnego, jesteśmy członkami Jego jedynego ciała” (św. Cyryl Aleksandryjski). MODLITWY WSTAWIENNICZE Pamiętaj, Boże, o Twoim Kościele na całej ziemi. * Spraw, aby lud Twój wzrastał w miłości * razem z naszym Papieżem N., * naszym Biskupem N. oraz całym duchowieństwem. Pamiętaj także o naszych zmarłych braciach i siostrach, * którzy zasnęli z nadzieją zmartwychwstania, * i o wszystkich, którzy w twojej łasce odeszli z tego świata. * Dopuść ich do oglądania Twojej światłości. * Prosimy Cię, zmiłuj się nad nami wszystkimi * i daj nam udział w życiu wiecznym * z Najświętszą Bogurodzicą Dziewicą Maryją, * ze świętymi Apostołami, * (ze świętym N.) i wszystkimi świętymi, * którzy w ciągu wieków podobali się Tobie, * abyśmy z nimi wychwalali Ciebie przez Twojego Syna, Jezusa Chrystusa. Modlitwy wstawiennicze za Kościół w świecie w anaforze BIZANTYJSKIEJ świętego Bazylego Pamiętaj, Panie, o stojącym tutaj ludzie oraz o tych, którzy zostali ze słusznego powodu opuszczeni, i zmiłuj się nad nimi i nad nami według wielkiego Twego miłosierdzia: niech ich spichlerze będą pełne wszelkich dóbr, umocnij w pokoju i zgodzie ich małżeństwa, wychowuj dzieci, kieruj młodzieżą, podtrzymuj starców, pociesz małodusznych, zgromadź rozproszonych, nawróć zbłąkanych i połącz z Twym świętym, katolickim i apostolskim Kościołem. Wyzwól dręczonych przez nieczyste duchy, współżegluj z żeglującymi, współpodróżuj z podróżującymi, wspomóż wdowy, obron sieroty, wyzwól więźniów, ulecz chorych. [pamiętaj] o tych co są przed trybunałami, w kopalniach, na wygnaniu, w ciężkiej niewoli, w różnych utrapieniach i potrzebach. Pamiętaj, Panie Boże nasz, o wszystkich potrzebujących Twej wielkiej łaskawości, o miłujących nas i nienawidzących, o proszących nas niegodnych o modlitwy. Pamiętaj, Panie Boże, o całym Twoim ludzie i na wszystkich rozlej obfite Twoje miłosierdzie, wszystkim dając łaskę wysłuchania próśb ku zbawieniu. Pamiętaj i o tych, których nie wspomnieliśmy z niewiedzy, zapomnienia lub wielości imion. Sam o nich pamiętaj, Boże, który znasz wiek i imię każdego, który znasz każdego od łona jego matki. Albowiem Ty, Panie, jesteś wspomożeniem bezsilnych i nadzieją tych, którzy utracili nadzieję, Zbawicielem udręczonych, przystanią żeglujących, lekarzem chorych. Bądź wszystkim dla nich wszystkich, Ty, który znasz każdego i jego potrzeby, jego dom i co mu potrzeba. Wybaw, o Panie, tę owczarnię, całe miasto i krainę od głodu, zarazy, trzęsienia ziemi, powodzi, ognia, miecza i od napaści wrogów i od wojny domowej. Modlitwy wstawiennicze („za Kościół na świecie”) według przekonań PRZEDCHRZEŚCIJAŃSKICH z Madagaskaru Za nas, którzy stoimy teraz w Twojej obecności, prosimy Cię: ochraniaj nas byśmy żyli dobrze, ochraniaj nas byśmy się rozwijali, spraw by troska o dzieci przyniosła efekt, aby praca przyniosła dobre owoce, abyśmy mogli siać i zbierać, aby oddalone było niepowodzenie aby oddalona została każda klęska, spraw, aby nam dano wiele pokoleń, aby dzieci tryskały radością, aby ci, z białymi włosami osiągali 10 czcigodny wiek; spraw, aby wnuki przyniosły nam laskę, aby zmarszczkami na naszej twarzy mogły bawić się wnuki. Niech wzrastają w radości niczym dzikie banany na dnie wąwozu: ich obecności niech będzie silna jak pień drzewa, ich życie długie i trwałe. Niech będą jak woda u stóp trzciny: świeża w nocy, świeża w ciągu dnia. Spraw, abyśmy nie byli pozbawieni szczęśliwości, aby nas nie opuścili ci, którym sprzyja fortuna. Przymnóż nam dobra, przymnóż nam tego co najlepsze. Skrapiaj nas czystą wodą. Spraw, abyśmy mieli słodką skórę dla bliskich, abyśmy się byli świadkami prawy dla tych, co z nami oddychają, bo w ten sposób będziemy się radować pokojem tu na ziemi, niczym bezpieczeństwem które nam towarzyszy przy zasypianiu wieczorem. DOKSOLOGIA KOŃCOWA Przez Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie, * Tobie, Boże, Ojcze wszechmogący, * w jedności Ducha Świętego, * wszelka cześć i chwała, * przez wszystkie wieki wieków. W. Amen. doksologia = doksa – chwała logos – słowo -­‐> słowo pochwały, słowo oddające chwałę „Przez Chrystusa". „Przez Niego", per ipsum - bo on jest jedynym Pośrednikiem. „Albowiem jeden jest Bóg, jeden też pośrednik między Bogiem a ludźmi, człowiek, Chrystus Jezus" (1 Tm 2,5). „Z Chrystusem". „Z Nim", cum ipso, gdyż Pan jest prawdziwym człowiekiem, przewodniczy ludzkiemu zwróceniu się do Boga. Nie jest samotnym orantem, wprowadza nas w swoją relację do Ojca „W Chrystusie". „W Nim", in ipso, albowiem Jego odkupieni należą do żywej jedności Ciała Mistycznego. „W jedności Ducha Świętego". In unitałe Spiritus Sancti. To Duch jest dawcą jedności. Pozwala przekraczać granice stawiane przez ludzi, a nade wszystko ten mur, którym człowiek odgrodził się od Boga. Wyrażenie to można również tłumaczyć „w Kościele", gdyż jest on jednością Ducha Świętego, na przekór ludzkim podziałom i niezgodzie. Amen – przymiotnik od rdzenia `mn – „mocno trzymać”, „być pewnym, niezawodnym”; tłumaczymy je najczęściej jako „niech tak się stanie”, „zaprawdę”; staropolskie tłumaczenie: „stań się”. Amen = Alef Mem Nun Alef = Adonai = Pan = Pan i Król jest Wierny Mem = Malach = Król Nun = Neman = Wierny „Powiedziałem mu, że dla niego wystarczy wieloletnia łączność z Kościołem, ponieważ słuchał modlitw
eucharystycznych i razem z wszystkimi odpowiadał Amen. I stał przy stole, i wyciągał ręce na przyjęcie
świętego pokarmu i brał go, i miał przez długi czas udział w Ciele i Krwi Pana naszego, nie miałbym odwagi
obdarzyć go nowym odrodzeniem w chrzcie” (Dionizy z Aleksandrii).
OBRZĘDY KOMUNII
Kapłan rozłożywszy ręce mówi:
Pouczeni przez Zbawiciela i posłuszni Jego słowom, ośmielamy się mówić:
Kapłan rozkłada ręce i razem z ludem mówi dalej:
Ojcze nasz, któryś jest w niebie: * 1) święć się imię Twoje, * 2) przyjdź Królestwo Twoje, * 3) bądź wola Twoja jako w
niebie, tak i na ziemi. * 4) Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj. * 5) I odpuść nam nasze winy, * jako i my
odpuszczamy naszym winowajcom. * 6) I nie wódź nas na pokuszenie, * 7) ale nas zbaw ode złego.
„Zbadajcie wszystkie modlitwy, jakie znajdują się w Piśmie świętym, a nie wierzę, byście mogli znaleźć w nich
coś, czego nie zawierałaby Modlitwa Pańska” (św. Augustyn, Epistulae, 130, 12, 22).
Z rozłożonymi rękami kapłan mówi dalej:
EMBOLIZM = rozwinięcie, wstawka ; starożytna forma rzymska
Wybaw nas, Panie, od zła wszelkiego * i obdarz nasze czasy pokojem. * Wspomóż nas w swoim miłosierdziu, * abyśmy
zawsze wolni od grzechu * i bezpieczni od wszelkiego zamętu, * pełni nadziei oczekiwali * przyjścia naszego Zbawiciela,
Jezusa Chrystusa.
Kapłan składa ręce. Lud kończy modlitwę odpowiadając:
Bo Twoje jest królestwo i potęga, i chwała na wieki. (Konkluzja znana już w Didache I/IIw.)
Kapłan z rozłożonymi rękami mówi głośno:
Panie Jezu Chryste, * Ty powiedziałeś swoim Apostołom: * Pokój wam zostawiam, pokój mój wam daję.
Prosimy Cię, nie zważaj na grzechy nasze, * lecz na wiarę swojego Kościoła * i zgodnie z Twoją wolą * napełniaj go
pokojem i doprowadź do pełnej jedności. Który żyjesz i królujesz na wieki wieków.
11 Lud odpowiada:
Amen.
Kapłan rozkładając i składając ręce, mówi:
Pokój Pański niech zawsze będzie z wami.
Lud odpowiada:
I z duchem twoim.
Następnie diakon lub kapłan mówi:
Przekażcie sobie znak pokoju (offerte vobis pacem = przekażcie sobie pokój)
Następnie kapłan łamie hostię i cząstkę wpuszcza do kielicha, mówiąc cicho:
Ciało i Krew naszego Pana Jezusa Chrystusa, * które łączymy i będziemy przyjmować, * niech nam pomogą osiągnąć życie
wieczne.
W tym czasie śpiewa się lub mówi:
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, obdarz nas pokojem.
Następnie kapłan ze złożonymi rękami mówi cicho:
Panie Jezu Chryste, Synu Boga Żywego, * Ty z woli Ojca, * za współdziałaniem Ducha Świętego, * przez swoją śmierć dałeś
życie światu, * wybaw mnie przez najświętsze Ciało i Krew Twoją * od wszystkich nieprawości moich i od wszelkiego
zła; * spraw także, * abym zawsze zachowywał Twoje przykazania * i nie dozwól mi nigdy odłączyć się od Ciebie.
Albo:
Panie Jezu Chryste, * niech przyjęcie Ciała i Krwi Twojej * nie ściągnie na mnie wyroku potępienia, * lecz dzięki Twemu
miłosierdziu niech mnie chroni * oraz skutecznie leczy moją duszę i ciało.
Kapłan przyklęka, bierze hostię i trzymając ją nieco podniesioną nad pateną, zwrócony do ludu, głośno mówi:
Oto Baranek Boży, który gładzi grzechy świata. (J 1, 29) * Błogosławieni, którzy zostali wezwani na Jego ucztę (Ap 19, 9)
Razem z ludem jeden raz dodaje:
Panie, nie jestem godzien, abyś przyszedł do mnie, * ale powiedz tylko słowo, * a będzie uzdrowiona dusza moja.
(Dómine, non sum dignus, ut intres sub téctum meum = abyś wszedł pod mój dach, sed tantum dic verbo, et sanábitur ánima
mea).
(Panie, nie jestem godzien, abyś wszedł pod dach mój, ale powiedz tylko słowo, a mój sługa odzyska zdrowie /Mt 8, 8/)
Kapłan zwrócony do ołtarza mówi cicho:
Ciało Chrystusa niech mnie strzeże na życie wieczne.
Po przyjęciu Ciała Chrystusa, bierze kielich i mówi cicho:
Krew Chrystusa niech mnie strzeże na życie wieczne.
Ze czcią przyjmuje Krew Chrystusa.
Po ukończeniu rozdawania Komunii kapłan, diakon lub akolita oczyszcza partenę nad kielichem i sam kielich. Podczas
oczyszczania pateny i kielicha mówi on cicho:
Panie, daj nam czystym sercem przyjąć to, * co spożyliśmy ustami, * i dar otrzymany w doczesności * niech się stanie dla
nas * lekarstwem na życie wieczne.
Następnie kapłan, stojąc na miejscu przewodniczenie albo przy ołtarzu, mówi:
Módlmy się.
Jeżeli poprzednio nie było milczenia, wszyscy razem z kapłanem modlą się przez jakiś czas w milczeniu. Potem kapłan z
rozłożonymi rękami odmawia modlitwę po Komunii, po jej ukończeniu lud odpowiada:
Amen.
OBRZĘDY ZAKOŃCZENIA
Jeżeli trzeba, można podać ludowi krótkie ogłoszenia.
BŁOGOSŁAWIEŃSTWO
Katechizm Kościoła Katolickiego
1078 Błogosławienie jest czynnością Boską, która daje życie i której źródłem jest Ojciec. Jego błogosławieństwo jest równocześnie słowem i
darem (be-ne-dictio, eu-logia).
1079 Od początku aż do wypełnienia się czasów całe dzieło Boże jest błogosławieństwem. Od liturgicznego poematu o pierwszym stworzeniu aż
do pieśni Jeruzalem niebieskiego autorzy natchnieni głoszą zamysł zbawienia jako wielkie błogosławieństwo Boże.
12 1082 W liturgii Kościoła błogosławieństwo Boże zostaje w pełni objawione i udzielone: Ojciec jest uznawany i adorowany jako Źródło i Cel
wszelkich błogosławieństw stworzenia i zbawienia; w swoim Słowie, które dla nas przyjęło ciało, umarło i zmartwychwstało, napełnia nas
swoimi błogosławieństwami i przez nie rozlewa w naszych sercach Dar, który zawiera wszystkie dary: Ducha Świętego.
Następnie kapłan zwrócony do ludu, rozkładając ręce mówi:
Pan z wami.
Lud odpowiada:
I z duchem Twoim.
Kapłan błogosławi lud mówiąc:
Niech was błogosławi Bóg wszechmogący, * Ojciec i Syn, + i Duch Święty.
Lud odpowiada:
Amen.
Potem diakon albo sam kapłan ze złożonymi rękami, zwrócony do ludu, mówi:
Idźcie w pokoju Chrystusa.
Lud odpowiada:
Bogu niech będą dzięki.
Ite, missa est – Idźcie, Msza jest (trwa) -­‐
Idźcie, Msza się dokonała (jest spełniona) Ite, (hostia) missa est – Idźcie, ofiara została posłana Ite, (Ecclesia) missa est – Idźcie, Kościół został posłany MIEJSCE NA WŁASNE NOTATKI 13 14