Polityka pieniężna Eurosystemu w latach 2008-2014

UNIWERSYTET MARII CURIE-SKŁODOWSKIEJ
W LUBLINIE
Wydział Ekonomiczny
Studia podyplomowe:
Mechanizmy funkcjonowania strefy euro
Patrycja Glegoła
nr albumu: 9355121
Polityka pieniężna Eurosystemu w latach
2008 - 2014
Praca dyplomowa napisana
pod kierunkiem prof. dr hab. Bogumiły Muchy-Leszko
Lublin rok 2015
1
Spis treści
1. Eurosystem i jego kompetencje w prowadzeniu wspólnej polityki pieniężnej ... 3
2. Realizacja celu inflacyjnego przez Europejski Bank Centralny w latach 2008 2014 ......................................................................................................................... 9
3. Problem dostosowania polityki pieniężnej w strefie euro do zróżnicowania
przebiegu cyklu koniunkturalnego w krajach członkowskich ............................... 15
4. Wnioski.............................................................................................................. 22
5. Bibliografia: ....................................................................................................... 24
6. Spis tabel: .......................................................................................................... 26
7. Spis rysunków: .................................................................................................. 26
2
1. Eurosystem i jego kompetencje w prowadzeniu
wspólnej polityki pieniężnej
Początki Eurosystemu ściśle związane są z powstaniem Europejskiego
Systemu Banków Centralnych. ESBC od 1 czerwca 1998 r. formalnie tworzy
Europejski Bank Centralny (EBC) wraz z narodowymi bankami centralnymi
wszystkich państw członkowskich UE1. Pierwszą instytucjonalną formę
współpracy w dziedzinie polityki pieniężnej w Europejskiej Wspólnocie
Gospodarczej stanowił Komitet Prezesów Banków Centralnych Krajów
Członkowskich EWG utworzony 8 marca 1964 roku. Rolę Komitetu w powstaniu
ostatecznego kształtu EBC i ESBC uważa się za znaczącą, ponieważ ich zasady
funkcjonowania zostały określone w Ronie osób odpowiadających za politykę
pieniężną krajów członkowskich. W początkowym etapie, funkcjonowanie
Komitetu miało charakter informacyjny i polegało na prowadzeniu regularnych
konsultacji między członkami. Jego znaczenie zaczęło stopniowo wzrastać, gdy
pojawiły się zaburzenia stabilności kursów walutowych. W dalszych latach
Komitet odpowiedzialny był za powstanie tzw. węża walutowego, a później za
Europejski System Walutowy, a następnie uczestniczył w opracowaniu Raportu
Delorsa. Dokument ten rozpoczął ostatnią fazę przygotowań do powstania unii
walutowej we Wspólnocie Europejskiej. Na prośbę Rady, Komitet przygotował
projekt statutu EBC i ESBC. Ostatecznie Europejski System Banków Centralnych
został utworzony na mocy traktatu z Maastricht oraz Statutu Europejskiego
Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego.
Traktat z Maastricht określił cztery rodzaje niezależności Europejskiego
Banku Centralnego i Europejskiego Systemu Banków Centralnych: funkcjonalną,
instytucjonalną, personalną i finansową.2 Niezależność funkcjonalna polega na
1
Ryszard Kokoszczyński, Mechanizmy funkcjonowania strefy euro, NBP, Warszawa 2014, s.6769.
2
European Monetary Institute, Convergence Report, Frankfurt AM Main, March 1998, s.291-295.
3
zdolności EBC do samodzielnego opracowania i realizacji celów ESBC oraz
wykonywania innych zadań statutowych.3 W literaturze spotyka się definicje
niezależności funkcjonalnej i politycznej banku centralnego. Niezależność
polityczna związana jest z uprawnieniami EBC do samodzielnego wyboru
kierunków działalności bez ustępstw wobec nacisków ze strony innych
podmiotów. Niezależność polityczna EBC powinna odnosić się również do
polityki pieniężnej. Niezależność instytucjonalna jest zagwarantowana w art. 130
Traktatu o funkcjonowaniu UE.
4
Zgodnie z nim ani EBC, ani narodowe banki
centralne, ani członek któregokolwiek z ich organów decyzyjnych wykonując
swoje uprawnienia, zadania i obowiązki nie mogą zabiegać o żadne instrukcje, ani
przyjmować sugestii od instytucji, organów ani jednostek organizacyjnych Unii,
rządów Państw Członkowskich lub innych organów. Jest to naczelna zasada,
której należy przestrzegać bezwzględnie. Niezależność personalna oznacza
samodzielność organów decyzyjnych w ESBC przy wykonywaniu zadań ESBC.
Gwarantuje ją sposób powoływania i odwoływania członków organów
kierowniczych oraz odpowiednio długa kadencja sprawowanych przez nich
funkcji. Kadencja członków Zarządu EBC trwa osiem lat i nie podlega
przedłużeniu, zaś prezesów krajowych banków centralnych nie mniej niż pięć lat.
Niezależność finansowa polega na zapewnieniu EBC i KBC niezbędnych
środków do realizacji zadań ESBC. Prowadzenie samodzielnej polityki pieniężnej
przez ESBC wymaga uniezależnienia go od wpływu władz politycznych, które
mogłyby uzależniać dopływ środków od podejmowanych decyzji. Kapitał
założycielski EBC wynosi ponad 5,7 mld euro i pochodzi z wpłat od krajowych
banków centralnych wszystkich państw członkowskich UE.5
Współcześnie w skład Eurosystemu wchodzi EBC i krajowe banki
centralne tych państw członkowskich UE, które wprowadziły euro (obecnie jest
ich 19). Nazwa Eurosystemu została wprowadzona dla określenia tej części
ESBC, która wykonuje zadania banku centralnego dla strefy euro.6 Dopiero
3
B. Mucha-Leszko, Strefa euro. Wprowadzanie, funkcjonowanie, międzynarodowa rola euro,
UMCS, Lublin 2007, s.119.
4
Europejski Bank Centralny
https://polskawue.gov.pl/Europejski,Bank,Centralny,1884.html, dostęp dn. 25.04.2015 r.
5
Ibidiem
6
Ryszard Kokoszczyński, Mechanizmy, op.cit., s.70.
4
Traktat lizboński wprowadził pojęcie Eurosystemu do prawa pierwotnego Unii.
Nowy artykuł 282 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) –
zwanego wcześniej traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejską (TWE) –
mówi, że ,,Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne państw
członkowskich, których walutą jest euro, tworzące Eurosystem, prowadzą
politykę pieniężną Unii” . Traktat lizboński wprowadza również pojęcie
Eurosystemu do artykułu 1 Protokołu w sprawie statutu ESBC i EBC.
Traktat z Maastricht oraz dołączony do niego statut ESBC i EBC określiły
podstawowe cele i zadania Eurosystemu.7 Wyróżnia się jego cztery główne
zadania. Pierwszym jest prowadzenie polityki pieniężnej przyjętej przez Radę
Prezesów EBC, np. realizacja decyzji w sprawie podstawowych stóp
procentowych EBC (minimalnej oferowanej stopy dla podstawowych operacji
refinansujących , stóp kredytu i depozytu w banku centralnym na koniec dnia )
oraz – w uzasadnionych przypadkach – decyzji w sprawie celów pieniężnych i
poziomu rezerw. Zarząd odpowiada za wdrażanie polityki pieniężnej i wypełnia
ten
obowiązek,
udzielając
odpowiednich
instrukcji
krajowym
bankom
centralnym. Na przykład raz w tygodniu Zarząd podejmuje decyzję w sprawie
środków (płynności) przydzielanych sektorowi bankowemu za pośrednictwem
podstawowych operacji refinansujących. Kolejnym zadaniem jest utrzymywanie i
zarządzanie oficjalnymi rezerwami państw strefy euro. Krajowe banki centralne
Eurosystemu przekazały do EBC rezerwowe aktywa walutowe o łącznej wartości
około 40 mld EUR (85% w walutach obcych i 15% w złocie). Uzyskały w zamian
od EBC oprocentowane należności denominowane w euro. Krajowe banki
centralne uczestniczą w zarządzaniu rezerwami walutowymi EBC, działając jako
jego przedstawiciele, zgodnie z określonymi przez EBC wytycznymi w zakresie
zarządzania portfelami. Pozostałe rezerwowe aktywa walutowe Eurosystemu
należą do krajowych banków centralnych, które zarządzają nimi samodzielnie.
Transakcje dotyczące aktywów rezerwowych podlegają regulacjom Eurosystemu.
W
szczególności
transakcje
powyżej
określonego
progu
wymagają
wcześniejszego zatwierdzenia przez EBC. Dwa ostatnie podstawowe zadania
Eurosystemu to wspieranie należytego funkcjonowania systemów płatniczych
7
Europejski Bank Centralny, Eurosystem, Europejski System Banków Centralnych
https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/escb_pl_webpl.pdf, dostęp dn. 25.04.2015 r.
5
oraz prowadzenie operacji dewizowych. Ponadto Eurosystem uczestniczy w
sprawowaniu nadzoru finansowego: doradza ustawodawcom w sprawach
należących do jego kompetencji oraz zestawia statystyki pieniężne i finansowe.
Do pozostałych zadań Eurosystemu literatura zalicza8:

Przygotowanie banknotów do emisji

Organizacja emisji banknotów

Gromadzenie i przetwarzanie danych statystycznych

Prowadzenie badań ekonomicznych

Nadzorowanie instytucji kredytowych oraz dbałość o stabilność
systemu finansowego
Celem podstawowym ESBC od samego początku było utrzymanie
stabilnych cen.9 Najczęściej ze stabilnością cen utożsamia się z niską, stałą stopę
inflacji. Eurosystem wspiera również ogólną politykę gospodarczą Wspólnoty
Europejskiej, o ile nie koliduje to z utrzymaniem stabilności cen.
Według
artykułu 2 Traktatu o Unii Europejskiej celem Unii Europejskiej jest popieranie
„postępu gospodarczego i społecznego oraz wysokiego poziomu zatrudnienia i
doprowadzenie do zrównoważonego i trwałego rozwoju”. Dzięki utrzymywaniu
stabilności cen Eurosystem przyczynia się do realizacji tych celów. Jednocześnie
bierze je również pod uwagę przy realizacji swego podstawowego zadania. W
przypadku konfliktu pomiędzy celami, priorytetem EBC jest jednak zawsze
stabilność cen. Wyznaczenie głównego celu jest najważniejszym przepisem
rozdziału dotyczącego polityki pieniężnej. Poprzez ukierunkowanie polityki
pieniężnej EBC na ten właśnie cel Traktat uwzględnia nowoczesną myśl
ekonomiczną co do roli, zakresu i ograniczeń polityki pieniężnej. Przepis ten
określa też instytucjonalne i organizacyjne podstawy funkcjonowania bankowości
centralnej w unii gospodarczej i walutowej. Rada Prezesów EBC dąży do tego, by
w średnim okresie utrzymać inflację poniżej, ale blisko 2%.
8
Ryszard Kokoszczyński, Mechanizmy… op.cit., s.78-81.
9
Jurek M., Marszałek P., Pieniądz, polityka pieniężna i systemy kursowe. Współczesne teorie i
rozwiązania praktyczne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2007, s. 12
6
Określenie i realizacja polityki pieniężnej w strefie euro należy do
podstawowych zadań Eurosystemu. Organem odpowiedzialnym za kształtowanie
polityki pieniężnej państw strefy euro jest Rada Prezesów EBC, która określa
wytyczne w sprawie pośrednich celów monetarnych, podstawowych stóp
procentowych i wielkości rezerw w Eurosystemie, a także przygotowuje zalecenia
do wprowadzenia tych decyzji w życie. Realizacja polityki pieniężnej zgodnie z
zaleceniami określonymi przez Radę Prezesów jest zadaniem Zarządu EBC, który
przekazuje stosowne instrukcje narodowym bankom centralnym strefy euro.
Zadaniem Rady Ogólnej EBC jest wzmacnianie koordynacji polityki pieniężnej
krajów członkowskich UE spoza strefy euro w celu zapewnienia stabilności cen w
UE.
Realizacja podstawowego celu Eurosystemu odbywa się za pomocą
wykorzystania
instrumentów
polityki
pieniężnej.10
Do
podstawowych
instrumentów należą: operacje otwartego rynku, operacje banku centralnego na
koniec dnia oraz rezerwy obowiązkowe. Operacje otwartego rynku (OOR) są
podstawową formą interweniowania banku centralnego na rynku pieniężnym.
Definiuje się je jako zakup i sprzedaż przez bank centralny papierów
wartościowych publicznych i prywatnych, dopuszczonych do tych operacji 11 .
Współcześnie banki centralne w ramach operacji otwartego rynku wykorzystują
również instrumenty, które papierami wartościowymi nie są, np. depozyty w
banku centralnym czy swapy walutowe. Idea Eurosystemu wymaga, aby państwa
wchodzące do strefy euro miały jednolity system instrumentów polityki
pieniężnej, w tym operacji otwartego rynku.
Operacje banku centralnego na koniec dnia umożliwiają instytucjom
kredytowym
złożenie
krótkoterminowego
depozytu
lub
zaciągnięcie
krótkoterminowego kredytu w banku centralnym na koniec dnia z terminem O/N.
Operacje zasilają system bankowy w płynność lub absorbują bieżącą płynność,
sygnalizują generalne nastawienie w polityce pieniężnej oraz ograniczają wahania
rynkowej stopy procentowej O/N. W odróżnieniu od operacji otwartego rynku,
instytucje finansowe mogą korzystać z instrumentów operacji banku centralnego
na koniec dnia na zasadzie całkowitej dowolności, o ile podlegają systemowi
10
11
B. Mucha-Leszko, Strefa … op.cit., s.133-145.
Z. Fedorowicz, Polityka pieniężna, Poltext, Warszawa 1997, s. 23.
7
rezerwy obowiązkowej. Operacje banku centralnego na koniec dnia zarządzane są
w sposób zdecentralizowany przez narodowy bank centralny. Pozwalają na
złożenie depozytów na termin O/N w banku centralnym w sytuacji, gdy na koniec
dnia okaże się, że dana instytucja kredytowa dysponuje niezagospodarowanymi
środkami.
Zgodnie z art. 19 ust. 1 statutu EBC ma prawo żądać od instytucji
kredytowych
ustanowionych
w państwach
członkowskich
utrzymywania
obowiązkowych rezerw w EBC i krajowych bankach centralnych. Celem rezerw
obowiązkowych jest stabilizacja krótkoterminowych stóp procentowych na rynku
oraz stworzenie (lub zwiększenie) strukturalnego niedoboru płynności wewnątrz
systemu bankowego względem Eurosystemu, co ułatwia sterowanie rynkowymi
stopami procentowymi poza regularnymi transakcjami zasilającymi płynność
finansową. Metody obliczania i określania wymaganej kwoty są określane przez
Radę Prezesów.
Podsumowując, decyzje dotyczące celu oraz instrumentów realizacji
polityki pieniężnej strefy euro podejmowane są przez EBC. Warto także
podkreślić, że jednym z podstawowych założeń wspólnej polityki pieniężnej jest
niezależność banku centralnego od wpływów politycznych. Jest to konieczne dla
uzyskania podstawowego celu polityki pieniężnej – stabilności cen.
8
2. Realizacja celu inflacyjnego przez Europejski Bank
Centralny w latach 2008 - 2014
Celem podstawowym Europejskiego Banku Centralnego jest utrzymanie –
w całym obszarze walutowym − wzrostu cen i usług konsumpcyjnych,
mierzonego wskaźnikiem HCPI (Harmonised Consumer Price Index), poniżej
2%12 . Aby osiągnąć cel, bank centralny posługuje się stopami procentowymi,
których poziom regulować powinien procesy inflacyjne we wszystkich krajach
strefy euro. Poniższy rys. 1 przedstawia kształtowanie się poziomu miesięcznych
stóp inflacji HCPI w strefie euro od stycznia 2008 r. do grudnia 2014 r.:
Rys. 1. Stopy inflacji wskaźniki HCPI dla strefy euro w latach 2008 - 2014 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie bazy danych Eurostatu
W 2008 r. EBC prowadził politykę pieniężną w warunkach zaburzeń na
rynkach finansowych obserwowanych od sierpnia 2007 r.13 W pierwszej połowie
2008 r. Rada Prezesów postanowiła utrzymywać stopy procentowe na
niezmienionym poziomie, jednak w lipcu zdecydowano się na ich podniesienie o
25 punktów bazowych, a następnie obniżono je łącznie o 175 punktów pod koniec
roku. Zmiany podstawowych stóp procentowych EBC w 2008 r. odzwierciedlały
aktualny stan zagrożeń inflacyjnych w średnim okresie, na który silnie wpływały
12
13
Art 105 Traktat z Maastricht. The Monetary Policy of the ECB. 2004, s. 42.
Raport Roczny EBC 2008 r., s. 18
9
dwa procesy o zasięgu światowym: zmiany cen surowców na rynkach światowych
zwłaszcza energii i żywności, oraz skutki gospodarcze zaburzeń na rynkach
finansowych, odczuwalne szczególnie silnie od połowy września. W pierwszej
połowie 2008 r. nasiliła się presja inflacyjna w strefie euro. Działo się tak na
skutek bardzo szybkiej podwyżki cen surowców na rynkach światowych. W tym
okresie roczna inflacja HCPI znacznie przekraczała 2% – już w styczniu wynosiła
3,2%, a najwyższą wartość 4,1% osiągnęła w lipcu, głównie w wyniku podwyżek
cen energii i żywności. W ostatnich miesiącach 2008 r. odnotowano także
gwałtowny spadek inflacji i osłabienie presji inflacyjnej. W drugim półroczu
roczna inflacja HICP malała wskutek obniżania się cen surowców, zwłaszcza ropy
naftowej, i w grudniu osiągnęła 1,6%. O słabnącej presji inflacyjnej świadczyły
m.in. trendy monetarne, które w drugim półroczu nadal wykazywały pewne
osłabienie. Podsumowując - presja inflacyjna prowadziła w lipcu 2008 r. do
podwyżki podstawowych stóp procentowych EBC, natomiast jej obniżenie w
drugiej połowie roku prowadziło do złagodzenia polityki pieniężnej.
Przez cały rok 2009, po nasileniu się kryzysu finansowego jesienią 2008 r.,
warunki działalności Eurosystemu były nadal trudne.14 Z powodu załamania
aktywności gospodarczej w strefie euro i poza nią presja inflacyjna była niska, w
związku z czym Rada Prezesów dalej obniżała stopy procentowe EBC. Od
stycznia do maja 2009 r. obniżono stopy podstawowych operacji refinansujących
o kolejne 150 punktów bazowych, do poziomu nieodnotowanego w strefie euro
od kilkudziesięciu lat. Później Rada Prezesów nie zmieniała już stóp. Dodatkowo
w roku 2009 Rada Prezesów podjęła niestandardowe środki w celu opanowania
zaburzeń na rynku pieniężnym i pobudzenia procesu oddziaływania obniżek
podstawowych stóp procentowych EBC na poziom stóp rynku pieniężnego i
kredytów bankowych. Miało się to przyczynić się do poprawy warunków
finansowania i pobudzić napływ kredytu do gospodarstw domowych i
przedsiębiorstw. Rozwiązania te przyniosły efekty, jakich nie można by osiągnąć
za pomocą samych obniżek podstawowych stóp procentowych EBC. Przyjęte
podejście uwzględniało także rolę banków w finansowaniu gospodarki realnej w
strefie euro. W rezultacie warunki finansowania znacznie się poprawiły. Presja
14
Raport Roczny EBC 2009 r., s. 18-20
10
inflacyjna w 2009 r. była niska. Średnioroczna stopa inflacji wyniosła 0,3% i była
najniższa od wprowadzenia euro w styczniu 1999 r., podczas gdy jeszcze w 2008
r. była rekordowo wysoka: 3,3%. Roczna inflacja HCPI w styczniu wyniosła
1,1%, po czym spadła i w lipcu osiągnęła -0,7%, a następnie ponownie wzrosła –
do 0,9% w grudniu.15 To wahanie rocznej inflacji HCPI w 2009 r. wynikało
głównie z kształtowania się cen surowców, w tym zwłaszcza energii – odwrócenia
się trendu wzrostowego z 2008 r. Mimo że inflacja przez kilka miesięcy
utrzymywała się poniżej zera, długookresowe oczekiwania inflacyjne wg badań
ankietowych pozostały całkowicie spójne z celem przyjętym przez Radę
Prezesów, czyli wynosiły poniżej, ale blisko 2% w średnim okresie. Rok 2009 był
okresem cięcia stóp procentowych i rozszerzenia nadzwyczajnego wsparcia akcji
kredytowej.
W 2010 r., ze względu na ponowne pojawienie się napięć na rynkach
finansowych, warunki działania Eurosystemu w dalszym ciągu były bardzo
trudne.16 W polityce pieniężnej nie występowała ani presja deflacyjna, ani
inflacyjna. W ciągu roku inflacja HCPI stopniowo rosła: w 2010 r. wyniosła
średnio 1,6%. W warunkach polepszenia wyników gospodarczych Rada Prezesów
uznała dotychczasowe nastawienie polityki pieniężnej za odpowiednie i
pozostawiła podstawowe stopy procentowe EBC bez zmian, na najniższym jak
dotąd poziomie, na którym były od maja 2009 r. Pozytywne zmiany w
funkcjonowaniu rynku pieniężnego odnotowane w 2009 r. pozwoliły na początku
2010 r. stopniowo wycofać niektóre środki niestandardowe, wprowadzone w celu
poprawy transmisji polityki pieniężnej. W maju 2010 r. rozpoczął się kryzys na
rynkach niektórych obligacji skarbowych. EBC uruchomił program dotyczący
rynków papierów wartościowych i przywrócił niektóre środki niestandardowe
wycofane w poprzednich miesiącach. Program dotyczący rynków papierów
wartościowych, podobnie jak wszystkie środki niestandardowe wprowadzone od
października 2008 r. w okresie ostrych napięć na rynkach finansowych, był z
definicji tymczasowy oraz w pełni zgodny z zadaniem utrzymania stabilności cen
w średnim okresie. Presja inflacyjna w 2010 r. pozostała umiarkowana, przy czym
pod koniec tego roku i na początku 2011 r. nieznacznie wzrosła. Uwagę budzi
15
16
Ibidiem, s.20
Raport Roczny EBC 2010 r., s. 18 - 23
11
kształtowanie się inflacji w ujęciu miesięcznym: w 2010 r. roczna inflacja HCPI
stopniowo rosła, z niskiego poziomu 0,9% w lutym do 2,2% w grudniu.
Stopniowy wzrost wynikał głównie ze zmian cen surowców, powstałym w czasie
globalnego ożywienia gospodarczego. Według wskaźników rynkowych i
ankietowych długookresowe oczekiwania inflacyjne pozostały zasadniczo
zakotwiczone na poziomie spójnym z celem Rady Prezesów, by utrzymać stopę
inflacji poniżej, ale blisko 2% w średnim okresie.
Do lata 2011 r. z powodu podwyżek cen surowców rosła presja inflacyjna,
co w warunkach ożywienia gospodarczego mogło uruchomić proces inflacyjny na
szeroką skalę.17 Aby ograniczyć to ryzyko, Rada Prezesów dwukrotnie – w
kwietniu i lipcu – podniosła podstawowe stopy procentowe EBC o łącznie 50
punktów bazowych. W drugim półroczu nasilały się napięcia na rynkach
finansowych, co bardzo osłabiało aktywność gospodarczą w strefie euro. Aby
utrzymać stabilność cen, Rada Prezesów w listopadzie i grudniu obniżyła
podstawowe stopy procentowe EBC o łącznie 50 punktów bazowych. EBC
ponownie podjął decyzję o zastosowaniu niestandardowych środków w ramach
polityki pieniężnej wynikają przede wszystkim z napięć na rynkach obligacji w
Grecji, Irlandii i Portugalii oraz ich rozprzestrzenieniu na Włochy i Hiszpanię. W
sierpniu 2011 r. Rada Prezesów ogłosiła, że co najmniej do pierwszych miesięcy
2012 r. Eurosystem będzie nadal zasilał banki w płynność. Ogłoszono także
dłuższą operację refinansującą z terminem zapadalności około sześciu miesięcy.
EBC zapowiedział ponadto wznowienie programu dotyczącego rynków papierów
wartościowych. Program ten, uruchomiony w maju 2010 r., miał wspomóc
transmisję decyzji w zakresie polityki pieniężnej w warunkach nieprawidłowego
funkcjonowania niektórych segmentów rynków finansowych, w celu utrzymania
stabilności cen w strefie euro jako całości. W projekcjach makroekonomicznych
ekspertów Eurosystemu z czerwca 2011 r. podwyższono przedział wartości
rocznej inflacji HCPI na 2011 r. do 2,5–2,7%, zaś przedział na 2012 r. zwężono.18
Przedziały wartości zostały przesunięte głównie z uwagi na wyższe ceny energii i
żywności.
17
18
Raport Roczny EBC 2011 r., s.14-19
Ibidiem, s.14
12
Inflacja HCPI przez cały 2012 r. utrzymywała się na podwyższonym
poziomie, powyżej 2%: na początku roku wynosiła 2,7%, a w listopadzie i
grudniu – 2,2%.19 Średnia stopa inflacji za cały rok wyniosła 2,5%, co oznacza
jedynie nieznaczny spadek w porównaniu z 2,7% w 2011 r. Wysoki poziom
inflacji w 2012 r. wynikał przede wszystkim z wysokich cen energii i podwyżek
podatków pośrednich związanych z koniecznością dalszej konsolidacji fiskalnej.
Średnio- i długookresowe oczekiwania inflacyjne pozostały na poziomie zgodnym
z celem Rady Prezesów. W kontekście wprowadzonych środków polityki
pieniężnej Rada Prezesów przez cały rok uważała, że inflacja w horyzoncie
oddziaływania tej polityki kształtuje się zgodnie z definicją stabilności cen, w
związku ze słabym wzrostem gospodarczym, utrzymywaniem się przez dłuższy
czas średniookresowych oczekiwań inflacyjnych i ograniczoną dynamiką podaży
pieniądza. Czynniki ryzyka wpływające na stabilność cen były oceniane jako
ogólnie zrównoważone. Zmniejszenie się wewnętrznej presji inflacyjnej w
związku ze słabą aktywnością gospodarczą poprowadziło do ponownej obniżki
podstawowych stóp procentowych EBC o 25 punktów bazowych. W ciągu 2012 r.
Rada Prezesów zastosowała kolejne niestandardowe środki polityki pieniężnej w
celu utrzymania stabilności cen w średnim okresie. Zadaniem środków
związanych z operacjami refinansującymi było pobudzenie akcji kredytowej i
zwiększenie płynności na rynku, natomiast pozostałe środki miały przeciwdziałać
nieprawidłowemu funkcjonowaniu niektórych segmentów rynków finansowych.
W 2013 r. w efekcie podjętych przez EBC niestandardowych działań z
zakresu polityki pieniężnej, reform przeprowadzonych w kilku krajach strefy euro
i postępów we wzmacnianiu ram zarządzania gospodarczego w strefie euro od lata
2012 r. zmniejsza się poziom napięć na rynkach finansowych. 20 Średnioroczna
inflacja HCPI wyniosła 1,4%, notując wyraźny spadek w ciągu roku z 2,2% w
grudniu 2012 r. do 0,8% w grudniu 2013 r., w porównaniu ze średnioroczną
inflacją 2,5% w 2012 r. O niskiej inflacji w strefie euro przesądził silny spadek
inflacji cen energii i żywności. W związku ze słabą koniunkturą gospodarczą w
ciągu roku skorygowano też w dół perspektywy inflacji. Średnio- i
19
20
Raport Roczny EBC 2012 r., s.13-14
Raport Roczny EBC 2013 r., s.13-17
13
długookresowe oczekiwania inflacyjne pozostały na poziomie zgodnym z celem
Rady Prezesów. W ramach działań na rzecz średnioterminowej stabilności cen w
warunkach niskiej presji cenowej wynikającej ze stopniowego ożywienia
gospodarki w 2013 r. Rada Prezesów dwukrotnie obniżyła podstawowe stopy
procentowe EBC (w maju i listopadzie). W lipcu 2013 r. Rada wydała
oświadczenie, że oczekuje, iż podstawowe stopy procentowe EBC pozostaną na
dotychczasowym lub niższym poziomie przez dłuższy czas i potwierdziła tę
informację na pozostałe miesiące roku. Oczekiwania Rady Prezesów w dalszym
ciągu wynikały z ogólnie niskich perspektyw inflacji w średnim okresie z uwagi
na powszechną dekoniunkturę gospodarczą i niską dynamikę podaży pieniądza.
Czynniki ryzyka wpływające na stabilność cen oceniono jako ogólnie
zrównoważone.
Rok 2014 r. dla Eurosystemu to rok utrzymującej się niskiej inflacji.21
Główną przyczyną ograniczonej inflacji na świecie w był spadek cen surowców,
zwłaszcza energii (ropy naftowej i gazu) oraz w mniejszym stopniu – żywności.
Poza niższymi cenami energii i żywności na rynkach międzynarodowych,
hamulcem dla inflacji było dość umiarkowane tempo ożywienia na świecie. Jedną
z barier we wzroście były napięcia geopolityczne, w szczególności związane z
kryzysem na Ukrainie, w wyniku którego wzrosła niepewność co do perspektyw
działalności gospodarczej i jej rentowności w drugiej połowie 2014 r. Wskaźniki
oczekiwań inflacyjnych rynku finansowego spadły w 2014 r., szczególnie w
horyzontach od krótko do średnioterminowego. Długoterminowe oczekiwania
inflacyjne również spadły poniżej 2% w dalszej części roku. W 2014 r. inflacja
HCPI w strefie euro wyniosła średnio 0,4%, co oznacza spadek – z 1,4% w 2013
r. i 2,5% w 2012 r. Spowolnienie było głębsze niż przewidywano pod koniec 2013
r.
21
Roczny Raport EBC 2014 r., s.13-34
14
3. Problem dostosowania polityki pieniężnej w strefie
euro do zróżnicowania przebiegu cyklu koniunkturalnego
w krajach członkowskich
Polityka pieniężna banków centralnych oceniana jest najczęściej pod
względem jej dostosowania do zmiennych makroekonomicznych.22 Do analizy
wykorzystuje się dwie kategorie reguł polityki pieniężnej – odnoszącą się do
celów lub do instrumentów.23 Do pierwszej z tych grup zaliczyć możemy niemal
wszystkie strategie polityki pieniężnej, m.in. oparte na kontroli kursu walutowego
czy nominalnego PKB oraz strategię bezpośredniego celu inflacyjnego. Według
najnowszych teorii postępowanie banków centralnych prowadzące do osiągnięcia
strategicznych celów polityki pieniężnej wynika z pośrednictwa instrumentów
polityki pieniężnej. Liczne badania stwierdzają silne powiązanie obu strategii.
Współcześnie niemal wszystkie banki centralne stosują strategie oparte na
instrumencie, który stanowi krótkookresowa stopa procentowa. Zapewne to
sprawiło, że współczesna dyskusja toczy się głównie wokół reguł stóp
procentowych. Niemal wszystkie obecne reguły stopy procentowej wywodzą się z
równania zaproponowanego przez Taylora w 1993. Równanie to, nazwane później
„regułą Taylora”, wiązało wysokość krótkookresowych nominalnych stóp
procentowych z odchyleniami inflacji i PKB od poziomu docelowego
(pożądanego) – odpowiednio: „celu inflacyjnego” oraz potencjalnego PKB.
Reguła ta pozwala na lepsze zrozumienie mechanizmu polityki pieniężnej oraz
ocenę efektywności stopy procentowej jako instrumentu dostosowania polityki
banku centralnego do zmieniającej się sytuacji gospodarczej. Ograniczenie
zmiennych do realnego PKB oraz stopy inflacji zwiększa przejrzystość reguły,
jednak nie daje możliwości zaobserwowania skutków polityki pieniężnej w
22
B. Mucha-Leszko, Strefa… op.cit., s.352
P. Baranowski, Reguła Taylora i jej rozszerzenia, GOSPODARKA NARODOWA Nr 7-8/2008,
s. 3-4
23
15
szerszym zakresie w skali mikro- i makroekonomicznej.24
W celu oceny
dostosowania stóp procentowych EBC do warunków w gospodarce strefy euro na
przestrzeni ostatnich lat zastosowano równanie Taylora wraz z dokonaniem
niezbędnych uproszczeń: 25

za lukę produkcyjną przyjęto różnicę pomiędzy stopą wzrostu realnego
PKB w danym roku a stopą wzrostu realnego PKB, jaką EBC zakłada dla
gospodarki strefy euro w średnim okresie i która wynosi między 2% a
2,5%.

ze względu na nieregularne zmiany stóp procentowych przez Radę
Prezesów EBC, stopę procentową EBC obliczono jako średnią ważoną
stóp głównych operacji refinansujących obowiązujących w danym roku.
Jako wagi zastosowano ilość dni obowiązywania danej stopy procentowej
w stosunku do ilości dni w roku. Ostateczną postać reguły Taylora
przyjmuje równanie:
Gdzie:
rt – nominalna stopa procentowa banku centralnego
p – stopa inflacji z ostatnich czterech kwartałów
y – luka PKB (odchylenie realnego PKB od potencjalnego)
α, β – współczynniki
24
B. Mucha-Leszko, M. Kąkol, Polityka Systemu Rezerwy Federalnej USA i jej skutki w latach
1995-2008, Wydawnictwa Fachowe CeDeWu, Warszawa 2009, s.63
25
K. Twarowska, Realizacja celu inflacyjnego w polityce pieniężnej Europejskiego Banku
Centralnego w latach 2008 - 2010, [w:] B. Mucha – Leszko (red.), Gospodarka i polityka
makroekonomiczna strefy euro w latach 2008 – 2010. Skutki kryzysu i słabości zarządzania,
Wydawnictwo UMCS, Lublin 2011. s. 158 -160
16
Rys. 2. Stopa procentowa EBC oraz stopy według reguły Taylora
Źródło: O. Blanchard, C. Erceg, J. Linde, Discussion of „The euro area recovery: Should the core
expand spending to help the periphery, Goethe University of Frankfurt, December 2014
Powyższy rysunek 2 przedstawia stopy procentowe Europejskiego Banku
Centralnego oraz stopy obliczone według reguły Taylora w latach 2008 – 2014.
Wyraźnie widać, że stopa procentowa EBC zanotowała znaczący spadek od
momentu wybuchu kryzysu w 2008 roku. Od tego czasu od 2009 r. jej poziom
miał charakter stały aż do 2011 r., gdzie po niewielkim wzroście jej poziom, do
końca badanego okresu, sukcesywnie ulegał zmniejszeniu. Stopy według reguły
Taylora jak widać z ilustracji w większości okresów były wyższe niż stopy
procentowe EBC – w niektórych przypadkach ta różnica była diametralna, w 2012
r. stopa procentowa Taylora wraz z HICP była wyższa nawet o 2 p.p od stopy
wyznaczonej przez EBC. Wyjątkiem był rok 2009, w którym to stopa procentowa
według Taylora zanotowała większy spadek niż stopa EBC, w wyniku którego
spadła poniżej poziomu zera. Sytuacja ta wystąpiła w okresie kryzysu, gdy miało
miejsce gwałtowne zahamowanie aktywności gospodarczej. W dalszych latach
zanotowano rosnącą aktywność gospodarczą oraz podwyższenie przeciętnego
poziomu cen, przez co poziom stóp wyznaczonych według reguły Taylora zaczął
wzrastać.
17
Do oceny efektów prowadzonej polityki pieniężnej można również
zastosować miernik stagflacji tzw. Misery Index.26 Stanowi on sumę stopy inflacji
oraz stopy bezrobocia. Oba elementy są najbardziej odczuwalnymi przez
społeczeństwo zjawiskami gospodarczymi. Wysoka wartość wskaźnika oznacza
złą sytuację gospodarczą i wysokie koszty ponoszonych przez społeczeństwo.
Tabela 1. Inflacja, bezrobocie oraz Misery Index w strefie euro w latach
2008-2009.
Inflacja
Stopa bezrobocia
2008
3,3%
7,6%
Suma
Roczna zmiana
10,9%
-
2009
0,3%
9,5%
2010
2011
1,6%
2,7%
10,0%
10,1%
Misery Index
9,8%
11,6%
12,8%
-1,1
1,8
1,2
2012
2,5%
11,3%
2013
1,4%
12,0%
2014
0,4%
11,6%
13,8%
1
13,4%
-0,4
12%
-1,4
Źródło: Opracowanie własne na podstawie bazy danych Eurostatu
Tabela 1 przedstawia kształtowanie się inflacji, bezrobocia oraz wskaźnika
Misery Index Eurosystemu w okresie od 2008 r. do 2014 r. Średnia wartość
analizowanego wskaźnika wynosiła 12,4%. Uwagę należy zwrócić na fakt, że
wartość wskaźnika była niższa na początku badanego okresu mimo, że był to
okres kryzysu gospodarczego w strefie euro. W kolejnych latach wartości te wciąż
rosły, aż do roku 2014. Jeśli chodzi o stopę bezrobocia również można zauważyć
trend wzrostowy. Najniższe bezrobocie także odnotowano w czasie recesji
gospodarczej.
Czynnikiem utrudniającym realizację polityki pieniężnej w strefie euro jest
brak pełnej konwergencji w przebiegu cyklu koniunkturalnego pomiędzy krajami
członkowskimi.27 W celu dostosowania polityki monetarnej formułę Taylora
uzupełniono o czynnik cykliczności, który określa o ile stopa procentowa EBC
musi odchylać się od jej długookresowej wartości równowagi jako skutek różnicy
między dwuprocentowym celem inflacyjnym i potencjalnym PKB. EBC prowadzi
stabilizującą politykę monetarną jeśli stopy procentowe dopasowują się do
krótkoterminowych zmian komponentu cykliczności. Formuła o której mowa
wyżej przybiera postać:
26
27
K. Twarowska, Realizacja… op.cit.,s. 163
B. Mucha-Leszko, Strefa… op.cit., s.162
18
Gdzie:
- stopa inflacji w UGiW
- odchylenie realnego PKB od potencjalnego PKB w UGiW
W warunkach istniejących różnic strukturalnych pomiędzy gospodarkami
krajowymi Eurosystemu i braku pełnej synchronizacji w przebiegu cyklu
koniunkturalnego
będzie
występował
problem
lepszego
bądź
gorszego
dostosowania optymalnej stopy procentowej całej strefy euro do sytuacji krajów
członkowskich.28 W ocenie stopnia tego dostosowania jest wykorzystywany
współczynnik napięcia monetarnego MTI (Monetary Tension Index). Dodatnia
wartość współczynnika oznacza, że istniejąca polityka monetarna w strefie euro
jest zbyt restrykcyjna dla przebiegu cyklu koniunkturalnego w badanym kraju
członkowskim, natomiast
ujemna oznacza politykę zbyt miękką, która daje
dostęp do bardzo taniego pieniądza. Współczynnik MTI przyjmuje następującą
postać:
1,5(
Gdzie:
- stopa inflacji w UGiW
- stopa inflacji w kraju i
- odchylenie realnego PKB od potencjalnego PKB w UGiW
- odchylenie realnego PKB od potencjalnego PKB w kraju i
W 2008 roku kryzys finansowo-gospodarczy skutkował głębokimi
zmianami na rynkach pracy krajów strefy euro.29 W większości krajów
członkowskich sytuacja uległa pogorszeniu. Brak możliwości wykorzystania
niektórych instrumentów polityki pieniężnej, wzrost konkurencji i specjalizacji
regionalnej
oraz
zwiększenie
częstotliwości
28
występowania
szoków
Ibidiem, s.163
P.Pasierbiak, Wpływ kryzysu na rynek pracy, [w:] B. Mucha – Leszko (red.), Gospodarka i
polityka makroekonomiczna strefy euro w latach 2008 – 2010. Skutki kryzysu i słabości
zarządzania, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2011. S.108-119
29
19
asymetrycznych sprawiły, że rynek pracy Eurosystemu stał się jednym z
mechanizmów dostosowawczych.
Rys.3. PKB strefy euro w latach 2008-2014
3
2
1
0
2
1,6
0,9
0,5
-0,8
-1
-0,5
-2
-3
-4
-4,5
-5
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Źródło: Baza danych Eurostatu
Sytuacja gospodarcza zaczęła się pogarszać w 2008 roku. Niska
aktywność gospodarcza znalazła swoje odzwierciedlenie w wysokości bezrobocia,
które regularnie się zwiększało. Reakcja rynków pracy krajów strefy euro na
kryzys finansowo-ekonomiczny była zróżnicowana. Wynikało to ze struktury
gospodarek poszczególnych krajów, momentu wejścia w fazę recesji, sytuacji na
rynku pracy, jakości i stopnia jego regulacji oraz polityki w obszarze zatrudnienia.
Od połowy 2013 r. bezrobocie ustabilizowało się na rekordowo wysokim
poziomie zarówno w 28 państwach członkowskich UE (10,7 % w 2014 r.), jak i w
18 państwach strefy euro (12,0 % w 2014 r.).30 Sytuacja w poszczególnych
państwach UE jest jednak bardzo zróżnicowana. Wobec zakładanego obecnie
wolniejszego i słabszego tempa wzrostu gospodarczego, wysokie bezrobocie
prawdopodobnie utrzyma się przez dłuższy czas i będą istniały w tym zakresie
znaczne różnice między poszczególnymi państwami członkowskimi. Bezrobocie
długotrwałe nadal rośnie ze względu na przedłużający się kryzys. W większości
państw członkowskich dotkniętych tym problemem długi okres ujemnego lub
30
Komisja Europejska, Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady,
Europejskiego Banku Centralnego i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-społecznego, Bruksela
2014, s.18-19
20
bliskiego zeru wzrostu PKB, rosnące bezrobocie długotrwałe oraz zmniejszenie w
rozpatrywanym okresie wpływu transferów socjalnych spowodowały wzrost
zagrożenia ubóstwem. Przedłużający się okres niekorzystnych zmian pod
względem zatrudnienia i sytuacji społecznej może mieć różnoraki negatywny
wpływ na wzrost potencjalnego PKB i powoduje ryzyko nasilenia zakłóceń
równowagi makroekonomicznej.
Duże zmiany tempa wzrostu gospodarczego oraz wahania stopy inflacji
wymagały reakcji banków centralnych. Wraz z rozwojem kryzysu potrzebne było
wprowadzenie specjalnych planów ratunkowych dla całego systemu31. W celu
ratowania sektora bankowego w strefie euro starano się zniwelować ryzyko
niewypłacalności banków. Z tego powodu wprowadzono gwarancje spłaty
zobowiązań bankowych oraz podjęto działania interwencyjne w zakresie
podtrzymania płynności na rynkach finansowych. Ponadto wprowadzono również
zmiany w systemie gwarantowania depozytów, aby ograniczyć spotęgowane
wycofanie depozytów przez klientów. EBC podjęło także decyzję o przejęciu
przez państwa toksycznych aktywów oraz dokapitalizowaniu banków. Pobudzono
rynek kapitałowy oraz zmniejszono koszty obsługi zadłużenia poprzez obniżkę
stóp procentowych. Miało to przyczynić się do poprawy warunków finansowania
i przedsiębiorstw.32 Wdrożony dla banków program ,,nadzwyczajnego wsparcia
kredytowego w dobie zaburzeń finansowych” został dostosowany do struktury
finansowej gospodarki strefy euro i warunków światowego kryzysu finansowego.
Rozwiązania te przyniosły efekty jakie trudno było osiągnąć za pomocą samych
obniżek podstawowych stóp procentowych EBC. W rezultacie warunki
finansowania w strefie euro znacznie się poprawiły.
31
W. Nawrot, Globalny kryzys finansowy XXI wieku. Przyczyny, przebieg, skutki, prognozy,
Warszawa 2009, s.131
32
M. Twarowska, Analiza porównawcza polityki Systemu Rezerwy Federalnej i Europejskiego
Banku Centralnego w latach 2007-2010, [w:] B. Mucha – Leszko (red.), Gospodarka i polityka
makroekonomiczna strefy euro w latach 2008 – 2010. Skutki kryzysu i słabości zarządzania,
Wydawnictwo UMCS, Lublin 2011. s. 192
21
Wnioski
Dla krajów objętych strefą euro lata 2008-2010 były okresem dużych
trudności. Powstały kryzys, inflacja oraz zwalniające tempo wzrostu PKB
znacznie utrudniały rozwój gospodarczy strefy euro. Aby przeciwdziałać
niesprzyjającym warunkom wykorzystano instrumenty polityki pieniężnej.
Odpowiedzialny za prowadzenie tej polityki był Europejski Bank Centralny i
zarządzająca nim Rada Prezesów. Do głównych celów EBC należy utrzymanie
stabilnego poziomu cen – czyli kontrola nad inflacją oraz utrzymanie stabilności
systemu finansowego poprzez zapewnienie właściwego nadzoru nad rynkami i
instytucjami finansowymi. Bank współpracuje z bankami centralnymi 28 krajów
Unii Europejskiej. Wszystkie one tworzą Europejski System Banków Centralnych
(ESBC). EBC koordynuje również ścisłą współpracę między bankami
centralnymi w strefie euro obejmującej 19 krajów UE, które przyjęły euro jako
swoją walutę.
Bank centralny za pomocą decyzji i instrumentów polityki pieniężnej tworzy
warunki do aktywności podmiotów gospodarczych, wpływa na kształtowanie
warunków na rynkach finansowych oraz na popyt konsumpcyjny, inwestycyjny i
oszczędności. Reakcja na kryzys, który powstał w 2008 r. polegała na
dostosowaniu poziomu nominalnych stóp procentowych do realnego PKB i stopy
inflacji. Czynnikiem utrudniającym realizację polityki monetarnej jest brak pełnej
konwergencji
w
przebiegu
cyklu
koniunkturalnego
pomiędzy
krajami
członkowskimi. Ważnym warunkiem determinującym sposób prowadzenia i
efekty polityki pieniężnej jest jej dostosowanie do rodzajów wstrząsów
makroekonomicznych. Polityka EBC była przede wszystkim skoncentrowana na
dążeniu do utrzymania celu inflacyjnego na poziomie bliskim ale poniżej 2%.
Zaletą ustalenia tego celu było precyzyjne określenie celu inflacyjnego oraz
elastyczność działań, jakie bank centralny może podejmować, by go osiągnąć.
Strategia ta, prowadzona przez wiarygodny bank centralny, zakotwicza także
oczekiwania inflacyjne, co poprzez ich wpływ na wahania PKB zmniejsza koszty
22
stabilizacji inflacji. W strefie euro wstrząsy inflacyjne nie są długotrwałe i mimo
niskiej elastyczności cen następuje powrót do długookresowego poziomu inflacji.
Inflacja i jej skutki zanikają w okresie niższym niż rok co jest interpretowane jako
efekt silnego oddziaływania EBC.
Politykę pieniężną Eurosystemu ocenia się jako przejrzystą. EBC podejmuje
decyzje na podstawie obserwacji zjawisk zachodzących w gospodarce. Stabilność
cen w większym stopniu determinuje oczekiwania sektora niż wstrząsy
gospodarcze. Realizacja polityki pieniężnej w warunkach stabilności inflacyjnej
przyczynia się do trwałego i zrównoważonego rozwoju gospodarczego i tworzenia
nowych miejsc pracy w strefie euro.
23
BIBLIOGRAFIA:
Literatura:
1. Fedorowicz Z., Polityka pieniężna, Poltext, Warszawa 1997
2. Jurek M., Marszałek P., Pieniądz, polityka pieniężna i systemy kursowe.
Współczesne teorie i rozwiązania praktyczne, Wydawnictwo Akademii
Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2007
3. Kąkol M., Mucha-Leszko B., Polityka Systemu Rezerwy Federalnej USA i
jej skutki w latach 1995-2008, Wydawnictwa Fachowe CeDeWu,
Warszawa 2009
4. Kokoszczyński R., Mechanizmy funkcjonowania strefy euro, NBP,
Warszawa 2014
5. Mucha-Leszko
B.,
Strefa
euro.
Wprowadzanie,
funkcjonowanie,
międzynarodowa rola euro, UMCS, Lublin 2007
6. Nawrot W., Globalny kryzys finansowy XXI wieku. Przyczyny, przebieg,
skutki, prognozy, Warszawa 2009
7. Pasierbiak P., Wpływ kryzysu na rynek pracy, [w:] B. Mucha – Leszko
(red.), Gospodarka i polityka makroekonomiczna strefy euro w latach
2008 – 2010. Skutki kryzysu i słabości zarządzania, Wydawnictwo
UMCS, Lublin 2011
8. Twarowska K, Realizacja celu inflacyjnego w polityce pieniężnej
Europejskiego Banku Centralnego w latach 2008 - 2010, [w:] B. Mucha –
Leszko (red.), Gospodarka i polityka makroekonomiczna strefy euro w
latach 2008 – 2010. Skutki kryzysu i słabości zarządzania, Wydawnictwo
UMCS, Lublin 2011
9. Twarowska M., Analiza porównawcza polityki Systemu Rezerwy
Federalnej i Europejskiego Banku Centralnego w latach 2007-2010, [w:]
B. Mucha – Leszko (red.), Gospodarka i polityka makroekonomiczna
strefy euro w latach 2008 – 2010. Skutki kryzysu i słabości zarządzania,
Wydawnictwo UMCS, Lublin 2011
24
Artykuły, raporty i akty prawne:
1. Art 105 Traktat z Maastricht. The Monetary Policy of the ECB. 2004
2. Baranowski P., Reguła Taylora i jej rozszerzenia, GOSPODARKA
NARODOWA Nr 7-8/2008 EBC, Raport Roczny, 2008
3. EBC, Raport Roczny, 2009
4. EBC, Raport Roczny, 2010
5. EBC, Raport Roczny, 2011
6. EBC, Raport Roczny, 2012
7. EBC, Raport Roczny, 2013
8. EBC, Roczny Raport, 2014
9. European Monetary Institute, Convergence Report, Frankfurt AM Main,
March 1998
10. Komisja
Europejska,
Sprawozdanie
Komisji
dla
Parlamentu
Europejskiego, Rady, Europejskiego Banku Centralnego i Europejskiego
Komitetu Ekonomiczno-społecznego, Bruksela 2014
Strony internetowe:
1. https://polskawue.gov.pl
2. https://www.ecb.europa.eu
25
Spis tabel:
Tab. 1. Inflacja, bezrobocie oraz Misery Index w strefie euro w latach 20082009…….……………………………………………………………………...…18
Spis rysunków:
Rys. 1. Stopy inflacji wskaźniki HCPI dla strefy euro w latach 2008–2014 r……9
Rys. 2. Stopa procentowa EBC oraz stopy według reguły Taylora………..…….17
Rys.3. PKB strefy euro w latach 2008-2014.................................……………….20
26