This copy is for personal use only

Transkrypt

This copy is for personal use only - distribution prohibited

ibu
tio
np
roh
This copy is for person
on
ly -
Łukasz Furman
Wstęp
se
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
Jednym ze znaczących wymiarów prowadzenia działalności gospodarczej
jest system ewidencjonowania operacji gospodarczych. Priorytetową sprawą
wydaje się sprawnie działający system rachunkowości, aby móc prawidłowo
i rzetelnie stwierdzić, czy jednostka jest zyskowna. W Polsce uregulowania
w tym zakresie zostały wprowadzone Ustawą z dnia 29 września 1994 r.
o rachunkowości (Uor). Ustawa ta nakłada na podmioty, zobowiązane do
prowadzenia ksiąg rachunkowych, obowiązek dokładnego ewidencjonowania wszystkich operacji gospodarczych, należności i zobowiązań, oraz prowadzenia szczegółowych ewidencji dotyczących poszczególnych obszarów
działalności firmy. Forma ewidencji zdarzeń gospodarczych jest tym bardziej rozbudowana, im większe są rozmiary prowadzonej działalności i jest
bardziej rozwinięta forma prawna przedsiębiorstwa. Ten akt normatywny
przewidział, iż jednostki gospodarcze muszą stosować politykę rachunkowości rzetelnie i jasno, by właściwie przedstawić sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy. Oznacza to, że na jednostce i jej kierowniku ciąży obowiązek wdrożenia takich zasad, które odzwierciedlałyby zapisy
księgowe zgodne z rzeczywistością. Sytuacja ta wymaga odpowiedniego dostosowania poszczególnych elementów składowych planu kont i pozostałej
ewidencji rachunkowej.
Sprawą niezmiernie ważną, która musi znaleźć odzwierciedlenie w polityce rachunkowości danej jednostki gospodarczej, są konta, które bezpośrednio odzwierciedlają wysokość obciążeń publiczno-prawnych ponoszonych przez firmy oraz stanowią elementy pozwalające właściwie obliczyć

Th
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
dis
tr
Wpływ obciążeń podatkowych
na politykę rachunkowości
-
-
ZESZYTY TEORETYCZNE RACHUNKOWOŚCI, tom 60 (116), Warszawa 2011
Dr Łukasz Furman, Wyższa Szkoła Handlowa im. B. Markowskiego w Kielcach, Ośrodek Zamiejscowy w Tarnobrzegu, adiunkt, e-mail: [email protected]
67
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
-
y is
1. Istota polityki rachunkowości
is c
op
Przepisy Uor z dnia 29 września 1994 r. normują ogólne założenia prowadzenia rachunkowości. W całokształcie tych wytycznych znajdują się
również zasady dotyczące planu kont. Jak wspomniano na wstępie, zapisy
muszą być zgodne z rzeczywistością. Wszystkie operacje gospodarcze muszą
posiadać odpowiednią dokumentację, z której wynika rzetelny i wierny obraz danego zdarzenia gospodarczego (Sawicki, 2008, s. 22–23).
Politykę rachunkowości definiuje się jako wszystkie przedsięwzięcia podejmowane w trakcie roku obrotowego i sporządzania zamknięcia rocznego,
których celem jest wpływ na ocenę adresata bilansu i skłonienia go do pożądanych zachowań.
Th
-
podatek. Opis zasad stosowanych w danym przedsiębiorstwie powinien również zawierać odniesienie do przepisów podatkowych. Wyróżnienie to podlega wyraźnie określonym i sprecyzowanym normom.
Obowiązek wprowadzenia stosowania planu kont w przedsiębiorstwie wynika bezpośrednio z przepisów wyżej powołanej ustawy, jak również z ustaw
podatkowych, które wymagają odpowiedniego podzielenia poszczególnych
wartości składników majątku oraz źródeł ich pochodzenia. Nieodłącznym elementem jest także grupowanie kosztów i przychodów w taki sposób, aby było
możliwe ustalenie rzeczywistej sytuacji finansowej i majątkowej jednostki.
Odpowiednie ułożenie planu kont może mieć jednak szersze zastosowanie. Może zostać uznane jako narzędzie planowania i kontroli, co dopomaga
nie tylko prawidłowości sprawozdawczości zewnętrznej (bilansowej i podatkowej), lecz również osobom kierującym jednostką w podejmowaniu decyzji
zarządczych. Szczególnie widoczne jest to w przypadku optymalizacji podatkowej. Ostatecznie służyć też może rozliczeniom wewnątrz poszczególnych komórek.
Zasadniczym celem artykułu jest przedstawienie problematyki polityki
rachunkowości w kontekście obciążeń podatkowych, jakie ponoszą przedsiębiorstwa. Zagadnienie to zasługuje na podkreślenie i wskazanie przesłanek, jakim musi odpowiadać polityka rachunkowości. Ewidencja rachunkowa musi być przystosowana zarówno dla podatków pośrednich, jak i bezpośrednich. Ważniejsza rola jest przypisana do tego drugiego rodzaju podatków. Ustalenie wyniku finansowego jednostki ma bezpośredni wpływ na
wysokość obciążenia podatkiem dochodowym. Urządzenia księgowe muszą
być więc pomocne przy ustalaniu straty, bądź zysku uzyskanego w toku
działalności gospodarczej. Kreowanie polityki rachunkowości w aspekcie
podatków jest bardzo ważnym zadaniem, które stoi przed kierownictwem
jednostki.
68
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
y is
op
is c
Th
-
Z przedstawionej definicji można wyróżnić trzy aspekty (Nowak, 2007,
s. 150):
1) zamknięcie roczne jest instrumentem zaspokajania potrzeb informacyjnych różnych odbiorców,
2) istnieje potrzeba wykorzystania możliwości w zakresie praw wyboru
reguł i metod rachunkowości,
3) polityka bilansowa przestaje być realizowana tam, gdzie są przekroczone granice legalności (jest ona sztuką tego, co możliwe, i tego, co wolno).
Z kolei Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 8 – Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów,
określa zasady (politykę) rachunkowości jako konkretne prawidła, metody,
konwencje, reguły i praktyki przyjęte przez jednostkę gospodarczą przy
sporządzaniu i prezentacji sprawozdań finansowych. Z powyższego wynika,
że standaryzacja rachunkowości skupia się również na zasadach i metodach
prowadzenia ewidencji księgowej pod kątem przyszłego odzwierciedlenia
sytuacji majątkowej i finansowej jednostki. Należy również uwzględnić reguły podatkowe dotyczące rozliczania podatku dochodowego (Seredyński
i in., 2009, s. 21).
Zwarte opracowanie dotyczące polityki rachunkowości w jednostce jest
wprowadzane zwykle zarządzeniem kierownictwa i w szczególności powinno zawierać:
 metody wyceny aktywów i pasywów, z których korzysta jednostka,
 przyjęty rok obrotowy, z uwzględnieniem podziału na okresy sprawozdawcze,
 sposób ustalania wyniku finansowego jednostki,
 zakładowy plan kont (wykaz kont księgi głównej),
 opis systemu informatycznego, w tym przetwarzania danych,
 opis systemu ochrony danych i ich archiwizacji.
Jednostka, w ramach przyjętej polityki rachunkowości, może wprowadzać pewne uproszczenia, jednak pod warunkiem, że nie wywierają one
istotnie ujemnego wpływu na rzetelność sprawozdania finansowego.
Według uregulowań art. 7 Uor, plan kont jednostki powinien być tak
ułożony, aby umożliwiał grupowanie poszczególnych składników aktywów
i pasywów wycenionych po rzeczywistych, poniesionych na ich nabycie (wytworzenie) cenach (kosztach), z zachowaniem zasady ostrożności. W szczególności należy w tym celu ująć w wyniku finansowym, bez względu na jego
wysokość:
1) zmniejszenia wartości użytkowej lub handlowej składników aktywów,
w tym również dokonywane w postaci odpisów amortyzacyjnych lub
umorzeniowych;
2) wyłącznie niewątpliwe pozostałe przychody operacyjne i zyski nadzwyczajne;
3) wszystkie poniesione pozostałe koszty operacyjne i straty nadzwyczajne;
4) rezerwy na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych
zdarzeń.
69
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
y is
op
is c
Th
-
Kolejne przepisy tego artykułu ustawy odnoszą się do oddzielnego ustalania wartości poszczególnych składników aktywów i pasywów, przychodów
i związanych z nimi kosztów, jak też zysków i strat nadzwyczajnych.
Nie można kompensować ze sobą wartości różnych pod względem aktywów i pasywów, przychodów i związanych z nimi kosztów oraz zysków
i strat nadzwyczajnych. Dodatkowo, według art. 8 Uor, przy określaniu zasad (polityki) rachunkowości należy zapewnić wyodrębnienie w rachunkowości wszystkich zdarzeń istotnych dla oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki, przy zachowaniu zasady ostrożności, o której była mowa wyżej.
Zasady zawarte w art. 15–17 Uor, regulują w sposób ogólny kwestie
prowadzenia kont księgi głównej i pomocniczych. Konta księgi głównej zawierają zapisy o zdarzeniach w ujęciu systematycznym. Na wskazanych
kontach obowiązuje ewidencja zdarzeń zarejestrowanych uprzednio lub
równocześnie w dzienniku, zgodnie z zasadą podwójnego zapisu. Z kolei
konta ksiąg pomocniczych zawierają zapisy będące uszczegółowieniem
i uzupełnieniem zapisów kont księgi głównej i są prowadzone są w ujęciu
systematycznym jako wyodrębniony system ksiąg, kartotek (zbiorów kont),
komputerowych zbiorów danych, uzgodniony z saldami i zapisami na kontach księgi głównej.
Na kontach ksiąg pomocniczych można w ciągu okresu sprawozdawczego
stosować obok lub zamiast jednostek pieniężnych – jednostki naturalne.
Należy wówczas sporządzić na koniec okresu sprawozdawczego zestawienie
zapisów dokonanych na kontach ksiąg pomocniczych w jednostkach naturalnych i ustalić ich wartość.
W art. 17 Uor zapisano również bardzo ważną kwestię dotyczącą polityki
rachunkowości i odnoszącą się do pomocniczych, które są prowadzone
w szczególności dla:
1) środków trwałych, w tym także środków trwałych w budowie, wartości
niematerialnych i prawnych oraz dokonywanych od nich odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych,
2) rozrachunków z kontrahentami,
3) rozrachunków z pracownikami, a w szczególności jako imienną ewidencję wynagrodzeń pracowników zapewniającą uzyskanie informacji z całego okresu zatrudnienia,
4) operacji sprzedaży (kolejno numerowane własne faktury i inne dowody,
ze szczegółowością niezbędną dla celów podatkowych),
5) operacji zakupu (obce faktury i inne dowody, ze szczegółowością niezbędną do wyceny składników aktywów i do celów podatkowych),
6) kosztów i składników aktywów istotnych dla jednostki,
7) operacji gotówkowych w przypadku prowadzenia kasy.
Plan kont musi być tworzony w taki sposób, aby uzyskanie szczegółowych
informacji nie kolidowało z niezmiennym warunkiem rzetelności sprawozdania finansowego z punktu widzenia zasad rachunkowości, jak również ustalenia prawidłowej podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.
70
ibu
tio
np
roh
-
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
dis
tr
Jak wspomniano wyżej, ewidencja księgowa musi być rzetelna, by dobrze
spełniała swoją funkcję i w końcowej fazie dawała podstawy do dobrze wyliczonej podstawy opodatkowania. Wszystkie reguły będą wynikały z dobrze
opracowanej polityki rachunkowości. Samo jej opracowanie będzie opierało
się na prawie bilansowym. Rzeczywistość gospodarcza i prawo podatkowe
wymuszają jednak pewne zmiany podyktowane konstrukcjami podatkowymi. W celu określenia dochodu dla celów podatkowych jest konieczne ewidencjonowanie wszystkich zdarzeń gospodarczych, zarówno przychodów,
jak kosztów, z zachowaniem porządku chronologicznego według zasad określonych w Uor. Na politykę rachunkowości mają zasadniczy wpływ dwie
ustawy:
 o podatku dochodowym od osób fizycznych,
 o podatku dochodowym od osób prawnych.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie precyzuje, w jaki
sposób należy prowadzić księgi rachunkowe. Ustala jakie podmioty gospodarcze mają obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych. W odniesieniu do
art. 24a ust. 1 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od
osób fizycznych1, osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, wykonujące działalność gospodarczą, są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, zwaną dalej „księgą”, z zastrzeżeniem zawartym w ust. 3 i 5, albo
prowadzić księgi rachunkowe, zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób
zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, w tym za okres sprawozdawczy,
a także uwzględniać w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacje niezbędne do obliczenia wysokości odpisów
amortyzacyjnych, zgodnie z przepisami art. 22a–22o.
Według ust. 3 ww. artykułu, obowiązek prowadzenia księgi nie dotyczy
osób, które:
1) opłacają podatek dochodowy w formach zryczałtowanych,
2) wykonują wyłącznie usługi przewozu osób i towarów taborem konnym,
3) wykonują zawód adwokata wyłącznie w zespole adwokackim,
4) dokonują sprzedaży środków trwałych po likwidacji działalności.
W świetle ust. 4 i 5 tegoż artykułu, obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych dotyczy osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych,
spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody, w rozumieniu art. 14, za poprzedni rok podatkowy wyniosły w walucie polskiej co najmniej równowartość kwoty określonej w przepisach o rachunkowości w euro. Osoba fizyczna, spółka cywilna osób fizycznych, spółka
Th
-
-
-
2. Aspekt podatkowy w polityce rachunkowości
1
Tekst jedn. Dz.U. z 2000 r., Nr 14, poz. 176, z późn. zm.
71
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
y is
op
is c
Th
-
jawna osób fizycznych lub spółka partnerska mogą prowadzić księgi rachunkowe również od początku następnego roku podatkowego, jeżeli przychody, w rozumieniu art. 14, za poprzedni rok podatkowy są niższe niż
równowartość w walucie polskiej kwoty określonej w przepisach o rachunkowości w euro. W tym przypadku osoba ta lub wspólnicy spółki przed rozpoczęciem roku podatkowego są obowiązani do zawiadomienia o tym naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania tym
rodzajem podatku dochodowego.
Drugi z kolei akt prawny, tj. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych, określa w art. 9 ust. 1, że podatnicy są obowiązani do prowadzenia
ewidencji rachunkowej w sposób zapewniający ustalenie wysokości dochodu
(straty), podstawy opodatkowania i należnego podatku. Według prawa podatkowego dochodem, jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich
uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. Przy ustalaniu wyniku finansowego bierze się pod uwagę rzeczywiste koszty i rzeczywiste przychody,
a więc mające swoje odzwierciedlenie w prowadzonej przez podatnika ewidencji rachunkowej. Tematyka przedmiotu opodatkowania, została uregulowana w rozdziale 2 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych –
Przychody. Kodyfikacja tego pojęcia jest sprecyzowana bardzo szczegółowo,
poprzez określenie pewnych szczegółowych rodzajów przychodów, a także
ustalenie, jakiego rodzaju wpływy pieniężne nie są zaliczane do przychodów.
Według prawa podatkowego przyjmuje się zasadę, że przychodami są
otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe
(art. 12 ust. 1 pkt 1 ww. Ustawy), z tym że w przypadku działalności gospodarczej i działów specjalnych produkcji rolnej przychodami opodatkowanymi są również przychody należne, choćby jeszcze nie zostały otrzymane (art.
12 ust. 3 Ustawy).
Osiągnięta nadwyżka sumy przychodów jest faktycznie uzyskana w roku
podatkowym. Opodatkowanie jest więc oparte na tzw. zasadzie kasowej, tj.
rzeczywistego wpływu na rzecz danego podmiotu środków – lub wartości
pieniężnych. W przypadku działalności gospodarczej jest natomiast przyjęta
tzw. zasada memoriałowa, która oznacza, że opodatkowanie zostaje rozszerzone także na przychody, które zgodnie z ich zaksięgowaniem powinny
wpłynąć do przedsiębiorstwa, lecz jeszcze to nie nastąpiło. W tym sposobie
chodzi głównie o rachunkowe przyporządkowanie danym okresom związanych z nimi przychodów (Małkowska, Martyniuk, 2010, s. 395).
Na gruncie prawa bilansowego funkcjonują regulacje Międzynarodowego
Standardu Rachunkowości nr 18 – Uznawanie przychodów. Zgodnie z tym
standardem, przychód ze świadczonych usług powinien być uznany wtedy,
gdy są spełnione następujące warunki: kwota przychodu może być wiarygodnie zmierzona, jest prawdopodobne, że korzyści ekonomiczne związane
z transakcją wpłyną do przedsiębiorstwa, stopień wykonania usługi na
dzień sporządzenia bilansu może być wiarygodnie zmierzony, koszty poniesione lub do poniesienia w związku z tą transakcją mogą być wiarygodnie
72
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
y is
op
is c
Th
-
zmierzone. Uor z dnia 29 września 1994 r. opiera kwestie związane z uznaniem przychodu za przychód danego okresu na MSR nr 18. Jeśli zatem chodzi o przychody ze sprzedaży produktów, towarów, robót i usług, zasady
przyjęte do celów podatkowych i rachunkowości są takie same – obowiązuje
zasada memoriału, tzn. należy je zaliczyć do przychodów niezależnie od
tego, czy zostały opłacone, czy nie. Zasady te muszą znaleźć odzwierciedlenie w polityce rachunkowości, gdyż są ważne z punktu widzenia prawidłowości określenia przychodów dla celów bilansowych i podatkowych.
Podobna sytuacja jest z kosztami uzyskania przychodu. Według art. 15
ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych: „kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów,
z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1”. Przy tak przyjętej
interpretacji, za koszt uzyskania przychodu może być uznany jedynie wydatek, który pozostaje w związku o charakterze skutkowo-przyczynowym lub
gospodarczym ze źródłem przychodu. Nie będą mogły natomiast stanowić
kosztu uzyskania przychodu wydatki, które obiektywie nie mogą przyczynić
się do osiągnięcia przychodu. Wyrażenie „w celu” uznaje, że nie wszystkie
wydatki ponoszone przez podatnika w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa podlegają odliczeniu od podstawy opodatkowania. Aby można było
uznać określony wydatek za koszt uzyskania przychodu, to między tym wydatkiem a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowy
uwidaczniający się tym, że poniesienie wydatku ma wpływ na powstanie
lub zwiększenie tego przychodu. Na podatniku ciąży obowiązek wykazania
związku danego wydatku z prowadzoną działalnością i jego właściwego
udokumentowania. Przy rozpatrywaniu tej szczególnej więzi, jaka powinna
zachodzić między wydatkiem a osiągnięciem przychodu, należy mieć na
uwadze, że chodzi tu o konkretne przychody osiągnięte w danym roku podatkowym. Nie bierze się pod uwagę bliżej niesprecyzowanych przychodów,
które będą określone również w bliżej nieokreślonym czasie.
Aby spełnić wyżej wymienione podatkowe wymogi prawne, należy zastanowić się, jakie informacje są niezbędne jednostce do sporządzenia polityki
rachunkowości. Ze względu na specyfikę działalności, każda jednostka posiadać będzie w tym zakresie inne priorytety. Oznacza to, że metodologia
rozbudowy poszczególnych kont (poprzez dodatkową analitykę, nawet kilkustopniową) lub wprowadzanie nowych kont syntetycznych będzie podmiotowa.
Odmienne informacje będą niezbędne dla jednostek handlu, a inne dla
świadczących usługi i jeszcze inne dla przedsiębiorstw zajmujących się produkcją. Duże znaczenie ma również fakt, czy jednostka gospodarcza prowadzi działalność w jednym miejscu, czy też posiada kilka punktów, co do których musi posiadać niezbędne dane. W przypadku istnienia jednego miejsca
prowadzenia działalności w przedsiębiorstwie istotne mogą okazać się dane
płynące z poszczególnych działów. Każdy z działów jest pewnym ośrodkiem
kosztotwórczym, co w planie kont może być szczegółowo odzwierciedlone.
73
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
y is
op
is c
Th
-
Duże przedsiębiorstwa często posiadają ośrodki wypoczynkowe dla swoich pracowników. Jeśli ośrodki te są przeznaczone tylko dla swoich wewnętrznych celów, to koszty utrzymania muszą być finansowane w pełni
z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. W przypadku finansowania
ich ze środków obrotowych, trzeba umiejętnie dopracować politykę rachunkowości, aby koszty funkcjonowania zakładowego ośrodka, sfinansowane
z bieżących środków pieniężnych, były wyodrębnione na oddzielnym urządzeniu księgowym. Rozwiązanie to staje się pomocne w obliczu ustalania
zobowiązania w podatku dochodowym od osób prawnych. W myśl przepisów
prawa podatkowego, nie mogą stanowić obniżenia przychodu koszty, które
zostały bezpośrednio sfinansowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Przykładowym rozwiązaniem, które może zostać wprowadzone do
planu kont, jest założenie odpowiedniego konta kosztowego, zawierające
w swej nazwie np. KOSZTY NKUP, tzn. koszty niestanowiące kosztów uzyskania przychodów. Ewidencjonowanie kosztów na takim koncie będzie
jednoznacznie wskazywało, że w rachunku podatkowym przy określaniu
podstawy opodatkowania nie mogą być one brane pod uwagę.
Bardzo ważną kwestią, mającą również aspekt podatkowy, są przyjęte
metody wyceny przychodu i rozchodu np. materiałów czy towarów w magazynie (po cenach zakupu, po cenach ewidencyjnych). Będą one pociągać za
sobą określone konsekwencje w planie kont (np. dodatkowe konta służące
rozliczeniu odchyleń). W odniesieniu do jednostek gospodarczych, u których
działalnością operacyjną jest produkcja, szczególnego znaczenia nabiera
ustalenie prawidłowej metody rozliczania produkcji. Ważny jest wybór
opcji wyceny: produkcji w toku, stanów magazynowych wyrobów gotowych
itp.
Po określeniu zapotrzebowania na informacje, jakie są wymagane przez
prawo podatkowe, a płynące od systemu ewidencji zdarzeń gospodarczych,
należy rozpocząć układanie planu kont. Ma to odbywać się w sposób umożliwiający grupowanie operacji według nowych zasad. Klasyfikacja kont powinna przewidywać możliwość dalszego rozbudowywania planu kont według potrzeb. Dopuszcza się wprowadzanie nowych kont, zarówno syntetycznych, jak i analitycznych, niedopuszczalna jest jednak zmiana w ciągu
roku, dotychczas stosowanych zasad grupowanych operacji, na inne. Ustalenie podstawowych założeń planu kont jest niezwykle ważne, ponieważ
w przypadku niewłaściwych założeń początkowych może się okazać, że
wprowadzony plan kont nie będzie skutecznym narzędziem odzwierciedlenia informacji dla potrzeb rozliczeń publicznoprawnych.
74
ibu
tio
np
roh
is c
op
y is
for
pe
rso
na
lu
se
on
ly -
dis
tr
Z punktu widzenia prowadzonej działalności gospodarczej jednostki najistotniejszym wydaje się wynik działalności. Aby go umiejętnie ustalić, musimy posiadać informacje dotyczące przychodów i kosztów przedsiębiorstwa.
Pozwolą one określić dane o osiągniętym efekcie ekonomicznym zarówno
dla potrzeb prawa podatkowego, jak i bilansowego. Największe znaczenie
ma ustalenie kont wynikowych dotyczących kosztów i przychodów.
Ważną sprawą z punktu widzenia kierownictwa jednostki jest zbudowanie zespołu kont kosztowych (zespół 4 i 5). Konta zespołu 4 mają charakter
bilansowy i podatkowy, a więc zgromadzone na nich dane są wykorzystywane do obliczenia wartości poszczególnych kosztów w ujęciu globalnym
(cała firma – wynik finansowy) oraz w ujęciu podatkowym – dla prawidłowego wyliczenia podstawy opodatkowania (dochodu podatkowego). Z tego
względu są wyszczególnione w 4 grupie kont konta kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodu. W kontach zespołu 5 są koszty wcześniej zaewidencjonowane na kontach zespołu 4, jednak mają one charakter
pozabilansowy i służą przypisaniu kosztów do poszczególnych ośrodków
kosztowych. Jeśli jednostka gospodarcza posiada kilka ośrodków kosztowych, tzn. ma kilka sklepów, hurtownię, i centrala jednostki chciałaby mieć
informacje dla poszczególnych działów (np. zarząd, dział księgowości, dział
marketingu itp.), wówczas należałoby rozbudować poszczególną analitykę.
Taki układ planu kont i sposób ewidencjonowania kosztów pozwala na uzyskiwanie w dowolnym momencie informacji o kosztach poszczególnych komórek organizacyjnych, co jest istotne zwłaszcza przy rozliczaniu podatków.
Przykładowymi rozwiązaniami wprowadzonymi do planu kont mogą być
następujące urządzenia księgowe:
 401 Amortyzacja, podział na: konto 401-1 Amortyzacja stanowiąca KUP
i konto 402-2 Amortyzacja NKUP,
 402 Zużycie materiałów i energii, podział na: konto 402-1 – Zużycie materiałów i energii stanowiące KUP i konto 402-2 – Zużycie materiałów
i energii NKUP,
 403 Usługi obce, podział na: konto 403-1 – Usługi obce stanowiące KUP
i konto 403-2 – Usługi obce NKUP,
 404 Podatki i opłaty, podział na: konto 404-1 – Podatki i opłaty stanowiące KUP i konto 404-2 – Podatki i opłaty NKUP,
 405 Wynagrodzenia, podział na: konto 405-1 – Wynagrodzenia stanowiące KUP i konto 405-2 – Wynagrodzenia NKUP,
 406 Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia, podział na: konto 406-1
– Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia stanowiące KUP i konto
406-2 – Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia NKUP,
 407 Koszty reprezentacji i reklamy, podział na: konto 407-1 – Koszty
reprezentacji i reklamy stanowiące KUP i konto 407-2 – Koszty reprezentacji i reklamy NKUP,
Th
-
3. Plan kont w jednostce gospodarczej
75
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
y is
op
is c
Th
-
408 Koszty podróży służbowych, podział na: konto 408-1 – Koszty podróży służbowych stanowiących KUP i konto 408-2 – Koszty podróży służbowych NKUP,
 409 Pozostałe koszty, podział na: konto 409-1 – Pozostałe koszty stanowiące KUP i konto 409-2 Pozostałe koszty NKUP.
Podobna sytuacja występuje z kontami przychodów, które można podzielić ze względu na miejsce powstawania. Uzyskamy wówczas informacje nie
tylko o wielkości przychodu ze sprzedaży dokonanej przez dany punkt, ale
również – porównując dane z kosztami wygenerowanymi przez daną komórkę organizacyjną sprzedaży – otrzymamy wielkość wypracowanego zysku. W ogólnym rozrachunku ekonomicznym należałoby jeszcze uwzględnić
koszty poniesione przez centralę, przypisując udziałem procentowym wielkość tych kosztów w kosztach ogółem lub do wielkości przychodów uzyskanych przez każdy z punktów. Jeżeli jednostka chciałaby mieć inne informacje dotyczące przychodów ze sprzedaży towarów, np. podział na sprzedaż
krajową według stawek VAT, eksport czy dostawy wewnątrzwspólnotowe
do poszczególnych państw – będzie to możliwe przez dodanie kolejnych poziomów analityki. Innym rozdziałem może być identyfikacja dostaw wewnątrzwspólnotowych po numerze NIP, pod którym podmiot zagraniczny
jest zidentyfikowany dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych.
Identyfikacja kont sprzedaży z punktu widzenia podatku od towarów
i usług jest bardzo ważna. Stanowi ona element kontrolny przez porównanie sprzedaży zawartej na kontach do tej, która jest zawarta w deklaracji
dla podatku od towarów i usług VAT-7. Stosowanie takiego porównania
przez osoby sporządzające deklarację pozwala na uniknięcie sytuacji, że
sprzedaż nie została w całości opodatkowana. Na przykład można wyróżnić
następujące konta:
 701 Przychody ze sprzedaży na kraj – stawka VAT 23%,
 702 Przychody ze sprzedaży na kraj – stawka VAT 8%,
 703 Przychody ze sprzedaży na eksport,
 704 Przychody z dostaw wewnątrzwspólnotowych,
 704-1 Przychody z dostaw wewnątrzwspólnotowych dla NIP UE:
PL8130000000.
Zespół kont sprzedaży może być jeszcze bardziej rozbudowany, np. poprzez wydzielenie sprzedaży odrębnie dla materiałów, produktów i towarów. Polityka rachunkowości może również przewidywać posiadanie konta
pozabilansowego dla celów podatkowych, na którym byłyby ewidencjonowane
świadczenia nieodpłatne, które jednostka otrzymuje, np. użytkuje lokal
niebędący jej własnością i nie ponosi z tego tytułu żadnych opłat. Dodatkowym uzupełnieniem polityki rachunkowości powinno być wprowadzenie
innych kont przychodów, tj.:
 751-1 – Przychody finansowe wyłączone z opodatkowania,
 761-1 – Pozostałe przychody wyłączone z opodatkowania.

76
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
y is
op
is c
Th
-
Przy konstrukcji planu kont należy zwrócić uwagę również na pozostałe
koszty operacyjne. Zostały one zdefiniowane w art. 3 ust. 1 pkt 32 Uor, jako
koszty i przychody związane pośrednio z działalnością operacyjną jednostki,
a w szczególności koszty i przychody związane:
1) z działalnością socjalną,
2) ze zbyciem środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości
niematerialnych i prawnych, a także nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji,
3) z utrzymaniem nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych
zaliczonych do inwestycji, w tym także z aktualizacją wartości tych inwestycji, jak również z ich przekwalifikowaniem odpowiednio do środków
trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli do wyceny inwestycji przyjęto cenę rynkową bądź inaczej określoną wartość godziwą,
4) z odpisaniem należności i zobowiązań przedawnionych, umorzonych,
nieściągalnych, z wyjątkiem należności i zobowiązań o charakterze publicznoprawnym nieobciążających kosztów,
5) z utworzeniem i rozwiązaniem rezerw, z wyjątkiem rezerw związanych
z operacjami finansowymi,
6) z odpisami aktualizującymi wartość aktywów i ich korektami, z wyjątkiem odpisów obciążających koszty finansowe,
7) z odszkodowaniami i karami,
8) z przekazaniem lub otrzymaniem nieodpłatnie, aktywów w drodze darowizny, w tym także środków pieniężnych na inne cele niż dopłaty do cen
sprzedaży, nabycie lub wytworzenie środków trwałych, środków trwałych w budowie lub wartości niematerialnych i prawnych.
Wśród przykładów można wyróżnić następujące konta niezbędne do rozliczeń podatkowych:
 750-1 – Koszty finansowe NKUP,
 760-1 – Pozostałe koszty operacyjne NKUP.
Na podstawie podanych wyżej regulacje warto również stworzyć plan
kont odpowiadający wymogom podatkowym. Wymienione zdarzenia gospodarcze nie zawsze będą uznawane na gruncie prawa podatkowego za koszty
czy przychody, toteż ważny jest fakt wyodrębnienia kont dla celów ustalania wyniku podatkowego działalności.
Układ kont bilansowych, poza wymogami narzuconymi przez przepisy o rachunkowości, lub podatkowe, powinien być tak skonstruowany, aby pozwalał na uzyskanie informacji dotyczących majątku czy źródeł jego pochodzenia. Jak wspomniano na wstępie, Uor nakłada na jednostki obowiązek prowadzenia kont pomocniczych, zwłaszcza dla środków trwałych, środków
pieniężnych (zarówno w bankach, jak i w kasie), rozrachunków (z kontrahentami, z tytułu podatków i pozostałych), materiałów i towarów handlowych oraz wyrobów gotowych (jeżeli jednostka przyjęła rozwiązanie ewidencji ilościowo-wartościowej), a także kapitałów własnych i obcych w podziale na poszczególne ich rodzaje. Z tego względu bardziej szczegółowe
77
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
y is
op
is c
Th
-
informacje zazwyczaj nie są jednostce potrzebne, a często powyższe ewidencje odbywają się przy zastosowaniu odpowiedniego oprogramowania współpracującego z ewidencją księgową. Dla posiadanego majątku trwałego polityka rachunkowości może przewidywać następujące konta:
 010-1 – Środki trwałe otrzymane nieodpłatnie,
 010-2 – Środki trwałe dofinansowane z PEFRON,
 010-3 – Środki trwałe zakupione w ramach pomocy de minimis.
Konta rozrachunkowe dotyczące rozrachunków publiczno-prawnych powinny być tworzone w taki sposób, by pozwalały na ustalenie stanu należności czy zobowiązań dla każdego z tytułów podatkowych oddzielnie. Oznacza to, że nie można na jednym koncie księgować różnych tytułów. Na
przykład jest niedopuszczalne ujmowanie na jednym koncie rozrachunków
z tytułu podatków: VAT, oraz dochodowego od osób fizycznych i prawnych.
Rozrachunki z tytułu każdego z tych podatków powinny znajdować się na
oddzielnych kontach, co więcej – w przypadku podatku VAT należy wyszczególnić nie tylko konta podatku VAT należnego oraz podatku VAT naliczonego, ale również konto wyrażające stan rozrachunku z urzędem skarbowym z tytułu VAT (wykazujące saldo zgodnie z deklaracją VAT-7 na koniec każdego miesiąca), jak również konto wykazujące podatek VAT do rozliczenia w następnych okresach. W praktyce spotyka się także nieprawidłowość polegającą na wykazywaniu na rozrachunkach z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych wszystkich tytułów składek łącznie. Jednostka powinna dokonać podziału na poszczególne składki, które odzwierciedlałyby saldo
zobowiązań z poszczególnych składek. Przykładowym rozwiązaniem mogą
być konta:
220
Rozrachunki publicznoprawne,
221
Podatek VAT naliczony,
222
Podatek VAT należny,
224
Rozrachunki z tytułu ZUS,
224-1 Rozrachunki z tytułu składki ubezpieczenia społecznego,
224-2 Rozrachunki z tytułu składki zdrowotnej,
224-3 Rozrachunki z tytułu składki rentowej,
225
Rozrachunki z urzędem celnym.
Ważną kwestią, która musi znaleźć odzwierciedlenie w polityce rachunkowości, jest wycena środków gospodarczych oraz ogółu źródeł ich pochodzenia. Opracowując zasady wyceny np. dla jednostki produkcyjnej, musimy mieć na uwadze art. 34 Uor. Dopuszcza on wycenę produkcji w toku
według bezpośrednich, kosztów wytworzenia lub materiałów bezpośrednich
bądź zezwala na niedokonywanie wyceny w ogóle. Uzasadnienie wyboru
metody wyceny musi być sprecyzowane w „Zakładowej polityce rachunkowości”. Stwierdzenie to powinno być uwarunkowane przebiegiem procesu
technologicznego, a także posiadanym i funkcjonującym systemem rozliczania produkcji, np. w jednostkach fizycznych (kilogramach, metrach, litrach itp.). Wybór zasady wyceny dla produkcji w toku będzie miał wpływ
78
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
lu
se
4. Wybrane różnice rozwiązań stosowanych w ustawie
o rachunkowości i ustawach podatkowych
is c
op
y is
for
pe
rso
na
Prowadzenie rachunkowości w jednostce gospodarczej musi prezentować
zarówno podejście bilansowe, jak i podejście podatkowe. W celu ustalenia
podstawy opodatkowania (w tym podatku dochodowego), zarówno przychody, jak i koszty, muszą być określone na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym. Nie bierze się natomiast pod uwagę przepisów Uor.
W wyniku tego kwalifikacja zarówno przychodów, jak i kosztów dla celów
podatkowych, opiera się wyłącznie na przepisach ustaw podatkowych. Opis
systemu rachunkowości stosowany w przedsiębiorstwie musi mieć pewien
dogmat podatkowy. Jasno określone zasady powstawania kosztów i przychodów spotykają się z późniejszą prawidłową ich kwalifikacją. Polityka
rachunkowości powinna zawierać w swojej treści zarówno zasady bilansowe, jak i podatkowe, dotyczącego danego składnika pasywów i aktywów.
Wszelkie odmienności między prawem podatkowym i prawem rachunkowym powinna uwzględnić dodatkowa ewidencja analityczna w rachunkowości finansowej (co opisano już wyżej) (Micherda, 2007, s. 50).
Pojawiające się różnice, które wynikają z obowiązujących przepisów dotyczących przychodów, mogą powodować wystąpienie następujących sytuacji:
 przychody bilansowe nie stanowią przychodu dla celów podatkowych
(z tego powodu między wynikiem finansowym brutto a podstawą opodatkowania powstaną stałe różnice),
 przychody powstają w innym momencie według Uor i przepisów podatkowych,
 przychody podatkowe powstają mimo braku ujęcia przychodu zgodnie
z Uor.
Th
-
na podejście do wyceny produkcji zakończonej. Dopuszczona do stosowania
jest również uproszczona zasada ewidencji materiałów. Metoda ta polega na
odnoszeniu w koszty wszystkich materiałów w momencie ich zakupu i wycofaniu z kosztów na koniec okresu na podstawie o inwentaryzacji niezużytych materiałów.
Taki system wiąże się z:
 wprowadzeniem szczegółowych procedur, zapewniających ciągłą kontrolę
nad materiałami, bądź skutecznych zasad kontroli zużycia tych materiałów,
 ustaleniem momentu przejścia na inną skuteczną ewidencję i rozliczanie
materiałów np. poprzez wprowadzenie budżetów kosztów, kosztów normatywnych itp.
Musi być zapewnione bezpieczeństwo działalności zarządu, zwłaszcza
w odniesieniu do obowiązków podatkowych, które mogą występować zarówno w podatku dochodowym, jak i podatku od towarów i usług.
79
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
y is
op
is c
Th
-
W polityce rachunkowości powinno znaleźć się omówienie różnic między
odmiennością kosztów podatkowych i bilansowych (Micherda, 2005, s. 201).
Wzmianka powinna dotyczyć również wartości podatkowej aktywów i pasywów, o której mowa w art. 37 ust 2 i 3 Uor. Według wspomnianych
unormowań, wartością podatkową aktywów jest kwota wpływająca na pomniejszenie podstawy obliczenia podatku dochodowego w przypadku uzyskania z nich, w sposób pośredni lub bezpośredni, korzyści ekonomicznych.
Jeżeli uzyskanie korzyści ekonomicznych z tytułu określonych aktywów nie
powoduje pomniejszenia podstawy obliczenia podatku dochodowego, to wartość podatkowa aktywów jest ich wartością księgową. Z kolei wartością podatkową pasywów jest ich wartość księgowa pomniejszona o kwoty, które
w przyszłości pomniejszą podstawę podatku dochodowego. W praktyce wartość podatkowa dotyczy wyłącznie zobowiązań i rezerw na zobowiązania,
ponieważ wartość podatkowa kapitałów własnych równa się ich wartości
księgowej (Gierusz, 2008, s. 392).
Prawo bilansowe ma zapewnić prezentację prawdziwego i rzetelnego obrazu kosztów, w tym amortyzacji oraz majątku podlegającego amortyzacji,
natomiast prawo podatkowe – zabezpieczenie wpływów do budżetu z tytułu
podatku dochodowego. Prowadzi to do rozbieżności zasad wyceny i amortyzacji dla celów bilansowych i podatkowych. Różnice te widać na następujących płaszczyznach:
a) podatkowej – precyzują to szczegółowe przepisy art. 16a do 16m Ustawy
o podatku dochodowym od osób prawnych,
b) bilansowej – mówią o tym ogólne przepisy art. 32 ust. 1–6 Uor.
Wskutek odmiennego traktowania w wymienionych przepisach kosztu
amortyzacji są możliwe trzy relacje między kwotą amortyzacji bilansowej
i podatkowej w danym okresie sprawozdawczym.
 Relacja pierwsza, kiedy amortyzacja bilansowa jest wyższa od amortyzacji podatkowej. Mamy z nią do czynienia, gdy okres używania środków trwałych jest krótszy niż dopuszczony okres podatkowy. W wyniku
tego powstanie w danym okresie wartość kosztów amortyzacji bilansowej nieuznanej podatkowo i pojawiła się przejściowa różnica między zyskiem brutto (bilansowym) a dochodem podatkowym. Zniknie ona
w chwili całkowitego podatkowego umorzenia środka trwałego, bądź
w momencie jego sprzedaży. Z powyższego wynika, że środek trwały
będzie umorzony bilansowo w krótszym czasie, niż podatkowo. Na dany
dzień będzie więc inna wartość netto dla celów bilansowych i podatkowych. Taka sytuacja powoduje konieczność odmiennej ewidencji dla celów księgowych i podatkowych.
 Relacja druga, gdzie będziemy mieli do czynienia z taką samą sumą
amortyzacji bilansowej i amortyzacji podatkowej. Pojawi się ona wtedy,
gdy w polityce rachunkowości jednostka gospodarcza przyjmuje do zasad amortyzacji stawki amortyzacji podatkowej.
 Relacja trzecia wystąpi wówczas, kiedy amortyzacja bilansowa będzie
niższa od amortyzacji podatkowej. Obrazem tego będzie amortyzacja bi80
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
pe
for
y is
op
is c
Th
-
lansowa ustalana na podstawie dłuższego niż normatywny, podatkowego okresu amortyzacji środka. W praktyce występuje to dość często np.
wtedy, gdy jednostka korzysta z ulg podatkowych związanych z podwyższonymi (dopuszczalnymi) stawkami amortyzacji podatkowej. Wówczas amortyzacja bilansowa w danym okresie sprawozdawczym będzie
niższa od amortyzacji podatkowej. Oznacza to wcześniejsze umorzenie
środka trwałego do celów podatkowych, niż do celów księgowych (Sawicki,
2008, s. 46).
Inną różnicą, uwidaczniająca się na płaszczyźnie prawa bilansowego
i podatkowego, jest ustalenie przychodów i kosztów podatkowych w odniesieniu do wartości odzyskanych należności, które były wcześniej uznane za
nieściągalne lub które wcześniej umorzono. Do przychodów podatkowych
należy zaliczyć przede wszystkim wartość należności, dla których dokonano
odpisów aktualizujących uznanych podatkowo. Jeżeli odpisanie lub umorzenie należności spowoduje powstanie kosztów uznanych podatkowo, odzyskanie takiej należności oznacza powstanie przychodu. W drugim przypadku
odzyskane należności nie są uznawane za przychód dla celów podatkowych.
Według Uor wartość należności aktualizuje się, uwzględniając stopień
prawdopodobieństwa ich zapłaty poprzez dokonanie odpisu aktualizującego. Z kolei updop zawiera zamkniętą listę, kiedy odpis może stanowić koszt
podatkowy. Kosztem uzyskania przychodów są odpisy aktualizujące wartość
należności, określone w Uor, od tej części należności, która była uprzednio
zaliczona do przychodów należnych, a jej nieściągalność została uprawdopodobniona.
Dość widoczne różnice między prawem bilansowym a podatkowym można spostrzec w różnicach kursowych. Jednostki gospodarcze mają możliwość dokonania wyboru między dwoma sposobami rozliczania transakcji
wyrażonych w walutach obcych, zgodnie z Uor oraz wynikającym z ustaw
o podatkach dochodowych. Jednostka zdecydowana na wdrożenie zasad
bilansowych ma obowiązek stosować je przez okres nie krótszy niż trzy lata
podatkowe. O tym wyborze musi jednak zawiadomić w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca pierwszego
miesiąca roku podatkowego, a w przypadku podatników rozpoczynających
działalność – w terminie 30 dni od dnia jej rozpoczęcia. Dodatkowym kosztem związanym z wyborem powyższej metody mogą być, dla niektórych
podmiotów, wydatki na badanie sprawozdań finansowych. Muszą one być
(bez względu na podleganie takiemu obowiązkowi zgodnie z przepisami Uor)
przeprowadzane w całym okresie stosowania metody.
Jednostki stosujące zasady Uor zaliczają odpowiednio do przychodów lub
kosztów uzyskania przychodów – ujęte w księgach rachunkowych różnice
kursowe z tytułu transakcji walutowych i wynikające z dokonanej wyceny
składników aktywów i pasywów wyrażonych w walucie obcej, a także wyceny pozabilansowych pozycji w walutach obcych. Dla celów podatkowych
wycena musi być w trakcie roku dokonywania obligatoryjnie i regularnie
(co miesiąc, kwartał lub na koniec roku, zgodnie z przyjętą metodologią).
81
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
-
se
lu
Podsumowanie
is c
op
y is
for
pe
rso
na
Ustalenie właściwego planu kont ma znaczenie ze względu na prawidłowe rozliczenie podatków i sporządzenie sprawozdania finansowego. Mimo
że przepisy dopuszczają stosowanie pewnych uproszczeń, to z punktu widzenia zarządzania jednostką zastosowanie takich uproszczeń nie zawsze
jest korzystne. Warto o tym pamiętać wprowadzając plan kont do stosowania w założeniach polityki rachunkowości. Przedstawiony zarys wymogów
podatkowych dla planu kont jest inny w każdej jednostce, jednak uwidocznienie tego w polityce rachunkowości jest niezmiernie ważne. Od zawartości i struktury planu kont zależy nie tylko sposób prowadzenia ewidencji
księgowej i jej pracochłonność, ale także potencjał informacyjny rachunkowości danej jednostki gospodarczej.
Zaprezentowana problematyka polityki rachunkowości wiąże się ściśle
z rzetelnością ewidencji i jej niewadliwością, czego wymaga prawo podatkowe2. Aby system rachunkowości funkcjonował właściwie musi być skonstruowana odpowiednia polityka rachunkowości. Zapewnienie od strony
Ustawa Ordynacja podatkowa zwraca uwagę na rzetelność i niewadliwość
ewidencji poprzez następujące zapisy:
– art. 193 § 1: księgi podatkowe prowadzone rzetelnie i w sposób niewadliwy
stanowią dowód tego, co wynika z zawartych w nich zapisów,
– art. 193 § 2: księgi podatkowe uważa się za rzetelne, jeżeli dokonywane w nich
zapisy odzwierciedlają stan rzeczywisty zaś za niewadliwe w myśl art. 193 § 3 wymienionej ustawy uważa się księgi prowadzone zgodnie z zasadami wynikającymi
z odrębnych przepisów.
2
Th
-
-
Dodatkowo, po decyzji o wyborze zasad bilansowych – na pierwszy dzień
roku podatkowego jej stosowania, różnice kursowe ustalone na podstawie
przepisów Uor na ostatni dzień poprzedniego roku podatkowego zalicza się
odpowiednio do przychodów lub kosztów uzyskania przychodów.
Przed jednostkami gospodarczymi pojawia się duży problem, które zasady: podatkowe czy rachunkowe powinny znaleźć się w polityce rachunkowości, a następnie w zastosowaniu. Idealnym rozwiązaniem jest prowadzenie
jednocześnie dwóch ewidencji: dla celów rachunkowości i dla celów podatkowych. W praktyce jednak takie podejście jest stosowane rzadko. Podwójna ewidencja księgowa rozbudowuje plan kont, wprowadza konieczność
każdorazowego podwójnego ewidencjonowania, a także znacznie zwiększa
nakład czasu i pracy. Zastosowanie się tylko do przepisów podatkowych
powoduje, że naruszane są zapisy Uor. Jednak praktykowanie rozwiązań
bilansowych może skutkować ustalaniem w nieprawidłowej wysokości przychodów i kosztów dla celów podatkowych.
82
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
se
lu
na
rso
Literatura
pe
Gierusz B., (2008), Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, ODDK.
Małkowska D., Martyniuk T., 2010, Zaawansowana rachunkowość finansowa,
PWE, Warszawa.
for
Micherda B., (2005), Podstawy rachunkowości, aspekty teoretyczne i praktyczne,
PWN, Warszawa.
y is
Micherda B, (2007), Prawo bilansowe a prawo podatkowe, Difin, Warszawa.
Nowak E., (2007), Leksykon rachunkowości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
op
Sawicki K., (2008), Rachunkowość finansowa przedsiębiorstw według polskiego
prawa bilansowego oraz dyrektyw UE i MSR/MSSF, EKSPERT Wydawnictwo
i Doradztwo z zakresu rachunkowości i finansów.
is c
Seredyński R., Krupa M., Stawowy A., Jałowiecka-Madeja S., (2009), Międzynarodowe
Standardy Rachunkowości, Poltext.
Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 r., Dz.U. 2000,
nr 54, poz. 654.
Th
-
polityki rachunkowości rozwiązań w zakresie ewidencji należności publiczno-prawnych sprzyja późniejszemu prawidłowemu sporządzeniu deklaracji
i rozliczeń podatkowych.
Zadanie, jakie stoi więc przed polityką rachunkowości z punktu widzenia
przedsiębiorstwa, jest bardzo ważne. Ma ona nie tylko dostarczać informacji dla potrzeb zarządzania i przedstawiania metod obrazujących sytuację
majątkowo-finansową, lecz kreować również dane niezbędne do rozliczeń
podatkowych. Należy zaznaczyć, że każdy system rachunkowości będzie miał
inne uwarunkowania w zakresie np. budowy planu kont. Powstaje to z faktu, że opodatkowanie wyniku działalności gospodarczej podlega różnym
tytułom podatkowym. Z tego względu inaczej będą kształtowały się rozliczenia podatkowe u podatników podatku dochodowego od osób fizycznych
i osób prawnych.
W kontekście zaprezentowanej tematyki możemy wysnuć następujące
wnioski:
 polityka rachunkowości musi zawierać szczegółowe opisy i zasady dotyczące ustalania zobowiązań podatkowych, ponieważ jest to pomocne przy
sporządzaniu comiesięcznych deklaracji podatkowych,
 wdrożone zasady podatkowe, ustalone przez politykę rachunkowości, nie
narażają przedsiębiorców na konsekwencje finansowe, aniżeli w przypadku ich niestosowania (chodzi o kary finansowe).
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r., Dz.U. 2010,
nr 51, poz. 307.
Ustawa Ordynacja podatkowa z dnia 29 sierpnia 1997 r., 2005 r., Dz.U. 2005, nr 8,
poz. 60.
83
ibu
tio
np
roh
dis
tr
on
ly -
Summary
Accounting policy in the context of taxes
pe
rso
na
lu
se
The article explores a very important issue connected with accounting policies
in an economic unit. Each company pays taxes on sales as well as on income. The
accounting system in an enterprise should be so designed as to enable the recording of the transactions in such a way as to be able to easily check the value of taxes
paid whenever necessary.
for
-
Artykuł objaśnia bardzo ważną problematykę związaną z polityką rachunkowości w jednostce gospodarczej. Każde z przedsiębiorstw płaci podatki od sprzedaży,
jak też od dochodu. Zadaniem systemu rachunkowości jest tak ujmować operacje
gospodarcze, aby można było w każdej chwili sprawdzić wartość zapłaconego podatku. Ponadto zasady rachunkowości powinny uwzględniać wymogi podatkowe,
ponieważ pomaga to wyliczyć należności publicznoprawne.
-
Th
is c
op
y is
-
Streszczenie
84

This copy is for personal use only - distribution prohibited

Transkrypt

Podobne dokumenty

FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

Wojciech J. Cynarski, Artur Litwiniuk Gry dydaktyczne i ich

FULL TEXT - Miscellanea Anthropologica et Sociologica