Wykorz.komput.harmonogramow.sieciow.w budown.

Tomasz WIATR
Politechnika Poznańska
WYKORZYSTANIE KOMPUTEROWEGO
HARMONOGRAMOWANIA SIECIOWEGO W BUDOWNICTWIE
1. Wstęp
Harmonogramy stanowią kluczową technikę planowania przedsięwzięć. Ich przydatność
jest niekwestionowana, mimo iż harmonogramy znane są już od czasów, kiedy powstawały
dopiero podwaliny naukowej organizacji pracy. Nie zmieniło tego późniejsze stworzenie
metod sieciowych, choć początkowo usiłowano przeciwstawiać modele sieciowe
harmonogramom klasycznym. Z czasem uznano za elementarny fakt to, iż harmonogramy
stanowią nieodłączny wynik analizy sieciowej. Połączenie obu metod pozwala ponadto
wyeliminować ich wady, tzn. trudność aktualizacji harmonogramów klasycznych i trudność
bezpośredniej interpretacji wyników analizy modelu sieciowego. Z tego względu użyto
określenia harmonogramowanie sieciowe, jako nazwy łączącej obie metody.
Zestawiając ponadto użycie metod sieciowych z użyciem komputerów należy podkreślić
związane z tym zmniejszenie pracochłonności harmonogramowania sieciowego. Z chwilą
upowszechnienia komputerów osobistych klasy IBM PC zniesiono również barierę
ograniczonej dostępności komputerów. Dostępność oprogramowania też nie stanowi bariery,
gdyż szacuje się, że obecnie na świecie dostępnych jest ponad 200 programów [3] do
harmonogramowania sieciowego i są wśród nich również tanie, a nawet bezpłatne systemy
o różnym stopniu zaawansowania. W ten oto sposób powstały warunki dla powszechnego
wykorzystania harmonogramowania sieciowego w budownictwie, jednakże warunki te nie są
często w sposób należyty wykorzystywane.
2. Zagraniczne badania ankietowe w branży budowlanej
Wedle dotychczasowych doświadczeń autora polska praktyka budowlana wykazuje niski
poziom dojrzałości w zakresie sporządzania harmonogramów, zwłaszcza sieciowych,
jednakże brak ścisłego ujęcia tego zjawiska utrudnia porównania z poziomem osiąganym za
granicą. Celem tego artykułu jest przedstawienie zagranicznych badań, których wyniki mogą
wpłynąć na jakość procesu inwestycyjno-budowlanego w Polsce. Ponadto przewidziano
przeprowadzenie ankiety w warunkach polskich. Przytaczane wyniki badań zagranicznych,
głównie amerykańskich, dotyczą, przedewszystkim wykonawców przedsięwzięć i mają
stanowić poziom odniesienia dla polskiej praktyki w omawianym zakresie.
Szczególnie interesujące są wyniki badań trzech przedstawicieli Villanova University
przeprowadzone wśród członków Project Management Institute (PMI) z uwzględnieniem
podziału na branżę budowlaną [4] i badania ogółem [5] (budowlany zakres tych badań został
szczegółowo omówiony w pracy [8]). Z badań tych wynika, iż wśród respondentów ponad
50 % używa znanego systemu P3 firmy Primavera a tylko nieco mniej niż 25 % stosuje
program Project firmy Microsoft, co jest relacją prawie odwrotną, niż w badaniach ogółem,
gdzie mniej niż 50 % używa programu firmy Microsoft a nieco ponad 20 % systemu firmy
Primavera. Inne badania [1] wśród członków PMI wskazują podobne częstości użycia
w odniesieniu do ogółu użytkowników oprogramowania do harmonogramowania
sieciowego, ale bez należytego uwzględnienia branży budowlanej i przy mniejszej próbie.
Poza badaniem rodzaju używanego oprogramowania badano, m.in. związek stosowanego
oprogramowania z poziomem wykorzystania opcji analitycznych. Okazało się, że
użytkownicy systemu P3 wykorzystują w znacznej mierze większość dostępnych funkcji
analitycznych tam zawartych, a użytkownicy programu Microsoft Project w większości, nie
więcej niż 2 podstawowe funkcje, w tym oczywiście analizę czasu w ujęciu CPM. Oczywiste
jest to, że oprogramowanie firmy Primavera jest samo w sobie bardziej zaawansowane,
co jeszcze bardziej uwydatnia profesjonalne podejście do harmonogramowania sieciowego
w branży budowlanej, gdzie zawsze preferowano system P3.
Powszechne wykorzystanie harmonogramowania sieciowego wynika również z najnowszych badań [2] wśród 400 największych firm budowlanych wg Engineering News
Record’s (ENR), które dotyczyły zakresu wykorzystania metody CPM. Badania te są
niezwykle interesujące także z tego powodu, że obecna ich postać [2] bazuje na
analogicznych badaniach z roku 1974 prowadzonych przez E. W. Davisa oraz badaniach
z roku 1990 prowadzonych przez autorów: A. Tavakoli i R. Riachi, także wśród 400 firm
z listy ENR. Wynika z nich, że wykorzystanie metody CPM jest prawie powszechne
(w badaniach z roku 1974 90 % respondentów a obecnie aż 98 %). Poza tym poszerza się
zakres zastosowań metod sieciowych o zagadnienia ofertowania a w ostatnich latach także
roszczeń z tytułu opóźnień w kontraktach.
Wg [2] blisko 80 % respondentów używa systemu P3 firmy Primavera a prawie 60 %
także systemu SureTrak tej samej firmy, a jedynie 35 % stosuje program Microsoft Project.
Zakres zastosowań tych systemów jest bardzo szeroki i wykracza poza elementarną analizę
ścieżki krytycznej. Wielość różnych zastosowań harmonogramów sieciowych jest
imponująca, zarówno w przypadku badań wg [2], jak i [4]. Wg [1] większość użytkowników
stosujących harmonogramowanie sieciowe poświęca temu nieomalże cały czas pracy, a wg
badań [4], dotyczących wyłącznie budownictwa, liczba ta przekracza 50 %, choć bardzo
liczna grupa przeznacza na ten cel aż 60-80 % czasu pracy.
Z przytoczonych wyników wyłania się obraz przedsięwzięć, które prowadzone są przez
menedżerów przywiązujących ogromną wagę do wykorzystania harmonogramowania
sieciowego wspomaganego komputerowo. Większość respondentów w badaniach [2] uważa
metody sieciowe za istotne lub bardzo istotne dla sukcesu przedsiębiorstwa. Inne wyniki
powyższych badań (wg cytowanych badaczy i ich prac) nie przytoczone tutaj świadczą
również o niezwykle zaawansowanym i rzetelnym podejściu do planowania (najważniejsze
z przejawów tego zjawiska omówiono w poradniku [8]).
Trzeba jednak podkreślić, że są również pewne zjawiska niekorzystne, na które zwracają
uwagę amerykańscy eksperci w zakresie harmonogramowania sieciowego. W jednym
z artykułów [6] wyrażają oni niezadowolenie ze stanu harmonogramów w praktyce, które
„wyglądają dobrze”, lecz nie posiadają należytej spójności oraz logiki wynikającej
z przebiegu robót. Stało się to jedną z podstaw utworzenia wydzielonej jednostki w ramach
PMI o nazwie College of Scheduling [6], która ma też sprzyjać poprawie tego stanu rzeczy.
Wspomniane wady modeli sieciowych świadczą zapewne o niezbyt zaawansowanej
wiedzy merytorycznej użytkowników systemów komputerowych w dziedzinie zagadnień
organizacji i technologii robót przy zaawansowanej zapewne znajomości oprogramowania.
Nie zmienia to faktu, iż wykorzystanie komputerowego harmonogramowania sieciowego,
jest prawie powszechne. Dodać należy, że zarówno badania w ramach PMI, jak również
wśród firm ENR nie dotyczą tylko amerykańskich menedżerów i firm, gdyż zarówno PMI,
jak i ENR mają w praktyce zasięg ogólnoświatowy.
4. Podsumowanie
Przedstawianie przytoczonych wyników miało na celu przybliżenie sytuacji badanej
z punktu widzenia zaawansowanego rynku amerykańskiego, z którego wywodzi się, nie
tylko metodyka harmonogramowania sieciowego w klasycznej postaci (CPM/PERT), ale
i komputeryzacja, a zdaniem niektórych także klasyczna metoda harmonogramów, jeśli
potraktować wykresy H. Gantta, jako fundament późniejszej, równie fundamentalnej teorii
harmonizacji wg K. Adamieckiego.
Na tym tle istotnym źródłem wiedzy może być prosta ankieta przygotowana do
przeprowadzenia wśród członków Stowarzyszenia Project Managemanet Polska (SPMP).
Liczba członków SPMP stopniowo rośnie i obecnie pozwala podjąć badanie omawianego
zjawiska w sposób umożliwiający formułowanie miarodajnych wniosków. Załączona ankieta
stanowi pierwszą próbę tego rodzaju badań, choć pokrewne działania badawcze były
wcześniej podejmowane w zakresie przedsięwzięć informatycznych [7].
Literatura:
[1] Fox T. L., Spence J. W.: Tools of the Trade: A Survey of Project Management Tools.
Project Management Journal. PMI, September 1998.
[2] Kelleher A. H.: An investigation of the expanding role of the critical path method by
ENR’S top 400 contractors. MsC thesis in Civil Engineering. Virginia Polytechnic
Institute, Blacksburg, Virginia 2004.
[3] Kerzner H.: Project Management. A Systems Approach to Planning, Scheduling and
Controlling. 7th Ed. John Wiley & Sons, Inc. 2001.
[4] Liberatore M. J., Pollack-Johnson B., Smith C. A.: Project Management in Construction:
Software Use and Research Directions. Journal of Construction Engineering and
Management, Vol. 127, No. 2.
[5] Pollack-Johnson B.: Project Management Software Usage and Suggested Research
Directions for Future Development. Project Management Journal, PMI, June 1998.
[6] Richard K, Daniels S. H.: Critics Can’t Find the Logic in Many of Today’s CPM
Schedules. ENR, May 2003.
[7] Spałek S.: Omówienie podstawowych czynników wpływających na niepowodzenie
przedsięwzięcia. III Konferencja Project Management. SPMP, Jelenia Góra 2000.
[8] Wiatr T.: Komputerowo wspomagane zarządzanie przedsięwzięciami. W poradniku:
Kierowanie budową i projektem budowlanym. Wyd. WEKA, 2002.
ANKIETA DLA EKSPERTÓW W ROLI OBSERWATORÓW
1. Spotykane lub używane oprogramowanie do harmonogramowania (nazwy programów):
.......................................................................................................................................
2. Zadowolenie z użytkowanego oprogramowania:
a) dostateczne ❏,
b) średnie ❏,
c) pełna akceptacja ❏.
3. Poziom wykorzystania dostępnych opcji oprogramowania:
a) podstawowy ❏,
b) średni ❏,
c) zaawansowany ❏.
4. Zakres analiz z użyciem harmonogramów sieciowych (można wybrać kilka opcji):
❏ tylko terminarze (daty) lub proste harmonogramy „belkowe”,
❏ z powiązaniami logicznymi i ścieżką krytyczną (zapasy czasu),
❏ z kosztami - z rozkładem kosztów w skali czasu (wykres kosztów),
❏ z analizą zasobów - pracochłonność, zapotrzebowanie na pracowników.
❏ z uwzględnieniem wpływów i wydatków.
5. Zakres czasu, jaki poświęca się przeciętnie na harmonogramowanie:
❏ kilka godzin dziennie,
❏ kilka godzin tygodniowo,
❏ kilka godzin miesięcznie,
❏ sporadycznie.
6. Uwagi na temat trudności, z którymi boryka się planista tworzący harmonogramy:
.......................................................................................................................................
7. Szacowane doświadczenie planisty sporządzającego harmonogramy:
❏ większe niż 5 lat,
❏ ponad 1 rok,
❏ kilka miesięcy.
8. Ogólna opinia na temat przydatności spotykanych harmonogramów:
❏ nadzwyczaj użyteczne,
❏ dość użyteczne,
❏ bezużyteczne.
9. Średnia wielkość spotykanych harmonogramów (proszę podać liczbę czynności):
.............................
10. Rodzaj aktywności wypełniającego ankietę (np. inwestor, menedżer, konsultant itd.):
............................................................
Uwaga: anonimowe wyniki ankiety będą umieszczone na stronie Wielkopolskiej Grupy
Regionalnej Stowarzyszenia Project Management Polska: www.fceaee.put.poznan.pl/spmp
W razie chęci wzięcia udziału w prowadzeniu badań e-mail: [email protected]