Fonetyka kaszubska na tle fonetyki słowiańskiej. Wybrane aspekty

Fonetyka kaszubska
na tle fonetyki słowiańskiej
(szkic i podpowiedzi dla nauczycieli)
prof. UG dr hab. Dušan-Vladislav Paždjerski
Instytut Slawistyki Uniwersytetu Gdańskiego
Gdańsk, 21 marca 2016 r.
Fonetyka kaszubska na tle fonetyki słowiańskiej
●
Język kaszubski : jezyki słowiańskie;
●
analiza:
–
zasoby fonemów ⇢ głosek i ich graficznych
odpowiedników;
–
zmiany fonetyczne → asymilacje, wymiany,
uproszczenia;
–
reguły pisowni;
–
grafia.
Metodologia porównawcza (propozycja) [1]
●
język kaszubski : języki podgrupy lechickiej:
➔ polski,
połabski?
wyzwania: język połabski, literatura;
●
język kaszubski : języki grupy
zachodniosłowiańskiej:
➔ czeski,
➔ słowacki,
➔ języki
łużyckie (górnołużycki, dolnołużycki);
wyzwania: literatura.
Metodologia porównawcza (propozycja) [1]
●
Język kaszubski : języki wschodniosłowiańskie:
➔
rosyjski,
➔
ukraiński,
➔
białoruski,
➔
rusiński;
wyzwania: język rusiński, literatura, cyrylica;
●
język kaszubski : języki południowosłowiańskie:
➔
serbski (chorwacki, boszniacki...),
➔
bułgarski,
➔
macedoński;
wyzwania: systematyzacja, literatura, cyrylica.
Kaszubsko-polskie konfrontacje fonetyczne
●
●
●
●
Samogłoski i nosówki kaszubskie: a, ą, ã, e, é,
ë, i (y), o, ò, ó, ô, u, ù;
spółgłoski kaszubskie: b, c, ch, cz, d, dz, dż, f,
g, h, j, k, l, ł, m, n, ń, p, r, rz, s, sz, t, w, z, ż;
samogłoski i nosówki polskie: a, ą, e, ę, i, o, ó,
u, y;
spółgłoski polskie: b, c, ć, ch, cz, d, dz, dź, dż, f,
g, h, i, j, k, l, ł, m, n, ń, p, r, rz, s, ś, sz, t, w, z, ż;
pola „konfrontacji”: kasz. ą : pol. ą; ã : ę; é : e;
ë : e; i (y) : i; y : y; o : o; ò : o;, ó : ó; ó : u;
ô : o/a; u : u; ù : u itd.
Kaszubsko-łużyckie konfrontacje fonetyczne (1)
●
●
●
●
Samogłoski i nosówki kaszubskie: a, ą, ã, e, é,
ë, i (y), o, ò, ó, ô, u, ù;
spółgłoski kaszubskie: b, c, ch, cz, d, dz, dż, f,
g, h, j, k, l, ł, m, n, ń, p, r, rz, s, sz, t, w, z, ż;
samogłoski górnołużyckie: a, e, ě, i, o, ó, u;
spółgłoski górnołużyckie: b, c, č, ć, d, dź, f, g, h,
ch, j, k, ł, l, m, n, ń, p, r, ř, s, š, t, w, z, ž;
pola „konfrontacji”: nosówki : ø; é/ë : e; o/ò : o,
ó : o/u/ó; ò/ù : ó; u/ù : u itd.
Kaszubsko-łużyckie konfrontacje fonetyczne (2)
●
●
●
●
Samogłoski i nosówki kaszubskie: a, ą, ã, e, é,
ë, i (y), o, ò, ó, ô, u, ù;
spółgłoski kaszubskie: b, c, ch, cz, d, dz, dż, f,
g, h, j, k, l, ł, m, n, ń, p, r, rz, s, sz, t, w, z, ż;
samogłoski dolnołużyckie: a, e, ě, i, o, u, y;
spółgłoski dolnołużyckie: c, č, ć, d, f, g, h, ch, j,
k, ł, l, m, n, ń, p, r, ŕ, s, š, ś, t, w, z, ž, ź;
pola „konfrontacji”: nosówki : ø; é/ë : e; o/ò : o;
ó : u; ò/ù : o/u; i (y) : i/y itd.
Kaszubsko-czeskie konfrontacje fonetyczne
●
●
●
●
Samogłoski i nosówki kaszubskie: a, ą, ã, e, é,
ë, i (y), o, ò, ó, ô, u, ù;
spółgłoski kaszubskie: b, c, ch, cz, d, dz, dż, f,
g, h, j, k, l, ł, m, n, ń, p, r, rz, s, sz, t, w, z, ż;
samogłoski czeskie: a (á), e (é), ě, i (í), o (ó), u
(ú), ů, y (ý);
spółgłoski czeskie: b, c, č, d, ď, f, g, h, ch, j, k, l,
m, n, ň, p, q, r, ř, s, š, t, ť, v, w, z, ž;
pola „konfrontacji”: nosówki : ø; é : e/é; ë : e;
i (y) : i/í/y/ý; o/ò : o/ó; u/ù : u/ú; u/ù : ů itd.
Kaszubsko-słowackie konfrontacje fonetyczne
●
●
●
●
Samogłoski i nosówki kaszubskie: a, ą, ã, e, é,
ë, i (y), o, ò, ó, ô, u, ù;
spółgłoski kaszubskie: b, c, ch, cz, d, dz, dż, f,
g, h, j, k, l, ł, m, n, ń, p, r, rz, s, sz, t, w, z, ż;
samogłoski słowackie: a (á), ä, e (é), i (í), o (ó),
u (ú), y (ý);
spółgłoski słowackie: b, c, č, d, ď, dz, dž, f, g, h,
ch, j, k, l (ĺ), ľ, m, n, ň, p, q, r (ŕ), s, š, t, ť, v, w,
x, z, ž;
pola „konfrontacji”: nosówki : ø; e : é; é/ë : e/é;
i (y) : i/í/y/ý; o/ò : o/ó; u/ù : u/ú; ó : u/ú;
ô : ä itd.
Kaszubsko-rosyjskie konfrontacje fonetyczne
●
●
●
●
Samogłoski i nosówki kaszubskie: a, ą, ã, e, é,
ë, i (y), o, ò, ó, ô, u, ù;
spółgłoski kaszubskie: b, c, ch, cz, d, dz, dż, f,
g, h, j, k, l, ł, m, n, ń, p, r, rz, s, sz, t, w, z, ż;
samogłoski rosyjskie: а, е, ë, и, о, у, ы, ь, э,
ю, я;
spółgłoski rosyjskie: б, в, г, д, дзь, дж, ж, з, й,
к, ль, м, нь, п, р, с, т, ф, х, ц, ч, ш, щ;
pola „konfrontacji”: nosówki : ø; e : e;
i (y) : ы; o/ò : o; ó/u/ù : y itd.
é/ë : э;
Kaszubsko-ukraińskie konfrontacje fonetyczne
●
●
●
●
Samogłoski i nosówki kaszubskie: a, ą, ã, e, é,
ë, i (y), o, ò, ó, ô, u, ù;
spółgłoski kaszubskie: b, c, ch, cz, d, dz, dż, f,
g, h, j, k, l, ł, m, n, ń, p, r, rz, s, sz, t, w, z, ż;
samogłoski ukraińskie: а, е, є, и, i, о, у, ь, ю, я;
spółgłoski ukraińskie: б, в, г, ґ, ї, д, дз, дж, ж, з,
й, к, л, ль, м, нь, п, р, с, т, ф, х, ць, ч, чь, ш,
шь, щ;
pola „konfrontacji”: nosówki : ø;
o/ò : o; u/ù/ó : y, i (y) : i/ï/и itd.
e/é/ë : e;
Kaszubsko-białoruskie konfrontacje fonetyczne
●
●
●
●
Samogłoski i nosówki kaszubskie: a, ą, ã, e, é,
ë, i (y), o, ò, ó, ô, u, ù;
spółgłoski kaszubskie: b, c, ch, cz, d, dz, dż, f,
g, h, j, k, l, ł, m, n, ń, p, r, rz, s, sz, t, w, z, ż;
samogłoski białoruskie: а, е, ё, i, o, y, ы, ь, э,
ю, я;
spółgłoski białoruskie: б, в, г, д, дз, дзь, дж, ж,
з, й, к, ль, м, н, п, р, с, т, ў, ф, х, ць, ч, ш;
pola „konfrontacji”: nosówki : ø; ë/é : э;
i (y) : i/ы; o/ò : o; ó/u/ù : y itd.
Kaszubsko-serbskie/chorwackie konfrontacje
fonetyczne
●
●
●
●
Samogłoski i nosówki kaszubskie: a, ą, ã, e, é,
ë, i (y), o, ò, ó, ô, u, ù;
spółgłoski kaszubskie: b, c, ch, cz, d, dz, dż, f,
g, h, j, k, l, ł, m, n, ń, p, r, rz, s, sz, t, w, z, ż;
samogłoski serbskie/chorwackie: а, е, и/i, o,
y/u;
spólgłoski serbskie/chorwackie: б/в, в/v, г/g,
д/d, ђ/đ, ж/ž, з/z, ј, к/k, л/l, љ/lj, м/m, н/n, њ/nj,
п/р, с/s, т/t, ћ/ć, ф/f, х/h, ц/c, ч/č, џ/dž, ш/š;
pola „konfrontacji”: nosówki : ø; ë/e, é/i (y) : и/i;
ò : o, u/ù : y/u itd.
Kaszubsko-bułgarskie konfrontacje fonetyczne
●
●
●
●
Samogłoski i nosówki kaszubskie: a, ą, ã, e, é,
ë, i (y), o, ò, ó, ô, u, ù;
spółgłoski kaszubskie: b, c, ch, cz, d, dz, dż, f,
g, h, j, k, l, ł, m, n, ń, p, r, rz, s, sz, t, w, z, ż;
samogłoski bułgarskie: а, е, и, о, у, ъ, ь, ю, я;
spółgłoski bułgarskie: б, в, г, гь, д, дь, дж, ж, и,
й, к, л, ль, м, н, нь, п, р, с, ф, х, ц, ч, ш, щ;
pola „konfrontacji”: nosówki : ø; é : и;
ò : o; u/ù : y itd.
ë : e;
Kaszubsko-słoweńskie konfrontacje fonetyczne
●
●
●
●
Samogłoski i nosówki kaszubskie: a, ą, ã, e, é,
ë, i (y), o, ò, ó, ô, u, ù;
spółgłoski kaszubskie: b, c, ch, cz, d, dz, dż, f,
g, h, j, k, l, ł, m, n, ń, p, r, rz, s, sz, t, w, z, ż;
samogłoski słoweńskie: a, e, i, o, u;
spółgłoski słoweńskie: b, c, č, d, f, g, h, j, k, l, m,
n, p, r, s, š, t, v, z, ž;
pola „konfrontacji”: nosówki : ø; é : i;
ò : o; u/ù : u itd.
ë : e;
Kaszubsko-macedońskie konfrontacje
fonetyczne
●
●
●
●
Samogłoski i nosówki kaszubskie: a, ą, ã, e, é,
ë, i (y), o, ò, ó, ô, u, ù;
spółgłoski kaszubskie: b, c, ch, cz, d, dz, dż, f,
g, h, j, k, l, ł, m, n, ń, p, r, rz, s, sz, t, w, z, ż;
samogłoski macedońskie: а, е, и, о, у;
spółgłoski macedońskie: б, в, г, ѓ, д, ж, з, ѕ, ј, к,
л, љ, м, н, њ, п, р, с, т, ќ, ф, х, ц, ч, џ, ш;
pola „konfrontacji”: nosówki : ø; é : и;
ò : o; u/ù : y itd.
ë : e;