EUTYSKOP

2.
1.
EUTYSKOP
Zasady leczenia metodą Cuppersa
Podstawą aktywnego leczenia tą metodą są powidoki
powstające po zadziałaniu silnym światłem na siatkówkę. Według
Schobera, w pierwszym okresie po ustaniu bodźca powstaje faza
ciemna trwająca około 40 milisekund, następnie zaś powidok
pozytywny Heringa trwający około 50 milisekund. W czasie
trwania pozytywnego powidoku naświetlone oko widzi jasny
pierścień odpowiadający olśnionemu obszarowi siatkówki, a w
środku tego pierścienia ciemną okrągłą plamę odpowiadającą
obszarowi siatkówki osłoniętemu przesłoną eutyskopu, tzn. nie
olśnionemu. Potem znów następuje faza ciemna, a w 1/5 sekundy
po ustaniu bodźca powstaje kolejny jego powidok, ale o wiele
silniejszy i dłuższy, w barwie dopełniającej, jest to powidok
negatywny Purkinjego, trwający około 1/4 sekundy. W czasie
trwania negatywnego powidoku naświetlone oko widzi ciemny
pierścień z jasną okrągłą plamą w środku. Powstaje teraz faza
ciemna, trwająca 1/2 sekundy i znów pozytywny powidok Hessa,
trwający kilka sekund i powoli znikający. Po pauzie trwającej l
sekundę, powstaje znów negatywny powidok, który gaśnie i
następnie, co chwila, pojawiają się słabsze powidoki na przemian
z fazą ciemną, aż do całkowitego ich wygaszenia. Specjalny wziernik, tzw. eutyskop, opracowany przez Ciippersa,
pozwala pod kontrolą wzroku rzutować na siatkówkę pierścień świetlny w ciągu określonego czasu. W środku światła jest
umieszczona mała, okrągła przesłona tak, że kierując światło na siatkówkę przysłania się okrągłym cieniem samą plamkę,
a okrężny powidok wywołuje się dokoła niej
W celu ułatwienia odwrócenia powidoku pozytywnego w negatywny i utrzymania go przez dłuższy czas, stosuje się
migające światło, oświetlające duży biały ekran, na który patrzy pacjent. Negatywny, zwracający uwagę pacjenta powidok,
staje się jakby realnym przedmiotem w przestrzeni, na który patrzy pacjent, a ponieważ jasne, środkowe koło odpowiada
plamce, przeto chory fiksuje w przestrzeni miejsca leżące w kierunku plamkowym, fiksuje centralnie swoją plamką. Z
początku jest to dość trudne, ale drogą codziennych ćwiczeń pacjent uczy się fiksować powidok coraz lepiej. W ten sposób
powstaje fiksacja plamkowa, a główny kierunek widzenia przenosi się z powrotem na swoje fizjologiczne miejsce, tj. na
plamkę. Równocześnie poprawia się wzrok, plamka odzyskuje swoją fizjologiczną przewagę. Za pomocą powidoków
osłabia się procesy hamowania, usuwa mroczek środkowy, a tym samym leczy ambliopię.
Negatywne powidoki mają korową genezę, za czym przemawia ich charakter przedmiotu (widzi się je jako realny
przedmiot). W niektórych przypadkach trudno wywołać powidok negatywny i te przypadki mają złe rokowanie. Jeśli uda
się jednak wywołać taki powidok i utrzymać go przez dłuższy czas, leczenie prowadzi do usunięcia procesów hamujących
w części środkowej siatkówki.
Zjawisko Haidingera
W celu dalszego utrwalenia zmiany lokalizacji poleca Cuppers zastosowanie zjawiska Haidingera, które jest widziane
tylko plamką. Daje ono drugą możliwość, obok powidoku plamkowego, pozwalającą na wskazanie pacjentowi
plamkowego kierunku widzenia.
Patrząc przez filtr polaryzacyjny na jednolitą jasną powierzchnię zauważa się jakby śmigło lub pęczek, tworzące
niewyraźny, ciemny krzyż. Zjawisko to jest jeszcze lepiej widoczne, gdy założy się niebieski filtr. Gdy filtr polaryzacyjny
będzie się obracał, to i zjawisko Haidingera będzie się obracało i widzi się wtedy jakby kręcące się śmigło samolotu.
Zjawisko Haidingera można zaobserwować jedynie plamką, gdyż zależy ono od jej anatomicznej budowy. Tam
bowiem jest żółty barwnik i promienisty układ włókien siatkówkowych, co prawdopodobnie umożliwia spostrzeganie tego
zjawiska. A więc, gdy oko widzi to zjawisko, jest to dowodem, że fiksuje plamką. Jeśli śmigło jest lokalizowane w środku
niebieskiego pola, jest to dowód plamkowej fiksacji i prawidłowej lokalizacji. Ostrość wzroku nie gra tutaj roli, zjawisko
Haidingera rozpoznają także ludzie z zaćmą, natomiast nie widzą go ludzie z uszkodzoną plamką.
Spostrzeganie tego zjawiska jest bardzo ułatwione w tzw. koordynatorze. Obracające się filtry polaryzacyjne są
wmontowane również w synoptofor, co umożliwia obuoczne ćwiczenia, z zastosowaniem zjawiska Haidingera.
Badanie za pomocą koordynatora pozwala ustalić, czy pacjent ma fiksację plamkową. Umożliwia także określenie
koordynacji ręka-oko, jeśli, poleci się pacjentowi wskazać trzymanym w ręku rylcem środek obracającego się śmigła
:Po lewo l --- powidok pozytywny, 2 - powidok negatywny; Po prawo -- naświetlanie przy użyciu eutyskopu i powidok negatywny