Natural and Anthropogenic Transformations of Lakes

Natural and Anthropogenic Transformations of Lakes

Polis h Limnological Socjety
Institute of Meteorology an d Wate r M anageme nt
Nationa l Resea rch In stitut e, Branch in Poznań
Polish Geo physica l Soclety
INTERNATIONAL LlMNOLOGICAL CONFERENCE
NATURAL AND ANTHROPOGENIC TRANSFORMATIONS OF LAKES
19-21 September 2012 - Łagów Lubuski (Poland)
NATURAL AND ANTHROPOGENIC
TRANSFORMATIONS OF LAKES
Conference materials
Editors:
Artur Grześkowiak
Bogum ił Nowa k
Under the auspices of
The National Water Management Authority
~I
~
KZGW
I(r~Jowy Zarząd
Gospodarki Wodnej
Institute of Meteorology and Water Management
- National Research Institute, Branch in Poznań
Limnology Center
Poznań
2012
Conference Scientific Committee:
Chair
Prof. Dr. Eng. Ryszard Błażejewski -Institute of Meteorology and Water Management - National Research Institute, Branch in Poznań ,
Poznań University of Life Sciences
Members:
Dr. Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska, prof. UG - University of Gdańsk, President of the Polish Limnological Society
Prof. Dr. Adam Choiński - Adam Mickiewicz University in Poznań, Polish Geophysical Society
Dr. Alfred Dubicki - President of the Polish Geophysical Society
Prof. Dr. Ryszard Gołdyn - Adam Mickiewicz University in Poznań
Prof. Dr. Andrzej Jankowski - University of Silesia, Silesian University of Technology in Gliwice
Dr. Jerzy Jańczak, prof. UG - University of Gdań sk, President of the Polish Geophysical Society Branch in Poznań
Prof. Dr. Maris Klavins - University of latvia , Riga
Dr. liga Kokorite - University of latvia, Riga
Prof. Dr. Eng. Maciej Maciejewski - Deputy Director of the Institute of Meteorology and Water Management - National Resea rch Institute
Prof. Dr. Eng. Wojciech Majewski -Institute of Meteorology and Water Management - National Research Institute Warsaw
Dr. Włodzimierz Marszelewski, Prof. UMK - Nicolaus Copernicus University in Toruń
Prof. Dr. Elisabeth Meyer- University of Munster, President of the German limnological Society
Prof. Dr. Eng. Sadżide Murat-Błażejewska - Poznań University of Life Sciences
Dr. Barbara Nowicka -Institute of Meteorology and Water Management - National Research Institute Warsaw, University of Warsaw
Dr. Eng. Mieczysła w Ostojski, prof. WSŚ - Director General of the Institute of Meteorology and Water Management - National Research
Institute
Dr. Eng. Janusz Ostrowski, Prof. of the Institute of Meteorology and Water Management- National Research Institute Warsaw
Prof. Dr. Eng. laura Radczuk -Institute of Meteorology and Water Management - National Research Institute Branch in Wrocław
Dr. Eng. Andrzej Tiukało , Prof. of the Institute of Meteorology and Water Management- National Resea rch Institute Branch in Wrocław
Dr. Jerzy Tonder- University of Zielona Góra
Dr. Eng. Jan Winter - Deputy Director ot the Institute ot Meteorology and Water Management - National Research Institute
Prot. Dr. Eng. Janusz Zaleski - Chair ot the Scientific Council ot the Institute ot Meteorology and Water Management - National Research
Institute
Conference Organizing Committee:
Chair
MSc Eng Beata Grzonka - Director ot the Institute of Meteorology and Water Management - National Research Institute, Branch in Poznań
Members:
MSc Ryszard Sziwa,
MSc Bogumił Nowak,
MSc Artur Grześkowiak,
MSc Eng. Michał Pazdur
MSc Joanna Żak,
M.A. Krystian Jarmuszkiewicz,
Anna Szczepaniak
Editors:
Artur
Grześkowia k
Bogumił
Nowak
Language consultatlon:
Anna Szczepaniak
Agnieszka Grześkowiak
Cover photo:
Artur
Grześkowiak : Trześniowskie
Loke
ISBN 978-83-61102-69-4
Ali rights reserved.
Copyright © 2012, by Institute of Meteorology and Water Management - National Research Institute,
Branch in Poznań, limnology Centre IMGW-PIB, ul. Dąbrowskiego 174/176,60-594 Poznań
CONTENTS
Agnieszka Bańkowska, Zbigniew Popek, Elisabeth Eiche, Thomas Neumann, Uwe Fischer
PHOSPHORUS IMMOBILIZATlON USING CALCITE- RESULTS FROM BATCH EXPERIMENTS .. ..... ............... 11
Adam Bartnik, Piotr Moniewski
BASIC PHYSICO-CHEMICAL FEATURES OF THE SMALL RIVER WATERS AND ITS CHANGES UNDER
THE RESERVOIRS IMPACT (DZIERZAZNA CATCHMENT CASE) ........ ......... .................................................. 14
Adam Bartnik, Przemysław TomaIski
IMPACT OF THE DIFFERENT FUNCTION SMALL RESERVOIRS ON SEASONAL OSCILLATIONS
OF THE SELECTED PHYSICO-CHEMICAL WATER PARAMETERS OF THE URBAN RIVERS
(SOKOLOVKA CATCHMENT, LODZ CASE) ................ ... ..................... ............ ............ .. .. .... ....................... .. .. 16
Marta Bedryj, Artur Grześkowiak, Bogumił Nowak, Joanna Żak
SIMPLlFIED METHODOLOGY OF VERIFICATION OF HEAVILY MODIFIED ARTIFICIAL LAKES ON
SELECTED EXAMPLES .......... ....... ......... ...... ........... .. .. ................. ......... .......... ....................... ... ............. ...... 18
Beata Biega, Adriana Trojanowska-Olichwer, Mariusz-Orion Jędrysek
THE POSSIBILlTY OF USING SEDIMENTS FROM THE SULEJOW DAM RESERVOIR AS A SUBSTRATE
FOR BIOGAS PRODUCTION .. ..... ..... ......... .. .. .. ... ......... ... ................. .. ... .... ...................... .. .. ...... .... .. .... ......... 20
Marcin Biernaczyk, Katarzyna Stepanowska, Jacek Kubiak, Sylwia Machula, Michał Czerepaniak,
Mateusz Gzyl
VENDACE POPULATlON GROWTH AS A RESULT OF SLOWDOWN OF THE EUTROPHICATION
PROCESS IN THE IŃSKO LAKE ............ .......................................... ............................. .................... ............. 22
Tomasz Chmal, Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska, Janusz Ostrowski
NUTRIENT INPUTS TO SŁAWSKIE LAKE FROM ITS TRIBUTAR IES ............................................................. .. 24
Adam Choiński, Mariusz Ptak
VARIABILlTY OF ICE COVER ON
SAMOŁĘSKIE
LAKE ...... .... .................. .......... ........ .................... ...... ........... 26
Adam Choiński, Agnieszka Strzelczak
UNDER-ICE CIRCULATION IN MORSKIE OKO LAKE ......... ........................................... ................ ................ 28
Katarzyna Czaja
CHANGES IN THE AREA OF LAK ES FROM THE WDA RIVER BASIN IN THE LAST CENTURY .... .. ................... 31
Svetlana V. Daragan
ECOHYDRO LOGY RESEARCHES OF KYIV LAKES ................... ..................................... .......... ...... .. ............... 33
Mieczysław Dąbrowski
THE ROLE OF GREAT MASURIAN LAKE SYSTEM IN ALlMENTATION OF WISŁA AND PREGOŁA
RIVERS ... .. ........... ............. .. ....... .. .......... ................ ........ ........................................................... .................. 35
Wojciech Drzewicki, Adriana Trojanowska-olichwer, Piotr Jezierski
METHODS OF CHEMICAL, MICROBIOLOGICAL AND 34 S;nS ISOTOPIC ANALYSIS IN STUDIES ON
THE SULFUR CIRCULATION IN LAKE RESERVOIRS ......................................................................................36
Dariusz Ficek, Tomasz Zapadka, Marek Cieśluciński
BIO-OPTICAL PROPERTIES OF MORSKIE OKO LAKE .... ....... .. ........... .................. .............. ...... ..................... 38
Oksana A. Huliaieva
ECOHYDROLOGICAL RESEARCHES IN THE SMALL WATER RESERVOIRS OF THE DNIESTER
ENERGY COMPLEX ................... ............ ......................... .. ...... .............. : .......... .. .............................. ............ 40
Jerzy Jańczak, Wojciech Maślanka, Kamil Nowiński, Piotr Licbarski, Grzegorz Banach
EVOLUTION OF THERMAL-OXYG EN STRATIFICATION IN LAKE RADUŃSKIE GÓRNE IN
THE YEARS 2008 - 2011 ................. .. ................. ............ ........ ... .................................... ............. .. .............. 43
Magdalena Kaczorkiewicz, Tomasz Heese, Anna Wojcieszonek
CONTENTS OF TOTAL ORGANIC CARBON (TOC) IN SEASIDE LAKES IN THE GROWING .......................... ...45
Magdalena Kaczorkiewicz, Tomasz Heese, Anna Wojcieszonek
THE USE OF FLUOROPROBE IN LIMNOLOGICAL RESEARCH ON COASTAL AREA OF SOUTH BALTIC
AND COASTAL LAK ES .. ... ............. .... .... ........ ......... ............. ... .. ... ....................... .........................................46
Magdalena Kaczorkiewicz, Tomasz Heese, Anna Wojcieszonek, Katarzyna Pikuła
TOTAL ORGANIC CARBON (TOC) CONTENTS IN SOUTHERN COASTAL AREA OF BALTlC SEA .............. ... ..47
Ewa Kaczorowska, Stanisław Podsiadłowski
PRELIMINARY STUDIES OF GAS EMISSION DURING PULVERIZING AERATION IN
GÓRECKIE LAKE WATERS .. ............................................................ ........................ ..................................... 49
Pavel Kirviel, Artur Zieliński, Adam Choiński
ICE CONDITIONS OF LAKES IN PRZEDBORSKA UPLAND AND NIDA TROUGH .. ........................ ................ .. 50
Marika Kornaś, Włodzimierz Marszelewski
DAMMED LAK ES IN THE WIELKOPOLSKA VOIVODESHIP ACCORDING TO THE BOARD OF
LAND IM PROVEMENT AND WATER DEVICES OF WIELKOPOLSKA VOIVODESHIP IN POZNAŃ .................. 52
Grzegorz Kowalewski, Ryszard Kornijów, Michał Gąsiorowski, Anna Halkiewicz,
Suzanne McGowan, Andrzej Tatur, Milena Obremska, Tadeusz Namiotko, Magdalena Suchora,
Agnieszka Wasiłowska
CHEMICAL AND BIOLOGICAL MULTI-PROXIES AS THE EVIDENCE OF THE IMPACT OF POOR
DRAINAGE PRACTICES ON THE FUNCTIONING OF THE SHALLOW LAKE ECOSYSTEM
(LAKE KLESZCZÓW, ŁĘCZNA-WŁODAWA LAKE DISTRICT, E POLAND) ....................................................... .54
Jacek Kubiak, Sylwia Machula, Katarzyna Stepanowska, Marcin Biernaczyk
CONTENT MACROIONS IN THE LAKE RESISTANT TO DEGRADATION .. .. ................ .. ........ ............. ............. 56
Michał Łopata
POSSIBILlTIES OF RESTORATION A LAKE WITH VARIABLE WATER RESOURCES USING BOnOM
SEDIMENTS REMOVAL M ETHOD ........................ ... ......... ........ ..................... ........................ ............. ......... 58
Sylwia Machula, Jacek Kubiak, Marcin Biernaczyk, Katarzyna Stepanowska, Michał Czerepaniak,
Mateusz Gzyl
FLUCTUATIONS OF THE TROPHY WATERS OF THE WOŚWIN LAKE IN RELATION TO FISHERY .. .. .... ......... .. 61
Włodzimierz Marszelewski, Marika Kornaś
DAMMED LAKES - PRESENT STATE OF KNOWLEDGE AND RESEARCH REQUIREMENTS .......... ................. 63
Elisabeth I. Meyer
LlMNOLOGICAL ASSOCIATIONS BETWEEN SCIENCE AND SOCIETY -INSIGHTS FROM A EUROPEAN
AND A NATIONAL PERSPECTIVE ..... .. ... ........................ .............. .............. ... ......... ......... .......... .................. . 66
Sadżide Murat-Błażejewska,
Ryszard Błażejewski
CREATING AND IMPLEMENTING SUSTAINABLE LAKES MANAGEMENT PLANS .................. ........... .. ..... .... 67
Bogumił Nowak
THE CAUSES OF GOPŁO LAKE FLOOD IN WINTER 2011 .. ............................... ................... .. ........... .. ...... ... 69
Bogumił Nowak,
Izabela Gezella-Nowak
CAUSES OF SEVERE LOW-FLOWS EVENTS OF POWIDZKIE LAKE (GNIEZNO LAKELAND) .......... .. ............... 71
Bogumił Nowak,
Artur Grześkowiak, Dominik Nowak
WATER RESOURCES OF LEDNICA LAKE AND ITS CATCHMENT ........ .. ........ ........ .......... .. .................. .......... 73
Barbara Nowicka, Anna Nadolna
SHOREZONE FUNCTIONALlTY - LAKE CHARZYKOWSKIE CASE STUDY .. .. ...... .. ........ ... .. ........ .... ....... .......... 76
Kamil Nowiński
THE ROLE OF LAKES IN SHAPING WATER FEATURES .... .. ............................................. .......... ................. .. 79
Vadim A. Pellinen, Elena A. Kozyreva, Martyna A. Rzętała
PARTICULAR FEATURES OF THE FORMATlON OF THE SHORE ZONE ON OLKHON ISLAND,
LAKE BAIKAL .... ......... .. .. .. ...... .. ...... .. ....................... ................................................................ .................... 82
Alfred RosIer, Mariusz Chmal, Tomasz Chmal
EVAPORATION FROM A REED BED AS EXAMPLE OF OASIS EFFECT ................. .. ................ .. ..................... 84
Jacqueline Riicker, Bjorn Griineberg, Bńgitte Nixdorf
BETIER BUT NOT GOOD - RECOVERY OF LAKE SCHARMUTZELSEE (NE GERMANY) AFTER EXTERNAL
LOAD REDUCTION .................................... ............ ....... ....... ... .......... ...................... .......... .......................... 88
Marek Ruman, Damian Absalon, Magdalena Matysik
BIG DAM RESERVOIRS WORLDWIDE - DISTRIBUTION, FUNCTIONS AND SIGNIFICANCE ........ .. ........... .... 89
Martyna A. Rzętała, Mańusz Rzętała
ICE COVER ON A SMALL WATER BODY AT CZELADŹ, UPPER SILESIA, DURING 2008-2012 .. ...... .. ............. 91
Roberts Silit;lS
.
INFLUENCE OF DIFFERENT MANAGEMENT ACTIVITIES TO LAKE ENGURE AND I1'S COASTAL
ECOSYSTEMS .............. ............. ....................................................... .. ........................... ........... .... ..... .......... 94
Rajmund Skowron, Adam Piasecki
CHANGES OF WATER RESOURCES AND LAKE FLOOR GEOMETRY OF GOPŁO AND OSTROWSKIE LAKES
AS THE RESULT OF ANTHROPOPRESSURE .. .. .... .. .......... ...... ................ .. ........ ................ .. .................... .. ..... 95
Wojciech Sobolewski, Marek Turczyński
POLlSH LAKES DATABASE - CURRENT STATE AND DEVELOPMENT OPPORTUN ITIES .......... .. ......... .. ........ 98
Katarzyna Stepanowska, Marcin Biernaczyk, Sylwia Machula, Jacek Kubiak
STRUCTURE OF THE FISHERY ACTIVITIES IN THE COMPARISON WITH WATER ABIOTIC FACTORS OF
MIEDWIE LAKE ............................... .... .. ... ......... .......................................................... .... ........ ....... ...... .... 100
Przemysław Susek, Andrzej Wqsicki
ASSESSMENT OF ECOLOGICAL STATUS OF SŁAWSKIE LAKE WATER BASED ON STUDY RESULTS OF
THE NATIONAL ENVIRONMENTAL MONITORING ...... ......... .................... .... ................................. ....... .. ... 102
Aneta Szczepańska
QUALlTY AND UNIQUENESS OF ŻUROMIŃSKIE LAKE AND PEATLAND .................... .......................... ............. 103
Ryszard Sziwa
LONG-TERM TREND OF CHANGES OF ICE PHENOMENA ON LAKES IN POLAND .. .. ... .... ..... .. ............. ...... 105
Andrzej Tiukało
ECOLOGICAL ECONOMICS FOR MAKING INVESTMENT DECISION ......... .. ..... ........ ... .......... ... ........ .......... 106
Edmund Tomaszewski
DYNAMICS OF LOW-FLOW EVENTS EVOLUTION IN LAKE CATCHMENTS .................. .. ...................... ...... 107
Jerzy Tonder
LUBUSKIE LAKES - OPPORTUNITIES AND THREATS .................................. ................. .... ........... .. ........ ..... 108
Aleksandra U1atowska, Sebastian Knetki, Przemysław Ciesielski
ESTIMATE OF RETENTION POTENTIAL OF GOWIDLlŃSKIE LAKE ...... .... ..... ..... .... .... ..... .................. .. .... .....109
Aleksandra Ulatowska, Sebastian Knetki, Przemysław Ciesielski
WATER RESOURCES OF LAK ES IN THE SŁUPIA RIVER BASIN ............. ......... ................... ...... ..................... 111
Nataliya S. Vandyuk
THE THERMAL REGIME CONDITIONS OF THE FLOODPLAIN WATER BODIES OF THE KANIV
RESERVOIR RIVERINE SECTION .................... ............ .............. ............................ ...................... ................ 113
Grzegorz Wiśniewski, Renata Brzozowska, Julita Dunalska
MULTIANNUAL CHANGES OF THE CHEMICAL COMPOSITION OF SEDIMENT OF SUKIEL LAKE
(MAZURIAN LAKE DISTRICT, POLAND) ............. .... ..... ............................................................................... 116
Artur Zieliński
TEMPERATURE OF SURFACE WATER LAYER IN KARST LAKES LOCATED IN THE POŁANIECKA
TROUGH IN 2010 .. ............................................. .... .. ....................... ... .................. ..... ............................ ... 119
Joanna tak, Lisa Brand, Artur Grześkowiak, Krystian Jarmuszkiewicz
CLEARWATER PMPC SYSTEM FOR THE PREDICTION, MONITORING, PREVENTION AND CONTROL
OF ALGAE BASED ON ULTRASOUND TECHNOLOGY .................................................. .......... ............... ..... 121
Mirosław telazny, Anna Wolanin, Łukasz Jelonkiewicz, Daria Chmielewska-Błotnicka
SPATIAL VARIATION OF CHEMICAL COMPOSITION OF LAK ES IN THE TATRA NATIONAL PARK ............. .123
INTERNATIONAL LlMNOLOGICAL CONFERENCE
NATURAL AND ANTHROPOGENIC
TRANSFORMATIONS OF LAKES
Conference materials
Under the auspices af
The National Water Management Authority
~ I I<ZGW
~
Krajowy
Zarząd
Gospodarki Wodnej
Adam Bartnik, Piotr Moniewski
Department of Hydrology and Water Management, University of Lodz, Narutowicza 88, 90-139
[email protected]
Łódź,
[email protected] .pl,
BASIC PHYSICO-CHEMICAL FEATURES OF THE SMALL RIVER WATERS
AND ITS CHANGES UNDER THE RESERVOIRS IMPACT
(DZIERZAZNA CATCHMENT CASE)
PODSTAWOWE CECHY FIZYKOCHEMICZNE WÓD MAŁEJ RZEKI I ICH ZMIANY
POD WPŁYWEM ZBIORNIKÓW WODNYCH NA PRZYKŁADZIE DZIERŻĄZNEJ
Key words: land use, chloride, nitrate, water-thraugh reservoirs
Land use of the suburban area of the Lodz city has been recently subject to strong changes. Its influences
on the quantitative and qualitative aspects of water cycle in the Dzierzazna catchment have been observed
since 1998 (research catchment of the Department of Hydrology and Water Management of University of
Lodz). The Dzierzazna river is located to the north of Zgierz in the western part of the Lodz Hills. Along the
Dzierzazna river and it tributary - Ciosenka courses, many of the water-through reservoirs are situated. Most
ofthem are now cios e to natural because they are untended and only in the few intensive fish-farming are run.
The most important role in shaping the physico-chemical features of the waters of the Dzierzazna catchmen t are transformation of a roads network connected with construction of new buildings and the A1. motorway crossing the catchment. The motorway drainage system is connected with infiltration reservoirs or directly to the rivers. The important influence on water quality has the storm water drainage system of the north
district of Zgierz and high-holiday-density building of Rosanow area while on this area there is no sani tary
sewer system. In the catchment almost 2000 of polluted spots are identified (cesspits, cesspools, sewage disposals).
In order to follow the changes the network of the monitoring points has been established. Every two weeks
basic physico-chemical features of the waters (temperature, electrical conductivity, pH, dissolved oxygen
concentration, turbidity) have been measured. The data trom the automated water pollution measurement station putted in the catchment cios ing cross-section (lO-minutes data) are used as well as every-month series of
the selected water quality indicators (chloride, nitrate).
The purpose of the research was to determine the role of water-through reservoirs in prevention the impact
of motorway on river water features. The gradual increase of the electrical conductivity of both rivers waters
was found as well as pH changes. In the summertime pH ofthe waters flowed trom the motorway are c10se to
inert but it has been evidently alkali during winters. However when they passed through the reservoir staircase
lock observed motorway influence has been c1early weaker. The electrical conductivity ofthe Dzierzazna river
in the cIosing cross-section was significantly smaller and seasonal pH changes - more natura!. The only
exception were situations of total emptying of reservoirs when the pollutants accumulated in the bottom sediment were released.
Obszary podmiejskie Łodzi są w ostatnich latach poddawane intensywnym zmianom użytkowania terenu.
Ich wpływ na ilościowe i jakościowe aspekty obiegu wody w zlewni Dzierżąznej jest obserwowany od 1998 r.
(zlewnia badawcza Katedry Hydrologii i Gospodarki Wodnej UŁ). Zlewnia jest położona na pó łnoc od Zgierza, w zachodniej części Wzniesień Łódzkich . Wzdłuż biegu Dzierżąznej i jej dopływu - Ciosenki, znajduje
się szereg przepływowych zbiorników wodnych. Wskutek braku należytej dbało ści o ich stan, w i ększość stawów ma współcześnie charakter półnaturalny i tyłko w nielicznych prowadzona jest intensywna hodowla ryb.
14
19-21 September 2012 - Łagów Lubuski (Poland)
/NTERNA TlONAL LIMNOLOG/CAL CONFERENCE, NATURAL AND ANTHROPOGEN/C TRANSFORMA TlONS OF LAKES
Największą rolę w kształtowaniu cech fizyko-chemicznych wód zlewni Dzierżąznej odgrywają przekształ­
cenia sieci dróg związane z budową nowych budynków mieszkalnych oraz powstaniem przecinającej zlewnię
autostrady Al. System odwodnienia autostrady Al jest skierowany bądź do zbiorników retencyjnoinfiltracyjnych, bądź bezpośredn io do cieków. Istotny wpływ na jako ść wody ma kanalizacja deszczowa pólnocnych dzielnic Zgierza, a także gęsta zabudowa letniskowa Rosanowa, przy jednoczesnym braku na tym
obszarze kanalizacji sanitarnej. Warto podkreślić, że w obrębie zlewni zidentyfikowano blisko 2 tys. ognisk
zanieczyszczeń (szamb, dołów chłonnych, zrzutów ścieków).
W celu monitorowania zachodzących zmian utworzono sieć punktów kontrolnych, w których co dwa tygodnie mierzono podstawowe cechy fi zykochemiczne wody (temperaturę, przewodnictwo elektrolityczne
właściwe, odczyn, stężenie tlenu rozpuszczonego, mętno ść). Wykorzystano równ ież dane z automatycznej
stacj i kontroli jakości wody umieszczonej w przekroju zamykającym zlewnię (dane W-minutowe) oraz serie
comiesięcznych pomiarów wybranych wskaźników jakości wody (chlorki, azotany).
Celem badań było określenie roli zbiorników przepływowych w buforowaniu wpływu autostrady na cechy
wód rzecznych. Stwierdzono, że w przekrojach zlokalizowanych tuż poniżej zrzutów z odwodnienia nastąpil
sukcesywny wzrost przewodno ści elektrolitycznej wód obu rzek oraz zmiany odczynu wody. W okresie letnim odczyn wód odpływających z autostrady był zbliżony do obojętnego, zaś zimą stawał się wyraźnie zasadowy. Natomiast po przepłynięciu przez kaskadę zbiorników obserwowana siła oddziaływania autostrady na
cechy wód rzecznych wyraźnie s łabła. Przewo dno ść wód Dzierżąznej w przekroju zamykającym była dzi ęki
temu znacząco niższa, a sezonowy rytm zmian odczynu wody - bardziej zbliżony do naturalnego. Wyjątkiem
były sytuacje całkowitego opróżniania zbiorników, podczas którego dochodziło do uwolnienia zanieczyszczeń
zakumulowanych w osadach dennych.
19-21 September 2012 - Łagów Lubuski (Poland)
15
Adam Bartnik,
Przemysław
Tomaiski
Department ot Hydrology and Water Management, University ot Lodz, Narutowicza 88, 90-139 Łódź, [email protected],
toma [email protected]
IMPACT OF THE DIFFERENT FUNCTION SMALL RESERVOIRS
ON SEASONAL OSCILLATIONS OF THE SELECTED PHYSICO-CHEMICAL
WATER PARAMETERS OF THE URBAN RIVERS
(SOKOLOVKA CATCHME'NT, LODZ CASE)
WPŁYW MAŁYCH ZBIORNIKÓW WODNYCH O RÓŻNYM PRZEZNACZENIU NA WAHANIA
SEZONOWE WYBRANYCH PARAMETRÓW FIZYKO-CHEMICZNYCH WÓD RZEK OBSZARÓW
ZURBANIZOWANYCH NA PRZYKŁADZIE SOKOŁÓWKI (ŁÓDŹ)
Key words: smali reservairs, water quality, physic-chemical water parameters, urban area
There is well known the beneficial impact of small reservoirs on quality of a river waters. That's why so
many ponds are currently built. This point concems especially an urban areas where they are becoming more
and more common for the landscape of small urban rivers valleys. Apart from the landscape painting and flow
balancing functions, the ponds often can be used as a biochemical barrier to flow of pollution and dietary minerals from the areas strongly transformed by human.
Lodz is the city not connected with any big river. However there are a many smali streams which are
strongly transformed by human activity. There are places where many reservoirs which are used in a number
of ways have been constructed. Many of them are connected with the UNESCO project - SWITCH
(Sustainable Water Management Improves Tomorrow's Cities' Health). Among other areas, it concems the
Sokolowka river catchment. Another pond s have been built before as a fishing ponds (on a private property) or
as a rainwater storage reservoirs for an urban drainage.
The four reservoirs which have a different origin and function have been chosen for investigation of impact on the urban reservoirs ' basic physico-chemical water parameters. The former has been used for adozen
or so years as Sokolowka stormwater tank. Since may 2011 , after general refurbishment, it's working as socalled biofilter. It is supplied with river water all the time exception for very high floods . II has to prevent
washing biological filter away.
One of oldest Sokolowka river reservoirs is "Pabianka" pond. II is a typical reservoir originally used only
for flood wave delay thanks to hydraulic retention phenomenon. Actually it's a reservoir which are the best
blended in with the landscape ofthe river's mid-course. Since adozen or so years it hasn't been renovated or
dredged. Just down below, in the last year the new reservoir "Zabieniec" has been constructed . II was built in
this place where during the 18 th and 19th century had been working the waterrnill with its pond. Now the
"Pabianka" reservoir is used only for landscape painting. In the future. it will be one of the beaches of Lodz, if
we believe the authority ofthe city.
The last investigated was a pond located on the right river bank in the lower reaches of the river, aged
between ten and twenty years that has no particular purpose. There are different rubbish from a big farm
thrown into it and the owner makes plan for fili it in.
During the one year periodically a some physico-chemical water parameters have been measured, such as:
temperature, conductivity, pH, dissolved oxygen and suspended load in the river. The measurements have
been conducted both upstream and downstream of all the investigated reservoirs.
The studies proved the seasonal, periodical changes of the water parameters during all the year. They also
allow to make a comparative analysis of course of the separate physico-chemical parameters above and below
the different ponds. The means of selected parameters have been used to comparison of functional diversity of
investigated reservoirs with another reservoirs from Lodz where similar research have been conducted in recent years.
16
19-21 September 2012 - l agów Lubuski (Poland)
/NTERNA TlONA L LIMNOLOG/CAL CONFERENCE, NA TURAL AND ANTHROPOGEN/C TRANSFORMAT/ONS OF LAKES
Dobrze znany jest pozytywny wpływ małych zbiorników przepływowych najakość wód rzecznych. Dlatego obecnie powstają one jak przysłowiowe "grzyby po deszczu". Teza ta dotyczy w dużej mierze obszarów
zurbanizowanych, gdzie istnienie stawów powoli wpisuje się w krajobraz dolin małych rzek miejskich. Poza
funkcją krajobrazową i retencyjną (wyrównywanie odpływu) często stanowią one swoistą barierę biochemiczną spływu zanieczyszczeń i biogenów z obszarów silnie przekształconych przez człowieka.
Łódź jest miastem, niezwiązanym z żadną dużą rzeką, jednakże istnieje tu cały szereg małych cieków,
silnie przekształconych przez działalność człowieka. To właśnie na nich powstało wiele małych zbiorników
o różnorodnych funkcjach. Budowa niektórych z nich, związana jest z zakończonym w 2011 roku międzyna­
rodowym projektem Unesco SWITCH (Sustainable Water Management Improves Tomorrow's Cities' Health), obejmującym m.in. demonstracyjną zlewnię rzeki Sokołówki. Inne, powstały wcześniej jako stawy hodowlane (na gruntach prywatnych) lub zbiorniki technologiczne (jako odbiorniki wód deszczowych z kanalizacji miejskiej).
Do badań nad wpływem łódzkich zbiorników miejskich na wybrane cechy fizykochemiczne wód rzecznych wytypowano 4 obiekty o różnej genezie i funkcji. Pierwszy, przez kilkanaście ubiegłych lat był osadnikiem dla wód wezbraniowych Sokołówki. Od maja ubiegłego roku, po przebudowie, funkcjonuje jako tzw.
biofiltr. Z założenia mają być do niego kierowane wody rzeczne przez cały czas, z wyjątkiem bardzo wysokich wezbrań, co ma zapobiec wypłukaniu złoża biologicznego.
Jednym z naj starszych, zbiorników przepływowych Sokołówki jest zb. Pabianka. Jest to typowy obiekt
technologiczny służący pierwotnie jedynie opóźnianiu fali wezbraniowej odpływającej rzeką, wykorzystując
zjawisko tzw. retencji hydraulicznej. Obecnie, jest też zbiornikiem, który najlepiej wtopił się w krajobraz
środkowej części biegu rzeki. Od kilkunastu lat nie był on remontowany ani bagrowany. Tuż poniżej niego,
w ubiegłym roku oddano nowy zbiornik "Żabieniec", który powstał w miejscu istniejącego tam już w XVIII
i XIX w stawu młyńskiego. Obecnie jednak spełnia on funkcję krajobrazową, a w przyszłości, jeżeli wierzyć
władzom miasta - ma być jednym z łódzkich kąpielisk.
Ostatnim, z wytypowanych do monitoringu, był znajdujący na prawym brzegu w dole rzeki, oddzielony
od niej groblą, kilkunastoletni prywatny staw obecnie niepełniący żadnej konkretnej funkcji . Trafiają do niego
odpady z dużego gospodarstwa rolnego, a gospodarz nosi się z zamiarem jego zasypania.
W ciągu roku obserwacji, cyklicznym pomiarom podlegały takie parametry fizyko-chemiczne wód rzecznych jak: temperatura, konduktywność, pH, zawartość tlenu rozpuszczonego i ilość zawiesiny transportowanej
przez rzekę . Pomiary wykonywano równocześnie powyżej i poniżej wszystkich czterech zbiorników lub kanałów je zasilających (odbierających z nich wodę) .
Badania udowodniły przede wszystkim istnienie sezonowych, cyklicznych zmian poszczególnych parametrów w ciągu roku. Umożliwiły również, analizę porównawczą przebiegu zmienności poszczególnych
parametrów fizyko-chemicznych wody przed i za zbiornikami różnych typów. Uśrednione wielkości wybranych parametrów posłużyły do porównania zróżnicowania funkcjonalnego obserwowanych stawów z innymi
zbiornikami funkcjonującymi w Łodzi, których badania prowadzono we wcześniejszych latach.
19-21 September 2012 - Łagów Lubuski (Poland)
17