ROZDZIAŁ IX Innowacje

ROZDZIAŁ IX
Innowacje
W oparciu o mapy systemowe (patrz Rozdział VIII) zidentyfikowano miejsca,
w których możliwa jest skuteczna interwencja mająca na celu rozwiązanie
danego problemu. W rozdziale szczegółowo opisano zaproponowane innowacje.
IX.1 Środowisko
IX.1.1 Patrycypacyjne zarządzanie zielenią
Celem innowacji jest rozwiązanie problemu kondycji terenów zieleni miejskiej w centrum
Łodzi. Głównym powodem złego stanu zieleni są: niski poziom zaangażowania społecznego,
jakość pielęgnacji istniejącej zieleni i stan czynników środowiskowych. Ta innowacja tworzy
alternatywne
rozwiązanie
w
obszarze
zarządzania
zielenią,
oparte
na
bezpośrednim
zaangażowaniu mieszkańców. Obejmuje dwa elementy: (1) finansowy mechanizm uzyskania
dodatkowych środków na inwestycje związane z zielenią miejską (Lokalny Zielony Fundusz),
(2) partycypacyjny system podejmowania decyzji, w którym mieszkańcy decydowaliby
bezpośrednio, gdzie i jak będą rozwijane i utrzymywane nowe tereny zieleni w Łodzi.
Lokalny Zielony Fundusz to nazwa nowej, samodzielnej i niezależnej fundacji, którą
utworzonoby w ramach publiczno–prywatno–społecznego partnerstwa. Fundatorami byłyby
władze lokalne, przedsiębiorstwa i organizacje pozarządowe. To oznacza, że zarządzanie
funduszem miałoby charakter partycypacyjny; w zarządzie funduszu byliby przedstawiciele
wszystkich trzech sektorów życia społecznego.
Budżet Lokalnego Zielonego Funduszu tworzyłyby:
 kapitał żelazny stworzony przez władze miasta;
 wkład finansowy od prywatnych przedsiębiorców i osób fizycznych;
 przychód z opłat i kar za nielegalny zrzut ścieków, wycinkę drzew, itd.;
 przychód z lokalnego zielonego podatku – dodatkowego podatku, ponoszonego przez
mieszkańców, których konsumpcja zasobów naturalnych (wody, energii elektrycznej)
79
lub emisja zanieczyszczeń przekroczy określony limit. Zielony podatek może być
uiszczony w formie pieniężnej lub prac społecznych, związanych z zielenią miejską
w Łodzi;
 zielona karta miejska – karta rabatowa, której posiadaczom miejscowe firmy (sklepy,
restauracje, itd.) udzielałyby rabatu na oferowane produkty lub usługi (np. 10%).
Karty emitowałby Lokalny Zieleny Fundusz, a wszystkie dochody z jej sprzedaży
byłyby przeznaczone na powiększanie kapitału żelaznego Funduszu;
 jako fundacja, Fundusz mógłby uzyskać status organizacji pożytku publicznego
i uzyskiwać środki z tzw. „1% podatku”;
 granty ze środków funduszy Unii Europejskiej, Banku Światowego, itd.
Największa
część
uzyskanych
środków
byłaby
utrzymywana
jako
kapitał
żelazny
i inwestowana tak, by wszystkie kluczowe działania Funduszu były finansowane głównie
z zysków od odsetek z kapitału żelaznego.
Główne obszary działalności Lokalnego Zielonego Funduszu:
 Edukacja mieszkańców w zakresie wartości usług ekosystemów – celem jest
podniesienie świadomości mieszkańców, zmiana ich nawyków tak, by wykorzystywali
lokalne ekosystemy w sposób zrównoważony i równocześnie przynoszący im korzyści
finansowe np. korzyści z tytułu zredukowania wydatków na energię, paliwo, wodę,
itd.
Edukacja mieszkańców miałaby również na celu promowanie stosowania
rozwiązań
sprzyjających
środowisku
w
życiu
codziennym
i
w
działalności
zawodowej;
 Przyznawanie dotacji oddolnym inicjatywom społecznym dotyczącym rozwoju lub
utrzymania obszarów zieleni miejskiej. Projekty mogą przedkładać wyłącznie grupy
będące inicjatywami sąsiedzkimi. Grupa występująca o grant musi wnieść także wkład
własny w postaci pracy wolontariackiej, co jest warunkiem otrzymania dotacji.
Wszystkie zgłoszone projekty byłyby publikowane na stronie internetowej Funduszu.
Mieszkańcy Łodzi poprzez głosowanie wskazywaliby, które projekty ich zdaniem są
najlepsze i zasługują na uzyskanie dofinansowania;
 Udzielanie pomocy eksperckiej (np. architekta krajobrazu, ogrodnika, innowatorów
społecznych, itd.) dla projektów, które uzyskały dofinansowanie;
80
 Nagradzanie
najlepszych
„zielonych
inicjatyw”
realizowanych
przez
firmy
i sąsiedzkie grupy inicjatywne;
 Częściowy zwrot kosztów inwestycji w prywatnych nieruchomościach związanych
np. z podłączeniem
nawierzchni,
do
miejskiej
sieci
kanalizacyjnej,
zielonych
dachów
oraz
innych
budowy
systemów
przepuszczalnych
odzyskiwania
wody
deszczowej, instalacji do pozyskiwania alternatywnych źródeł energii (np. paneli
słonecznych), tworzenia kompostowników, itp.
Zalety innowacji:
 Wzrost liczby terenów zieleni w mieście;
 Zmniejszenie emisji CO 2 i pozostałych zanieczyszczeń;
 Poprawa jakości powietrza i retencji wody,
 Poprawa warunków życia mieszkańców;
 Integracja społeczności lokalnej;
 Stworzenie
możliwości oddziaływania na lokalną politykę środowiskową
przez
mieszkańców;
 Szansa na poprawę systemu zarządzania i uzyskanie dodatkowych środków na
ochronę środowiska.
IX.1.2 Polityka zielonego współzawodnictwa
W procesie wsparcia ochrony środowiska w Łodzi ważne jest sformułowanie polityki
zielonego
współzawodnictwa,
która obejmie dwóch głównych lokalnych interesariuszy:
lokalne władze i dzielnice (społeczności dzielnicowe). Głównym celem tej strategii jest:
1. Stymulowanie
i
wzrost
współzawodnictwa
w
obszarze
środowiska
między
przedstawicielami tego samego sektora;
2. Wsparcie interakcji między dzielnicami a władzą lokalną.
Poniższy diagram pokazuje, że współzawodnictwo i współpraca są istotne dla osiągnięcia
zrównoważonego rozwoju. W tym przypadku, konkurencja jest zdefiniowana jako wyścig ku
81
zrównoważonemu rozwojowi między reprezentantami władz lokalnych z jednej strony,
a dzielnicami (lokalnymi społecznościami) z drugiej strony. Po uruchomieniu interakcji
wewnątrz jednego sektora (władze lokalne), może rozpocząć się drugi etap związany
z interakcjami międzysektorowymi.
Rysunek IX.1 Podstawy zrównoważonego rozwoju
Współzawodnictwo
Zrównowa żony
rozwój
Współpraca
Źródło: opracowanie własne
Wewnętrzne działania – władze lokalne
Władze lokalne powinny konkurować ze sobą w kontekście zrównoważonego rozwoju.
W ramach wdrażania polityki zielonego współzawodnictwa ważne jest ustalenie mieszanego
komitetu. Komitet ten (obejmujący m. in. przedstawicieli następujących departamentów:
transportu, energii, infrastruktury, ochrony środowiska) będzie odpowiedzialny za wspólne
podejmowanie decyzji oraz za inicjowanie wspólnych działań, które powinny prowadzić do
efektywnego zarządzania środowiskiem i planem zagospodarowania przestrzennego. Celem
współzawodnictwa
jest
tworzenie
oraz
wdrażanie
coraz
większej
liczby
innowacji.
Współpraca sprawi, że lokalne programy będą bardziej produktywne. Będzie to dobry
przykład dla innych ludzi, pokazujący jak dbać o środowisko naturalne.
Wewnętrzne działania – dzielnice
Społeczności dzielnicowe
powinny
być
podzielone na mniejsze jednostki –
osiedla
(sąsiedztwa). Współzawodnictwo i współpraca są ważne również na tym poziomie. Celem
82
działań jest dbanie o swoje otoczenie oraz pomoc lokalnym władzom we wdrażaniu
niektórych programów np. dotyczących zieleni miejskiej, recyklingu, kompostowania itp.
Nowo planowane projekty mogą nosić nazwy: “Mój zielony dom”, “Zielone podwórko”,
“Mój miejski ogródek przydomowy” itp. Należy jednak pamiętać, że lokalne społeczności
potrzebują pewnych zachęt, by zaangażować się w te działania, stąd też zaleca się stworzenie
interakcji – współpracy między sektorem samorządowym i społecznym.
Interakcje – władze lokalne i dzielnice
Interakcje między dzielnicami a władzą lokalną mają na celu podział odpowiedzialności
między różnymi podmiotami. Pomoże to rozwiązać różne lokalne problemy, takie jak brak
wzajemnego zaufania i świadomości społecznej. Władze powinny angażować społeczność
lokalną zarówno w procesy podejmowania decyzji, jak i w procesy ich implementacji, co
przyniesie korzyści obu stronom. Miasto i władze dzielnicowe (delegatury) powinny wspierać
osiedla/sąsiedztwa rozwijające się w sposób zrównoważony, dając im np. karty rabatowe na
transport publiczny, kupony, którymi można płacić za różne usługi komunalne, itp.
IX.2 Ekonomia
IX.2.1 Kampania „Umieść mnie na mapie”
Jedną z barier dla zachowania drzew, zidentyfikowaną przez ekspertów podczas badania, była
niska świadomość mieszkańców miasta dotycząca znaczenia drzew (więcej w Rozdziale III).
Ponadto drzewa nie są postrzegane jako priorytet przez lokalnych decydentów, czego
przykładem może być brak szczegółowych danych o liczbie drzew w mieście. Kampania
o nazwie Umieść mnie na mapie będzie rozwiązaniem dla obu problemów. Celem akcji jest
zaangażowanie społeczności lokalnej w proces inwentaryzacji miejskich terenów zieleni.
W
ramach
projektu
stworzona
zostanie
interaktywna
mapa,
dostępna
na
portalu
internetowym. Następnie mieszkańcy miasta zostaną poproszeni o zaktualizowanie mapy
poprzez naniesienie na nią terenów zieleni znajdujących się w ich okolicy.
Głównym założeniem kampanii jest przeprowadzenie inwentaryzacji drzew i terenów zieleni
w Łodzi w celu ustalenia ich ilości, jakości i składu gatunkowego. Zebrane dane będą istotne
dla codziennego utrzymania i zarządzania zielenią miejską, a także pomocne w identyfikacji
terenów, gdzie nowe nasadzenia są możliwe lub konieczne.
83
Zaktualizowana mapa, może również okazać się pomocna przy opracowywaniu planów
zagospodarowania przestrzennego. Dzięki mapie eksperci będą mieli narzędzie zawierające
szczegółowe informacje na temat zieleni w mieście oraz wartości jej różnorodności
biologicznej.
Celem tej kampanii jest również wzmocnienie i budowanie wspólnoty lokalnej. Włączenie
członków społeczności w inwentaryzację zieleni miejskiej będzie dobrą okazją do zwrócenia
uwagi na otaczającą ich zieleń, wpłynie także na zwiększenie świadomości na temat
znaczenia usług ekosystemów.
Ponadto
kampania zaangażuje mieszkańców w proces
gospodarowania terenami zieleni. Łodzianie będą informować o akcji swoich sasiadów
i mobilizować ich do wzięcia udziału w projekcie. Dzięki takim działaniom zwiększy się ilość
nasadzeń (włodarze miasta będą informowani o „białych plamach” na mapie), także drzewa
w najbliższym sąsiedztwie poszczególnych mieszkańców będą lepiej pielęgnowane.
IX.2.2 Tożsamość i spójna wizja miasta
Odpowiednia strategia i wizja rozwoju miasta są niezbędne, by miasto odniosło sukces i stało
się rozpoznawalne w kraju i za granicą. Starannie zdefiniowana wizja wyznacza kierunek
przyszłego rozwoju danego miasta tak, by było ono przyjazne zarówno dla inwestorów, jak
i dla mieszkańców. Polskie przykłady tego typu działania to m.in. strategia „Wrocław –
miejsce spotkań” czy Kraków promujący się jako kulturalna stolica kraju.
Wizja poszczególnego miasta w praktyce pokazuje jego strategię, która definiuje główne
kierunki rozwoju, czynniki wspierające ich realizację oraz wskaźniki, które określają
zaawansowanie
długoterminowych
tych
działań,
procesów.
Planowanie
mogących
rozwiązać
strategii
problemy
sprzyja
miasta
w
identyfikowaniu
sposób
trwały
i kompleksowy. Co więcej, prace nad strategią są pomocne w rozwiązaniu problemów
bieżących, tj. brak planu zagospodarowania przestrzennego w Łodzi (strategia pomoże
określić
priorytety,
które
mogą
w
zasadniczy
sposób
zdecydować
o kształcie planu). Wydaje się, że lokalne władze już dostrzegły ten potencjał, ponieważ
tworzone są kolejne dokumenty, nawiązujące swoim kształtem do długoterminowych strategii
(Strategia Rozwoju Klastra w Łodzi oraz Strategia Zarządzania Marką Łódź). Mimo
pierwszych działań w tym zakresie, nadal brakuje jednej, spójnej wizji miasta.
Jak będzie wyglądać Łódź w 2020 roku? Jakiego rodzaju inwestycje powinny być dla miasta
priorytetem? Jakie tereny na nie przeznaczyć, tak by zachować równowagę między rozwojem
84
ekonomicznym,
długotrwałą
społecznym i ekologicznym? Jeśli władzom miasta uda się stworzyć
strategię
odpowiadającą
zagospodarowania przestrzennego,
na
te
pytania,
łatwiej będzie opracować plan
który stanie się narzędziem realizacji wyznaczonego
kierunku rozwoju.
Zakładając, że Łódź chce zdobyć tytuł Europejskiej Zielonej Stolicy, niezbędne wskaźniki
powinny znaleźć swoje odzwierciedlenie w opracowanej strategii. Warto też zwrócić uwagę
na prestiżowy potencjał konkursu, który może pozytywnie wpłynąć na kształtowanie się
tożsamości miasta i identyfikowanie się z nim przez mieszkańców.
Należy zaznaczyć, że tożsamość Łodzi nie może zostać odgórnie ustalona. W jej tworzeniu
powinny
brać
udział
wszystkie
zainteresowane
grupy
interesariuszy
(przedstawiciele
lokalnych społeczności, biznesu, administracji itp.). By zachęcić ich do udziału w tym
procesie można sięgnąć po takie narzędzia jak: konsultacje społeczne, ankiety, otwarte
dyskusje czy fora internetowe, kwestionariusze online i inne pomocne rozwiązania techniczne
(np. opisane przy okazji kampanii Umieść mnie na mapie).
Proces ten powinien opierać się na zasadach jasności i transparentności oraz równego
uczestnictwa. Nad jego przebiegiem może czuwać zewnętrzny audytor lub ekspert (tę rolę
może pełnić lokalna organizacja pozarządowa albo firma konsultingowa zaaprobowana przez
radę miasta). Kluczowa jest niezależność podmiotu audytującego, która gwarantuje równość
wszystkich pozostałych podmiotów.
Jeśli powyższe warunki zostaną spełnione, partycypacyjny sposób określenia tożsamości
miasta może mieć wiele pozytywnych rezultatów, m.in.:
 Gwarancja,
że
wszystkie
najważniejsze
dla
interesariuszy
kwestie
zostaną
uwzględnione;
 Pewność, że interesariusze popierają stworzoną w tej sposób wizję i bazującą na niej
strategię.
W procesie tworzenia wizji i tożsamości, można wykorzystać wiele praktycznych narzędzi,
np.:
 Komitet wspierający – organ technicznego i merytorycznego wsparcia złożony
z lokalnych przedstawicieli biznesu, nauki, społeczności lokalnych, grup interesów
i grup pozarządowych. Jego główną rolą jest koordynacja pracy i gwarancja wysokiej
85
jakości jej ostatecznych rezultatów;
 Wizje przyszłości – wizualizacje różnych strategii rozwoju miasta i prezentacja ich
mieszkańcom tak, by mieli oni okazję zapoznać się z planowanymi efektami
proponowanych działań. Atrakcyjna forma prezentacji poszczególnych projektów
spotyka się z pozytywnym przyjęciem i pozwala w sposób emocjonalny utożsamić się
z daną wizją.
Tożsamość,
wizja i strategia wydają się być niezbędnymi krokami, które zainicjują
przygotowanie planu zarządzania przestrzenią miejską, a więc pomogą w osiągnięciu
głównego celu, jakim jest zdobycie przez Łódź tytułu Europejskiej Zielonej Stolicy.
IX.3 Społeczeństwo
IX.3.1 Projekt “Green it well”
Projekt Green it well został stworzony w odpowiedzi na problem braku wielofunkcyjnych
terenów zieleni w Łodzi. Czynniki wpływające na zidentyfikowany problem to: niski poziom
świadomości społecznej związany z potrzebą tworzenia wielofunkcyjnych przestrzeni zieleni,
nieefektywne zarządzanie oraz brak polityki przyciągania inwestorów do inwestowania na
terenach zieleni. Projekt Green it well ma na celu uwzględnienie wszystkich wymienionych
czynników.
Proponowane rozwiązanie zakłada udział władz lokalnych, które ze swojej strony miałyby
zapewnić teren na stworzenie wielofunkcyjnego parku miejskiego. Kolejny etap to ogłoszenie
konkursu na projekt zagospodarowania wskazanego terenu. W tym czasie proponuje się także
przeprowadzenie kampanii informacyjnej na terenie miasta w celu zaangażowania jak
największej liczby osób w proces planowania. Najbardziej racjonalna i zrównoważona
propozycja zagospodarowania terenu zostanie wybrana przez specjalnie utworzony do tego
celu komitet. Zwycięzca uzyska możliwość zagospodarowania części wcześniej wskazanego
przez władze terenu.
Głównym założeniem projektu jest zazielenienie terenu, wyposażenie go w elementy małej
architektury (takie jak: ławki, stoły pingpongowe, stoły do gry w szachy, place zabaw, stawy,
fontanny
itp.) oraz wkomponowanie w krajobraz małych punktów gastronomicznych
(np. kawiarenka). Taki sposób zagospodarowania zachęci mieszkańców do spędzania czasu na
86
terenach zieleni.
Należy podkreślić, że każdy z przywołanych przykładów będzie fundowany przez rodziny,
instytucje bądź firmy. W zamian za sfinansowanie jednego bądź kilku elementów fundator
otrzyma
możliwość umieszczenia tabliczki ze swoim nazwiskiem np.
drzewo
Józefa
Kowalskiego, ogród Anny Nowak, staw Klak Sp. z o.o. Taki rodzaj partycypacji może
z powodzeniem wpłynąć na wzrost odpowiedzialności społecznej za wspólne dobro,
korzystanie z tego typu terenów może również przyczynić się do zacieśnienia więzi
społecznych
między
mieszkańcami.
Ponadto
ładne
otoczenie
zachęci
wolontariuszy,
amatorskie teatry, organizatorów ślubów oraz instruktorów fitness itp. do rozpoczęcia swojej
działalności na nowo powstałym terenie.
Ze środowiskowego punktu widzenia taka inwestycja może wpłynąć na zwiększenie
bioróżnorodności oraz tworzenie nowych usług ekosystemów dla mieszkańców. Aby zachęcić
inwestorów, władze lokalne mogą np. obniżyć bądź znieść podatek od działalności
gospodarczej na okres 2 lat. W dłuższej perspektywie czasu zrealizowane inwestycje będą
stanowić dodatkowy dochód dla budżetu miasta.
Projekt Green it well może stanowić dodatkowy atut przy ubieganiu się przez Łódź o tytuł
Europejskiej Zielonej Stolicy, w szczególności w obszarach:

Redukcja emisji CO 2 ;
 Tereny zieleni i zrównoważone gospodarowanie;
 Środowisko i bioróżnorodność;
 Jakość powietrza;
 Eco-innowacje.
IX.3.2 Zielony tramwaj
Projekt Zielony tramwaj ma na celu rozwiązanie problemu słabej świadomości mieszkańców
Łodzi o znaczeniu obszarów zieleni i ich funkcji dla społeczeństwa. Konieczność zmian
w tym zakresie została silnie podkreślona w czasie spotkania z interesariuszami w Wydziale
Ochrony Środowiska i Rolnictwa Urzędu Miasta Łodzi.
Zielony tramwaj bierze pod uwagę zarówno aspekty edukacyjne, kulturalne, jak i społeczne.
87
Ma na celu zwiększenie mobilności łodzian pomiędzy największymi parkami i terenami
zieleni w mieście, dzięki stworzeniu specjalnej sieci połączeń tramwajowych. Co weekend
uruchamianoby kilka tramwajów oferujących darmową przejażdżkę mieszkańcom i turystom.
Wagony pomalowane w różne odcienie zieleni i oznaczone hasłem „Dalej, za zielonym
tramwajem!” byłyby dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych i rodzin z małymi
dziećmi. Jednocześnie promowałyby korzystanie z komunikacji miejskiej, jako bardziej
przyjaznej środowisku.
W czasie przejażdżki pasażerowie mieliby możliwość zwiedzenia centrum miasta, obejrzenia
filmów
edukacyjnych,
uczestniczenia
w
„ekodyskusjach”,
zaznajomienia się z ideami
Europejskiej Zielonej Stolicy, a także z postępami Łodzi jako kandydatki do tego tytułu, czy
po prostu relaksu na „tramwajowej zielonej trawce” wykonanej z biodegradowalnego
materiału. Wysiadając z wagonu każdy pasażer otrzymałby pakiet ulotek (wydrukowanych na
papierze makulaturowym) opowiadających o sposobach racjonalnego i wielofunkcyjnego
korzystania z zieleni miejskiej.
Po dotarciu do jednego z parków, uczestników akcji zachęcanoby do spędzenia czasu
wolnego
w
specjalnie
przygotowanych
wielofunkcyjnych
strefach
zieleni.
Pośród
udostępnianych tam atrakcji będzie można znaleźć: mobilną bibliotekę, miejsca przeznaczone
do uprawiania sportu, przyrządy do grilla czy po prostu leżaki.
Ważnym elementem programu byłoby stworzenie grupy wolontariuszy rekrutujących się
przede wszystkim spośród uczniów lokalnych szkół, członków organizacji pozarządowych
zajmujących
się
ochroną
środowiska,
ale
także
wszystkich
osób
zainteresowanych
proekologiczną działalnością społeczną. Ich głównym zadaniem byłoby zapewnienie obsługi
informacyjnej uczestników akcji Zielony tramwaj.
Na co mogą liczyć uczestnicy akcji:
 dowiedzą się więcej o środowisku i korzystaniu z terenów zieleni;
 będą obserwować naturę z bliska;
 wyostrzą swój zmysł estetyki;
 oderwą się od zgiełku miasta.
Rozkład jazdy zielonych tramwajów zostanie zsynchronizowany z regularną komunikacją
88
miejską. Zależnie od zapotrzebowania uruchamianoby kolejne kursy co godzinę.
Dzięki wprowadzeniu w życie projektu Zielony tramwaj można znacząco zwiększyć
świadomość usług ekosystemów wśród łodzian. Ponadto, jego realizacja przyczyni się do
wzrostu atrakcyjności Łodzi wśród inwestorów i zacieśnienia więzi społecznych, dzięki
stworzeniu wielofunkcyjnych zielonych terenów rekreacyjnych. Połączenie tych trzech sfer
przyczyni się pozytywnie do ubiegania się przez Łódź o tytuł Europejskiej Zielonej Stolicy.
IX.4 Jakość życia
IX.4.1 Projekt „Zielony autobus”
Projekt Zielony autobus koncentruje się na zapewnieniu mieszkańcom, zwłaszcza tym
z centrum miasta, łatwego dostępu do obszarów zieleni w Łodzi. Interesariusze z organizacji
pozarządowych podkreślali, że większość takich miejsc jest ulokowana na granicach miasta
i tylko kilka z nich w centrum. Większość mieszkańców napotyka problemy z dotarciem do
terenów zieleni. Inicjatywa Zielony autobus umożliwia zaspokojenie tych potrzeb, ale jest
również szansą na zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców Łodzi.
Autobusy będą jeździć wieczorami, podczas weekendów i świąt, w oparciu o rozkład jazdy
dostosowany do potrzeb potencjalnych użytkowników. Będą one zabierać ludzi chętnych do
spędzania wolnego czasu na terenach zieleni.
Bilet w Zielonym Autobusie będzie tańszy od tych w regularnych autobusach. W Zielonym
Autobusie zostanie wykorzystane ekologiczne paliwo.
Dodatkowo
pasażerowie
ekosystemowych (plakaty,
otrzymają
krótkie
nagrania video,
informacje
edukacyjne
na
temat
usług
ulotki itp.) Celem opisanych działań jest
zwiększenie świadomości mieszkańców, ograniczenie ich ignorancji oraz zapewnienie szansy
odwiedzenia terenów zieleni. W autobusie, pasażerowie otrzymają również mapy terenów
zieleni w mieście, co pomoże im w zaplanowaniu przyszłych podróży.
IX.4.2 Zielone rowerowe korytarze
Kolejna innowacja związana z dostępem do terenów zieleni w Łodzi to Zielone rowerowe
korytarze. Projekt zakłada rozwój infrastruktury rowerowej i ułatwi przemieszczanie się
pomiędzy terenami zieleni w mieście.
89
W założeniach projektu istniejące i nowe ścieżki rowerowe połączą parki i inne tereny zieleni.
Nowe ścieżki zostaną stworzone poprzez zwężenie ulic, a jeśli to nie będzie możliwe, to
poprzez budowę ścieżek przy ulicy.
Budowa nowej infrastruktury rowerowej zakładała powstanie centrów wynajmu rowerów
oraz parkingów rowerowych, zwłaszcza w okolicach terenów zieleni tak, aby mieszkańcy
Łodzi mogli je bez obaw pozostawić i wejść do parku/lasu, aby cieszyć się kontaktem
z naturą. Poza tym, większa ilość ścieżek rowerowych powinna zachęcić mieszkańców do
korzystania z rowerów i zamienić samochód na środek transportu bardziej przyjazny
środowisku.
IX.5 Informacje zwrotne od uczestników seminarium
Studium przypadku lokalnego projektu realizowanego w Łodzi zostało zaprezentowane
podczas międzynarodowego seminarium naukowego „Synthesizing different perspectives on
the value of urban ecosystm services”, które odbyło się 15 lipca 2011 roku na Universytecie
Łódzkim.
Celem seminarium było
społeczno-ekonomicznej,
przybliżenie
psychologicznej,
różnych perspektyw –
kulturowej
itp.
usług
finansowej,
ekosystemów
w miastach.
Podczas seminarium przedstawiono cel projektu lokalnego – tytuł Europejskiej Zielonej
Stolicy dla Łodzi do 2020 roku – oraz etapy opracowywania innowacji, które mogą być
inspiracją
dla
Łodzi.
Następnie
uczestnicy
seminarium zostali poproszeni o
opinie
i komentarze odnośnie zaproponowanych innowacji. Ich komentarze i sugestie zostały
przedstawione poniżej.
Motywowanie mieszkańców do aktywnej partycypacji w projektach mających na celu
zazielenianie miasta może być realizowane na różne sposoby, np. poprzez zaangażowanie
młodzieży szkolnej. Mają oni bezpośredni wpływ na swoje rodziny, zwłaszcza na rodziców,
którzy dzięki temu również mogliby zdecydować się na uczestnictwo w różnych projektach.
Ponadto,
w trakcie realizowania różnego
typu warsztatów mieszkańcy mogliby być
poproszeni o graficzne przedstawienie swojej wizji miasta. W ten sposób ich pomysły
zostałyby zwizualizowane, dzięki czemu stałyby się one bardziej realistyczne.
Jednym z najważniejszych aspektów determinujących motywację ludzi do uczestnictwa
w działaniach skierowanych na ekosystemy w miastach jest ich wiedza na temat usług
90
ekosystemów i korzyści z nich płynących. Zatem należy zapewnić mieszkańcom maksimum
użytecznych informacji, jednocześnie pamiętając, że edukacja odbywająca się w otoczeniu
przyrody i poprzez praktyczne doświadczenie (np. wycieczki terenowe) daje dużo lepsze
rezultaty
niż
zajęcia
teoretyczne.
Ludzie
powinni mieć
możliwość
zobaczenia,
jak
funkcjonują ekosystemy w praktyce, dlatego dobrym rozwiązaniem są zielone dachy i ściany
budynków (zazielenianie ich poprzez sadzenie roślin).
Można również zaproponować
mieszkańcom, aby sami sadzili drzewa, ale należy pamiętać, że większość ludzi nie jest
gotowa podjąć się ich pielęgnacji.
Innym skutecznym narzędziem jest organizowanie różnego rodzaju "zielonych" konkursów
na poziomie dzielnic i/lub społeczności sąsiedzkich, np.: konkurs na najbardziej zielone
podwórko,
konkursy
dla
dzieci i rodziców
na
urządzenie
ogrodu
o
charakterze
autochtonicznym (z roślinami typowymi dla regionu).
Poza opisanymi powyżej pomysłami uczestnicy seminarium również zaproponowali:
 Urządzanie ogrodów dla polepszania stanu bioróżnorodności, zaopatrzenia w żywność
(owoce i warzywa) oraz dla celów edukacyjnych;
 Utworzenie „otwartego pokoju” dla społeczności lokalnej – centrum informacyjnego,
gdzie
wysoko
wykwalifikowani
ludzie
byliby
odpowiedzialni
za
zapewnianie
informacji na temat usług ekosystemów w mieście;
 Dobrze zaplanowana Lokalna Agenda 21 i jej implementacja;
 Większe zaangażowanie sfery biznesowej, która mogłaby czerpać bezpośrednie
korzyści z usług ekosystemów;
 Zaangażowanie ludzi starszych tj. powyżej 55 roku życia, aby zapobiegać ich izolacji
społecznej;
 Tworzenie miejskich rezerwatów biosfery;
 Zwracanie uwagi na to, aby „zielone” działania nie były przesycone naukowymi
pojęciami – używanie prostego języka do wyjaśniania skomplikowanych procesów
i zjawisk.
Ponadto, aby lepiej zmotywować mieszkańców do włączenia się w kampanię Europejskiej
Zielonej Stolicy oraz zaznajomić ich z wymaganiami konkursu, działania mogłyby być
91
organizowane na poziomie dzielnic.
IX.6 Podsumowanie
Opisane
innowacje
odnoszą
się
do
zidentyfikowanych
przez zainteresowane
strony
najważniejszych problemów w Łodzi. Są nimi: brak planu zagospodarowania przestrzennego,
zły stan zieleni miejskiej i trudny dostęp do niej oraz brak wielofunkcyjnych terenów zieleni.
Dla każdego problemu zaproponowano dwa innowacyjne rozwiązania. Wprowadzenie tych
innowacji może nie tylko przyczynić się do rozwiązania konkretnych problemów, ale także
usunąć
ich
podniesienie
przyczyny
poziomu
np. poprzez
stworzenie
świadomości
obywateli
przestrzenią zieloną.
92
kompleksowej
i
ich
wizji
zaangażowania
rozwoju
w
miasta,
zarządzanie