bezpieczeństwo informacji jawnych i niejawnych

BEZPIECZEŃSTWO INFORMACJI
JAWNYCH I NIEJAWNYCH
Dr hab. Grażyna Szpor
Profesor na Wydziale Prawa i Administracji
Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego
w Warszawie
Problem ochrony informacji jawnych


Cel projektu „Model regulacji jawności i jej ograniczeń
w demokratycznym państwie prawnym”:
- Diagnoza dostępu do informacji i jego uwarunkowań
- Zwiększenie skuteczności regulacji prawnej
przetwarzania danych chronionych przed ujawnieniem.
Problem:
Czy dla obronności i bezpieczeństwa państwa jest istotna
skuteczność regulacji prawnej przetwarzania danych
niechronionych przed ujawnieniem?
Podstawowe pojęcia





Informacja
Jawność
Niejawność
Bezpieczeństwo
Tajemnica
Informacja - Definicja interdyscyplinarna
Przenaszalne dobro niematerialne
zmniejszające niepewność
[redukujące entropię]

Informatycy przyjmują, że wiadomość (dany sygnał) niesie informację jeżeli
usuwa niepewność, a jeśli tak nie jest, to dane (znaki nadające się do
przetwarzania na nośnikach fizycznych) mają zerową wartość
informacyjną.

W naukach ścisłych akcentuje się, że informacja jest niematerialna (nie jest
ani materią, ani energią).

Informacja mieści się w filozoficznej definicji dobra.

Prawnicy zauważają, że informacja jest przenaszalna, co wyklucza ją
z prawnej kategorii nieprzenoszalnych dóbr osobistych człowieka.
Autonomia informacyjna




Informacja = dobro zmniejszające niepewność
Autonomia informacyjna = samostanowienie o zmniejszaniu
niepewności na dowolny temat przez władzę publiczną,
podmioty gospodarcze i inne jednostki organizacyjne oraz
przez osoby fizyczne [ETS: informational self-determination].
Autonomia informacyjna = element zasady swobodnego
przepływu danych.
Wyjątki od zasady swobodnego przepływu danych dyktują
m.in. prawa i wolności człowieka, w tym także jego prawo
do decydowania o zmniejszaniu niepewności na swój temat
(TK: autonomia informacyjna człowieka).
Jawne


«znane wszystkim, podane do wiadomości
publicznej» [http://sjp.pl/jawny]
1. «dokonywane lub odbywające się w sposób dla
wszystkich widoczny, wiadomy» 2. «oczywiste»
[http://sjp.pwn.pl/slownik/2467575/jawny]


synonimy przymiotnika jawne:
widoczne, nieukryte, oczywiste, rażące, publiczne
antonimy przymiotnika jawne:
ukryte, niewidoczne, nieoczywiste, niejasne, skryte,
okryte tajemnicą http://megaslownik.pl/slownik/synonimy_antonimy/6770,jawny]
[
Niejawne

Nieznane wszystkim, nie podane do wiadomości
publicznej?
«dokonywane albo odbywające się
w tajemnicy»
synonimy: poufny, tajny, skryty, zawoalowany,
dyskretny, tajemniczy, ciemny, ukryty,
antonimy: jawny, wiadomy, otwarty
[antonim do objaśnienia jawny na stronie http://sjp.pl/niejawny]

[http://sjp.pwn.pl/haslo.php?id=2488805]


[http://megaslownik.pl/slownik/synonimy_antonimy/11566,niejawny]
"informacje niejawne"
Informacje, których nieuprawnione ujawnienie
spowodowałoby lub mogłoby spowodować
szkody dla Rzeczypospolitej Polskiej albo
byłoby z punktu widzenia jej interesów
niekorzystne,
także
w
trakcie
ich
opracowywania oraz niezależnie od formy
i sposobu ich wyrażania, zwanych dalej
[Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych
Dz.U. Nr.182, poz.1228]
Tajemnica

informacja chroniona przed ujawnieniem
lub której ujawnianie jest ograniczane

Informacja = dobro zmniejszające niepewność
Tajemnica = ograniczenie w zmniejszaniu niepewności
Ograniczenie = prawne v pozaprawne
Ze względu na interes: publiczny v prywatny (indywidualnygrupowy)
Cele ograniczenia = społeczne + polityczne + gospodarcze
Tajne I-------I----------I----------I--------------jawne
a nie 0-1 -> gdzie 0-tajne a 1-jawne





Ochrona tajemnic
Tajemnica = ograniczenie w zmniejszaniu niepewności
 Ograniczenie = prawne v pozaprawne
 Warunek udostępniania = rękojmia zachowania tajemnicy
 Postępowanie sprawdzające = analiza ryzyka v weryfikacja
racjonalności zaufania
 Zaufanie =
- emocje okazywane ludziom, przedmiotom, instytucjom
- wiara w określone działania czy własności obiektu obdarzonego
zaufaniem.
- przekonanie jednej ze stron, że motywacją drugiej strony wobec niej
jest bycie uczciwym i chcącym działać dobrze (benewolentnie)
- jeden z podstawowych - poza prawem i wspólnymi celami - więzów
w społeczeństwie

Piotr Sztompka. Zaufanie: fundament społeczeństwa Kraków, SIW Znak, 2007.
Bezpieczeństwo

Bezpieczeństwo = «stan niezagrożenia, spokoju, pewności»
[http://sjp.pwn.pl/haslo.php?id=4125]


Bezpieczeństwo publiczne
- sensu largo = całość porządku i urządzeń społecznych
chroniących państwo i obywateli przed zjawiskami groźnymi
dla ładu prawnego;
- sensu stricto = ochrona ustroju przed zamachami na
podstawowe instytucje polityczne państwa»
Bezpieczeństwo zbiorowe = system polityczno-prawny
mający na celu utrwalenie pokoju przez ustanowienie zakazu
agresji i zobowiązanie się do pomocy państwu, które padnie
ofiarą agresji
Kryteria klasyfikacji bezpieczeństwa




ze względu na obszar jaki obejmuje –
bezpieczeństwo globalne, międzynarodowe,
narodowe
ze względu na stosunek do obszaru państwa –
bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne
ze względu na dziedzinę w jakiej występuje –
bezpieczeństwo ekologiczne, ekonomiczne,
energetyczne, fizyczne, informatyczne
(cybernetyczne, teleinformatyczne), kulturowe,
militarne, polityczne, socjalne i społeczne
[http://pl.wikipedia.org/wiki/Bezpiecze%C5%84stwo por. Słownik terminów z zakresu psychologii
dowodzenia i zarządzania, Warszawa 2000, s. 17]
Bezpieczeństwo a administracja


Termin „bezpieczeństwo” występuje w ustawie
o ochronie informacji niejawnych 292 razy ale
nie jest definiowany
Możliwa wykładnia językowa według której
„Bezpieczne jest to, co obywa się bez <pieczy>”
[J. Konieczny]

Redukcja zagrożeń:
- środki organizacyjno-techniczne [„piecza”]
- nakazy, zakazy [„policja”]
Cele ochrony informacji

Poufność

Dostępność

Integralność
Konkluzja
Ustalenia wymaga czy ze względu na
obronność
i
bezpieczeństwo
państwa
potrzebne jest zwiększenie skuteczności
regulacji prawnej przetwarzania danych
niechronionych przed ujawnieniem.