Luty 2008

LUTY 2008 NR 3
KMA WYDMINY
ASTRONETKA
IRYDIUM - KOSMICZNA „KOMÓRKA”
Iridium to system satelitarny obsługujący telefony komórkowe, które w zasadzie mają
zasięg wszędzie (nawet na środku pustyni). Telefony satelitarne Iridium wykorzystują
satelity do przesyłania sygnału (w przeciwieństwie do „zwykłych” telefonów komórkowych,
które używają stacji naziemnych).
Porozumiewanie się za pomocą „kosmicznych” telefonów jest bardzo proste: na wysokości 780km krążą satelity, które odbierają sygnał z telefonów, następnie przekazuje dane
do stacji naziemnych, gdzie są dalej przekazywane do innych sieci telefonicznych.
Telefonia satelitarna w przeciwieństwie do komórkowej nie ma charakteru tak powszechnego i również ze względów ekonomicznych (jest bardzo droga) stosuje się ją przede
wszystkim tam, gdzie inne metody komunikacji są niemożliwe lub utrudnione (na przykład
na wspomnianej wcześniej pustyni). Mimo, że używanie takiego „kosmicznego telefonu”
jest bardzo drogie, już wiele osób (160 tyś.) z nich korzysta. Jeden telefon satelitarny
kosztuje kilka tysięcy, zaś minuta rozmowy kosztuje 2 dolary (7 złotych)!
Z satelitami systemu Iridium wiąże się bardzo ciekawe zjawisko, jakim jest flara Iridium, o
którym opowiemy w następnym numerze Astronetki.
AO
Telefon satelitarny
IRIDIUM
KOSMICZNY POSŁANIEC PRZELECIAŁ KOŁO
MERKUREGO
W tym numerze:
Irydium - kosmiczna
„komórka”
1
Na drodze do Westy i
Ceres
1
Mgławice
2
KONKURSY
3
Kalendarium
4
Ogłoszenia KMA Wydminy
4
Amerykańska sonda MESSENGER przeleciała 14 stycznia koło Merkurego, planety
znajdującej się najbliżej Słońca. To pierwszy przelot sondy kosmicznej w pobliżu tej planety po prawie 33 latach.
Według planów sonda miała wykonać 1200 zdjęć i uzyskać pomiary przy pomocy innych
przyrządów. Uzyskane zostaną m.in. zdjęcia tej półkuli, której nie obserwowała
wcześniejsza żadna sonda. W ciągu 55 godzin na dysku twardym zapisało się 700 gigabajtów danych. Przesłanie ich na Ziemię zajmie około tygodnia. Fotografie wykonane w
wielu filtrach umożliwią poznanie pierwszych danych na temat składu powierzchni Merkurego.
MESSENGER ma zostać sztucznym satelitą Merkurego, ale nastąpi to dopiero w 2011 r.
Wcześniej sonda dokona dwa razy przelotów w pobliżu planety (październik 2008 i wrzesień 2009), które, przy wykorzystaniu pola grawitacyjnego planety, pozwolą na osiągnięcie docelowej orbity.
Do tej pory jedynym obiektem skonstruowanym przez człowieka, który dokonał przelotu
w pobliżu Merkurego, była amerykańska sonda Mariner 10 (trzykrotne przeloty w latach
1974-75).
Astro-ciekawostka:
MESSENGER to skrót od MErcury Surface, Space ENvironment, GEochemistry and
Ranging spacecraft. MESSENGER (z ang. "posłaniec") wystartował 3 sierpnia 2004 r. W
swojej podróży przeleciał dwa razy koło Wenus i raz koło Ziemi. Całkowity koszt projektu
wynosi 446 milionów dolarów.
ES
źródło: http://www.astronomia.pl/
Created with novaPDF Printer (www.novaPDF.com). Please register to remove this message.
2
ASTRONETKA
MGŁAWICE
Mgławica Oriona
Chmury pyłu i gazu w kosmosie są nazywane mgławicami, co jest tłumaczeniem
łacińskiej nazwy „nebula”. W niektórych mgławicach gazu i pyłu jest bardzo dużo. Ich
wzajemne przyciąganie powoduje, że najgęstsze części przeradzają się w gwiazdy. Badając te gwiezdne „fabryki”, astronomowie uchwycili gwiazdy podczas aktu narodzin.
Mgławice są zazwyczaj zimne i nie świecą, więc trudno je dostrzec. Jeśli jednak
leżą w pobliżu jakieś gorącej gwiazdy, pochłaniają jej energię i wtedy gaz mgławicy rozświetla się żywym, czerwonym fluorescencyjnym światłem. Takie obiekty nazywa się
mgławicami emisyjnymi. Są tak jasne, że można je dostrzec z wielkich odległości. Astronomowie odkryli mgławice emisyjne na przykład w galaktyce Andromedy, odległej około
2,5 mln lat świetlnych.
Innego rodzaju mgławice są bogate w maleńkie ziarna pyłu. Pył ma takie rozmiary, że dobrze odbija światło, toteż mgławice te jaśnieją dzięki odbijaniu (refleksji) światła
gwiazd. Mgławice refleksyjne często wydają się niebieskie, ponieważ drobiny pyłu szczególnie dobrze odbijają światło niebieskie. Niektóre ciemne mgławice pyłowe są widoczne
tylko dlatego, że oglądamy je na jasnym tle. Na przykład mgławica Koński Łeb jest chmurą zapylonego gazu, na tyle gęstą, by odciągać światło leżącej na niej mgławicy emisyjnej.
Wiele mgławic jest miejscem narodzin gwiazd, inne są ostatnimi etapami ich życia. Starzejąc się, gwiazdy takie jak Słońce odrzucają swe zewnętrzne warstwy. Warstwy
te zamieniają się w rozjarzoną powłokę gazową, która rozpływa się w kosmosie rozświetlana przez gorące jądro gwiazdy. Te gazowe chmury są nazywane mgławicami planetarnymi, ale nie mają nic wspólnego z planetami. Po prostu XIX-wiecznym astronomom, którzy wymyślili tę nazwę, wydały się planetami.
GWIEZDNY ORZEŁ
Mgławica Kocie Oko
Orzeł to mgławica emisyjna, otaczająca gromadę
gwiazd. Jest oddalona od nas o 7 tys. lat świetlnych
i można ją dostrzec w gwiazdozbiorze Węża. Wykonane przez teleskop naziemny zdjęcie ukazuje
chmury pyłu i gaz rozjarzony przez światło gorących,
młodych gwiazd. Około 4,6 mld lat temu z podobnej
mgławicy uformowały się Słońce i planety.
CIEMNA MGŁAWICA
Mgławica Stożek w gwiazdozbiorze Jednorożca
to chmura gęstego pyłu, widoczna na tle jasnej
mgławicy emisyjnej.
MGŁAWICA PLANETARNA
Mgławica Koński Łeb
Mgławica Ślimak w gwiazdozbiorze Wodnika jest
najbliższą Słońca mgławicą planetarną. Liczy sobie
zaledwie 10 tysięcy lat. W końcu gazowa chmura
odpłynie i zniknie, pozostawiając rozżarzoną do
białości gwiazdę centralną.
Karolina Fiedorczyk
Źródła: R. Burnham, Atlas Wszechświata dla dzieci, Przegąd Reader’s Digest, Warszawa 2001
(polecamy, warto przeczytać!), www.wikipedia.pl
Created with novaPDF Printer (www.novaPDF.com). Please register to remove this message.
3
ASTRONETKA
KONKURSY
GIMNAZJUM I LICEUM
Poprawne odpowiedzi konkursu z grudniowej Astronetki:
1. Na niebie pojawiła się nowa kometa. Podaj jej nazwę i gwiazdozbiór w którym aktualnie się znajduje.
Jest to kometa Holmesa, która aktualnie znajduje się w gwiazdozbiorze Perseusza.
2. Jaka jest jasność (podawana w mag) oraz w skład jakiego gwiazdozbioru wchodzi Syriusz?
Syriusz jest najjaśniejszą gwiazdą konstelacji Wielki Pies. Jej jasność wynosi Ok. -1,5 mag.
3. Co pozostaje po wybuchu supernowej?
Gwiazda neutronowa lub czarna dziura.
GIMNAZJUM I LICEUM
Oto kolejny zestaw pytań:
1.Skąd wzięły swą nazwę mgławice planetarne?
2. Dlaczego telefony satelitarne Irydium nie weszły do użytku powszechnego?
3. Jak nazywa się sonda, która w najbliższym czasie ma badać Merkurego i w którym roku wejdzie na orbitę wokół
tej planety (tzn. zostanie jej satelitą)?
Odpowiedzi należy dostarczyć dla Karoliny Fiedorczyk do 29 lutego 2008
SZKOŁA PODSTAWOWA
Rozwiąż krzyżówkę.
1
2
3
4
5
6
7
8
1. Mgławica w gwiazdozbiorze Wodnika.
2. Sonda, która w najbliższym czasie będzie badać Merkurego.
3. Mgławica emisyjna w gwiazdozbiorze Węża.
4.Telefony satelitarne wykorzystują je do przesyłania sygnału.
5. Inaczej kosmos
6. Nazwa telefonów satelitarnych
7. Naturalny satelita Ziemi.
8. Rodzi się w mgławicy.
Odpowiedzi należy dostarczyć dla Oli Żebrowskiej do 29 lutego 2008
Zwycięzcą grudniowego konkursu Astronetki został Łukasz Lelo z klasy 6b.
Created with novaPDF Printer (www.novaPDF.com). Please register to remove this message.
4
KMA WYDMINY
KALENDARIUM
Planety:
Merkurego widać jako niezbyt jasną gwiazdę ok. 30-40 minut przed wschodem Słońca tuż nad południowozachodnim horyzontem.
Wenus można zobaczyć przez wschodem Słońca, świeci z jasnością ok. –4m.
Po grudniowej opozycji jasność Marsa słabnie. Na początku stycznia planeta świeciła z jasnością -1.5m, zaś pod
koniec marca będzie miała już tylko 0.8m.
24 lutego Saturn znajdzie się w opozycji do Słońca i będzie przez najbliższe parę miesięcy bardzo atrakcyjnym
obiektem do obserwacji. Jej jasność wynosi ok. 0.5m.
Widać go późnym wieczorem w południowo-wschodnim rejonie nieba.
Fazy Księżyca:
Nów – 7.II
I kwadra – 14.II
Pełnia – 21.II
III (ostatnia) kwadra – 29.II
Nad ranem (od godziny 4:01 do 4:51) 21 lutego nastąpi
całkowite zaćmienie Księżyca.
Zachęcamy do obserwacji!
OGŁOSZENIA KMA WYDMINY
Klub Miłośników Astronomii Wydminy serdecznie zaprasza uczniów gimnazjum i liceum (a także chętnych ze
szkoły podstawowej) na zajęcia z astronomii w każdy piątek o godz. 17.30. Zajęcia trwają ok. 1,5-2 h.
Zachęcamy do rozwiązywania astronetkowych konkursów! Czekają na was atrakcyjne, astronomiczne nagrody!
WARTO PRZECZYTAĆ!
Osobom zainteresowanym astronomią polecamy prasę i literaturę naukową o tematyce astronomicznej.
Czasopisma:
„Urania. Postępy Astronomii”
„Vademecum Miłośnika Astronomii”
Książki:
„Encyklopedia Wszechświata” Wydawnictwo Naukowe PWN
R. Burnham „Atlas Wszechświata dla dzieci” Przegląd Reader’s Digest
„Patrz w niebo i pod nogi” Olsztyńskie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne (Polecamy!)
P. Rudź „Niebo na weekend” Pascal
Wszystkie te czasopisma i książki możecie wypożyczyć na spotkaniach KMA lub w szkole u pani Rębeckiej.
Więcej informacji u członków KMA Wydminy.
Stopka redakcyjna wydania: Aleksandra Hamanowicz, Agata Ordyniec, Karolina Fiedorczyk, Ewa Siwołowska, Sara Siwołowska
Created with novaPDF Printer (www.novaPDF.com). Please register to remove this message.