Pobierz w PDF - Nasze Życie Bez Granic
Transkrypt
Pobierz w PDF - Nasze Życie Bez Granic
TWóJ BEZPŁATNY MiESiĘCZNiK 3 / 2016 Nr 7 ISSN 2450-1662 zdRowie, styl życia, kultuRa CIECHANÓW, MŁAWA, DZIAŁDOWO, ŻUROMIN, PŁOŃSK, WARSZAWA NASZ PORTAL: www.naszezyciebezgranic.pl Coaching Efektywne działanie wyznacznikiem sukcesów Dlaczego zdradzamy? Psychologia Kultura Dlaczego warto czytać książki? Parapsychologia Woda jako nośnik informacji REKLAMA 2 OD REDAKCJI Nr 7 Nasz portal: www.naszezyciebezgranic.pl REKLAMA COACHING fot. www.freeimages.com Efektywność w pracy Statystyki są nieubłagane. Polacy pracują dużo, są jednak przy tym bardzo nieefektywni. Jesteśmy najbardziej zapracowanym narodem w Unii Europejskiej (obok Greków), a jednocześnie plasujemy się na ostatnich miejscach w konkursie na wydajność pracy… Mit „pracowitości” Zastanawiające prawda? Jak to się dzieje, że będąc tak pracowitym narodem, gdzie zostawanie po godzinach uznawane jest niemal za obowiązek pracownika, nasza praca w ogólnym rozliczeniu przynosi tak relatywnie mały efekt. Jedną z odpowiedzi na to jest rozpowszechniony mit pracowitości czyli przekonanie, że im więcej się pracuje tym więcej się zrobi… Więcej znaczy więcej! Na szczęście nasz organizm wie co robi (często znacznie lepiej niż jego „właściciel”) i w jego wykonaniu więcej znaczy mniej. Ma to logiczne uzasadnienie gdyż w innym przypadku ludzie po prostu nie znali by umiaru, a to mogłoby doprowadzić do tragicznych skutków. Znane są i bardzo nagłaśniania sytuacje śmierci z przepracowania. Co ciekawe są to bardzo sporadyczne przypadki. Sporadyczne przypadki w tym zwariowanie zapracowanym świecie? – może się ktoś zapytać. Tak, bo nasze ciało jest w stanie znieść tylko ograniczoną ilość przesady a potem odpala się jego wewnętrzny bezpiecznik i…wypalamy się zawodowo, siada nam kręgosłup, dostajemy permanentnych migren itd. Itp. Dzięki temu nasz organizm unika najgorszego czyli śmierci. Trochę jak w nowoczesnych samochodach. Komputer wyłącza silnik aby uniknąć jego zniszczenia gdy np. brakuje oleju. Jak być efektywnym? Nasuwa się pytanie jak pracować żeby być efektywnym. Pomocne w tym będzie postępowanie według kilku poniższych zasad: Zasada 1 Dbaj o siebie. Napiszę tutaj banał. Tylko, że ten banał jest niewyobrażalnie ważny. Dbaj o siebie. Uprawiaj jakiś sport ( i nie mów, że nie masz czasu bo wystarczy 40 minut dziennie np. spaceru z dziećmi czy psem). Sport działa wielostronnie. Rozładowuje stres, ładuje akumulatory, uczy dyscypliny i konsekwencji itd. Itp. Zasada 2 Nie przesadzaj. Jak napisałem na początku: nie przesadzaj z pracą. Oczywiście są takie mo- menty gdy trzeba więcej pracować. Gdy trzeba skończyć jakiś ważny projekt, pouczyć się do jakiegoś egzaminu wtedy może być usprawiedliwione spędzenie kilku ekstra godzin w biurze. Jednak po tym okresie trzeba to sobie odbić jakimś dodatkowym czasem wolnym. Ciągłe nadgodziny to zabójca efektywności. ( A jak Wasz Szef się z tym nie zgadza to przyślijcie go do mnie…wytłumaczę mu to ;-). Zasada 3 Poznaj swój rytm. Psychologowie już bardzo dawno temu odkryli, że każdy z nas ma inny rytm dobowy. Mówimy o tzw. sowach i skowronkach czyli o osobach, które są bardziej „żywe” rano lub wieczorem. Oczywiście jest to duże uproszczenie i trudno o jednoznaczny podział jednak na pewno znasz ze swojego otoczenia osoby, które zanim inni wstaną są w stanie bardzo dużo zrobić, i takie, które zaczynają funkcjonować dopiero po wieczorynce. Tak samo jest z praca zawodową. Są osoby, które zrobią mnóstwo rano a są takie które rozkręcają się dopiero bliżej „fajrantu”. Zdaję sobie sprawę, że jest wiele prac, w któ- rych bardzo trudne lub wręcz niemożliwe jest ustalenie elastycznego czasu pracy jednak takie rozwiązanie byłoby bardzo korzystne dla wielu osób. Zasada 4 Rób sobie przerwy. Udowodniono, że ludzie są w stanie utrzymać koncentracje przez mniej więcej 45 minut do godziny. Po tym czasie nasz skupienie gwałtownie spada a co za tym idzie spada również nasze efektywność. Rób sobie przerwy. Mniej więcej co godzinę przez 5 czy 10 minut zajmij się czymś innym. Niekoniecznie musi to być papieros, ale pójście do kuchni i zrobienie herbaty już załatwi sprawę. Znam też osobę, która co godzinę przez 5 minut….patrzy się w okno i podziwia widoki. Zasada 5 Zasada Pareta. Zasada Pareta mówi, że w naszym życiu 20 % naszych działań przynosi 80% oczekiwanych efektów i odwrotnie. Oznacza to mniej więcej tyle, że w naszej pracy zawodowej 20% naszych działań jest odpowiedzialna za 80% naszych wyników. Wyzwaniem jest prawidłowe określenie tych 20%. Pomocna w tym będzie na pewno kategoryzacja tego co w ciągu dnia robicie. Rozbicie obowiązków na te ważne, na te pilne, na te ważne ale nie pilne i te pilne ale nie ważne i tak ułożenie sobie dnia pracy żeby jak najwięcej czasu spędzać nad zadaniami ważnymi a jak najmniej nad tym mniej lub w ogóle nie istotnymi. No i przede wszystkim starajcie się unikać wszelkich „przeszkadzajek”, które pochłaniają olbrzymią ilość czasu. (czy naprawdę konieczne jest w Twojej pracy odpowiadanie na e-maile w momencie ich nadejścia?) A kto wie, może podobnie jak Szwedzi będziemy w stanie zacząć myśleć o 6 godzinnym dniu pracy. Marek Kuch Marek Kuch Trener mentalny, praktyk biznesu, mentor, założyciel „SmartSteps”. Mam 15 letnie doświadczenie w prowadzeniu biznesu zarówno w Polsce jak i w Australii. Jestem jedynym w Polsce certyfikowanym coachem „Strategic Intervention” czyli coachingu interwencyjnego. Obszarem mojego szczególnego zainteresowania są szeroko rozumiane relacje. Wiedzę zdobywałem i wciąż rozwijam na wielu kursach, szkoleniach i z literatury z dziedziny psychologii, socjologii, fizjologii, rozwoju osobistego i strategii biznesowych w Polsce, Australii, USA i Anglii. Miałem przyjemność pomagać specjalistom z wielu branż, pochodzącym z ponad 30 krajów świata. Kontakt: tel: 888 856 556 Nasz portal: www.naszezyciebezgranic.pl Osoby, które wykazywały takie cechy charakteru dorabiały się czasami z tygodnia na tydzień. Jednocześnie nieobliczalność procesów gospodarczych potrafiła pociągnąć na finansowe dno. Większość Polaków nie wspomina jednak dobrze tych lat, większość kojarzy je bowiem z upadkiem dużych zakładów, w których pracowały nierzadko całe rodziny. Państwowe zakłady, zatrudniające dziesiątki pracowników, będące chlubą małych miasteczek, z dnia na dzień opustoszały. W połowie lat 90-tych przemysłowa dzielnica Ciechanowa wyglądała niemalże jak po wybuchu bomby. Nikt nie przypuszczał, że za kilkanaście lat, to właśnie tu będziemy przyjeżdżać na zakupy do galerii handlowej a nie na słynną „ul. Warszawską”. Nie był to dobry czas dla mieszkańców Ciechanowa i podobnych mu miasteczek w całej Polsce. Mnóstwo osób wyemigrowało za granicę, w szczególności po otwarciu dla Polaków granic państw Unii Europejskiej. Będąc w szkole średniej, słyszałem REKLAMA ści. Mało tego – samochód niestety najczęściej emituje koszty. Praca na nowym laptopie oczywiście jest przyjemna, ale większość z nas posiada jakiś komputer, który do tej pory okazywał się wystarczający. Może te 2-3 tysiące lepiej przeznaczyć na specjalistyczne narzędzia lub reklamę? Ostrożniejsi przyszli przedsiębiorcy, nie ogarnięci przesadnym hurraoptymizmem, dokładnie analizują koszty zakładanej działalności. Wielu rzeczy nie sposób przewidzieć, ale już pobieżna analiza daje jasno do zrozumienia, że znacznie łatwiej wystartować w rodzimym miasteczku, niż w dużej aglomeracji. Nie chodzi tutaj wyłącznie o koszty oczywiste jak np. wynajem lokalu czy koszty przyszłych pracowników. W środowisku, w którym się wychowaliśmy z wielu usług skorzystamy bezpłatnie, w ramach przysługi. Jeżeli już za coś będziemy musieli zapłacić, to szybko dowiemy się gdzie iść żeby nie przepłacić. Z drugiej strony analizie kosztowej należy przeciwstawić projekcję przychodów. Naturalnie duże aglomeracje są zdecydowanie bardziej chłonnym rynkiem dla większości produktów i usług. Nie musimy jednak zbytnio martwić się tym faktem. Ważne, żeby nie skupiać się na tym jak przetrwać na rynku lokalnym, ale na tym jak dotrzeć z naszym produktem na rynek regionalny, krajowy a może nawet zagraniczny. W XXI wieku, w dobie internetu i wysoce rozwiniętej infrastruktury komunikacyjnej, nie jest tak naprawdę istotne gdzie mamy siedzibę swojej działalności. Powiem więcej, największe światowe korporację przenoszą swojej siedziby tam, gdzie koszty produkcji są niższe np. z Niemiec do Chin czy Indii – dlaczego więc my mielibyśmy koncentrować się wyłącznie w dużych miastach, o porównywalnie wysokich kosztach? Piszę „wyłącznie” bo jestem świadom, że nadal większość młodych ludzi będzie budować swoje kariery w dużych miastach. Przez karierę rozumiem zarówno pracę etatową, jak i samozatrudnienie. Jest boFot: pixabay.com „Dlaczego mamy być skazani na aglomeracje i korporacje” Ciechanów to średniej wielkości miasto położone na Północnym Mazowszu. Ruiny Zamku Książąt Mazowieckich świadczą o jego wielowiekowej historii, jednak ja chciałbym się przyjrzeć ostatnim dwóm dekadom, okiem młodych ludzi. Oczywiście nasz Ciechanów jest tylko jednym z tysięcy podobnych mu miasteczek, w których zachodzą zbliżone procesy gospodarcze, społeczne czy demograficzne. Zmiana ustroju w naszym kraju, pociągnęła za sobą nieuniknioną transformację polskiej gospodarki z systemu centralnie zarządzanego do systemu wolnorynkowego. Przełom lat 80-tych i 90-tych dał początek wielu prywatnym biznesom. Był to czas, który wymagał dużo odwagi, sprytu, nierzadko przebiegłości i cwaniactwa. COACHING Nr 7 opinie, że miasta takie jak Ciechanów wymrą śmiercią naturalną, bo po studiach nikt tu nie wróci. Rzeczywiście, po maturze zdecydowana większość koleżanek i kolegów wyjechała na studia do Warszawy, Olsztyna, Torunia, czy jak ja do Trójmiasta. Aglomeracje kuszą przeróżnymi rozrywkami, jednak ja uwielbiałem czas powrotów do rodzinnego miasta. Rodzinne spotkania to jedno, ale Ciechanów to zawsze była moja mała Ojczyzna. Z samego sentymentu ciężko wyżyć, ale w pewnym momencie dostrzegłem, że moje miasto zaczyna się zmieniać. Miasto jednak nie wymarło. W ostatnich latach coraz więcej młodych ludzi, także absolwentów wyższych uczelni, decyduje się na podjęcie własnej działalności gospodarczej. Można dopatrywać się różnorodnych przyczyn tego zjawiska. Część z nich, nie chce poświęcać swojego czasu i życiowego zapału na wysyłanie CV i pracę dla wielkich korporacji. Wielu ma odwagę samodzielnie wprowadzać na rynek swoje autorskie pomysły, także innowacyjne. Inni natomiast podejmują próby oferowania znanych już produktów czy usług tylko w korzystniejszej cenie bądź jakości. Z drugiej strony, nie można przeoczyć aktywnej polityki rynku pracy i różnorodnych form promocji samozatrudnienia. Należy tu wymienić chociażby możliwość skorzystania z tzw. inkubatorów przedsiębiorczości, otrzymania środków na podjęcie działalności gospodarczej, programy stażowe, wsparcie przy tworzeniu stanowisk pracy i inne. Każdy rodzący się biznes niesie za sobą wiele niewiadomych i dużą dozę ryzyka. Niestety zbyt wielu młodych przedsiębiorców liczy na szybkie zyski, w efekcie równie szybko zniechęca się do prowadzenia działalności, zanim rodząca się firma zacznie się stabilizować na rynku. Częstym błędem młodych przedsiębiorców jest nieprzemyślany sposób wydatkowania środków, otrzymanych w ramach różnego typu dotacji. Klasyczny przykład to kupno samochodu i laptopa jako podstawowe narzędzie pracy, niezależnie od typu prowadzenia działalności. Owszem samochód czasem może okazać się niezbędny, ale w większości przypadków można sobie bez niego poradzić. Nie jest to bowiem specjalistyczna maszyna, która może zapewnić nam przewagę konkurencyjną i zapewnić zyski w przyszło- 3 wiem mnóstwo zdolnych, młodych Polaków zakładających swoje firmy w dużych miastach i odnoszących wspaniałe sukcesy. W szczególności, ale nie zawsze, są to działalności usługowe, nie wymagające w fazie początkowej dużych powierzchni. Jednocześnie z radością spotykam osoby, które z wyboru wracają do rodzimych miast, aby tu żyć i rozwijać się. Młoda, zdolna Pani stomatolog dość miała pracy w dużej prywatnej klinice w Warszawie, postanowiła więc założyć własny gabinet w rodzinnym mieście. Z dotacji na otwarcie działalności skorzystał młody ciechanowianin, absolwent politechniki warszawskiej, zajmujący się montażem klimatyzacji i systemów wentylacyjnych. Początkowo działał na rynku lokalnym, teraz swoje usługi realizuje już na terenie całego kraju. Każdy taki przykład to szansa na rozwój miasta i jego okolic. Adrian Krzywkowski Adrian Krzywkowski, absolwent Uniwersytetu Gdańskiego, obecnie związany z PWSZ Ciechanów. Promotor przedsiębiorczości i rozwoju lokalnego, założyciel Pracowni kowalstwa artystycznego 4 CIEKAWA OSOBOWOŚĆ Nr 7 Nasz portal: www.naszezyciebezgranic.pl Indywidualność i perła kultury twórczej Janin Janakakos-Szymańska – postać nietuzinkowa, łamiąca stereotypy podtrzymywania piękna słowa pisanego… Matka jej była Polką, zaś ojciec Grekiem. Urodziła się w Ciechanowie lecz do 1961 roku mieszkała w Kowarach(ówczesny pow. jeleniogórski, woj. wrocławskie), następnie jako już 6 letnia dziewczynka powróciła do Ciechanowa. Tu ukończyła Szkołę Podstawową Nr.5 i Liceum Medyczne. Od 1975r. pracowała jako początkująca pielęgniarka w Dziecięcym Szpitalu Klinicznym w Dziekanowie Leśnym. Rok po tym przeniosła się do Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Ciechanowie, gdzie pracowała jeszcze do niedawna. Jest osobą o wieloletnim dorobku działalności społecznej dla rozwoju Województwa Mazowieckiego w różnych jej dziedzinach i związanych nie tylko z pracą zawodową. Jako uczennica mieszkająca i pobierająca nauki w Ciechanowie w Liceum Medycznym Pielęgniarstwa. Od 1974r przez jakiś czas wyróżniła się tym że wymyślała i wykonywała slogany o tematyce przeciwalkoholowej, propagując szkodliwość tego nałogu i zdrowy styl życia mieszkańców, podczas „Tygodnia Trzeźwości”, które były umieszczane w witrynach sklepowych, za co otrzymała nagrodę książkową z rąk Przewodniczącego Powiatowej Społecznej Komisji P/Alkoholowej mgr Eugeniusza Majkowskiego. Otrzymała również jako młodzieżowy działacz kilka odznak młodzieżowych (np. Młodzieżową Brązową Odznakę Sprawności Obronnej MOSO, Młodzieżową Odznakę «Błękitnej sztafety». Brązowy Medal za Zasługi dla Pożarnictwa. Od 1983r członek Komisji Rewizyjnej Polskiego Towarzystwa P/ Tytoniowego Oddziału w Ciechanowie, potem skarbnik i kolejną kadencję v-ce prezes do roku 2004. Za ponad 20 letnią pracę społeczną na rzecz propagowania zdrowego stylu życia pod hasłem „Rzuć palenie razem z nami” otrzymała z rąk prof. Witolda Zatońskiego Dyplom grawerowany na blaszce i drzewcu z podziękowaniami. W 1984r.otrzymała dyplom uznania za wybitny wkład pracy i zasługi w zwalczaniu chorób społecznych, nadany przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej z rąk Ministra Tadeusza Szelachowskiego. W 1989r. z rąk Prezesa Koła ZSL przy Woj. Szpitalu Zespolonym w Ciechanowie Mariusza Jankowskiego otrzymała list gratulacyjny za poparcie i popularyzację świadczeń Narodowego Funduszu Ochrony Zdrowia poprzez udział społeczny w tzw. „Białych Sobotach”. Opracowanie wraz z mgr. Agnieszką Duczman Standardów Postępowania Pielęgniarskiego w Domowym Leczeniu Tlenem (2002r) oraz Standardów Postępowania Pielęgniarskiego w immunoterapii Swoistej (2002r). Udział w organizacji i uczestnictwo w zjazdach pulmonologów, Forum Zdrowia, Targach ciechanowskich, pogadankach, Festiwalach Zdrowia, organizowanie spotkań integracyjnych „bez papierosa”, organizowanie i wykonywanie przez kolejne trzy lata akcji „Mikołaj w domu każdego dziecka”. Swoją twórczość poetycką rozpoczęła w 1975r. będąc na wakacjach w Grecji z tęsknoty za swoim ojcem pisała listy wierszowane opisujące wrażenia z pobytu i tęsknotę za rodzicem. I tak do 1994 roku pisała do „szuflady”. Od 1994 roku dzięki przypadkowemu zbiegowi, zapoznała poetę i wieloletniego redaktora Tygodnika Ciechanowskiego Stefana Żagla. Pod jego namową ujawniła się i przystąpiła do Stowarzyszenia Twórców Nieprofesjonalnych, późniejsza nazwa Stowarzyszenie Pracy Twórczej- jako poetka. Od 2011 roku jest członkiem Oddziału Ciechanowskiego Stowarzyszenia Autorów Polskich, a od stycznia 2013 roku jest prezesem tego stowarzyszenia. Publikowana na łamach Tygodnika Ciechanowskiego, Gazety Samorządowej, Informatorze Specj. Szpitala Zespolonego, ”Wieści z nad Łydyni” Pisał również o niej Czas Ciechanowa, Extra Ciecha- nów, Tygodnik Ilustrowany, PULS Magazyn Opinii Ziemi Ciechanowskiej, przeprowadzane były wywiady w KRC, potem KRDP, RDC i Greckiej gazecie internetowej STEREANEA, gdzie również zostały opublikowane jej wiersze w języku greckim oraz pod koniec 2015 roku drukowano jej wiersze w greckich wydawnictwie literackim „3η χιλιετια” (3 Ksilitia-Trzy Tysiąclecia) ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΤΙΣΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ (Społeczny kwartalnik Literatury i sztuki) i w kwartalniku „Πιραικα” (Piraika- Eksperyment). Publikowana w Almanachach Poezji takich jak: „Kropla Słońca”(1994), :Czas niesiony w teraźniejszość” (1995), „Dziewiąta struna” (1996), „Słowem ocalić słowa” (1997), „Otwarte Złotym kluczem”(2011). Od 2003 roku jest Członkiem Honorowym Związku Grecko-Polskiego im. F. Chopina w Lamii i brała udział w spotkaniach w szkołach w ramach programu integracji z Krajami Europy przed wejściem do Unii Europejskiej. Zdobyła wiele nagród i wyróżnień w Konkursach poetyckich za swoje wiersze opiewające m.in. piękno Mazowsza. W 2011 otrzymała nagrodę od Samorządu Miasta Ciechanowa w XV Konkursie Poezji ”O Złoty klucz Ciechanowskiego Ratusza”, czego wynikiem był druk debiutanckiego tomiku wierszy pt. „Już nie zagra Buzuki”. Pracuje nad wydaniem tomiku w języku polsko - greckim o tym samym tytule oraz następnym tomiku autorskim. Planuje również wydać zbiorowy album z wierszami pokonkursowymi, zdjęciami i zdjęciami obrazów dotyczących miasta Ciechanowa i powiatu celem którego będzie promowanie piękna naszego miasta i regionu w kraju i za granicą. Jako Prezes OC SAP kontynuuje i rozszerzyła sztandarowe imprezy kulturalne, jakimi są: Świętojańska Noc Poetów, Zaduszki Poetyckie, comiesięczne Biesiady Poetyckie, plenery, wystawy poplenerowe i corocznego dorobku twórczego malarzy. Jest Inicjatorką i organizatorką cyklicznych comiesięcznych autorskich spotkań poetyckich „Czwart- kowe Wieczory z Poezją”, warsztatów malarskich dla dorosłych, okresowo również dla dzieci, oraz warsztatów poezji dla członków i innych ludzi chętnych pogłębiać swoją wiedzę w tych dziedzinach. Pomysłodawczyni i organizatorka I Konkursu fotograficznego „Ciechanów w obiektywie- wczoraj i dziś”, oraz I Ciechanowskiego Pleneru malarskiego „Nasz Ciechanów 2015” spotkań z poezją i kolędą w różnych parafiach naszego i ościennych powiatów. Współorganizuje z Biblioteką Polską w Muzeum Romantyzmu w Opinogórze i prowadzi spotkania autorskie z cyklu „Wiersze przy lampie naftowej”. Chętnie i z dobrymi efektami współpracuje w formie wolontariatu z Urzędami Państwowymi, Instytucjami Kultury, Organizacjami Pozarządowymi we współorganizacji imprez dla ludności miasta Ciechanowa, powiatu, imprez i spotkań okolicznościowych, wystaw, jarmarków, festiwali wolontariatu oraz stowarzyszeniami, poetami i instytucjami innych miast i powiatów. Była i jest współorganizatorem w Ogólnopolskich Mazowieckich Konkursach Literackich w Przasnyszu. W VIII (2014r) i IX (2015r) była również jurorem , brała też udział w kolegium edytorskim w Ogólnopolskim Konkursie „O Laur Poligrafów” (2012r) oraz jako juror w konkursach recytatorskich dla dzieci i młodzieży w szkołach i instytucjach kultury .Jest zapraszana na swoje spotkania autorskie do szkół. Podnosi kwalifikacje własne i członków korzystając ze szkoleń w celu udoskonalania działania stowarzyszenia dla twórczego rozwoju kultury na rzecz miasta, powiatu, województwa i poprawy warunków dla twórczości artystycznej oraz objęcia opieką młodych autorów. Jest osobą ciepłą, miłą, uczynną i z dużym bagażem pozytywnych zasług dla kultury i tym samym dla swojego miasta i regionu. Poetka, animatorka kultury, inicjatorka wielu imprez i spotkań kulturalnych, działacz społeczny. Odznaczenia: Brązowa Młodzieżowa Odznaka MOSO, Odznaka Błękitnej Sztafety z ok. 25- Lecia Ludowego Wojska Polskiego, Brązowy Medal za zasługi dla Pożarnictwa. Spotkania indywidualne autorskie w 2015 roku: 1.Sz.P.w Kraszewie” Poezja sercem”2.Gimnazjiu w Sońsku „Greckie wspomnienia” Nasz portal: www.naszezyciebezgranic.pl PSYCHOLOGIA Nr 7 5 Dlaczego zdradzamy ? Nie ma jednoznacznej definicji zdrady a seks może być tylko jednym z jej elementów. Można przyjąć, że jest to złamanie niepisanej umowy zakładającej potrzebę intymności, bezpieczeństwa i wyjątkowości w sferze psychicznej jak i fizycznej .Zdrada w związku jak każde ludzkie zachowanie ma wiele przyczyn i jeszcze więcej hipotez czemu tak się czasem dzieje. W zwykłym ujęciu zdradzamy z nudów, z ciekawości, z chęci sprawdzenia swoich możliwości i umiejętności, z głupoty z chęci manipulacji, z rozczarowania istniejącym związkiem gdzie nie są zaspokajane nasze ważne potrzeby. dosłownie inni żyją obok siebie, Niezależnie od tego, która droga zostanie wybrana związek wchodzi w fazę rozstawania: - Małżonkowie uważają, że mają poważne problemy - Wspólne rozmowy wydają się bezsen- Ostatnie badania na tym polu w USA pokazują, że zdradzają zarówno kobiety jak i mężczyźni. Badanie to pokazuje, że 30 do 40 % ludzi w wieku 20 – 40 lat zdradziło lub zdradzi swojego partnera i liczba ta się zwiększa. Badania Prof. Izdebskiego w Polsce uwidacznia inną statystykę: zdradza co szósta kobieta i co trzeci mężczyzna. Ma to oczywisty związek ze zmianami społecznymi na świecie i wzrostem roli społecznej kobiet, ich samodzielności finansowej jak i zmianami w tradycyjnym modelu rodziny na wielu płaszczyznach. Jako ciekawostkę można przytoczyć fakt, że jeszcze 100 lat temu problem rozwodów nie był znaczący i oficjalnie wszystko było dobrze. ze coś popsuło się dużo wcześniej. Odbudowa związku po zdradzie to decyzja obojga partnerów, którzy wierzą, że warto próbować. Jednak taki związek nigdy nie będzie taki sam jak przedtem. Przede wszystkim dochodzenie do równowagi po zdradzie może trwać bardzo długo – bezgraniczne zaufanie znika .Musi pojawić się pytanie co ta zdrada dla mnie znaczy . To, że w ogóle miała miejsce. Jeżeli zdrada trwała długo, i pojawiła się bliskość miedzy kochankami, czy zrozumienie tego i wybaczenie jest możliwe? Odpowiedzialna praca nad odbudowaniem relacji jest długim procesem i jeżeli ma być skuteczna musi sięgać głęboko. Ponieważ same zapewnianie, że już nigdy i zadośćuczynienie niewiele zmieni .Niezbędne wydaje się skorzystanie z doradztwa psychologicznego aby lepiej zrozumieć partnera, odbudować uczucia sympatii i podziwu, zro- Czy można zapobiec zdradzie? Obawiam się że nie, raczej można przyjąć, że w dobrze dobranym związku zdrada może nie zaistnieć a przecież związek i tworzący go ludzie zmienia się na przestrzeni czasu. Bardzo ważne są tutaj wzorce wyniesione z domu rodzinnego. Jak patrzyło się na zdradę, czy były zdrady? Czy na przykład można mówić o jakimś stopniu swobody seksualnej. Należy również pamiętać o genotypie, odkryty kilka lat temu gen zdrady DRDR posiada ok. 50% populacji. Są jeszcze uwarunkowania ewolucyjne, przyroda zrobi wszystko aby zachować gatunek w jak najlepszej kondycji a my jesteśmy jej częścią. Być może dlatego nawet najbardziej atrakcyjny partner z czasem ekscytuje coraz mniej . Pokazały to doświadczenia na szczurach gdzie zamknięta w klatce para z czasem przestawała kopulować ale wystarczyła zmiana partnerów i wszystko wracało do normy. Ten eksperyment wyraźnie sugeruje, ze w jakimś zakresie człowiek jest poligamiczny, że biologiczny instynkt budzi w mężczyznach potrzebę rozsiewania swoich genów a kobiecie każe szukać najlepszego dawcy . Współczesny człowiek staje się coraz mniej ograniczony nakazami społecznymi i religijnymi . Jeżeli dodamy do tego zwykłe kłopoty dnia codziennego, przemęczenie i zniechęcenie to tworzy to podatność na zdradę szczególnie w sytuacji gdy pozna się kogoś nie związanego z naszą szarością życia a do tego atrakcyjnego. Statystyki pokazują, że najczęstsze rozstania mają miejsce w 3 – 4 roku małżeństwa ale ich powodem nie jest zdrada mimo, że najczęściej im towarzyszy. Głównym powodem rozwodów jest niedojrzałość emocjonalna, któregoś z partnerów lub obojga. Bycie ślepym na potrzeby drugiej osoby zaburzona komunikacja, nieumiejętność rozwiązywania bieżących problemów, hedonistyczne podejście do życia. Przejawia się to pochopnymi decyzjami dotyczącymi zawarcia małżeństwa a następnie równie pochopnymi dotyczącymi rozwodu. Większość romansów zdarza się parom przechodzącym kryzys. Zdrada może być planowana lub przypad- kowa ale w każdym przypadku może zrujnować lata udanego związku. Na ironię zasługuje fakt, że osoba zdradzająca nie ma z tym później najczęściej żadnych problemów emocjonalnych ale w odwrotnej sytuacji, gdy dowie się, że jest zdradzana może przeżyć załamanie. Wydaje się, że wszyscy jesteśmy ekspertami od oceny jakości związków i możliwości ich naprawy z tym, że prawie zawsze jest to spojrzenie jednostronne. Jeżeli jest tak, że w naszym małżeństwie coś wymyka się z pod kontroli warto aby przynajmniej jedno z pary porozmawiało ze specjalistą. Pierwszym krokiem ku polepszeniu sytuacji w związku jest zrozumienie tego co się dzieje i próba odbudowania przyjaźni. Oczywiście jest szereg symptomów, które określają głębokość kryzysu. Ważnym sygnałem pogarszającej się relacji są niemiłe zachowania partnera takie jak oskarżenia na samym początku rozmowy do tego dochodzi krytyka większości zachowań oraz negatywne uogólnienia np. „ Dlaczego o wszystkim zapominasz”. Później pojawia się pogarda a następnie postawa obronna jednego z partnerów, najczęściej tego atakowanego np. „ To nie ja stwarzam konflikt ale ty”. Wbrew pozorom postawa obronna tylko pogłębia konflikt gdyż jest zamaskowanym atakiem i na tym polega jej niszczycielska siła. W pewnym momencie jedna ze stron ma dosyć negatywnych emocji i pojawia się mur obojętności jako sposób na nieprzeżywanie napięcia. Jeżeli problemy w związku trwają długo i niepowodzeniem kończą się próby ratowania dyskusji mogą pojawić się fot.: pixabay.com złe wspomnienia dotyczące historii związku. Po prostu para nie pamięta niczego dobrego, skupia się tylko na negatywnych odczuciach. Jeżeli wszystkie wymienione symptomy są codziennością można przepuszczać, że koniec jest blisko. Niektórzy odchodzą wtedy ze związku REKLAMA sowne - Para zaczyna żyć obok siebie - Pojawia się uczucie samotności Jak sobie radzić po zdradzie? Zdrada w związku może go zniszczyć ale tak naprawdę jest tylko objawem, zumieć motywację określonych zachowań. Nauczyć się konstruktywnie radzić sobie wspólnie z typowymi rozwiązywalnymi i nierozwiązywalnymi problemami. Znaleźć sposoby na pokonywanie paraliżujących konfliktów oraz sposoby na odnalezienie poczucia wspólnoty. Należy pracować nad tym aby bycie w związku było kojarzone jako odpoczynek i przyjemność. Jednocześnie jest to szansa na stworzenie nowej lepszej jakości, rozwinięcia dojrzałej świadomości po co chce się być razem. Andrzej Niemeczek 6 KULTURA Nr 7 Nasz portal: www.naszezyciebezgranic.pl Dlaczego warto czytać książki? Naukowcy w wielu badaniach potwierdzają rewelacyjny wpływ czytania książek na nasz organizm. Rynek opanowany jest przez elektroniczne urządzenia m.in. e-booki, które rzekomo miały wyprzeć tradycyjną książkę. Niestety, ale wielopokoleniowa tradycja w tym przypadku broni się bardzo dobrze. Istnieje mnóstwo dowodów na to, że czytanie książek: • zwiększa inteligencję oraz wydolność mózgu, • uczy empatii i myślenia, • pobudza wyobraźnię, • pomaga w walce z Alzheimerem, • rozwija umiejętność wysławiania się, • poszerza nasze słownictwo, • wyrabia cierpliwość. Czytajmy dzieciom !!! Od kilku lat wydawnictwo Kado Studio organizuje akcję „Ciechanów czyta dzieciom”. Jesteśmy zapraszani do szkół i przedszkoli, gdzie czytamy książki dla dzieci wyświetlając je na ekranie, uczymy jak powstaje książka. Ilustrator Rafał Kado uczy dzieci rysunku. Rozmawiamy oraz zabawiamy dzieci grą na harmonijce ustnej. Teksty do książek pisze znany bajkopisarz i rzeźbiarz Waldemar Maziński. W dzisiejszych trudnych czasach rodzice są zapracowani, przez co niechętnie udają się do księgarni, czy do sklepu kupić dziecku książkę, a szkoda, ponieważ nie do- strzegają jak wielką wartością jest czytanie książek. Wychodzimy temu naprzeciw, pomagając rodzicom. Ze swojego doświadczenia wiemy, że dziecko mając w ręku książeczkę poprosi swojego rodzica by mu ją przeczytał, a jak wiadomo doskonale dziecku trudno jest odmówić. Jest to doskonały sposób, aby zasiać to ziarenko, które w przyszłości z pewnością zaowocuje. Czytając dziecku budujemy mocną więź i fundament miłości, na którym możemy wzmacniać kochającą się rodzinę. Mądra bajka uczy podstawowych zasad moralnych, odróżniających dobro od zła, rozwija wyobraźnię oraz uczy prawidłowej pisowni. Rozwija dobre kontakty z dzieckiem, ponieważ czytając przebywamy z nim, wyjaśniamy to co niezrozumiałe, rozmawiamy, przytulamy itp. W dorosłym życiu bardzo często takie przeżyte chwile będziemy wspominać np. przy święcie Bożego Narodzenia. Nigdy nie zapomnimy dziecinnych lat ciepłego rodzinnego domu. Wydawnictwo Kado Studio z siedzibą w Ciechanowie aktualnie wydało 6 książek dla dzieci pt.: -”Przyjaciel wiatr”, -”Ciechan”, -”Liczydełko”, -”Leśni przyjaciele”, -”Wiosenne porządki”, -”W poziomkowie”. Nasze wydawnictwo na obecną chwilę współpracuję z ciechanowskimi autorami tekstów do bajek – z panią Marianną Olkowską oraz z panem Waldemarem Mazińskim. Ilustrację do książek wykonuje ciechanowski rysownik Rafał Kado, który dzięki swojemu charakterystycznemu sty- lowi wzbogaca niepowtarzalnym prestiżem, każdą z bajek. Patronem książek jest Prezydent miasta Ciechanowa – Krzysztof Kosiński. Nadrzędnym celem wydawnictwa Kado Studio w kreacji książeczek dla dzieci jest propagowanie czytania książek przez dzieci już od najmłodszych lat, mając na względzie nieobliczalny rozkwit internetu, gier komputerowych, innych środków rozrywki, których nadużycie może doprowadzić do zaniku u najmłodszych niezbędnych funkcji rozwojowych, tj. rozwój wyobraźni, zmniejszenie ryzyka dysleksji. Rafał Kado artykuł sponsorowany Nasz portal: www.naszezyciebezgranic.pl 7 Nr 7 ZDROWIE Naturalne leki LEKI ROŚLINNE WE WSPÓŁCZESNEJ KARDIOLOGII Niepożądane reakcje na leki występujące w trakcie ich stosowania mogą powodować uszkodzenie lub upośledzenie funkcji prawie każdego narządu i być powodem różnych, niekiedy trudnych do wyjaśnienia reakcji organizmu. Reakcje typu A spowodowane są nasileniem farmakologicznego działania leku podczas gdy reakcje niepożądane typu B są dziwaczne i nieprzewidywalne. Klasycznym przykładem reakcji typu A jest osteoporoza u 30-50% chorych leczonych kortykosteroidami lub dolegliwości żołądkowe w trakcie stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Powikłania w formie płytkich nadżerek czy owrzodzeń błony śluzowej z górnego odcinka przewodu pokarmowego, stwierdzono u 58% pacjentów zażywających powyższe leki. Niepożądana reakcja polekowa typu B może wystąpić np. pod postacią gorączki, bóli mięśniowych, jąkania, zwężenia przerostowego odźwiernika lub zespołu majaczeniowego. Prawdopodobieństwo występowania reakcji polekowych wzrasta wraz z liczbą jednocześnie zażywanych leków. Przy stosowaniu pięciu leków możliwość wystąpienia niepożądanych powikłań polekowych wynosi 50% . Naukowcy angielscy stwierdzili, że wśród 1880 pacjentów przyjętych w ciągu 6 miesięcy do jednej z klinik, aż 1225 osób hospitalizowano z powodu działań ubocznych leków. Główną grupą leków, powodujących szkodliwe działania niepożądane okazały się niesterydowe leki przeciwzapalne (29,6% hospitalizacji), przy czym w 3/5 przypadków był to kwas acetylosalicylowy (także stosowany w małych dawkach) a na drugim miejscu znalazły się diuretyki i były przyczyną 27,7% przypadków hospitalizacji. Śmiertelność pacjentów przyjętych do szpitala z powodu działań niepożądanych wynosiła 0,15% (28 pacjentów), z czego 15 osób zmarło z powodu krwawień z przewodu pokarmowego. Niepożądane reakcje na leki nie tylko powodują ujemne skutki zdrowotne i wpływają niekorzystnie na jakość życia chorego ale również są powodem utraty zaufania pacjenta do medycyny profesjonalnej i leczącego lekarza. Chory poszukuje więc innych, niekonwencjonalnych sposobów leczenia. Zjawiska te spowodowały u progu XXI wieku spektakularny renesans terapii lekami roślinnymi, który nie ominął także kardiologii. Przeszłość leku roślinnego sięga okresu brązu (3000 lat p.n.e.) kiedy to powstała pierwsza „farmakopea” Sumeru. Papirus Ebersa (1500 lat p.n.e.) zawierał około 900 recept lekarskich w których zidentyfikowano m.in. Sem. Ricini, Herba Chelidonii, Bals. Pini, owoce - Juniperi i Amni visnagae. Zielarstwo kwitło w Indiach, Chinach, Ameryce Południowej ale w końcowym okresie starożytnym zarysowała się przewaga Greków. W okresie ateńskim szczególną sławę i rozgłos zyskał Hipokrates, lekarz z Kos, autor „Corpus Hippocraticum” w którym opisał 236 gatunków roślin. Zalecał je w różnych chorobach nie przetworzone, ponieważ twierdził, że najlepiej i najdłużej działają w stanie naturalnym. Szacunkowe dane wskazują, że 80% ludności świata stosuje leki pochodzenia naturalnego, przede wszystkim wyciągi z roślin lub aktywne ich składniki. Wzrastający popyt na leki pochodzenia roślinnego pod koniec XX-wieku sprawił, że wartość rynkową preparatów ro- ślinnych produkowanych rocznie w USA szacowano na 1,5 mld dolarów a roczny przyrost sprzedaży tych preparatów wynosił 15%. 15 milionów Amerykanów przyjmujących regularnie leki stosuje dodatkowo witaminy, mikroelementy oraz leki roślinne: czosnek, miłorząb japoński, palma sabałowa, żeń-szeń, dziurawiec, koci pazur. W Niemczech, 54% leków zapisywanych na recepty stanowią preparaty roślinne - najczęściej są to leki krążeniowe (25%), leki przeciwkaszlowe (15%) i preparaty stosowane w chorobach układu pokarmowego (14%). W Chinach wytwarza się aktualnie około 5 000 leków ziołowych. Ten niebywały rozwój produkcji leków roślinnych i fitoterapii wiąże się z przekonaniem społeczeństwa w skuteczność medycyny ludowej oraz z wiarą, że taka kuracja jest bezpieczna, ponieważ nie powoduje niepożądanych skutków ubocznych. Współczesna fitoterapia nie stanowi alternatywy dla nowoczesnej farmakoterapii, ale jest cennym jej uzupełnieniem w procesie skutecznego, holistycznego leczenia. Preparaty roślinne zawierają duże ilości substancji „antyutleniających” neutralizujących wolne rodniki, fitohormonów, witamin, mikro- i makroelementów. Należy jednak pamiętać, że kuracje lekami roślinnymi, zwłaszcza długotrwałe, powinny być konsultowane z lekarzem lub fitoterapeutą z uwagi na interakcję pomiędzy ziołami i produktami spożywczymi czy jednocześnie stosowanymi preparatami farmaceutycznymi. Błonnik może absorbować niektóre leki np. digoksynę oraz opóźniać wchłanianie paracetamolu i acetoaminofenazonu. Związki ketechinowe obecne w zielonej herbacie nasilają działanie amoksycyliny i klaritromecyny. W przypadku podawania leków, z których w organiźmie człowieka mogą powstawać N-nitrozoaminy (pochodne penicyliny, pyralgina, elenium, kardiamid) należy ograniczyć spożycie produktów kumulujących większe ilości azotanów i azotynów. Donoszono o interakcji wyciągu dziurawca z cyklosporyną i teofiliną (osłabienie działania), warfaryną i środkami antykoncepcyjnymi (krwawienia) oraz z lekami antydepresyjnymi (zespół serotoninowy). Opisano zespół majaczeniowy u 39-letniej kobiety zażywającej dziurawiec i tabletki waleriany (sporządzone z korzenia kozłka lekarskiego) łącznie z loperamidem. Allicyna obecna w preparatach czosnkowych działa synergistycznie z omeprazolem w zwalczaniu infekcji H. pylori. Bezoary są to ciała obce, które powstają na skutek zagęszczenia leku i w ten sposób stanowią przeszkodę w jelitach. Leki roślinne przeczyszczające, zwiększając swoją objętość poprzez absorbcję wody mogą powodować tworzenie się takich bezoarów. Żywokost zawiera alkaloidy pirolizydynowe posiadające właściwości hepatotoksyczne i kancerogenne a lignany obecne w jemiole mogą powodować uszkodzenie wątroby. Antranoidy znajdujące się w wielu ziołach (aloes, kora kruszyny, liście senesu) po dłuższym okresie stosowania powodują uzależnienie pod postacią „syndromu leniwego jelita). Dwusiarczek n-propylowy obecny w cebuli powoduje powiększenie tarczycy. Ostatnio donoszono o zachorowaniach na nefropatię po stosowaniu ziół chińskich. Obecny w ziołach Fangchi (nazwa chińska) alkaloid kwasu aristolochowego spowodował ciężkie uszkodzenie nerek. U kilku kobiet konieczne było przeszczepienie nerki. Kobiety w ciąży powinny unikać ziół o działaniu poronnym, także preparatów roślinnych przeczyszczających takich jak kora kruszyny, liść senesu i aloesu, korzeń rzewienia, ponieważ pobudzają one do skurczów nie tylko jelita ale również inne narządy miednicy małej. Do ziół wywołujących skurcze macicy należą: piołun, wrotycz, szałwia i jałowiec. Przechodzenie składników ziół do mleka matki powoduje, że stosowanie antrachinowych ziół przeczyszczających przez matkę może wywołać biegunkę u osesków. Dane piśmiennictwa wskazują, że w preparatach ziołowych znajdowały się leki syntetyczne, metale ciężkie, pestycydy i inne związki chemiczne. Lek ziołowy z Hong-kongu zawierał prednison i indometacynę a chiński preparat ziołowy - aminopirynę i fenylobutazon. Leki te były celowo dodawane przez producenta aby wzmocnić przeciwreumatyczne właściwości ziół. Skażenie środowiska naturalnego człowieka powoduje zanieczyszczenie ziół metalami ciężkimi m.in. ołowiem, kadmem, rtęcią, chromem, arsenem, niklem, kobaltem. Zawartość metali w roślinach nie musi odpowiadać charakterystyce geochemicznej gleby. Ocena zawartości metali ciężkich w wybranych mieszankach ziołowych produkowanych w Polsce wykazała, że niektóre z nich posiadały zwiększoną zawartość metali ciężkich i z tego względu stosowanie ich przez dłuższy czasokres stanowi dodatkowe źródło intoksykacji ustroju. Najbardziej zanieczyszczone były zioła polecane w nadkwasocie (942 mcg metali ciężkich/g), stosowane w kamicy nerkowej, bezsenności, schorzeniach dróg żółciowych i stanach zapalnych jamy ustnej (650 mcg metali ciężkich/g). Dokończenie na stronie 8 8 ZDROWIE Dokończenie ze strony 7 Dane te uzasadniają nabywanie ziół tylko z pewnych źródeł lub zbieranie ich na możliwie jak najmniej skażonych terenach. Do szczególnie niebezpiecznych związków chemicznych obecnych w produktach roślinnych należą azotyny i azotany, które ulegają przemianie chemicznej do związków N-nitrozowych, posiadających właściwości teratogenne, mutagenne i karcynogenne. Azotyny i azotany mogą być obecne w sałacie, naci selera i rzodkiewce oraz surowcach roślinnych takich jak nasiona lnu, liście pokrzywy i kora kruszyny. CEBULA ZWYCZAJNA (Allium Cepa) - preparaty: Carito, Nomon, Alligerol Cebula zwyczajna posiada właściwości antymiażdżycowe. Obniża zawartość fibrynogenu, cholesterolu, triglicerydów, glukozy, normalizuje stosunek HDL/LDL we krwi, hamuje agregację płytek krwi oraz zwiększa przepływ krwi w tętnicach. Przeciwmiażdżycowe działanie cebuli wiąże się z obecnością cykloalliiny, wielosiarczków - produktów rozpadu homologów alliiny i prawdopodobnie adenozyny. CZOSNEK POSPOLITY (Allium Sativum) - preparaty: Alicin, Allogel, Alliofil, Alliorut, Kwai, Shen Chinese Garlic tablets, Tabletki z czosnku. Ostatnia nowość to tabletki czosnku dla dzieci od 3 lat o nazwie Ali-Baby. Badania chemiczne wykazały, że jest to surowiec roślinny niezwykle bogaty w różne substancje, z których każda ma swoiste działanie farmakologiczne. Z uwagi na zawartość allicyny, ajoenu i adenozyny polecany jest jako środek przeciwmiażdżycowy i obniżający ciśnienie tętnicze krwi. Hamowanie procesu miażdżycowego jest efektem przeciwdziałania agregacji płytek krwi, obniżania poziomu fibrynogenu w osoczu oraz zwiększania aktywności fibrynolitycznej krwi. Badania kliniczne dowiodły, że preparaty czosnku obniżały poziom cholesterolu i triglicerydów w surowicy krwi oraz poprawiały przepływ w naczyniach włosowatych osób z miażdżycą. W praktyce medycznej czosnek jest więc wartościowym lekiem pomocniczym w leczeniu wielu różnorodnych schorzeń; stosuje się go między innymi w leczeniu nadciśnienia tętniczego, miażdżycy, przewlekłym zapaleniu wątroby i dróg żółciowych, profilaktyce i leczeniu bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych zakażeń dróg oddechowych, w tym także choroby przeziębieniowej i grypy. LEN (Linum usitatassimum) Nasiona lnu są bogatym źródłem lecytyny. Olej lniany nazywany jest bioolejem z uwagi na idealne proporcje wielonienasyconych kwasów tłuszczowych Omega 3 i Omega 6. Siemię lniane mielone lub preparowane w ilości 2-3 łyżeczek dziennie przed jedzeniem obniżają poziom cholesterolu i triglicery- Nr 7 dów, a ponadto powodują uczucie sytości, co ma znaczenie głównie u osób otyłych. KARCZOCH (Cynara Scolymus) - preparaty: Cynarein, Raphacholin AC, Raphacholin C, Sylimarol, Sylimax, Syligran, Tinctura Cynarae Cynara scolymus - karczoch zwyczajny jest byliną z rodziny astrowatych (Astraceae). Tworzy on masywne łodygi, mogące osiągnąć wysokość nawet do 2 metrów. Są one słabo rozgałęzione, porośnięte dużymi, czasami kolczastymi liśćmi. Koszyczki kwiatowe, osiągające średnicę do 25 cm, złożone są z mięsistych okryw i rurkowatych kwiatów, które mają niebieskie zabarwienie. Owocem karczocha jest niełupka. Roślina ta jest uprawiana także w Polsce, ale w naszym klimacie nie daje owoców. Karczochy są warzywem stanowiącym stały składnik diety śródziemnomorskiej. Wyciąg z karczocha zawiera n.in.: cynarynę (kwas 1,5-dwukawowochinowy) - obniża stężenie cholesterolu i triglicerydów w krwi, działa hepatotropowo (zapobiega stłuszczeniu wątroby), żółciopędnie, żółciotwórczo oraz przeciwwirusowo. Podany szczurom z doświadczalną miażdżycą powoduje spadek cholesterolu o 45% i triglicerydów o 33%. kwas chlorogenowy - neutralizuje wolne rodniki i hamuje rozwój komórek rakowych jelita grubego u szczurów oraz trójterpeny (taraksasterol, pseudotaraksasterol), flawonoidy, sterole (beta-sitosterol), garbniki, inulinę, witaminy (A, C, z grupy B), związki mineralne (m.in. potas, wapń, magnez, mangan, żelazo, cynk). Karczoch osłania komórki wątroby przed toksycznym działaniem alkoholu i dwusiarczku węgla. OWIES (Avena sativa) Antymiażdżycowe działanie preparatów owsa (zwłaszcza otrąb) jest szeroko udokumentowane. 100 g otrąb owsianych może obniżyć poziom cholesterolu w granicach 13-19%. Ilość taka jest jednak trudno akceptowana przez pacjentów. Natomiast 25 g zmniejszyło zawartość cholesterolu o 5%. Preparaty owsa (ziarna, płatki, otręby) zawierają węglowodany, łatwo przyswajalne białka, tłuszcze, witaminy z grypy B, witaminę E, K, PP, związki wapnia, magnezu, fosforu, żelaza, rozpuszczalnego w wodzie krzemu oraz unikalny hormon jakim jest malatonina. Owies zawiera duże ilości steroli roślinnych (fitosteroli) głównie sitosterol. Otręby owsiane obniżają zawartość cholesterolu i LDL, natomiast nie mają wpływu na zawartość triglicerydów i HDL w surowicy krwi. Działają korzystnie w prewencji oraz profilaktyce udarów mózgowych i zawałów serca zwłaszcza u osób którzy jednocześnie chorują na cukrzycę. Beta-glikan obecny w otrębach obniża bowiem zawartość glukozy w krwi. POZIOMKA POSPOLITA (Fragaria Vesca) Stosowane są owoce i liście poziomki jako środek moczopędny, obniżający ciśnienie tętnicze krwi oraz przeciwmiażdżycowy. Odwary z owoców i liści obniżają zawartość cholesterolu i triglicerydów w surowicy krwi oraz rozszerzają tętnice obwodowe. Powyższe właściwości są efektem dużych ilości witaminy C oraz polifenoli. Podobne właściwości posiadają truskawki. BABKA JAJOWATA (Plantago avata) Nasiona babki jajowatej (10,2 g łupin nasiennych przyjmowanych przez 8-16 tyg.) powodowało spadek cholesterolu LDL od 8 do 20%. Polisacharydy śluzowe obecne w nasionach pobudzają pracę przewodu pokarmowego, zmniejszając w ten sposób wchłanianie cholesterolu pokarmowego. Dobowa dawka nasion wynosi 12-40 g, zachowując proporcję 150 ml wody na każde 5 g surowca. Nie należy ich proszkować bo jełczeją. INULINA W ostatnich latach pojawiły się doniesienia, że polisacharyd roślinny - inulina, pozyskiwana z bulw topinambura (słonecznika bulwiastego - Heliantbus tuberosus) obniża poziom cholesterolu, zwłaszcza jego frakcji LDL. Ponadto wykazuje ona słabe działanie hipoglikemizujące oraz normalizujące perystaltykę przewodu pokarmowego. Stosowana jest u pacjentów z nadwagą, tendencją do zaparć, nieprawidłową tolerancją glukozy i poposiłkową hiperglikemią. SZAŁWIA CZERWONOKORZENIOWA (Salvia pogonocalyx) Głównymi składnikami surowca są diterpeny, kwasy fenolowe, kumaryny, flawonoidy, garbniki. Napar z szałwi działa tonizująco na układ krążenia, ochrania mięsień sercowy przed niedotlenieniem, polepsza siłę skurczu mięśnia serca oraz pojemność minutową serca. Przeciwdziała stanom zapalnym dróg moczowych, usprawnia funkcjonowanie nerek i zwiększa dobową diurezę. Szałwia hamuje agregację płytek krwi. WIERZBA PURPUROWA (Salix purpurea) - preparaty: Pyrosan, Reumosan, Reumogran, Capsiplex Kora wierzby purpurowej zawiera glikozydy fenolowe (salicynę), flawonoidy, garbniki pirokatechinowe, galatoninę, katechinę i sole mineralne. Glikozydy fenolowe łatwo rozpadają się w przewodzie pokarmowym uwalniając alkohol salicylowy, który utlenia się do kwasu salicylowego. Dlatego preparaty zawierające korę wierzby nazywane są „naturalną aspiryną”. Obecnie uważa się, że mogą być one szczególnie przydatne w sytuacjach kiedy przyjmowanie syntetycznych preparatów zawierających kwas salicylowy jest z różnych względów przeciwskazane. Badania kliniczne wykazały celowość Nasz portal: www.naszezyciebezgranic.pl stosowania tych preparatów jako leków przeciwgorączkowych, przeciwzapalnych i antyagregacyjnych. Udowodniono, że hamują one syntezę prostaglandyn i tromboksanu. Stosuje się odwar z kory. GŁÓG DWUSZYJKOWY (Crataegus oxyacantha) Surowcem są kwiaty (Flos Crataegi) i owoce (Fructus Crataegi). Kwiaty zbiera się w okresie kwitnienia, w maju i czerwcu, dojrzałe owoce - we wrześniu i październiku. Kwiaty i owoce suszy się w temperaturze około 40oC. Ususzone kwiaty głogu mają przyjemny zapach. Owoce natomiast są bezwonne i mają smak gorzkowo-kwaśny. I kwiat, i owoc działają rozszerzająco na naczynia wieńcowe, wzmacniają mięsień sercowy i obniżają ciśnienie krwi. Najważniejszymi składnikami są: flawony, leukocyjanoanidyny (łącznie z biozydem), kwasy trójterpenowe, pochodne puryny, saponiny, acetylocholina i garbniki. Preparaty z głogu wywierają tonizujący wpływ na mięsień sercowy, nieznacznie zwiększają siłę skurczów i jednocześnie zmniejszają ich częstość. Zioła głogu stosuje się w postaci odwaru lub gotowych preparatów przy nerwicach serca, bezsenności, wysokim ciśnieniu krwi, arytmii, po zawale serca i dolegliwościach wieku przejściowego. MIŁORZĄB JAPOŃSKI (Gingko biloba) - preparaty gotowe np.: Bilobil, Ginkoben, Ginkor, Ginfofar, Intersan, Rokan, Tanakan, Tebokan, Tebonin Gingko biloba (miłorząb japoński) jest najstarszym żyjącym gatunkiem drzew. Karol Darwin nazywał miłorząb japoński - żywą skamieniałością. Przyczyn, dla których miłorząb przetrwał aż tak długi czas jest kilka. Pojedynczy egzemplarz żyje bardzo długo - ok. 1000 lat. Wykazuje on niską skłonność do mutacji, charakteryzuje się dużą odpornością na bakterie, wirusy, grzyby oraz na zanieczyszczenia przemysłowe. Po wybuchu atomowym w Hiroszimie miłorząb jako jedna z nielicznych roślin bardzo szybko uległa regeneracji. Wyciąg z Gingko biloba zawiera dwie podstawowe grupy związków chemicznych: flawonoidy i terpeny. Poza tym znajduje się w nim pewna ilość kwasów organicznych, nadających wyciągowi charakter kwaśny i poprawiających rozpuszczalność substancji biologicznie czynnych w wodzie. Są to kwasy: hydroksykinurenowy, kinurenowy, wanilinowy, p-hydroksybenzoesowy i inne. Terpeny stanowią 6% substancji biologicznie czynnych zawartych w wyciągu. Mają one swoistą budowę chemiczną, charakterystyczną tylko dla Gingko biloba i zostały opisane przez badaczy japońskich. Wyróżnia się w nich gingkolidy A, B i C oraz bilobalidy. Największą grupę związków chemicznych stanowią flawonoidy. Standaryzowany wyciąg biloba powinien zawierać 24% flawonoidów. Wyciąg z Gingko biloba wpływa na naczynia krwionośne, lepkość krwi i procesy metaboliczne, ochrania ultrastruktury komórki przed wolnymi rodnikami oraz modeluje niektóre systemy enzymatyczne. Jego korzystne działanie na komórki mózgowe jest następstwem wzrostu przepływu krwi i zwiększenia dostaw tlenu oraz substancji odżywczych. Preparaty z miłorzębu są zalecane w miażdżycy, szczególnie w profilaktyce i rehabilitacji udarów mózgowych, w stanach poudarowego otępienia oraz różnego rodzaju dolegliwościach związanych z miażdżycą naczyń mózgowych jak zawroty głowy, zaburzenia równowagi, szum w uszach i zaburzenia widzenia. Wyciąg z miłorzębu działa korzystnie w upośledzeniu pamięci i koncentracji umysłowej oraz stosuje się w schorzeniach naczyń żylnych, zakrzepowo-zatorowych i łamliwości naczyń włosowatych. Doświadczalnie wykazano zmniejszenie częstości występowania migotania komór raz pobudzeń przedwczesnych komorowych. PADMA 28 - preparat wieloziołowy Obniża poziom cholesterolu, LDL, triglicerydów oraz zwiększa ilość HDL w surowicy krwi. Padma 28 zmniejsza lepkość krwi i agregację płytek krwi oraz neutralizuje wolne rodniki. Wolne rodniki utleniając LDL przyspieszają tworzenie się blaszek miażdżycowych. PYŁKI KWIATOWE - np. Pollen, Certinin Obniżają poziom cholesterolu i triglicerydów w surowicy krwi, hamują agregację płytek krwi i zwiększają aktywność fibrynolityczną krwi. Istnieje wiele obserwacji eksperymentalnych dotyczących korzystnego działania pyłków kwiatowych na układ sercowo-naczyniowy. Podawane królikom hamowały proliferację miocytów w obrębie zmian miażdżycowych zlokalizowanych w aorcie i w ten sposób zapobiegały powstawaniu blaszek miażdżycowych. Ocena wpływu pyłków kwiatowych na izolowane serce szczura wykazała zwiększenie kurczliwości mięśnia sercowego oraz wzrost przepływu wieńcowego. Pyłki kwiatowe łagodnie obniżają podwyższone ciśnienie tętnicze krwi oraz poprawiają zdolność zapamiętywania u osób w podeszłym wieku oraz po udarach mózgowych. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WNKT) Wielonienasycone kwasy tłuszczowe należą do dwóch grup W-6 (n-6) i W-3 (n-3). Prozdrowotne właściwości WNKT są wynikiem wynikiem stężenia cholesterolu LDL, hamowania agregacji płytek krwi i syntezy tromboksanu oraz obniżania ciśnienia krwi. Głównym kwasem tłuszczowym z rodziny W-6 jest kwas linolowy (C 18:2). Występuje w nasionach roślin oleistych. Bogate w kwas linolowy są oleje: krokoszowy, słonecznikowy, kukurydziany i sojowy, a także produkowane z nich miękkie margaryny. Przedstawicielami WNKT z rodziny W-3 jest: kwas a-linolenowy (C 18:3). Kwas a-linolenowy (ALA) występuje w niektórych olejach roślinnych (lniany, rzepakowy). niektórych jarzynach a w szczególności w planktonie i rybach morskich. Do roślinnych źródeł W-3 WNKT należą rośliny strączkowe, takie jak soja i fasola, a także orzechy i siemię lniane. Inne rośliny zawierające te związki to warzywa, a wśród nich pory i portulaka. Portulaka to warzywo o zielonych liściach, które zawiera nie tylko ALA ale jako jedno z niewielu znanych roślin także kwas eikozapentaenowy (EPA). Portulaka jest stałym składnikiem diety śródziemnomorskiej. Kwas linolowy podobnie jak ALA muszą być dostarczone z pożywieniem ponieważ nie mogą być syntetyzowane w tkankach zwierząt i człowieka. Jednonienasycone kwasy tłuszczowe Jednonienasycone kwasy tłuszczowe obniżają stężenie LDL i podnoszą poziom HDL w krwi. Głównym przedstawicielem jednonienasyconych kwasów tłuszczowych jest kwas oleinowy obecny w oleju oliwkowym, rzepakowym oraz arachidynowym, a także w produkowanych z nich margarynach. Oliwa jest podstawowym tłuszczem stosowanym w diecie śródziemnomorskiej. Spożycie kwasów tłuszczowych jednonienasyconych powinno wynosić 10-15% ogółu energii. Oleje zawierające te kwasy nadają się do smażenia, gdyż mając tylko jedno podwójne wiązanie nie są podatne na utlenianie w takim stopniu, jak olej słonecznikowy, sojowy bądź kukurydziany. WIESIOŁEK (Oenothera) - preparaty: Gammolin, Linokaps E 500, Oeparol, Alliogal (olej z nasion wiesiołka + substancje aktywne czosnku), Eumol Activ 500 (olej + 10 mg Vit. E), Evening primrose oil, Naudicelle - olej z nasion wiesiołka Rodzaj wiesiołek (Oenothera) pochodzi z Ameryki Północnej i obejmuje ponad 140 gatunków roślin. Do Europy został sprowadzony w 1619 r. Na ogólną liczbę 70 gatunków i mieszańców wiesiołka występujących w Europie, zaledwie 20 zbadano dotąd pod względem chemicznym składu oleju, uzyskiwanego z ich nasion. W Polsce najczęściej występuje O. biennis - wiesiołek dwuletni. Olej z wiesiołka znalazł zastosowanie w różnych schorzeniach. Należy jednak podkreślić jego znaczącą rolę w prewencji i rehabilitacji udaru mózgu oraz zawału serca. Obniża poziom cholesterolu i LDL w surowicy krwi, zmniejsza agregację płytek krwi i tworzenie się zakrzepów wewnątrz tętniczych, obniża ciśnienie tętnicze oraz neutralizuje wolne rodniki. Dokończenie na stronie 9 Nasz portal: www.naszezyciebezgranic.pl Dokończenie ze strony 8 Wartość zdrowotna i lecznicza nasion wiesiołka wynika z jego składu chemicznego a przede wszystkim z obecności oleju roślinnego zawierającego bardzo dużo bo ponad 80% niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny W-6, a wśród nich rzadko spotykany w olejach kwas g-linolenowy. Dla porównania: zawartość tych kwasów w oleju słonecznikowym wynosi 62%, sojowym - 50% a w rzepakowym tylko 30%. Olej z wiesiołka zawiera ponadto białka, węglowodany, witaminy, wapń, magnez, potas, fosfor, żelazo i cynk. W trakcie dojrzewania, nasiona wiesiołka pochłaniają metale ciężkie. O ile więc używane są nasiona to należy pamiętać, aby wiesiołek zbierać z terenów nieskażonych a więc z dala od traktów komunikacyjnych, garbarni, kopalni, koksowni itp. Metale te nie przechodzą do tłoczonego z nasion oleju. OGÓRECZNIK LEKARSKI - (Borago officinialis) - preparaty: Borago oil (preparat złożony), Boragoglandyna, Biogal, Boracelle olej z ogórecznika, (olej + 5 mg Vit. E Olej z nasion ogórecznika zawiera pokaźne ilości kwasów W-6. Z tego względu obniża on poziom cholesterolu, LDL, normalizuje stosunek HDL/LDL oraz posiada silne właściwości przeciwutleniające. Polecany jest w miażdżycy naczyń mózgowych, udarach mózgowych i zawałach serca oraz w miażdżycy zarostowej tętnic. Badania kliniczne dowiodły, że olej ten łagodził objawy miażdżycy naczyń móz- gowych co najmniej u 30% leczonych osób. Poprawa dotyczyła lepkości krwi i elastyczności naczyń ocenianych metodą komputerowej reoencefalografii. Obserwowano także polepszenie pamięci wydarzeń bezpośrednich, zdolności do koncentracji oraz zmniejszenie chwiejności emocjonalnej. i hydroksy-4-galegina o właściwościach hipoglikemicznych. Blokują one enzymy utleniające w cyklu Krebsa powodując w ten sposób zwiększony wychwyt glukozy przez komórki. W rutwicy obecne są związki chromu których niedobór ma prawdopodobnie wpływ na kliniczny przebieg cukrzycy. Zioła o właściwościach hipoglikemicznych SZAŁWIA LEKARSKA (Salvia officina- Prawie każdy chory na cukrzycę typ 2 posiada zmiany miażdżycowe w tętnicach i z tego względu jest bardziej narażony na zawał serca od osób z prawidłową gospodarką węglowodanową. KOZIERADKA GRECKA (Trigonella foenum-graecum) Odwar z nasion kozieradki zawierają szereg substancji o właściwościach hipoglikemicznych np. kwas nikotynowy, trygonelinę i kumarynę. Trygonelina podawana szczurom z cukrzycą alloksanową utrzymywała swoje działanie przez 24 godz. Kwas nikotynowy oraz flawonoidy znajdujące się w nasionach działają korzystnie na gospodarkę lipidową. Hipoklikemiczne właściwości tego surowca wynikają także z obecności substancji śluzowych, głównie mannogalaktanu, które opóźniają jelitowe wchłanianie składników odżywczych, w tym węglowodanów. RUTWICA LEKARSKA (Galega officinalis) Roślina a zwłaszcza jej nasiona zawierają pochodne guanidyny jak galegina ZDROWIE Nr 7 lis, Salvia lavandulifolia Vahl. ) Napar z iści szałwi zawiera tujon, cyneol, garbniki, di- i triterpeny, flawonoidy i fenolokwasy. Posiadają one działanie hipoglikemiczne na skutek stymulacji wydzielania insuliny, hamowania wchłaniania jelitowego glukozy i zwiększenia wychwytu glukozy przez komórki. JAŁOWIEC POSPOLITY (Juniperus communis) Chociaż owoce jałowca zawierają 1343% cukru to obniżają stężenie glukozy w krwi na skutek aktywacji komórkowej resorbcji glukozy. W badaniach doświadczalnych spadek ten wynosił około 35%. Działanie owoców jałowca w dawce 500 mg/kg jest porównywalne z właściwościami hipoglikemicznymi 3 mg/kg glibenklamidu. Długotrwałe stosowanie tego surowca wymaga okresowej kontroli czynności nerek z uwagi na obecność b-pinenu, posiadającego właściwości nefrotoksyczne. Przed zastosowaniem ziół warto skontaktować się z lekarzem prof. dr hab. nauk med. Paulin Moszczyński Bibliografia Bazylko A., Strzelecka H.: Surowce roślinne stosowane w terapii cukrzycy. Herba Pol. 1997, 43, 253270. Biuletyn Leków: Wyciąg z czosnku i zielona herbata wobec Helicobacter pylori. 1999, 8/1, 4-4. Biuletyn Leków: Działania niepożądane wywołane przez leki roślinne. 1999b, 8/1, 7-7. Biuletyn Leków: Interakcje z preparatami ziołowymi. 1999, 8/3-4, 3-3. Biuletyn Leków: Interakcje leków z wyciągiem z dziurawca. 2000a, 9/1, 4-4. Biuletyn Leków: Leki powodujące jąkanie. 2000b, 9/1/, 7-7. Biuletyn Leków: Zwężenie przerostowe odźwiernika u noworodków leczonych erytromycyną. 2000c, 9/1/, 7-7. Borins M.: Leki ziołowe mogą być niebezpieczne. Med. po Dypl., 1999, 8, 55-63. Borkowski B.: Przeszłość i przyszłość leku roślinnego. Farm. Pol., 1996, 52, 1085-1095. Borkowski B.: Roślinne środki przeciwmiażdżycowe Antisclerotica. Farm. Pol. 1998, 54, 10, 435-447. Drozdzowska B., Pluskiewicz W.: Osteoporoza posterydowa. Przegl. Lek., 1999, 56, 157-160. Einarson T.R.: Drug-related hospital admissions. Ann Pharmacother., 1993, 27, 832-840. Hasik J.: Nowe poglądy na temat przeciwmiażdżycowego działania czosnku. Herba. Pol. 1998, 44, 2, 147-149. Kwapuliński J., Mirosławski J., Rochel R., Wiechuła D., Kraśnicka A., Iwanek K.: Zawartość metali ciężkich w wybranych mieszankach ziołowych. Pol. Tyg. 9 Lek., 1994, 49, 548-551. Lutomski J.: Znaczenie cebuli (Allium Cepa L.) we współczesnej terapii. Herba Pol. 1992, 38, 1, 37-45. Moszczyński P., Gułajski M.: Naturoterapia miażdżycy. Praktyczne Porady. Szkoła Zdrowego Życia w Poznaniu, 1997 r. Moszczyński P.: Fitoterapia w profilaktyce i leczeniu schorzeń wieku dojrzałego. Lek w Polsce, 1999, 7, 23-36. Moszczyński P.: Leki roślinne w profilaktyce i leczeniu niedokrwienia mózgu. Cz. I. Wiadomości Zielarskie Nr 10, 1997 r. Niedworok J.: Właściwości biologiczne i terapeutyczne standaryzowanych preparatów z aronii czarnoowocowej (Aronia Melanocarpa Elliot). Lek w Polsce 2002, 11, 56-63. Oleg B.: Karczoch (cynara scolymus) - roślina lecznicza roku 2000 w Polsce. Lek w Polsce, 2001, 7, 96-104. Oleg B.: Magia czosnku. Lek w Polsce, 2002, 1, 3943. Olędzka R.: Lecznicze właściwości otrąb owsianych i innych produktów owsa. Farm. Pol. 1994, 50, 18, 847-850. Patalan M.: Skład, działanie i zastosowanie wyciągu z Ginko Biloba L. Herba Pol. 1993, 39, 3, 147150. Piotrowska-Jarzębska J., Mikołuć B., Motkowski R.: Rola antyoksydantów żywieniowych w stanie zdowia i choroby. Terapia 2002, 1, 43-50. Pirmohamed M., Breckenridge A.M., Kitteringham N.R., Park B.K.: Niepożądane reakcje na leki. BMJ, 2000, 3, 60-64. Artykuł jest przedrukiem z LIDER-a. ZDROWIE Palenie papierosów zabija Choroby tytoniowo zależne Przegląd piśmiennictwa i badania własne Nałogowymi palaczami jest obecnie 215 milionów Europejczyków powyżej 15 roku życia, w tym 130 milionów mężczyzn i 85 milionów kobiet. Palenie tytoniu to nałóg wywołany przez uzależnienie farmakologiczne od nikotyny oraz uzależnienie behawioralne, na które mają wpływ czynniki psychologiczne, środowiskowe i społeczne. Rozpowszechnienie tego nałogu jest efektem aprobowanych stereotypów, że palenie jest symbolem dorosłości, służy podniesieniu swojej wartości oraz jest sposobem na radzenie sobie z niepowodzeniami i napięciami. Przeważająca większość bo 90% dorosłych palaczy zaczyna regularnie palić przed 18 r.ż. Uzależnienie powoduje, że palacze kontynuują nałóg ze względu na odczuwanie w czasie palenia przyjemności, uspokojenia lub pobudzenia. Palenie staje się sposobem na radzenie sobie ze stresem oraz kontrolą masy ciała. Dym tytoniowy jest aerosolem składającym się z gazów i cząsteczek o wymiarze 0,1-2 mikronów, głównie cząsteczek węgla (40-80 miliardów z 1 papierosa) opłaszczonych różnymi związkami chemicznymi. 97% tych cząsteczek zostaje zatrzymanych w drogach oddechowych. Za główne trucizny dymu tytoniowego uważa się nikotynę i jej pochodne, benzopiren i inne cykliczne węglowodory, metale ciężkie, tlenek azotu, aceton, metanol, cyjanki, amoniak, benzen, nitrozoaminy, formaldehyd i chlorek winylu, pierwiastki promieniotwórcze (węgiel C14 i polon Po210). Palenie papierosów uważa się za główne obok żywności źródło kadmu. Przeprowadzone badania wykazały, że w organizmie palacza występują około dwukrotnie większe zawartości kadmu niż u człowieka niepalącego. Kadm zaliczany jest do najsilniej toksycznych metali ze względu na swoje właściwości toksykodynamiczne oraz stale wzrastającą emisję tego pierwiastka do środowiska. Kadm przenika do ustroju przez drogi oddechowe i przewód pokarmowy. Wydalany jest powoli i kumuluje się głównie w nerkach, wątrobie, trzustce, nadnerczach, słabiej w płucach. Długotrwałe palenie tytoniu wiąże się z wytworzeniem uzależnienia na nikotynę. Związek ten (alkaloid) szybko dostaje się do krążenia płucnego, a następnie do mózgu (10-15 sekund od zaciągnięcia się dymem) gdzie stymuluje wydzielanie takich neuroprzekaźników jak acetylocholina, noradrenalina, dopamina i serotonina. Dochodzi więc do pobudzenia układu współczulnego lub zahamowania układu przywspółczulnego. Nikotyna podana dożylnie w dawce 1-1,5 mg (zawartość nikotyny w jednym papierosie) może spowodować śmierć dorosłego człowieka. Przeciętnie, osoba paląca przyswaja 10-20% nikotyny zawartej w papierosie. Nikotyna metabolizowana jest ostatecznie do ketonu kotyniny, ale docho- dzi także do jej biotransformacji do wysoce reaktywnych substancji, np. nikotynopochodnych nitrozamin tworzących kowalencyjne połączenia z DNA. Wśród wielu nitrozoamin dwie z nich: 4-(N-metylo-N-Nitrozoamino)-1-(3-pirydylo)-1-butanon (NNK) i N-nitrozonornikotyna (NNN) odznaczają się silnymi własnościami kancerogennymi w stosunku do niektórych komórek ssaków. NNK indukuje zmiany nowotworowe w płucach, wątrobie i jamie nosowej szczurów. Należy podkreślić, że dym tytoniowy zawiera duże ilości wolnych rodników, zwłaszcza wolnych rodników tlenowych nazywanych także reaktywnymi formami tlenu. Mechanizmy toksycznego działania wolnych rodników Uszkodzenie materiału genetycznego (mutacje, nowotwory) Utlenianie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (miażdżyca) Przyśpieszenie procesów starzenia się komórek (inaktywacja enzymów, uszkodzenie kolagenu, śmierć komórki) W wielu przypadkach palenie papierosów przyczynia się do nasilenia zmian chorobowych będących konsekwencją ekspozycji zawodowej na różnego rodzaju czynniki szkodliwe obecne w miejscu pracy. Ekspozycja na azbest w połączeniu z paleniem papierosów zwielokrotnia ryzyko zachorowania na raka płuca. Istnieje efekt sumujący szkodliwego działania dymu tytoniowego i związków chemicznych obecnych w atmosferze (np. tlenków azotu i siarki, radonu). Badania własne wykazały, że zawodowe narażenie na rozpuszczalniki organiczne zawierające węglowodory aromatyczne nasila depresyjne działanie dymu tytoniowego zarówno w zakresie odporności humoralnej jak i komórkowej pracowników. Konsekwencje zdrowotne palenia papierosów są bardzo poważne i łączą się ze zwiększoną częstością występowania takich chorób cywilizacyjnych jak nowotwory, choroby układu sercowo-naczyniowego, czy dróg oddechowych. Rak płuca Dym tytoniowy powstający ze spalenia papierosa (zawiera ponad, 4000 substancji chemicznych, w tym co najmniej 40 o działaniu rakotwórczym), jest przez palacza wprowadzany głęboko do płuc, a stamtąd rozprowadzany po całym organizmie. Rak płuca zajmuje pierwsze miejsce na liście przyczyn zgonów z powodu nowotworu zarówno u mężczyzn, jak i kobiet. Odsetek przeżyć 5-letnich wśród wszystkich chorych wynosi 1315%. 80-90% przypadków raka płuca jest bezpośrednio związanych z paleniem papierosów. Ryzyko zależne od palenia, jest więc dużo większe niż ryzyko dotyczące innych raków. W badaniu American Cancer Society Cancer Prevention Study II, jednym z największych jak dotychczas badań populacyjnych wykazano, że ryzyko zgonu z powodu raka płuca wśród mężczyzn i kobiet aktualnie palących (bez określenia liczby wypalanych papierosów dziennie) było odpowiednio 21-krotnie i 12-krotnie większe w porównaniu z osobami, które nigdy nie paliły. Po około 15 latach abstynencji ryzyko maleje o około 80-90% w porównaniu z osobami palącymi. Nigdy jednak nie obniża się ono do poziomu ryzyka takiego jak w przypadku osób, które nigdy nie paliły. Względne ryzyko śmierci z powodu raka płuca u byłych palaczy jest ponad 5-krotnie wyższe niż u tych, którzy nigdy nie palili, natomiast w odniesieniu do kobiet wartość ta wynosi 2,4. Inne nowotwory Palenie papierosów zwiększa ryzyko następujących nowotworów: Dokończenie na stronie 10 10 ZDROWIE Dokończenie ze strony 9 rak nosogardzieli (dwukrotny wzrost ryzyka), rak języka, jamy ustnej, ślinianek (ryzyko wzrasta od 6 do 27 razy), nowotwór gardła (ryzyko wzrasta 12 razy), przełyku (8 do 10 razy), krtani (10 do 18 razy), żołądka (2 do 3 razy), nerek (pięciokrotny wzrost ryzyka), pęcherza moczowego (trzykrotny), rak prącia (ryzyko wzrasta 2 do 3 razy), trzustki (2 do 5 razy), okrężnicy (3 razy) i odbytu (5 do 6 razy) Niektóre badania wskazują na związek pomiędzy paleniem a rakiem sutka i białaczkami. Układ sercowo -naczyniowy Choroby wywołane paleniem papierosów - nagły zgon - zawał serca - choroba wieńcowa - udar mózgu - miażdżyca zarostowa tętnic kończyn - tętniak aorty Za rozwój miażdżycy, a więc za zwiększoną liczbę zawałów serca i udarów mózgowych u palaczy papierosów odpowiedzialne jest uszkodzenie śródbłonka naczyń tętniczych, wzrost poziomu cholesterolu i LDL, obniżone stężenie HDL, zwiększony opór naczyniowy, skłonność do zakrzepicy, arytmie, zaburzenia wymiany gazowej w płucach i upośledzenie podaży tlenu. Wypalenie 2 papierosów powoduje 100-krotne nasilenie adhezji płytek i w efekcie kaskadowe uwolnienie substancji powodujących proliferację mięśni gładkich naczyń. Zjawiska te zaburzają przepływ wieńcowy i perfuzję mięśnia serca. Dym tytoniowy ma istotny wpływ na powstanie zawału serca i na rozległość obszaru niedokrwienia. Może to być wynikiem działania wolnych rodników w okresie uszkodzenia reperfuzyjnego na poziomie mitochondriów, prowadzące do gorszego wykorzystania tlenu i mniejszej syntezy adenozytrójfosforanu w komórkach . Nadprodukcja wolnych rodników prowadzi do naruszenia homeostazy peroksydacyjno-antyoksydacyjnej („stres oksydacyjny”) i uszkodzeń zarówno strukturalnych i czynnościowych lipidów, białek, cukrów oraz kwasów nukleinowych komórki. Badania kliniczne GUSTO I, przeprowadzone w 15 krajach w tym w Polsce, dotyczyły oceny wieku pacjentów kiedyś zachorowali na zawał serca. Wykonano je wśród 11 975 osób niepalących, u 17 507 palących i u 11 117 i byłych palaczy. Stwierdzono, że średnia wieku w grupie aktualnie palących wynosiła 55,4 ± 10,9 lat, w grupie niepalących 65,9 ± 11,5 lat, a w grupie byłych palaczy 64,1 ± 10,3 lat. U palących zawał serca wystąpił o 11,5 lat wcześniej niż w grupie niepalących. Badania te wykryły także, że zawał serca występował w grupie palących przy mniejszym zaawansowaniu zmian miażdżycowych w tętnicach wieńcowych niż u osób niepalących. Ryzyko zawału mięśnia sercowego obniża się po zaprzestaniu palenia szybko podczas gdy z badań Coronary Artery Surgery Study wynika, że korzyści leczenia operacyjnego u chorych kontynuujących palenie są prawie żadne. Do niedawna sądzono, że osoby pa- Nr 7 lące tytoń mają niższe wartości ciśnienia tętniczego niż niepalące. Rzeczywiście, w przypadkowych pomiarach ciśnienia stwierdzono wyższe wartości w populacji osób niepalących, jednak 24-godzinne monitorowanie ciśnienia tętniczego wykazuje podwyższoną średnią wartość ciśnienia zarówno skurczowego jak i rozkurczowego u palących. Po wypaleniu jednego papierosa poziom adrenaliny wzrasta z 44±4 do 113±27 pg/ml, a noradrenaliny z 227±3 do 324±39 pg/ml. Powoduje to gwałtowny wzrost ciśnienia tętniczego o ok. 6% i przyspieszenie częstości serca o ok. 14%. Jednym z najczęstszych powikłań nadciśnienia tętniczego jest przerost lewej komory. Stanowi on poważne zagrożenie i jest niezależnym czynnikiem ryzyka choroby wieńcowej i nagłego zgonu, który częściej występuje u palaczy. Stwierdzono bowiem na podstawie badań echokardiograficznych, że wśród pacjentów z podobnym ciśnieniem tętniczym osoby palące tytoń mają większą masę lewej komory. Miażdżycę naczyń obwodowych kończyn dolnych można uznać za chorobę typową wśród palaczy papierosów. U osób dotkniętych tym schorzeniem palacze i byli palacze stanowią około 90% chorych. Zarostowo-zakrzepowe zapalenie naczyń (choroba Buergera), związane ze zmianami zapalnymi w obrębie małych tętnic i żył, występuje niemal wyłącznie u palaczy. Choroba ta powoduje znaczną umieralność wśród chorych po 30 i 40 r.ż. Szczególnie wysokie ryzyko amputacji kończyn dotyczy tych chorych, którzy nadal palą. Jedynym skutecznym leczeniem jest zaprzestanie palenia. Udar mózgu Badanie Chorób Serca Framingham było jednym z pierwszych, które oceniło związek palenia z rodzajem udaru, jak również znaczenie liczby wypalanych papierosów i wpływ zaprzestania palenia. Wykazano, że palenie stanowi niezależny czynnik ryzyka udaru, a szczególnie postaci niedokrwiennej zawału mózgu. Ryzyko względne udaru u nałogowych palaczy (>40 sztuk papierosów dziennie) było dwa razy większe niż u palących < 10 sztuk. Ryzyko to wzrastało wraz ze zwiększeniem liczby wypalanych dziennie papierosów, zaś zaprzestanie palenia zmniejszyło wskaźnik względnego ryzyka do wartości występujących u osób niepalących. Zmniejszenie ryzyka obserwowano po upływie około 2 lat od zarzucenia palenia, a spadek do wartości u osób niepalących następował po około 5 latach. Wysoki stopień zależności od palenia papierosów wykazano w przypadkach incydentów zakrzepowych w naczyniach mózgowych, zatorów oraz krwawień podpajeczynówkowych. Względne ryzyko krwawień podpajęczynówkowych było znacząco wyższe niż ryzyko zakrzepów. Wśród kobiet palących 25 i więcej papierosów dziennie ryzyko zmian zakrzepowo-zatorowych w naczyniach mózgowych wynosiło 2,7 podczas gdy prawdopodobieństwo wystąpienia krwawienia podpajęczynówkowego było nawet 10 razy wyższe niż w grupie niepalących (Nurses Health Study). Ryzyko względne wystąpienia udaru u palaczy z nadciśnieniem tętniczym jest pięciokrotnie wyższe niż wśród palaczy z prawidłowym ciśnieniem krwi, a dwudziestokrotnie wyższe niż u osób niepalących z prawidłowym ciśnieniem. Leczenie farmakologiczne nadciśnienia u palaczy zmniejsza częstość występowania udaru mózgo- wego w znacznie mniejszym stopniu niż u niepalących pacjentów. Inne skutki zdrowotne palenia papierosów Palenie papierosów zwiększa ryzyko zachorowania na: Przewlekłe zapalenie oskrzeli Zapalenie płuc Astmę oskrzelową Chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy Chorobę refluksową przełyku Kataraktę Tytoniowe niedowidzenie Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem Paradontozę Osteoporozę Chorobę Crohna Powoduje mniejszą płodność i niższa wagę urodzeniową noworodków Powoduje przedwczesne starzenie się skóry i wypadanie włosów Powoduje przedwczesne wystąpienie menopauzy Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) POChP definiowana jest jako utrudnienie przepływu powietrza w drogach oddechowych spowodowane przewlekłym zapaleniem oskrzeli i rozedmą. Powyższa klasyfikacja wyklucza inne przyczyny ograniczające wentylację płuc, takie jak zwłóknienie torbielowate, astma, rozstrzenia oskrzeli i zarostowe zapalenie oskrzelików. Przewlekłe zapalenie oskrzeli charakteryzuje się kaszlem połączonym z odkrztuszaniem, utrzymującym się przez co najmniej 3 miesiące w roku w ciągu kolejnych dwóch lat. Rozedma określana jest jako powiększenie i uszkodzenie końcowych przestrzeni powietrznych płuc. Najważniejszym czynnikiem ryzyka POChP jest palenie tytoniu, choć wiadomo, że choroba rozwija się tylko u 15% palaczy. Uważa się, że czynniki genetyczne sprawiają, iż układ oddechowy niektórych osób jest szczególnie wrażliwy na działanie dymu tytoniowego. Poznano jeden z takich czynników a mianowicie niedobór alfa1-antytrypsyny w surowicy, głównego inhibitora elastazy, enzymu rozkładającego elastynę. Brak alfa1-antytrypsyny skutkuje zwiększoną wrażliwością na niszczące działanie tej proteazy. Palenie tytoniu przez osobę, u której istnieje taki niedobór, może już w młodym wieku prowadzić do rozwoju ciężkiej płatowej rozedmy płuc. Występowanie POChP także w rodzinach, w których nie stwierdzono niedoboru alfa1-antytrypsyny, wskazuje na obecność jeszcze innych czynników genetycznych odpowiadających za zwiększoną wrażliwość tkanki płucnej na dym tytoniowy. Istnieją trzy główne mechanizmy za pomocą których ekspozycja na dym tytoniowy wywołuje POChP: 1) zmiana równowagi pomiędzy proteazami i antyproteazami w tkance płucnej (przewaga proteaz powoduje niszczenie tkanki płucnej), 2) zaburzenia immunologiczne oraz 3) interferencja palenia tytoniu z mechanizmem klirensu płucnego. Zebrano wiele danych przemawiających za udziałem mechanizmów immunologicznych w powstawaniu POChP u palaczy. Palacze częściej chorują na infekcje górnych dróg oddechowych niż niepalacy. Palenie tytoniu upośledza funkcje limfocytów B i T, np. produkcję cytokin po stymula- Nasz portal: www.naszezyciebezgranic.pl cji antygenowej oraz zjawiska odporności nieswoistej zarówno humoralnej jak i komórkowej. Palenie tytoniu upośledza wreszcie mechanizmy klirensu płucnego z powodu zmian w nabłonku rzęskowym oskrzeli, oczyszczającym drogi oddechowe z cząsteczek wdychanych z powietrzem. Aparat rzęskowy oskrzeli początkowo mniej sprawny w zakresie transportu rzęskowo-mucynowego ulega później trwałemu zniszczeniu. Układ pokarmowy Dym tytoniowy uważany jest za czynnik wywołujący chorobę refluksową przełyku oraz chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy. Palenie papierosów zwalnia opróżnianie żołądka z pokarmów stałych oraz przyspiesza pasaż płynnej komponenty pokarmu, co wpływa istotnie na zakwaszanie dwunastnicy. Nikotyna zwiększa sekrecję kwasu solnego, pepsyny i wazopresyny, czynność motoryczną żołądka, refluks dwunastniczo-żołądkowy oraz ryzyko infekcji Helicobacter pylori. Substancja ta osłabia działanie antagonistów receptorów H2, jak również zmniejsza: syntezę prostaglandyn, przepływ krwi w śluzówce żołądka, wydzielanie śluzu oraz naskórkowego czynnika wzrostu. Nikotyna zaburza więc homeostazę w zakresie czynników „agresji” i „ochrony” błony śluzowej żołądka. Ciąża a palenie papierosów Składniki dymu tytoniowego przechodzą przez łożysko i działają toksycznie na płód. Stwierdzono obecność metabolitów nikotyny m.in. substancji nikotynopochodnej nitrozaminy (NNK) w pierszym moczu noworodków matek palących w ciąży. Poziom NNK dochodził do 10% ilości występującej w moczu dorosłych palaczy. Już w latach 1868-1879 udowodniono większą śmiertelność niemowląt urodzonych przez matki palące papierosy, w porównaniu ze śmiertelnością ogólną. W 1935 r. Sontag i Walace donosili o przyspieszeniu tętna płodu po wypaleniu kilku papierosów przez ciężarną. Stwierdzili również niekorzystny wpływ dymu tytoniowego na wytwarzanie kobiecego mleka. Współczesne badania statystyczno-epidemiologiczne rejestrują wzrost częstości poronień przez kobiety palące w ciąży. Palenie tytoniu ma również wpływ na wagę łożyska. Obserwacje ponad 7000 ciężarnych w Kalifornii wykazały, że łożyska palących miały o kilkadziesiąt procent większą masę od łożysk kobiet niepalących. Im wyższa była masa tych łożysk tym niższy był ciężar płodu. Za powyższe zjawiska odpowiedzialny jest głównie tlenek węgla stanowiący 30% dymu papierosowego, który powoduje niedotlenienie tkanek płodu. U kobiet palących tytoń dochodzi do zmniejszenia się ilości witaminy C i kwasu foliowego w organiźmie. Kwas foliowy jest pojęciem uproszczonym dla folianów, dużej grupy związków chemicznych pochodnych kwasu foliowego występujących w 5 formach koenzymatycznych. Ponieważ foliany uczestniczą w syntezie kwasów nukleinowych to są one niezbędne do rozwoju wszystkich komórek. Niedobór folianów wywołuje niedokrwistość oraz wady wrodzone cewy nerwowej. Nie zamknięcie się cewy nerwowej prowadzi do bezmózgowia, przepuklin okolicy głowy i rdzenia kręgowego. Są to wady powstałe w na przełomie trzeciego i czwartego tygodniu rozwoju płodowego. Bezmózgowie jest wadą letalną, dzieci giną niemal natychmiast po urodzeniu. Badania tysięcy kobiet w ciąży wykazały, że takie powikłania jak krwawienia z dróg rodnych, wcześniejsze odklejenie łożyska, łożysko przodujące - występują dwukrotnie częściej u palących w porównaniu z kobietami niepalącymi. U wieloródek odsetek tych powikłań był nawet sześciokrotnie większy. Palenie papierosów jest przyczyną 1114% wszystkich przedwczesnych porodów. Wśród kobiet wypalających 20 papierosów dziennie występuje 116 porodów przedwczesnych na 1000 porodów, podczas gdy wśród kobiet niepalących - 77. Palenie tytoniu wpływa ujemnie na laktację powodując skrócenie okresu karmienia. Wiele danych wskazuje na niekorzystny wpływ palenia papierosów na masę urodzeniową płodu. Masa noworodków urodzonych przez palące matki jest z reguły o około 200 g mniejsza w porównaniu z masą noworodków urodzonych przez matki niepalące. Zmniejszanie się masy urodzeniowej noworodków jest uzależnione od liczby wypalanych papierosów. Niemniej jednak, szansa urodzenia noworodka o prawidłowej masie ciała przez palaczkę, która zaniechała palenia na okres ciąży jest taka sama jak przez kobietę niepalącą. Badania przeprowadzone w środowisku kobiet łódzkich i warszawskich wskazują na ujemny wpływ palenia papierosów na masę noworodków, niezależnie od wykonywanej pracy zawodowej. Charakter pracy zawodowej miał zdecydowanie mniejsze znaczenie niż palenia papierosów na różne zjawiska patologiczne występujące w ciąży. Podnoszony jest związek palenia papierosów z częstością obumierania płodów. Także częstość zgonów noworodków w okresie okołoporodowym z powodu niedojrzałości biologicznej, niewydolności oddechowej czy zapalenia płuc jest wyższa, jeżeli matki w czasie ciąży paliły papierosy. Wspomnieć wreszcie należy o związku między paleniem papierosów a występowaniem nagłej śmierci noworodka. Jeżeli matki paliły 20 papierosów dziennie w czasie ciąży to częstość takich zgonów była 2-krotnie większa. Palenie tytoniu odbija się również ujemnie na dalszym rozwoju dziecka. Obserwacje kilkunastu tysięcy dzieci urodzonych z matek palących, wykazały opóźnienie rozwoju umysłowego, sięgające około 5 miesięcy w porównaniu z dziećmi matek niepalących. Ciężarna paląca papierosy musi zatem pamiętać, że staje się obciążona ryzykiem resorbcji jaj płodowych, poronień samoistnych, porodów przedwczesnych, przedwczesnego odklejania łożyska oraz większej śmiertelności w okresie okołoporodowym. Jej dziecko może mieć mniejszą wagę urodzeniową, a później wiele cech wskazujących na opóźnienie rozwoju fizycznego i umysłowego. Nałogi a sprawność fizyczna Palenie tytoniu wydatnie zmniejsza prozdrowotne właściwości wysiłku fizycznego. Badania - oceniające wydolność fizyczną za pomocą 12 testów przeprowadzono w czterech regionach USA, wśród 9 704 kobiet. Stwierdzono, że palenie papierosów powoduje osłabienie sprawności fizycznej porównywalne z pięcioletnim okresem starzenia się organizmu. Dokończenie na stronie 11 Nasz portal: www.naszezyciebezgranic.pl Dokończenie ze strony 10 Palenie tytoniu a choroby psychiczne Oceniono dane uzyskane od 4411 respondentów w wieku 15 do 54 lat zebrane podczas Narodowego Badania Przeglądowego Zachorowalności (National Comorbidity Survey, NCS), które było wielostopniowym badaniem losowo wybranej grupy reprezentacyjnej dla całej populacji. Prawdopodobieństwo palenia tytoniu przez osoby cierpiące na poważną depresję, dystymię, agorafobię i alkoholizm było 1,6 do 4,7 razy większe aniżeli w przypadku osób psychicznie zdrowych. Bierne palenie papierosów Bierny palacz narażony jest na działanie szkodliwych składników głównie strumienia bocznego dymu tytoniowego. W czasie palenia jednego papierosa (okres ok. 10 minut) dym z bocznego strumienia nie przechodzi prze żaden filtr - ani papierosowy, ani filtr biologiczny, jakim są płuca palacza. Większość szkodliwych składników dymu tytoniowego, takich jak nikotyna, tlenek węgla, tlenki azotu i substancje rakotwórcze jest więc dostępna dla biernych palaczy. Stężenia niektórych związków chemicznych w „strumieniu bocznym” znacznie przewyższają stężenia w „strumieniu głównym”. W strumieniu bocznym jest 2 razy więcej substancji smolistych i nikotyny, 3 razy więcej fenoli i pirenu, 4-krotnie - tlenku azotu i kadmu, 5-krotnie - tlenku węgla i silnie rakotwórczego związku jakim jest benzopiren oraz aż 46 razy więcej amoniaku. Nitrozaminy - niezwykle silne związki rakotwórcze obecne są w „strumieniu bocznym” żarzącego się papierosa w stężeniach 50-krotnie przekraczających ilość w „strumieniu głównym”. Człowiek niepalący, przebywający przez godzinę w zadymionym przez palaczy pomieszczeniu, przyswaja taką ilość nitrozamin, jaka znajduje się w głównym strumieniu 35 papierosów. Badania toksykologiczne dowodzą, że „bierne palenie papierosów” stwarza podobne zagrożenie zdrowotne jak palenie czynne. Przebywanie w atmosferze zanieczyszczonej dymem tytoniowym zmniejsza tolerancję wysiłku na skutek zwiększonego stężenia karboksyhemoglobimy w erytrocytach, która blokuje wiązanie tlenu. Niedobór tlenu jaki występuje u osób przebywających w środowisku skażonym dymem tytoniowym ujawnia się dopiero po większym wysiłku. U osób zdrowych (biernych palaczy) stwierdzono skrócenie czasu marszu na bieżni ruchomej oraz występowanie cech elektrokardiograficznych typowych dla choroby wieńcowej serca. Arytmie nasilały się wraz z rosnącym stężeniem hemoglobiny tlenkowęglowej. Ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca u biernych palaczy jest większe o 20-70% a ryzyko zgonu biernie palącego współmałżonka na powyższe schorzenie wzrasta o około 30% w porównaniu z osobami nie eksponowanymi na dym papierosowy. Kancerogenne właściwości dymu tytoniowego powodują, że połowa raków płuc występująca w populacji niepalącej tytoń jest następstwem biernej inhalacji dymu papierosowego. Jeśli odniesiemy powyższą hipotezę do ludności polskiej to bierne palenie jest odpowiedzialne za 600-1200 zgonów rocznie z powodu tego schorzenia. Osobne zagadnienie stanowi stan zdrowotny dzieci palaczy papierosów. Badania takie były już prowadzone w Szwecji ZDROWIE Nr 7 i dowiodły gorszego rozwoju fizycznego oraz niższego współczynnika inteligencji dzieci palaczy w porównaniu z ich rówieśnikami rodzin niepalących. Palenie papierosów przez rodziców zwiększa u dzieci skłonność do kaszlu i podwaja ryzyko zachorowania na zapalenie oskrzeli lub płuc. Toksyczne działanie dymu tytoniowego manifestowało się także wzrostem stężenia IgE w surowicy co świadczy o skłonności tych dzieci do odczynów alergicznych. U dzieci narażonych na dym tytoniowy w domu istnieje większe prawdopodobieństwo rozwinięcia się chorób układu krążenia i oddechowego w okresie dojrzałym. Leczenie uzależnienia od nikotyny Zwalczanie epidemii tytoniowej jest celem o niezwykłej wadze, niezbędnym dla poprawy zdrowia obywateli, szczególnie zaś dzieci i ludzi młodych, którzy powinni mieć dostęp do wszechstronnej informacji odnośnie problemu uzależnienia od tytoniu. Tendencja do sięgania po papierosy utrzymuje się wśród młodzieży europejskiej na wysokim i od kilku lat niezmiennym poziomie. W leczeniu uzależnienia stosuje się: złagodzenia objawów odstawiennych. Palenie papierosów podczas kuracji może spowodować wystąpienie objawów zatrucia nikotyną; charakterystyczne objawy to: bóle i zawroty głowy, nudności i wymioty, czkawka, brak łaknienia, nadmierne pobudzenie psychiczne z towarzyszącym niepokojem, przyspieszenie czynności serca i/lub wystąpienie zaburzeń rytmu serca, zwyżka ciśnienia tętniczego. Nikotynowa terapia zastępcza jest najskuteczniejsza, jeśli spełnione są poniżBibliografia Brunnemann K.D., Hoffmann D., Gairola C.G., Lee B.C.: Low ignition propensity cigarettes: Smoke analysis for carcinogens and testing for mutagenic activity of the smoke particulate matter. Fd Chem. Toxic. 1994, 32(10), 917-922. Dłużniewska M.: Choroby układu krązenia a palenie tytoniu. Epidemiologia, mechanizmy patogenne. Kardiol. Pol. 1997, 47, 149-154. Hays J.T., Dale L.C., Hurt R.D., Croghan I.T.: Choroby spowodowane paleniem papierosów. Med. po Dypl. 1999, 8(9), 26-36. Hoffmann D., Rivenson A., Hecht S.S.: The biological significance of tobacco-specific N-nitrosamines: Smoking and adenocarcinoma of the lung. Critic. Rev. Toxic. 1996, 26(2), 199211. Lisiewicz J., Moszczyński P.: Rak a palenie tytoniu. PAN Oddz. Kraków, Nauka dla wszystkich, 1984, 1-71. sze warunki: - pacjent ma motywację do rzucenia - palenia w ciągu najbliższego miesiąca, - pacjent zgadza się całkowicie rzucić palenie po rozpoczęciu nikotynowej terapii zastępczej, - pacjent zgadza się na nadzór kontrolny, - poprzednie próby rzucenia palenia - zakończyły się niepowodzeniem z powodu wystąpienia objawów abstynencyjnych. prof. dr hab. nauk med. Paulin Moszczyński Moszczyński P., Żabiński Z., Moszczyński P. jr., Rutowski J., Słowiński S., Tabarowski Z.: Immunological findings in cigarette smokers. Toxicol. Lett. 2001, 118, 121-127. Moszczyñski P., Rutowski J.: The effect of cigarettes smoking on the selected indexes of humoral immunity and acute phase blood proteins. Epidemiology 1997, 8, 50-50 (suppl.). Moszczyñski P., Rutowski J., S³owiñski S.: The effect of cigarettes smoking on the blood counts of T and NK cells in subjects with occupational exposure to organic solvents. Centr. Eur. J. Publ. Hlth, 1996, 3, 164-168. Philips D.H.: ANA adducts in human tissues: Biomarkers of exposure to carcinogens in tobacco smoke. Environ. Health Perspec. 1996, 104(3), 453-458. Vineis P., Caporaso N.: Tobacco and Cancer: Epidemiology and the laboratory. Environ. Health. Perspec. 1995, 103, 156-160. - metody behavioralne - terapię grupową - hipnozę - akupunkturę - nikotynową terapię zastępczą Nikotynowa terapia zastępcza polega na podawaniu małych dawek nikotyny celem Artykuł jest przedrukiem z LIDER-a. URODA Mezoterapie – najnowocześniejsze metody rewitalizacji skóry Mezoterapia to wprowadzanie do naskórka, skóry, ewentualnie tkanki podskórnej substancji aktywnych. Trudno wyobrazić sobie aktualnie pielęgnację twarzy w gabinecie kosmetycznym bez zastosowania jednej z technik mezoterapii. Mezoterapia bezigłowa wykorzystuje zjawisko elektroporacji czyli pola elektrycznego, którego impuls powoduje chwilowe „otwarcie” błony komórkowej, ponieważ siła, z którą się na nią oddziałuje, prowadzi do powstania tzw. elektroporów. Te otwory w błonie komórkowej umożliwiają łatwiejszy transport różnych aktywnych substancji do wnętrza komórki. Służą do tego aparaty do mezoterapii bezigłowej i inne metody, np. ultradźwięki. Ultradźwięki wywołują w skórze różne zjawiska dzięki działaniu cieplnemu, fizykochemicznemu, i mechanicznemu, zmieniają strukturę białek i układy jonowe tkanek, usprawniają oddychanie tkankowe i pobudzają przemianę materii. Stosuje się je w zabiegach sonoforezy, kawitacji i termoliftingu. Inny rodzaj mezoterapii to tzw. dermaroller lub mezoroller. Jest to wałek zaopatrzony w bardzo cienkie, krótkie igły, długości od 0,2 do 3 mm, przeznaczony do mikronakłuwania skóry. Naruszenie w ten sposób struktury skóry powoduje silne pobudzenie wszystkich procesów naprawczych (gojenia) przez co poprawia się jej stan. Wytwarzają się na nowo włókna kolagenowe i elastynowe, powodując bardzo dobre ujędrnienie. W miejscach mikronakłuć składniki odżywcze wtarte w skórę działają głębiej i efektywniej. Pierwszy dermaroller pojawił się na rynku w roku 2000, jest to więc metoda dość nowa. Dermaroller w zależności od długości igieł można podzielić na kosmetyczne i medyczne. Kosmetyczne igiełki są krótkie, nie powodują krwawienia, zabieg jest praktycznie bezbolesny. Dermarollery medyczne sięgają skóry właściwej, występuje lekkie krwawienie i niezbędne jest znieczulenie, np. kremem Eml a. Dermarollery można stosować na wszystkie obszary ciała. W trakcie nakłuwania każdy fragment skóry należy poddać równomiernemu rolowaniu, aby powstała regularna siatka nakłuć, co pozwala na równomierne wchłanianie substancji aktywnych. Najbardziej inwazyjna, ale bardzo skuteczna jest mezoterapia igłowa. Polega na śródskórnym podawaniu preparatów za pomocą wstrzyknięć. Tego rodzaju mezoterapię stosuję się do rewitalizacji skóry zniszczonej fotostarzeniem, pale- niem, w zabiegach antycellulitowych, w walce z przebarwieniami, rozstępami i łysieniem. Dzięki substancjom aktywnym wprowadzanym do skóry oraz samego procesowi nakłuwania mezoterapia igłowa wyraźnie poprawia jakość naskórka i skóry właściwej. Dochodzi do bardzo silnego pobudzenia wszystkich procesów naprawczych. Powoduje ona między innymi wzrost nawilżenia, spadek ilości wolnych rodników w skórze, wyraźną poprawę jej jakości poprzez nasilenie produkcji kolagenu. Powoduje to wygładzenie zmarszczek i wyraźny wzrost elastyczności i jędrności. Mezoterapię można stosować na całym ciele, ale zwykle wykonuje się ją na twarzy, szyi i dekolcie. Zabiegi wykonuje się seriami co 2 tygodnie przez min. 2 miesiące, najlepiej wykonywać je zimą i wczesną wiosną. Należy odstawić leki rozrzedzające krew, np. aspirynę. Wykonuje się ją strzykawką z krótką, 3-4 mm igiełką lub automatycznym pistoletem do meREKLAMA 11 zoterapii. Wszystkie wyżej wymienione zabiegi można wykonywać u doświadczonej kosmetyczki, mającej do tego uprawnienia, najlepiej we współpracy z lekarzem medycyny estetycznej. 12 PARAPSYCHOLOGIA Nr 7 Nasz portal: www.naszezyciebezgranic.pl Woda jako nośnik informacji Dzisiejsza konwencjonalna nauka odrzuca sensacyjne odkrycia dotyczące wody. Są one na tyle wiarygodne, iż można je w każdej chwili zweryfikować przeprowadzając odpowiednie badania. Do tego potrzebny jest warunek przełamania pewnych barier myślowych, które wymuszają urzeczywistnienie nie tylko materii, a także pewnych sił duchowych. Otaczająca nas energia potrafi przenikać wszystko oraz kumulować w różnych substancjach. Woda to skład chemiczny dość powszechnie występujący we wszechświecie. Sam Układ Słoneczny, którego nasza Ziemia jest jego częścią, posiada bardzo wiele brył lodu. Dużo lodu wodnego znajduje się w kometach okrążających okresowo nasze Słońce. Bez wody nie powstałoby jakiekolwiek życie na naszej planecie. Jest to najważniejsza część składowa wszystkich organizmów żywych. Przez większość z nas traktowana jest bez uczuciowo i czysto instrumentalnie. Jakiś czas temu, pewien japoński naukowiec Masaru Emoto przedstawił swoje historyczne odkrycia, rzucając w ten sposób wyzwanie typowym naukowym dogmatom. Prowadząc swoje wieloletnie badania na wodzie udowodnił, iż z otoczenia gromadzi ona informacje oraz różne uczucia. Masaru Emoto w trakcie swojej wieloletniej pracy badawczej wykonał kilkanaście tysięcy zdjęć kryształków wody. Przy odpowiedniej temperaturze w specjalnych laboratoriach robiono różnorodne kryształki, a następnie fotogra- fowano, weryfikowano i powiększano specjalistycznym mikroskopem. Zaobserwowano i stwierdzono, że czysta woda o dobrych właściwościach będzie tworzyć kryształ sześciokątny, a wokół będą powstawać krystalicznie piękne formy. Kryształy wyglądają podobnie jak płatki śniegu. Ogólny wygląd danego kryształu odzwierciedla zapis informacyjny zawarty w wodzie. Wynika z tego spostrzeżenie, iż woda kumuluje w sobie energię która jest wibracją. Im wyższa wibracja otoczenia, tym piękniejsze formy kryształków wody. Wibrację w danym otoczeniu można podwyższać lub obniżać myślą, słowem, czynem, uczuciem oraz zanieczyszczeniem środowiska. Pod wpływem optymistycznych słów np. miłość, dobro, zdrowie, a wypowiadane wyrazy były intonowane z uczuciem, kryształy wody przybierały przepiękne rozbudowane formy. Gdy mówiono odwrotnie np. nienawiść, zło, szatan i przy tym bluźniono, struktura wody była wówczas nie wytworzona, brzydka i karłowata. Tak samo było gdy słowa zapisywano na kartkach i przyklejano do słoika. Również kryształki reagowały na uczucia, gdy poddawano je odpowiedniej stymulacji muzyką. Przy Beethovenie generowała przepiękne formy kryształków. Woda bardzo mocno reaguje na wszelkie modlitwy, mantry i medytacje, które wytwarzają wibrację miłości. Woda jest w stanie przyjmować ludzkie cierpienie i lęk wynikający z różnych sytuacji np. wojną, trzęsieniem Ziemi, wybuchów wulkanów. Według Emoto, wszystkie te informacje woda gromadzi miedzy jądrem atomu a okrążającymi go elektronami. Biorąc pod uwagę wszystkie te powyższe fakty, musimy uświadomić sobie jaką ogromną rolę spełnia woda w naszym codziennym życiu. Nie chodzi tu tylko o wypełnianiu przez nią podstawowej funkcji podtrzymywania wszelakiego życia na naszej Planecie. Jeżeli woda jest nośnikiem informacji, to każdy człowiek posiada w so- bie ogromne możliwości jej kumulacji. Dorosły człowiek posiada aż 70% części składowej wody, a największy podczas rozwoju komórki jajowej na początku poczęcia. Bardzo ważne jest zatem jak myślimy, o czym i na czym się skupiamy. Wypowiadane słowa, a przede wszystkim nasze uczucia wpływają na nasze codzienne życie. Również nie bagatelne jest z kim wymieniamy swoje myśli oraz w jakim środowisku przebywamy, zarówno z ludźmi i środowisku naturalnym. Okazuje się że na nas samych wszystko ma wpływ. Wniosek jest taki, iż jeśli woda która jest w nas, zapamiętuje same dobre rzeczy-nie chorujemy. Gdy jest na odwrót zaczynają się problemy nie tylko zdrowotne ale także wszystko wokół nas się zmienia. Zbigniew Ignatowski Artykuł i zdjęcia powstały na podstawie:,, Wszystko jest wibracją...Energia jest wibracją. Wibracja jest życiem’’, Nieznany Świat nr 11, 2004. Nasz portal: www.naszezyciebezgranic.pl KULTURA Nr 7 13 Stanisław Osiecki - człowiek „wielki swoją skromnością”. Artysta malarz, twórca niezwykły. Posiadł zdolność zatrzymania ulotnych chwil przemijającego piękna. Impresjonistyczny charakter dzieł urzeka swoją wyjątkowością. Malarstwo to narkotyk, z tego nie można się wyleczyć ! Urodziłem się w miejscowości Wieczfnia niedaleko Mławy w 1947 roku. Z wyksztalcenia jestem nauczycielem muzyki i geografii, tych przedmiotów uczyłem przez wiele lat, min. w Liceum Ogólnokształcącym w Strzegowie. Obecnie mieszkam i tworzę w Ciechanowie. Jestem na emeryturze i teraz mogę w całości poświecić się malarstwu. Skąd wzięła się Pana pasja? - Trudno powiedzieć skąd się bierze pasja. Uważam, że każdy człowiek ma ku temu inklinacje by znaleźć w sobie pasje do czegoś. Akurat u mnie jest to malarstwo. Nic nie jest dane raz na zawsze. Sam talent nie wystarczy. Należy się doskonalić cale życie. Od kiedy tworzy Pan tak piękne dzieła i gdzie Pan rozwijał swój talent malarski? Moje pierwsze kontakty ze sztuką datują się na okres szkoły średniej, a było to Liceum Pedagogiczne w Mławie. Miałem szczęście trafić na wspaniałą nauczycielkę plastyki p.Marię Rokicką, która nauczyła mnie technik malarskich a przede wszystkim akwareli, do dziś jest moją ulubioną techniką. Następnie było Studium Nauczycielskie w Grodzisku Mazowieckim gdzie uczyłem się malarstwa u p. Prof. Zuzanny Szumorek, znakomitej malarki. Z tamtego okresy mam jeden obraz martwą naturę. Nie mogę żyć bez malowania! Miałem różne okresy fascynacji malarstwem i przechowuje te obrazy, które świadczą o mojej drodze twórczej. Takie były początki Potem był szereg plenerów, kontakty z artystami i doskonalenie warsztatu. Były to plenery w Polsce jak i poza granicami np. śla- dami Mickiewicza w Nowogrodku na Białorusi czy w Klamm w Alpach austriackich Trudno tu wymienić wszystkie, zebrało się ich ponad 40. Jakie tematy Pan podejmuje w przekazie malarskim? Maluje pejzaże, martwe natury, sceny rodzajowe a czasem zdarzy się portret. Nie stronię też od malarstwa abstrakcyjnego. Z jakiej formy malarskiej Pan korzysta podczas tworzenia? Maluje przeważnie farbami olejnymi, akwarelą, pastelami oraz akrylami. Staram się te techniki stosować zgodnie z zasadami malarstwa, ale często wprowadzam własne modyfikacje, by osiągnąć pożądany efekt. Gdzie były prezentowane Pana prace? Moje prace były prezentowane na wielu wystawach zbiorowych i indywidualnych w Polsce i zagranicą. Trudno je tu wymienić, było ich bardzo dużo. Może wymienię te, które z różnych względów były ważne. Otóż pierwszą, dużą, indywidualną wstawę miałem w 1984 r w MDK w Mławie. Była ona jakby odskocznią do innych wystaw. Drugą, dużą wystawę miałem w WDK w Ciechanowie w 1995 roku. W 1998 r. wystawa w Haldensleben w Niemczech w ramach wymiany kulturalnej zaprzyjaźnionych miast. W okresie od 2000 do 2015 roku min. wystawa autorska akwareli w Galerii Biegasa w Ciechanowie . Polska zima w domu Darmstadt w Płocku I COEK Studio w Ciechanowie. Łącznie tych wystaw było ponad 50. Moje prace znajdują się w zbiorach prywatnych w Niemczech, Austrii, Włoszech, USA i wielu innych. Jakie ma Pan plany na przyszłość? Moje plany na przyszłość to malować jak najdłużej. Malarstwo to narkotyk z tego się nie można wyleczyć. Planuje takie wystawy jak Cztery Pory Roku czy Pamiętajcie O Ogrodach, ale więcej nie będę mówić, by nie zapeszyć… Dziękuję za rozmowę. Gabriela Błażejczyk - Ignatowska 14 STYL Nr 7 Nasz portal: www.naszezyciebezgranic.pl fot. pixabay.com.pl Przepis na piękno Piękno dla mnie jest jak zachód i wschód słońca, jak wodospad marzeń, jest jak rajski ptak ze skrzydłami w kolorach tęczy, jak kwiat i czekoladki, jak uśmiech, jak miłość. A czym dla was jest piękno? Arystoteles uważał, że pięknem jest wszystko, co przyjemne dla wzroku i słuchu. Poeta Cyprian Kamil Norwid pisał: „bo piękno na to jest, by zachwycało”. Czy piękne jest także to, co jest napełnione miłością? Myślę, że tak. Dlatego kochajmy siebie i innych. Podobno jak wysyłamy promień, to otrzymujemy słońce. Dlatego świećmy! Bądźmy piękni! A wiecie, że już w starożytności kobiety chciały być piękne? Przykładem może być królowa Egiptu – Kleopatra. Historycy różnie wypowiadają się na temat jej urody. Jedni twierdzą, że była brzydka. Inni, że była piękna. Jej urodę można było opisać na podstawie monet, portretów i posągów. Podobno miała spiczasty podbródek, wielki wydatny nos i wąskie usta. Znała jednak swoją wartość. Dbała o to, by być piękną. Kąpała się w mleku, by mieć delikatną skórę. Robiła depilację z miodu i żywicy. Stosowała maseczkę ze złota koloidalnego, by nawilżyć i rozjaśnić twarz. Wcierała w ciało olejki zapachowe i skrapiala nimi włosy. Podobno codziennie lubiła wyglądać inaczej. Dlatego miała wiele różnych fryzur: peruk i nakryć głowy. Malowała się. Starożytny eyeliner z mieszanki z ziół malował, ale i pielęgnował. Innymi kosmetykami ze sproszkowanych minerałów malowała pozostałe części twarzy. Królowa nosiła najpiękniejsze złote ozdoby z podobiznami bóstw egipskich, wysadzane szlachetnymi kamieniami. Sprowadzala z Indii przyprawy i kwiaty (róże, lilie i jaśmin), by obficie się nimi skrapiać. Pachniał nimi cały dwór. Piękno to także zapach, który pozostawia w pamięci piękne chwile. A czym my będziemy pachnieć na wiosnę? Jakimi kwiatami się otoczymy? Jakimi kolorami? Piękno to także nasz wygląd, który mówi nam jaki mamy gust, jakie są nasze emocje, kim jesteśmy. Pamiętajmy, że możemy być piękne niezależnie od naszej figury. Odpowiednio dobrany strój może skutecznie zamaskować mankamenty figury i pięknie wyeksponować jej atuty. Opiszę teraz 12 typów sylwetek ska- syfikowanych przez dwie najsłynniejsze brytyjskie stylistki - Trinny i Susannach. Sylwetka typu KRĘGIEL ( Halle Berry) ma piersi średniej wielkości, szczupłą talię, brzuch w normie, natomiast masywne uda i łydki. Osoby, które posiadają taką sylwetkę powinny unikać rurek i ołówkowych spodni, topów z wąskimi ramiączkami, kurtek kończących się przy biodrach, spódnic i spodni do połowy łydki, spódnic ołówkowych, butów wiązanych na kostce. Polecane dla tej figury są szerokie spodnie i rozkloszowane spódnice, koszule z rękawem bufki lub kokardą na wysokości biustu, blyszczące, dopasowane koszulki z dekoltem lódka lub diament, płaszcze i kurtki z klapami, buty z obcasem słupek. Następny typ figury – KIELICH ( Renne Zellweger ) ma długie nogi, szerokie ramiona, duże piersi, brak talii. Takie osoby powinny unikać luźnych sukienek na rzecz dopasowanych do sylwetki. Nie powinny nosić grubych swetrów, koszulek i sukienek na wąskich ramiączkach. Zalecane są szerokie i głębokie dekolty, topy i sukienki w stylu empire, spódnice uszyte z ciężkich materiałów, płaszcze z dużymi kieszeniami, dopasowane krótkie kurtki, spodnie wąskie o obniżonym stanie. Kolejny typ figury to KLEPSYDRA. ( Salma Hayek ), która ma duże piersi, szerokie biodra, duże uda oraz szczupłą talię. „ Klepsydry ” unikać powinny bluzek a la nietoperz, oraz z żabotem i kokardą, golfów, spodni z bocznymi kieszeniami, dużych bransoletek, płaskich butów. Sylwetka ta dobrze wygląda w spódnicy plisowanej aż do bioder, a także w literę A i w ołówkowej. Powinna nosić dekolty typu V, a także okrągłe dekolty z rękawami typu bufka, bluzki, swetry i kurtki zapinane na guziki blisko siebie, długie koszulki, spódnice olówkowe, krótkie marynarki, kurtki zapinane na jeden lub dwa guziki na wysokości talii, długie wisiory poniżej linii biustu.Typ figury ROŻEK ( Cameron Diaz ) ma małe piersi, długie, szczupłe nogi, smukłe biodra, brak talii, szerokie ramiona. Mając taką figurę najlepiej nie nosić bezkształtnych sukienek na ramiączka, rękawów ¾, poduszek wszytych na ramiona, okrągłych dekoltów. Zalecane są odcisłe jeansy, spodnie typu cygaretki, rozkloszowane spódnice, marynarki z jednym guzikiem, płaszcze jednorzędowe, asymetryczne swetry, dopasowane koszule z dużym kołnierzem, asymetryczne dźersejowe sukienki. Typ figury WIOLONCZELA (Beyance) ma szerokie ramiona, duże piersi, uda i pośladki, szczupłe łydki. Przy takiej figurze należy unikać minispódniczek oraz spódnic ołówkowych, obcisłych spodni, bluzek z rękawami typu bufki, Polecane są bluzki do wysokości bioder - okrągłe oraz z dekoltemV, sukienki drapowane po skosie, oraz podkreślające talię, spodnie proste, klasyczne, bez kieszeni bocznych, marynarki z pojedynczym guzikiem, najjaśniejsze i intensywne kolory na górną partię ciała, duże okrągłe kolczyki. Kolejny typ figury JABŁKO ( Beth Ditto ) ma duży brzuch, piersi średniej wielkości, płaską pupę. Mając taką figurę powinno się unikać spodni z wysokim stanem, jeansów, obcisłych bluzek, puchowych kurtek, plisów. Natomiast osoby z taką figurą dobrze wyglądają w bluzce odcinanej pod biustem i z lekkimi drapowaniami, w spodnicach zapinanych z boku z płaskim przodem, ładnym paskiem w talii,. Dobrze jest zaznaczyć talię żakietami. Można nosić koszulowe bluzki z podwójnym rzędem guzików, spodnie „ na kant”, kurtki przewiązane w pasie, szerokie dekolty, spódnice z zaszewkami zaczynającymi się poniżej brzucha. Pomyślcie sobie, jaką macie figurę. Czy któraś z wymienionych pasuje do waszej? Jeżeli nie, to może typ figury KOLUMNA ( Gwyneth Paltrow ) będzie odpowiadał waszej figurze? Figura ta jest wysoka i szczupła, ma długie nogi, wąską talię, ramiona i biodra tej samej szerokości. Sylwetka ta wbrew pozorom nie jest łatwa, by ją ubrać. Kobiety z taką sylwetką powinny unikać bezkształtnych żakietów, prostych sukienek ¾, ubrań z obniżonym stanem. Rozkloszowana spódnica podkreśli talię. Zalecane są zdobione, fikuśne bluzki, długie sukienki podkreślające kształty i rozszerzane ku dołowi. Dobrze też wyglądają na takiej figurze spodnie o długości 7/8 wywinięte u dołu i założone do nich klasyczne botki. Kobiety z tą figurą mogą nosić płaszcze wiącane w talii, koszule z okrągłym dekoltem, szyfonowe, kobiece sukienki, koszule i bluzki z rozszerzonymi rękawami, widoczne wisiory.A może jesteście figurą typu DZWON ( Hilary Clinton ) ? Jest to smukła sylwetka, ale ma kształtną pupę i wydatne uda. Ma drobne ramiona, małe piersi i szczupłą talię. Osoby mające taką sylwetkę nie powinny nosić bufek, falban ( szczególnie na dole). Nie zalecane są łańcuszki i korale przylegające do szyi. Osoby z taką talią nie powinny nosić dekoltów w kształcie szerokiego V, sukienek i bluzek z ramionami typu spaghetti, wąskich spodni. Zalecane są szerokie spodnie z mankietem, a także okrągłe dekolty, długie korale i wisiory, włochate kamizelki, płaszcze i kurtki zapinane blisko szyi, sukienki w kształcie litery A, swetry i bluzki z dużym dekoltem, krótkie kurtki. Jeżeli nie jesteście figurą DZWON, to może jesteście figurą WAZON ( Scarlett Johanson ) i macie duże piersi, i proporcjonalny do nich obwód bioder ? Jest to szersza forma KLEPSYDRY, ale ma łagodniej wciętą talię, szczupłe uda i nogi. Kobieta „ WAZON ” musi unikać falbanek przy szyi, zabudowanych dekoltów, golfów, żabotów, koszulek bez rękawów z okrąglym dekoltem, kwiecistych sukienek z falbankami. Korzystne są bufki, głębokie kwadratowe dekolty, marynarki z guzikiem zapinanym pod biustem, sukienki dopasowane pod biustem, rękawy ¾, spódnice ołówkowe z podwyższonym stanem, okrągłe kolczyki. Kobieta z taką figurą najlepiej prezentuje się w klasycznych krojach i wzorzystych tkaninach. A w jakich strojach korzystnie wygląda kobieta mająca sylwetkę typu CEGŁA ( Jennifer Hudson ) ? Mając dość masywną sylwetkę, szerokie ramina, masywne uda i łydki oraz brak talii korzystnie wygląda w podwyższonej talii, w bluzkach i swetrach w duże wzory, kurtkach przewiązanych w pasie, w drapowanych dźersejowych koszulkach a także dopasowanych bez rękawów, płaszczach w stylu empire, asymetrycznych spódnicach, spodniach z miękkich materialow, bluzkach z rękawami ¾. Polecana jest duża biżuteria. Natomiast mini, obszerne mundurki, obcisłe spodnie, kwadratowe kurtki, męskie t – shirty, bluzy z kapturem i jeansy najlepiej oddać koleżance. Jest jeszcze sylwetka typu GRUSZKA ( Katie Holmes ). Ma ona masywne uda i łydki, małe piersi, płaski brzuch i smuklą talię. Osoby z taką sylwetką dobrze wyglądają w ozdobnych bluzkach ze zwiewnych materiałów, w obcisłych bluzkach, w bufkach, sukienkach z marszczeniami, spodniach lekko obcisłych u góry, a u dołu lekko rozszerzonych oraz bez kieszeni bocznych, w spodniach w kant z szerokimi nogawkami, w spódnicach o kształcie A, sukienkach strapless i rozszerzanym dole,w marynarkach, płaszczach wiązanych w pasie, delikatnych koszulach z bufiastymi rękawami. Dół powinien być ciemniejszy niż góra. Dokończenie na stronie 8 Nasz portal: www.naszezyciebezgranic.pl STYL Nr 7 Źle wygląda kobieta „GRUSZKA ” w obcisłych jeansach, spódniczkach mini, ołówkowych spódnicach i butach wiązanych w kostce. Została jeszcze jedna „słodka figura” typu LIZAK ( Uma Thurman ). Ma ona duży biust, szczupłe, dlugie nogi, smukłe biodra i szczupłą talię. Kobieta o takiej sylwetce powinna unikać golfów, spodni z wysokim stanem, grubych swetrów, dużych wisiorów. Lepsze byłyby spodnie dzwony, drapowane dźerseje, dekolty w kształcie V, bluzki w kształcie X, spódnice ołówkowe, a także zwiewne, płaszcze z guzikami zapinane pod biustem, szorty, marynarki z podwójnymi guzikami, bluzki i sukienki z rękawami typu bufki. Czy odnaleźliście już swój typ urody? Powiem wam szczerze, że ja jeszcze nie, a przecież opisałam już 12 typów sylwetek. Na szczęście angielscy właściciele pewnej marki odzieżowej wymyślili jeszcze kilka typów sylwetek. Jedną z nich jest RABARBAR ( Cara Delevigne ). Kobieta o kształcie rabarbaru ma drobną klatkę piersiową oraz mały biust, jest wysoka, ma długie nogi i jej figura jest nieco chłopięca. Niezalecane jest noszenie prostych sukienek, gładkich bluzek prostych, ołówkowych spódnic. Dobrze na tej sylwetce wyglądają bluzki drapowane, typu baskiny z falbanką, ze wzorami lub cekinami, sukienki rozkloszowane i podkreślające talię, dekolty okrągłe. Kolejnym typem figury jest TRUSKAWKA ( Tess Daly ). Posiada nieco szersze ramiona oraz dosyć szerokie biodra. Ma także nieco większy brzuch i szczupłe nogi. Idealne dla takiej sylwetki są skienki z dekoltem V lub L oraz rozkloszowane, marszczone poziomo przy biuście lub ukośnie. Dobrze też wyglądają bluzki odcięte pod biustem.Unikać należy obcisłych sukienek,obcisłych spodni. Góra powinna być jaśniejsza i „ blyszcząca”, dół ciemny i stonowany. Może jesteście „RABARBAREM”, albo soczystą„TRUSKAWECZKĄ”? Jeżeli nadal nie możecie określić typu swojej figury, to co powiecie na słodziutką „WISIENKĘ” ( Kim Kardashian ) ? Ma ona niezbyt szerokie ramiona, większe piersi, szerokie biodra i wąską talię. Świetnie wygląda na takiej sylwetce sukienka w kształcie A, z okrągłym dużym dekoltem i zaznaczoną talią. Dobrze też wyglądają dopasowane żakiety, długie rozpinane bluzki Grafika - iwinska. com Dokończenie ze strony 7 wiązane w pasie. Jest jeszcze jeden owoc – słodka i soczysta POMARAŃCZA. „Kobieta POMARAŃCZA ” ( Adele ) posiada bardzo duże piersi, szerszą klatkę piersiową oraz nieco większy brzuch. Ma także szczupłe i zgrabne nogi. Atrakcyjnie wygląda w prostych sukienkach do kolan, z bocznym rozcięciem, zaznaczoną talią. Atutem są nogi i biust, więc może je delikatnie eksponować. Myślę, że już każdy może określić swój typ figury. Dzięki temy będziecie mogli tuszować swoje wady i podkreślać w swojej sylwetce to, co jest waszym atutem. A wiecie, że mistrzynią w eksponowaniu swoich atutów i maskowaniu niedoskonałości była Marilyn Monroe? Tak, ona miała kompleksy. Uważała, że ma brzydki podbródek i nieciekawy nos. Farbowała włosy, myła codziennie twarz około 13 razy i kilka razy dziennie nawilżała ją wazeliną, nosiła sztuczne rzęsy i optycznie powiększała oczy czarną kredką i tuszem, optycznie powiększała też usta czerwoną konturówką i używała aż pięć szminek jednocześnie. .Miała figurę określoną mianem KLEPSYDRA. Zakładała sukienki podkreślające talię, z dużym dekoltem podkreślającym biust. Nosiła bardzo krótkie szorty, by pokazać swoje szczupłe nogi. Odkrywała brzuch nosząc za krótki golf. Jej atutem było podkreślanie swojej kobiecości. Mówiła,że „ wszystkie jesteśmy gwiazdami i zasługujemy żeby błyszczeć ”. Wszystkie! Niezależnie od tego jaką mamy figurę. Na szczęście nie żyjemy w czsach, w których modna była talia osy i kobiety bezlitośnie torturowały się, by być piękne według uwczesnych kanonów mody. Coraz częściej te- 15 raz pojawiają się na wybiegach modelki z krągłymi kształtami. Nawet powstały dla małych dziewczynek nowe wzorce sylwetek u lalek Barbie : wysoka, krągła i drobna. Firma Martel, producent lalek Barbie zaczęła propagować różnorodność pojmowania piękna. Każdy widzi piękno swoimi oczmi. Spójrzcie w lustro i powiedzcie sobie: jestem piękna. Każda kobieta bowiem jest piękna, jeżeli jest zadbana. Teraz już wiecie jakie stroje podkreślają waszą urodę i dodają wam kobiecości. A co będzie modne na sezon wiosna/lato 2016 ? Wstążki i kokardy wiązane przy szyi w rozszerzonej wersji, kwiaty naszywane na sukienki, siatki, wydłużone rękawy lub pompowane, połyskujące sukienki w charakterze nocnych halek, falbany w sukni ze skąpą górą, połyskujące sukienki w stylu starego Hollywood, jeans elegantszy np. poprzez wyszywanie szlachetnymi kamieniami, eksponowanie jednej ręki poprzez noszenie jednego rękawa, dekolt V, odkryte ramiona, delikatny gotyk, retro, romantyzm. Modna śnieżna biel a także czerń kruczoczarna. Modne są także: delikatny i ciemniejszy róż, błękit, a także ciemny niebieski, ceglasty czerwony, żywy jaskrawy pomarańcz i żółty, butelkowa zieleń oraz kakaowy. To są niektóre trendy na letni sezon, który na pewno was zafascynuje i zachęci do tego, by odnaleźć w nim fasony i kolory dopowiednie do waszej sylwetki oraz do waszej osobowości. Pamiętajcie, że to od was zależy jak będziecie wyglądać. Wybierajcie dla siebie to, co podkreśla waszą urodę i poprawia wasze samopoczucie, a przy tym bawcie się modą. Bądźcie boginiami jak Kleopatra i ikonami kobiecości jak Marilyn Monroe, a przede wszystkim bądźcie sobą. Małgorzata Brylska KUCHNIA Kluchy ziemniaczane ze skwarkami czas przygotowania: ► 15 minut składniki: ► ok. 750 g ziemniaków ► 2 jajka ► 2-3 łyżki mąki ziemniaczanej ► ok. 250 g mąki pszennej, u mnie typ 650 ► 1 łyżeczka soli ► wrzątek do gotowania sposób przygotowania: ziemniaki obrałam i opłukałam, starłam na tarce o najmniejszych oczkach. Wbiłam jajka, dosypałam mąki i sól, wymieszałam ciasto łyżką na dość gładką masę. Ilość mąki jaką podałam jest orientacyjna bo ziemniaki są bardzo różne - do tych bardziej soczystych trzeba będzie dosypać je więcej a do mączystych mniej. Można też nieco soku ze startych ziemniaków po prostu odlać. W garnku zagotowałam ok. 3 l wody - nie soliłam je bo kluski były już doprawione. Maczaną we wrzącej wodzie łyżeczką nabierałam nieduże porcje ciasta i wrzucałam je do garnka. Za każdym razem znów moczyłam łyżeczkę we wrzątku. Kluski przyrządzałam partiami nie nakładając zbyt dużo na jeden raz. Chwilę po wrzuceniu delikatnie mieszałam zawartość garnka drewnianą łyżką. Gotowałam jakieś 2-3 minuty od ponownego zagotowania, ale na niezbyt dużym ogniu bo lubią kipieć. Wyławiałam łyżką cedzakową i osączałam. Tak samo przygotowałam kolejne partie. Kluski można podać od razu po odcedzeniu. Jeśli jednak chcemy je wykorzystać później to dobrze przepłukać je zimną wodą i dobrze osączyć. Można je później odgrzać znów wrzucając na wrzątek, na minutę, albo odsmażyć czy zagrzać w sosie. Karolina Wiśniewska Nasz portal: www.naszezyciebezgranic.pl REDAKCJA „NASZE ŻYCIE BEZ GRANIC” NIE PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA TREŚĆ ZAMIESZCZANYCH OGŁOSZEŃ I REKLAM. ZASTRZEGA SOBIE PRAWO DO SKRACANIA NADESŁANYCH TEKSTÓW. PUBLIKACJE I MATERIAŁY SĄ OSOBISTYMI OPINIAMI ICH AUTORÓW I NIEKONIECZNIE MUSZĄ ODZWIERCIEDLAĆ POGLĄDY WYDAWCY I REDAKCJI. NA PODSTAWIE ART 25.UST.1 PKT 1B PRAWA AUTORSKIEGO WYDAWCA ZASTRZEGA WYRAŹNIE, IŻ DALSZE ROZPOWSZECHNIANIE PUBLIKOWANYCH MATERIAŁÓW W „NASZE ŻYCIE BEZ GRANIC” BEZ ZGODY WYDAWCY JEST ZABRONIONE ADRES REDAKCJI 09-300 Żuromin, ul. Olszewska 18 e-mail: [email protected] REDAKTOR NACZELNY Gabriela Błażejczyk - Ignatowska WYDAWCA Gabriela Błażejczyk – Ignatowska REDAKTOR GRAFICZNY Maciej Pilitowski BIURO REKLAMY 09-300 Żuromin, ul. Olszewska 18 Tel. 697 – 425 - 456 Tel. 500 – 776 – 242 e-mail: [email protected] strona: www.naszezyciebezgranic.pl DRUKARNIA Drukarnia Prasowa GRUPA WM Sp. z o.o. Olsztyn, ul. Tracka 7 NIP: 729-198-10-28 REKLAMA 26,79 Kiełbasa sucha żywiecka ekstra Tarczyński 5,80 Kabanosy eksklusive 120g Tarczyński Margaryna Optima DHA 400g 11,40Pasztet z blachy 1kg 4,25 Herbata exp z cytryną lub grejpfrutem 6,45 Herbata czerwona liściasta z cytryną lub grejpfrutem Promocja trwa od 15.03 do 29.03.16 r. REKLAMA REKLAMA REKLAMA REKLAMA Działka budowlano-usługowa Cena: 80 zł/m2 26 arów Media Przy ulicy Mławskiej, Chruszczewo tel. (+48) 721 050 912, (23) 673 51 28 REKLAMA Schab ze śliwką 1kg Margaryna Optima Omega 3 400g Szynka od szwagra 1kg Krakus Michałki z hanki 295g 25,99 4,99 21,69 8,49 5,20 13,99 Kiełbasa biała surowa 1kg