HISTORIA – KLASA II Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który

HISTORIA – KLASA II
Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który opanował wiedzę i umiejętności:
KLASYFIKACJA ŚRÓDROCZNA (I PÓŁROCZE)
ROZDZIAŁ I: POLSKA I ŚWIAT W XII – XIV WIEKU
- poprawnie posługuje się terminami: krucjata, krzyżowcy, zakony rycerskie
- wskazuje na mapie: Azję Mniejszą, Ziemię Świętą;
- podaje wydarzenia związane z początkiem i końcem ruchu krucjatowego;
- wymienia nazwy zakonów rycerskich i potrafi podać główny cel, dla którego je powołano.
- stosuje pojęcia: statut, senior;
- wymienia imię władcy – twórcy statutu wprowadzającego zasadę senioratu;
- wskazuje na mapie dzielnice Polski: Małopolskę, Wielkopolskę, Mazowsze, Śląsk, Pomorze Gdańskie, Pomorze
Zachodnie
- podaje wydarzenie, które rozpoczęło rozbicie dzielnicowe (testament Bolesława Krzywoustego 1138 r.)
- wymienia imię twórcy imperium Mongołów;
- wyjaśnia pojęcie wielki chan;
- wymienia tereny w Europie, które najeżdżali następcy Czyngis-chana.
- podaje rok sprowadzenia Krzyżaków do Polski – 1226 r.
- wskazuje na mapie tereny państwa krzyżackiego
- wskazuje na mapie Malbork
- podaje lata wydarzeń: koronacja Przemysła II – 1295 r., Wacława II – 1300 r., Władysława Łokietka – 1320 r.
- wymienia Władysława Łokietka jako władcę, który doprowadził do zjednoczenia ziem polskich;
- podaje wiek zjednoczenia państwa polskiego po rozbiciu dzielnicowym.
- wskazuje na mapie zasięg terytorialny państwa Władysława Łokietka
- lokalizuje na mapie Kraków
- wskazuje dziedziny funkcjonowania państwa, które rozwijały się dzięki działalności Kazimierza Wielkiego
- podaje lata wydarzeń: 1343 r. – pokój w Kaliszu z Krzyżakami, 1364 r. – ufundowanie Akademii
Krakowskiej,1370 r. – śmierć Kazimierza Wielkiego
- poprawnie posługuje się terminami: przywilej składu, Akademia Krakowska,
- wskazuje na mapie państwo Kazimierza Wielkiego
ROZDZIAŁ II: SPOŁECZEŃSTWO ŚREDNIOWIECZA
- poprawnie posługuje się terminami: wasal, senior, suzeren, lenno, system feudalny, stan, społeczeństwo
stanowe, monarchia patrymonialna, hołd lenny
- opisuje zależności lenne
- wymienia stany: rycerstwo, duchowieństwo, mieszczaństwo i chłopów
- poprawnie posługuje się terminami: lokacja, sołtys, ława, wolnizna, dwupolówka, trójpolówka, metoda
wypaleniskowa
- charakteryzuje zajęcia i życie codzienne chłopów w średniowieczu
- poprawnie posługuje się terminami: patrycjat, pospólstwo, plebs, rada miejska, wójt, burmistrz, ława, cech,
czeladnik, wójt
- wymienia warstwy społeczne w miastach średniowiecznych
- podaje elementy obronne średniowiecznego miasta
- przedstawia warunki życia codziennego w średniowiecznym mieście
- wyjaśnia, jakie funkcje pełniły w średniowiecznym mieście: ratusz, rynek, targowisko, mury
- podaje lata soboru w Konstancji: 1414–1418
- poprawnie posługuje się terminami: duchowieństwo, benedyktyni, cystersi, ruchy heretyckie, inkwizycja,
zakony żebracze
- wyjaśnia wyrażenie „benedyktyńska praca”
- poprawnie posługuje się terminami: uniwersytet, scholastyka, sztuki wyzwolone
- omawia znaczenie łaciny w średniowiecznej Europie
- poprawnie posługuje się terminami: portal, prezbiterium
- wymienia cechy charakterystyczne dla stylu romańskiego i gotyckiego
ROZDZIAŁ III: U SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA
- podaje lata wydarzeń: 1374 r. – nadanie przywileju w Koszycach, 1385 r. – unia polsko-litewska w Krewie
- przedstawia dokonania postaci: Ludwika Andegaweńskiego, Jadwigi, Władysława Jagiełły
- poprawnie posługuje się terminami: przywilej, unia, unia personalna
- wskazuje na mapie Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Litewskie, państwo zakonu krzyżackiego, Węgry
- podaje rok wydarzenia: 15 lipca 1410 r. – bitwa pod Grunwaldem
- przedstawia dokonania postaci: Ulricha von Jungingena, Witolda
- wyjaśnia przyczyny wielkiej wojny z zakonem krzyżackim
- wskazuje na mapie państwa: litewskie, polskie, krzyżackie w XV w oraz Grunwald i Malbork
- wymienia skutki wielkiej wojny z Krzyżakami
- podaje lata wydarzeń: 1337–1453 – wojna stuletnia
- podaje niektóre skutki epidemii dżumy w XIV w.
- przedstawia co najmniej jedną przyczynę i jeden skutek wojny stuletniej
- wskazuje na mapie państwa biorące udział w wojnie stuletniej
- podaje lata wydarzeń: 1444 r. – bitwa pod Warną, 1453 r. – zdobycie Konstantynopola
- kojarzy postać Władysława Warneńczyka z konkretnym wydarzeniami
- podaje lata wydarzeń: 1454 r. – początek wojny trzynastoletniej, 1466 r. – drugi pokój toruński
- przedstawia dokonania postaci: Kazimierza Jagiellończyka
- poprawnie posługuje się terminem stan szlachecki
- przedstawia dokonania postaci: Wita Stwosza, Mikołaja Kopernika, Pawła Włodkowica
- omawia znaczenie odnowienia Akademii Krakowskiej w 1400 r.
KLASYFIKACJA ROCZNA
(obejmuje wiedzę i umiejętności z I i II półrocza)
ROZDZIAŁ IV: NARODZINY NOWOŻYTNEGO ŚWIATA
- wymienia najważniejsze ośrodki cywilizacyjne rdzennych mieszkańców Ameryki
- omawia najważniejsze osiągnięcia techniczne cywilizacji prekolumbijskich
- przypisuje do daty 1492 odpowiednie wydarzenie;
- przedstawia najważniejsze dokonania Krzysztofa Kolumba;
- poprawnie posługuje się terminami: karawela, busola
- wymienia co najmniej dwie przyczyny wielkich odkryć geograficznych
- poprawnie posługuje się terminami: konkwistador, towary kolonialne,
- wskazuje co najmniej jeden skutek odkryć geograficznych dla Europy;
- przedstawia co najmniej jedną konsekwencję odkryć geograficznych dla Indian.
- wylicza towary sprowadzone do Europy z kolonii
- poprawnie posługuje się terminami: kompania handlowa, praca nakładcza, manufaktura, bank, banknot
- wyjaśnia, kim byli korsarze
- podaje co najmniej jeden ekonomiczny skutek wielkich odkryć geograficznych.
- przedstawia dokonania postaci: Mikołaja Kopernika, Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Jana Gutenberga
- poprawnie posługuje się terminami: mecenas, renesans, odrodzenie, humanizm
- podaje przykłady dzieł artystów epoki odrodzenia
- określa, w którym państwie narodził się renesans
- podaje lata wydarzeń: 1517 r. – wystąpienie Marcina Lutra, początek reformacji, 1534 r. – powstanie Kościoła
anglikańskiego
- przedstawia dokonania postaci: Marcina Lutra, Jana Kalwina, Henryka VIII
- poprawnie posługuje się terminami: odpust, reformacja, luteranizm, protestanci, kalwinizm, arianie
- wskazuje co najmniej jedną z przyczyn reformacji;
- podaje rok zwołania soboru trydenckiego – 1545 r.
- poprawnie posługuje się terminami: inkwizycja, indeks ksiąg zakazanych, jezuici, tolerancja religijna,
kontrreformacja
- wskazuje co najmniej jeden skutek reformacji;
- podaje co najmniej jeden przykład reformy przyjętej przez Kościół katolicki na soborze trydenckim;
ROZDZIAŁ V: RZECZPOSPOLITA W XVI WIEKU
- poprawnie posługuje się terminami: przywilej, szlachta, magnaci, senat, poseł, sejm walny, izba poselska,
marszałek, ruch egzekucyjny, konstytucja nihil novi
- wymienia trzy stany sejmujące
- wyjaśnia, czym była egzekucja praw i dóbr
- poprawnie posługuje się terminami: folwark, pańszczyzna
- wymienia produkty eksportowane z Polski w XV–XVII w.
- podaje nazwy towarów importowanych do Polski w XV–XVII w.
- wymienia warstwę społeczną, która najwięcej zyskiwała na produkcji zboża
- podaje lata wydarzeń: 1515 r. – układ z Habsburgami, 1525 r. – hołd pruski
- wskazuje na mapie obszar Polski na przełomie XV i XVI w.
- poprawnie posługuje się terminem hołd pruski
- wskazuje co najmniej jedną przyczynę i jeden skutek hołdu pruskiego
- lokalizuje na mapie kraje, z którymi Rzeczpospolita prowadziła wojny za panowania Zygmunta Starego
- wymienia królów Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta oraz podaje stulecie, w którym panowali;
- podaje lata wydarzeń: 1563–1570 – wojna o Inflanty, 1569 – unia lubelska, 1572 –bezpotomna śmierć
Zygmunta Augusta
- poprawnie posługuje się terminami: unia realna i unia personalna
- wskazuje co najmniej jedną przyczynę i jeden skutek unii lubelskiej;
- lokalizuje na mapie tereny Wielkiego Księstwa Litewskiego i ziemie Korony
- wymienia postanowienia unii lubelskiej
- przedstawia dokonania postaci: Mikołaja Kopernika, Jana Kochanowskiego, Mikołaja Reja,
- uzasadnia, dlaczego XVI w. w Polsce nazywa się złotym wiekiem
- wymienia przykładowe dzieła sztuki renesansowej w Polsce
- podaje lata wydarzeń: 1573 r. – konfederacja warszawska, 1596 r. – unia brzeska,
- przedstawia dokonania Piotra Skargi
- wskazuje religie mieszkańców XVI-wiecznej Rzeczypospolitej
- poprawnie posługuje się terminami: tolerancja religijna, bracia polscy, konfederacja, grekokatolicy
- podaje lata wydarzeń: 1572 r. – śmierć Zygmunta Augusta, 1573 r. – pierwsza wolna elekcja,
- przedstawia dokonania postaci: Henryka Walezego, Stefana Batorego
- poprawnie posługuje się terminami: wolna elekcja, konfederacja, sejm elekcyjny, artykuły henrykowskie
ROZDZIAŁ VI: WIEK WOJEN
- poprawnie posługuje się terminami: monarchia parlamentarna, purytanie, rojaliści, restauracja monarchii
- podaje co najmniej jedną przyczynę wojny domowej w Anglii
- przedstawia dokonania postaci: Ludwika XIV, Armanda Richelieu
- poprawnie posługuje się terminami: monarchia absolutna, merkantylizm
- wskazuje władcę, który powiedział „Państwo to ja!”;
- określa wiek, w którym panował Ludwik XIV.
- podaje lata wydarzeń: 1605 r. – bitwa pod Kircholmem
- potrafi wymienić nazwę dynastii, z której pochodził Zygmunt III;
- przedstawia dokonania postaci: Zygmunta III Wazy, Jana Karola Chodkiewicza
- poprawnie posługuje się terminami: dynastia, rokosz, husaria
- podaje co najmniej jedną przyczynę konfliktu Zygmunta III ze szlachtą
- podaje lata wydarzeń: 1610 r. – bitwa pod Kłuszynem, 1612 r. – kapitulacja Smoleńska, 1634 r. – pokój
w Polanowie, 1620 r. – bitwa pod Cecorą
- przedstawia dokonania postaci: Stanisława Żółkiewskiego, Jana Karola Chodkiewicza
- poprawnie posługuje się terminami: dymitriady, Kozacy
- wymienia co najmniej po jednej przyczynie wojen prowadzonych w pierwszej połowie XVII w. z Rosją i Turcją
- podaje lata wydarzeń: 1648 r. – wybuch powstania Chmielnickiego, 1651 r. – zwycięstwo wojsk polskich pod
Beresteczkiem, 1654 r. – porozumienie w Perejasławiu,
- wskazuje na mapie Ukrainę i Litwę;
- przedstawia dokonania postaci: Jana Kazimierza, Bohdana Chmielnickiego
- wymienia co najmniej jedną przyczynę i jeden skutek powstania kozackiego
- podaje lata wydarzeń: 1655 r. – początek potopu szwedzkiego, 1660 r. – pokój w Oliwie
- przedstawia dokonania postaci: Janusza Radziwiłła, Augustyna Kordeckiego, Stefana Czarnieckiego,
- wymienia przyczyny i skutki najazdu Szwedów na Polskę
- podaje lata wydarzeń: 1673 r. – bitwa pod Chocimiem, 1683 r. – bitwa pod Wiedniem, 1699 r. – pokój z Turcją
w Karłowicach
- przedstawia dokonania postaci: Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Jana Sobieskiego
- poprawnie posługuje się terminami: abdykować, liberum veto
- wskazuje przyczyny wojny z Turcją w drugiej połowie XVII w.
- poprawnie posługuje się terminami: barok, sarmatyzm
- wymienia co najmniej dwie cechy charakterystyczne architektury barokowej.
- wymienia twórców kultury barokowej
- wymienia przykłady architektury barokowej na ziemiach Rzeczypospolitej (z uwzględnieniem własnego
regionu)
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który opanował wiedzę i umiejętności na ocenę dopuszczającą, a ponadto:
KLASYFIKACJA ŚRÓDROCZNA (I półrocze)
ROZDZIAŁ I: POLSKA I ŚWIAT W XII – XIV WIEKU
- poprawnie posługuje się terminami: Lewant
- określa główne przyczyny wypraw krzyżowych i wiąże ich początek z pojawieniem się
Turków seldżuckich;
- wymienia w porządku chronologicznym najważniejsze wydarzenia związane z wyprawami
krzyżowymi;
- odróżnia zakon rycerski od innych zakonów.
- wymienia w porządku chronologicznym podstawowe wydarzenia związane z okresem rozbicia dzielnicowego;
- wymienia zasady senioratu oraz definiuje pojęcia: pryncypat, princeps;
- wymienia imiona ważniejszych postaci omawianego okresu (np. Bolesława Krzywoustego, Kazimierza
Sprawiedliwego, Władysława Wygnańca, Henryków śląskich, Przemyśla II, Wacława III).
- przedstawia dokonania postaci: Czyngis-chana, Henryka Pobożnego
- poprawnie posługuje się terminami: jarłyk, haracz, chan
- wskazuje na mapie zasięg terytorialny państwa Mongołów
- wymienia tereny w Europie, które atakowali Tatarzy
- podaje co najmniej jeden skutek najazdu tatarskiego na Polskę
- wymienia plemiona podbite przez Krzyżaków: Prusów i Jaćwingów
- omawia rozwój terytorialny państwa zakonnego
- podaje korzyści i zagrożenia wynikające z osiedlenia się Krzyżaków w Prusach
- wskazuje na mapie i opisuje zasięg terytorium państwa zakonu krzyżackiego w XIV w.;
- poprawnie posługuje się terminami: starosta, grosz praski
- przedstawia przyczyny podejmowania prób zjednoczenia ziem polskich
- wymienia książąt piastowskich dążących do połączenia ziem polskich: Henryka Probusa, Przemysła II,
Władysława Łokietka
- omawia znaczenie koronacji Władysława Łokietka w Krakowie dla integracji państwa polskiego
- opisuje próby odzyskania przez Władysława Łokietka Pomorza Gdańskiego
- opowiada o polityce zagranicznej władcy
- wymienia działania podjęte przez Kazimierza w celu przyspieszenia rozwoju gospodarczego Polski, podniesienia
poziomu nauki, obronności oraz stanu prawa
- poprawnie posługuje się terminami: prawo przymusu drogowego, poradlne
- opowiada o polityce zagranicznej władcy
- wymienia reformy gospodarcze wprowadzone przez Kazimierza Wielkiego
- omawia wkład Kazimierza Wielkiego w umocnienie państwa polskiego pod względem politycznym
i gospodarczym
ROZDZIAŁ II: SPOŁECZEŃSTWO ŚREDNIOWIECZA
- wyjaśnia zasady funkcjonowania systemu feudalnego
- określa powiązania tworzące drabinę feudalną społeczeństwa średniowiecznego
- omawia pozycję prawną i majątkową stanu rycerskiego
- podaje cechy charakterystyczne kultury rycerskiej
- przedstawia przebieg hołdu lennego oraz pasowania na rycerza
- podaje przyczyny rozwoju kolonizacji wiejskiej
- wymienia wynalazki i ulepszenia w rolnictwie wprowadzone w XII–XIV w.
- omawia etapy zakładania wsi na prawie niemieckim
- tłumaczy, na czym polegała lokacja miasta na prawie magdeburskim
- wyjaśnia, jaką funkcję pełnił w średniowiecznym mieście pręgierz
- przedstawia dokonania postaci: Benedykta z Nursji, św. Franciszka z Asyżu, św. Dominika Guzmana
- wymienia średniowieczne ruchy heretyckie: waldensów i albigensów
- przedstawia dokonania św. Tomasza z Akwinu
- wyjaśnia, dlaczego kultura średniowiecza określana jest mianem uniwersalnej
- wymienia średniowieczne wzorce osobowe: ascety, rycerza, władcy
- poprawnie posługuje się terminami: przypora, inicjał, miniatura, Biblia pauperum
- wymienia przykładowe zabytki romańskie i gotyckie na ziemiach polskich
- wyjaśnia, w jaki sposób kopiowano i ozdabiano księgi w średniowieczu
ROZDZIAŁ III: U SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA
- podaje lata wydarzeń: 1401 r. – unia w Wilnie, 1413 r. – unia w Horodle
- przedstawia dokonania postaci: Mendoga, Giedymina, Witolda
- poprawnie posługuje się terminami: bojarzy
- na podstawie drzewa genealogicznego wskazuje pokrewieństwo między Piastami, Andegawenami i Jagiellonami
- wymienia postanowienia unii w Krewie i Horodle
- podaje przyczyny i skutki wstąpienia Władysława Jagiełły na tron polski
- podaje lata wydarzeń: 1411 r. – pierwszy pokój toruński, 1414–1418 – sobór w Konstancji
- przedstawia dokonania postaci: Zawiszy Czarnego, Mikołaja Trąby, Pawła Włodkowica
- wyjaśnia przyczyny wielkiej wojny z zakonem krzyżackim
- wskazuje na mapie Czerwińsk, Toruń
- wymienia postanowienia pokoju toruńskiego z 1411 r.
- omawia udział Polaków na soborze w Konstancji
- wymienia skutki wielkiej wojny z Krzyżakami
- przedstawia dokonania postaci: Joanny d’Arc, Jana Husa, Johna Balla, Johna Wiklefa, Jana Żiżki
- wymienia powstania ludowe, które wybuchły na terenie Francji i Anglii w XIV i XV w.
- wyjaśnia skutki wprowadzenia broni palnej i armii zaciężnej
- omawia główne założenia husytyzmu
- przedstawia dokonania postaci: Jana Hunyadyego, Dymitra Dońskiego, Iwana III Srogiego, Iwana IV Groźnego
- poprawnie posługuje się terminami: sułtan, janczarzy, car
- wskazuje na mapie: imperium osmańskie, Konstantynopol, Warnę, Wielkie Księstwo Moskiewskie
- wyjaśnia skutki zdobycia Konstantynopola przez Turków
- podaje lata wydarzeń: 1440 r. – powstanie Związku Pruskiego, 1454 r. – bitwa pod Chojnicami, 1462 r. – bitwa
pod Świecinem
- przedstawia dokonania postaci: Jana Bażyńskiego, Piotra Dunina
- wymienia przyczyny i skutki wojny trzynastoletniej
- wskazuje na mapie ziemie przyłączone do Polski w wyniku podpisania drugiego pokoju toruńskiego
- omawia znaczenie armii zaciężnej w wojnie trzynastoletniej
- przedstawia dokonania postaci: Marcina Króla, Wojciecha z Brudzewa, Jana Ostroroga
- wymienia najsłynniejsze przykłady sztuki gotyckiej w Polsce: m.in. ołtarz Wita Stwosza, Bazylikę Mariacką
w Gdańsku, Barbakan w Krakowie, ratusz w Toruniu
- wyjaśnia, dlaczego okres panowania Kazimierza Jagiellończyka nazywany jest złotą jesienią polskiego
średniowiecza
KLASYFIKACJA ROCZNA
(obejmuje wiedzę i umiejętności z I i II półrocza)
ROZDZIAŁ IV: NARODZINY NOWOŻYTNEGO ŚWIATA
- wskazuje na mapie tereny zamieszkałe przez Azteków, Majów i Inków
- podaje lata wydarzeń: 1498 r. – odkrycie morskiej drogi do Indii, 1519–1522 – wyprawa dookoła świata
Ferdynanda Magellana
- przedstawia dokonania postaci: Henryka Żeglarza, Bartłomieja Diaza, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana
- poprawnie posługuje się terminami: astrolabium, kompas
- wskazuje na mapie szlaki wypraw najważniejszych odkrywców – Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy,
Ferdynanda Magellana
- przedstawia dokonania postaci: Ferdynanda Corteza, Francisca Pizarra, Montezumy, Atahualpy
- wymienia skutki odkryć geograficznych dla rdzennych mieszkańców Ameryki
- przedstawia następstwa odkryć geograficznych dla gospodarki Europy
- wskazuje na mapie szlaki handlowe tworzące tzw. złoty trójkąt
- poprawnie posługuje się terminami: kompania handlowa, kapitalizm
- tłumaczy, na czym polegała praca nakładcza
- wymienia najważniejsze zmiany gospodarcze spowodowane odkryciami geograficznymi, m.in.: rozwój handlu,
zwiększenie produkcji, zmiany w rolnictwie
- omawia znaczenie założenia kompanii handlowych dla rozwoju wymiany towarowej między Europą a Afryką,
Azją i Ameryką
- przedstawia dokonania postaci: Rafaela Santi, Galileusza, Giordana Bruna, Erazma z Rotterdamu,
- tłumaczy znaczenie wynalezienia druku dla rozwoju renesansowej nauki
- wymienia cechy charakterystyczne architektury renesansu
- podaje przykłady inspiracji sztuką antyczną w architekturze i dziełach renesansowych artystów
- podaje lata wydarzeń: 1536 r. – ogłoszenie doktryny przez Jana Kalwina, 1555 r. – podpisanie pokoju w
Augsburgu
- poprawnie posługuje się terminami: symonia, nepotyzm
- wymienia przyczyny reformacji
- prezentuje główne nurty ruchu reformacyjnego
- omawia najważniejsze skutki reformacji
- porównuje wnętrze zboru protestanckiego z wystrojem kościoła katolickiego
- omawia główne zasady działalności zakonu jezuitów
- wymienia zmiany wprowadzone w Kościele katolickim w wyniku soboru trydenckiego
- poprawnie posługuje się terminami: nuncjusz, kongregacja
- przedstawia przyczyny i skutki wojny trzydziestoletniej
ROZDZIAŁ V: RZECZPOSPOLITA W XVI WIEKU
- poprawnie posługuje się terminami: szlachta zagrodowa, gołota, sejmik, instrukcje poselskie, konstytucje
sejmowe, veto, kanclerz, podskarbi, hetman, królewszczyzny, wojsko kwarciane
- omawia najważniejsze przywileje szlacheckie
- charakteryzuje różnorodność stanu szlacheckiego
- przedstawia etapy kształtowania się ustroju demokracji szlacheckiej
- wskazuje na mapie główne ośrodki handlowe na ziemiach polskich
- wyjaśnia znaczenie Gdańska dla wymiany towarowej między Polską a Europą Zachodnią
- omawia funkcjonowanie folwarku pańszczyźnianego
- poprawnie posługuje się terminem sekularyzacja
- wskazuje na mapie państwa, w których na przełomie XV i XVI w. władzę sprawowali Jagiellonowie
- charakteryzuje sytuację międzynarodową Polski za panowania Zygmunta Starego
- wyjaśnia przyczyny i przebieg ostatniego konfliktu zbrojnego z zakonem krzyżackim
- wymienia przyczyny i skutki hołdu pruskiego
- podaje najważniejsze wydarzenia z wojny z Moskwą
- wymienia dynastię z którą Jagiellonowie rywalizowali w XVI w.,
- podaje lata wydarzeń: 1563–1570 – wojna o Inflanty,
- wskazuje na mapie Carstwo Rosyjskie, ziemie włączone na mocy unii lubelskiej do Korony
- wyjaśnia przyczyny i skutki zawarcia unii w Lublinie
- przedstawia dokonania postaci: Macieja z Miechowa, Marcina Kromera, Szymona Szymonowica, Andrzeja
Frycza Modrzewskiego
- wskazuje wpływy włoskiego renesansu na kulturę polską
- omawia rozwój szkolnictwa w czasach odrodzenia
- podaje lata wydarzeń: 1570 r. – ugoda w Sandomierzu, 1596 r. – unia brzeska, 1602 r. – założenie Akademii
Rakowskiej
- przedstawia dokonania postaci: Jana Łaskiego, Faustyna Socyna, Stanisława Hozjusza
- wyjaśnia, kim byli arianie
- lokalizuje na mapie terytorialne rozmieszczenie wyznań w Rzeczypospolitej
- wskazuje tereny zamieszkałe przez katolików, prawosławnych, luteran, kalwinistów i arian
- podaje lata wydarzeń: 1575 r. – elekcja Stefana Batorego, 1577 r. – początek wojny o Inflanty, 1582 r. – rozejm
w Jamie Zapolskim
- przedstawia dokonania postaci: Jakuba Uchańskiego, Anny Jagiellonki, Jana Zamoyskiego
- poprawnie posługuje się terminami: interreks, sejm konwokacyjny, sejm koronacyjny, pacta conventa, piechota
wybraniecka
- wskazuje na mapie: Inflanty, Połock, Psków, Smoleńsk
- omawia okoliczności pierwszych wolnych elekcji
ROZDZIAŁ VI: WIEK WOJEN
- podaje lata wydarzeń: 1649 r. – ścięcie Karola I, 1660 r. – restauracja monarchii, 1679 r. – uchwalenie Habeas
Corpus Act
- poprawnie posługuje się terminami: gentry, republika
- przedstawia dokonania postaci: Henryka VIII, Elżbiety I, Karola I, Olivera Cromwella, Karola II Stuarta,
Wilhelma Orańskiego
- charakteryzuje ustrój monarchii parlamentarnej
- przedstawia dokonania postaci: Jeana Baptiste’a Colberta, Moliera, Pierre’a Corneille’a, Jeana Baptiste’a
Racine’a
- omawia rządy absolutne na przykładzie panowania Ludwika XIV
- podaje przykładowe osiągnięcia kultury i sztuki francuskiej XVII w.
- wymienia co najmniej jedną cechę gospodarki merkantylistycznej
- podaje lata wydarzeń: 1627 r. – bitwa pod Oliwą, 1629 r. – rozejm w Starym Targu
- przedstawia dokonania postaci: Mikołaja Zebrzydowskiego, Stanisława Koniecpolskiego
- wskazuje na mapie tereny, na których toczyły się walki w czasie wojen polsko-szwedzkich
- przedstawia dokonania postaci: Borysa Godunowa, Wasyla Szujskiego,
- poprawnie posługuje się terminami: Dzikie Pola, porohy, Zaporoże, kozaczyzna, ataman, sicz
- omawia sytuację Kozaków zamieszkujących Zaporoże
- wskazuje na mapie Smoleńsk, Moskwę, Zaporoże
- podaje lata wydarzeń: 1648 r. – klęska pod Żółtymi Wodami, 1658 r. – ugoda w Hadziaczu, 1667 r. – rozejm w
Andruszowie, 1686 r. – przyznanie Rosji Ukrainy lewobrzeżnej
- przedstawia dokonania postaci: Władysława IV, Tuhaj-beja, Jeremiego Wiśniowieckiego
- omawia pozycję społeczną i polityczną Kozaków w Rzeczypospolitej
- wskazuje na mapie zasięg powstania Chmielnickiego
- podaje lata wydarzeń: 1655 r. – konfederacja w Tyszowcach, obrona Jasnej Góry, 1656 r. – bitwa pod Warką,
- przedstawia dokonania postaci: Karola Gustawa, Hieronima Radziejowskiego, Jerzego Rakoczego
- wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew potopu szwedzkiego
- przedstawia dokonania postaci: Jerzego Lubomirskiego, Marii Kazimiery, Władysława Sicińskiego
- poprawnie posługuje się terminami: Święta Liga,
- lokalizuje na mapie miejsca bitew w czasie wojen Polski z Turcją
- omawia znaczenie bitwy pod Wiedniem z 1683 r
- przedstawia dokonania postaci: Jana Sebastiana Bacha, Jerzego Fryderyka Haendla, Antonia Vivaldiego,
Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, Jana Andrzeja Morsztyna, Jana Chryzostoma Paska, Wespazjana Kochanowskiego,
Wacława Potockiego
- omawia cechy charakterystyczne dla architektury epoki baroku
- wskazuje kościół Il Gesú i Wersal jako wzorcowe budowle w stylu barokowym
- poprawnie posługuje się terminami: makaronizmy, portret trumienny
- omawia cechy charakterystyczne sztuki barokowej w Polsce
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który opanował wiedzę i umiejętności na ocenę dostateczną, a ponadto:
KLASYFIKACJA ŚRÓDROCZNA (I półrocze)
ROZDZIAŁ I: POLSKA I ŚWIAT W XII – XIV WIEKU
- podaje dokładne daty najważniejszych wydarzeń (np. synodu w Clermont, I krucjaty, zdobycia przez
krzyżowców Konstantynopola, upadku Akkonu);
- omawia znaczenie IV krucjaty dla ruchu krucjatowego;
- definiuje pojęcie innowierca;
- wskazuje na mapie państwa krzyżowców.
- określa przyczyny i skutki wybranych wydarzeń politycznych (np. wprowadzenia zasady senioratu, dążeń
książąt polskich do zjednoczenia);
- wymienia najważniejsze próby zjednoczenia państwa podejmowane przez książąt polskich;
- stosuje pojęcie starosta;
- podaje dokładne daty najważniejszych wydarzeń związanych z procesem rozbicia dzielnicowego i zjednoczenia
ziem polskich;
- wymienia imiona niektórych władców poszczególnych dzielnic (książąt z „pierwszego pokolenia” Polski
dzielnicowej) oraz książąt, podejmujących próby zjednoczenia państwa.
- określa przyczyny sukcesów militarnych Mongołów;
- podaje dokładne daty najważniejszych wydarzeń związanych z ekspansją Mongołów;
- określa stosunek Europejczyków do Mongołów;
- wymienia przyczyny upadku imperium mongolskiego.
- wyjaśnia przyczyny sprowadzenia Krzyżaków do Polski
- omawia etapy budowy państwa zakonnego
- przedstawia okoliczności zajęcia przez Krzyżaków Pomorza Gdańskiego
- wyjaśnia znaczenie pojęcia komturia
- przedstawia przyczyny wzrostu potęgi zakonu krzyżackiego;
- opisuje działalność zakonu w sferze gospodarczej i kulturalnej;
- wskazuje etapy jednoczenia ziem polskich na przełomie XIII i XIV w.
- przedstawia zmiany wprowadzone w administracji w czasie krótkich rządów Przemyślidów w Polsce
- omawia zmiany gospodarcze i administracyjne wprowadzone za panowania Wacława II
- wyróżnia ośrodki zjednoczeniowe
- wyjaśnia rolę aktu koronacji w działaniach zjednoczeniowych
- przedstawia przebieg i efekty wojen toczonych przez Łokietka z Krzyżakami
- wymienia tereny wchodzące w skład państwa polskiego za panowania Przemysła II, Wacława II i Władysława
Łokietka
- omawia konflikty państwa polskiego z Krzyżakami i Czechami
- przedstawia okoliczności i przebieg bitwy pod Płowcami w 1333 r.
- wyjaśnia dlaczego Kazimierz Wielki rozwiązywał konflikty drogą pokojową, a nie zbrojną
- wskazuje cele polityki Kazimierza Wielkiego związane z w umacnianiem pozycji państwa polskiego wśród
sąsiadów.
- podaje lata wydarzeń: 1335 r. – zjazd w Wyszehradzie, 1366 r. – podbój Rusi Halickiej, 1348 r. – pokój w
Namysłowie
- opisuje działania dyplomatyczne Kazimierza Wielkiego mające na celu zakończenie sporów z Czechami i
Krzyżakami
- prezentuje politykę Kazimierza Wielkiego wobec Żydów
- przedstawia rozwój terytorialny państwa Kazimierza Wielkiego
- omawia reformy wprowadzone przez Kazimierza Wielkiego i ich znaczenie dla unifikacji i rozwoju
gospodarczego ziem polskich
- uzasadnia, dlaczego potomni nadali królowi przydomek „Wielki”
ROZDZIAŁ II: SPOŁECZEŃSTWO ŚREDNIOWIECZA
- wyjaśnia mechanizmy powstania i funkcjonowania systemu feudalnego
- tłumaczy, na czym polegała zasada „Wasal mojego wasala nie jest moim wasalem”
- przedstawia pozycję społeczną duchowieństwa, rycerstwa, chłopów i mieszczan
- omawia różnice pomiędzy monarchią patrymonialną a monarchią stanową
- wymienia obowiązki i uprawnienia sołtysa
- wyjaśnia, dlaczego trójpolówka była skuteczniejszą metodą uprawy ziemi niż dwupolówka i gospodarka
wypaleniskowa
- tłumaczy pochodzenie nazw miejscowości, takich jak Środa, Piątek, Wola, Piekary, Kowale
- porównuje życie codzienne mieszczan o różnym statusie społecznym
- omawia kompetencje wójta, rady miejskiej i burmistrza
- charakteryzuje sytuację materialną duchowieństwa w średniowieczu i wskazuje źródła majątku Kościoła
- określa przyczyny i skutki utworzenia zakonów żebraczych
- wymienia najstarsze ośrodki zakonne na ziemiach polskich
- charakteryzuje średniowieczne wzorce osobowe
- omawia cechy charakterystyczne kultury rycerskiej, dworskiej i ludowej
- wymienia pierwsze europejskie uniwersytety i omawia ich rolę dla rozwoju nauki w średniowieczu
- porównuje styl romański ze stylem gotyckim
- omawia znaczenie Biblii pauperum dla upowszechniania zasad religii chrześcijańskiej
- wskazuje na mapie państwa, w których znajduje się najwięcej zabytków romańskich i gotyckich
- podaje przykłady średniowiecznych budowli świeckich
ROZDZIAŁ III: U SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA
- charakteryzuje sytuację Polski i Litwy w drugiej połowie XIV w.
- omawia okoliczności wstąpienia na tron polski Ludwika Andegaweńskiego
- opisuje okoliczności zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie
- wskazuje korzyści i zagrożenia wynikające z zawarcia unii polsko-litewskiej
- opisuje skutki unii w Krewie dla sytuacji międzynarodowej Litwy
- przedstawia przebieg działań wojennych w czasie wielkiej wojny z zakonem w latach 1409–1411
- omawia przebieg bitwy pod Grunwaldem
- wymienia podstawowe elementy uzbrojenia rycerzy z początku XV w.
- omawia skutki epidemii dżumy
- wymienia przyczyny i następstwa wojny stuletniej
- wyjaśnia, dlaczego Jana Husa spalono na stosie
- wskazuje przyczyny i skutki unii polsko-węgierskiej,
- wskazuje na mapie kolejne ziemie podbijane przez Turków w Europie
- omawia przebieg bitwy pod Warną
- wyjaśnia, dlaczego szlachta i mieszczanie mieszkający w Prusach dążyli do przyłączenia ich ziem do Polski
- wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew wojny trzynastoletniej
- podaje nazwy ziem odzyskanych przez Królestwo Polskie na mocy pokoju toruńskiego z 1466 r.
- wskazuje na mapie tereny, na których powstało najwięcej budowli w stylu gotyckim
- omawia dokonania sławnych absolwentów Akademii Krakowskiej
KLASYFIKACJA ROCZNA
(obejmuje wiedzę i umiejętności z I i II półrocza)
ROZDZIAŁ IV: NARODZINY NOWOŻYTNEGO ŚWIATA
- przedstawia system wierzeń Azteków
- omawia funkcjonowanie poczty i sieci dróg w państwie Inków
- wymienia osiągnięcia Indian Ameryki Środkowej i Południowej;
- opisuje przebieg wypraw wielkich odkrywców: Vasco da Gamy, Krzysztofa Kolumba, Ferdynanda Magellana
- omawia zasługi, jakie mieli dla rozwoju żeglarstwa Henryk Żeglarz, Ferdynand Aragoński i Izabela
Kastylijska
- wymienia etapy podboju państwa Azteków i Inków
- wyjaśnia przyczyny powstania kolonii w Ameryce
- wskazuje tereny zajęte przez Hiszpanów i Portugalczyków
- podaje przyczyny zmniejszenia się liczby rdzennych mieszkańców Ameryki w XVI w.
- omawia funkcjonowanie europejskich kolonii w Ameryce
- omawia zmiany, jakie zaszły w handlu w wyniku odkryć geograficznych
- charakteryzuje podział gospodarczy kontynentu europejskiego: państwa na zachód od Łaby specjalizujące się
w handlu i rzemiośle, państwa na wschód od Łaby – zdominowane przez rolnictwo
- wymienia korzyści, jakie niosło za sobą wprowadzenie do użytku weksli i banknotów
- wyjaśnia sens stwierdzenia: „Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce”
- tłumaczy, na czym polegał mecenat
- podaje tytuły najsłynniejszych dzieł włoskiego renesansu
- podaje główne tezy głoszone przez Marcina Lutra i Jana Kalwina
- charakteryzuje wyznania protestanckie: luteranizm, kalwinizm, anglikanizm
- wskazuje na mapie państwa, w których reformacja miała największy zasięg
- wyjaśnia, kim byli arianie
- omawia organizację kościołów protestanckich
- opisuje sytuację w Kościele katolickim w XVI w.
- wymienia zadania inkwizycji w walce z reformacją
- wyjaśnia, w jakim celu sporządzono indeks ksiąg zakazanych
- wskazuje postanowienia soboru trydenckiego służące wzmocnieniu katolicyzmu
- omawia reformy wprowadzone w Kościele katolickim po soborze trydenckim
- przedstawia postać Ignacego Loyoli
ROZDZIAŁ V: RZECZPOSPOLITA W XVI WIEKU
- omawia pozycję gospodarczą i polityczną szlachty polskiej w XVI w.
- przedstawia funkcjonowanie sejmu walnego
- charakteryzuje przebieg obrad sejmiku szlacheckiego
- wyjaśnia, czym było wojsko kwarciane
- wymienia przyczyny rozwoju folwarków pańszczyźnianych
- charakteryzuje pozycję gospodarczą Gdańska oraz jego mieszkańców w XVI–XVII w.
- wskazuje na mapie ziemie utracone w XVI w. przez Wielkie Księstwo Litewskie na rzecz Moskwy
- dostrzega gospodarcze i polityczne znaczenie hołdu pruskiego;
- przedstawia przyczyny, przebieg i skutki konfliktu z Moskwą
- wymienia przyczyny i skutki wojny o Inflanty
- przedstawia stanowisko zwolenników unii realnej Polski i Litwy
- podaje argumenty przeciwników zawarcia unii polsko-litewskiej
- wymienia przedstawicieli polskiego renesansu i omawia ich największe osiągnięcia
- tłumaczy znaczenie ogłoszenia teorii heliocentrycznej Mikołaja Kopernika i porównuje ją z systemem
geocentrycznym
- wymienia kolekcję arrasów Zygmunta Augusta jako przykład sztuki renesansowej
- omawia cechy architektury renesansu na przykładzie zabytków w Polsce
- wymienia grupy społeczne, które na terenach Rzeczypospolitej przyjmowały luteranizm i kalwinizm
- omawia wkład arian w rozwój nauki i szkolnictwa
- przedstawia postanowienia ugody sandomierskiej i konfederacji warszawskiej
- wymienia pierwszych królów elekcyjnych i charakteryzuje ich panowanie
- omawia główne założenia artykułów henrykowskich oraz dokumentu pacta conventa
- przedstawia znaczenie bezkrólewia po śmierci Zygmunta Augusta
ROZDZIAŁ VI: WIEK WOJEN
- podaje rok uchwalenia Aktu nawigacyjnego – 1651 r.
- podaje przyczyny konfliktu króla Karola I z parlamentem
- wymienia przedstawicieli zasiadających w angielskiej Izbie Gmin oraz w Izbie Lordów
- omawia przyczyny wojny domowej w Anglii
- określa skutki uchwalenia Aktu nawigacyjnego
- wymienia działania kardynała Richelieu, które doprowadziły do stworzenia we Francji monarchii absolutnej
- omawia rozwój gospodarczy we Francji
- podaje zasady funkcjonowania merkantylizmu
- omawia okoliczności wyboru Zygmunta III Wazy na króla Polski
- wskazuje pokrewieństwo Zygmunta III Wazy z Jagiellonami
- wymienia przyczyny i skutki wojen polsko-szwedzkich
- porównuje ustrój oparty na wolnej elekcji z monarchią dziedziczną i ocenia oba systemy
- opisuje przebieg i skutki walk o tron moskiewski w XVII w.
- omawia przyczyny oraz przebieg wojen z Turcją w pierwszej połowie XVII w.
- wymienia korzyści i zagrożenia wynikające z powstania kozaczyzny
- charakteryzuje sytuację Kozaków na Ukrainie
- podaje przyczyny, przebieg i skutki wybuchu powstań kozackich na Ukrainie
- wskazuje na mapie ziemie przyłączone do Rosji na mocy pokoju wieczystego z 1686 r.
- przedstawia okoliczności najazdu Szwedów na Polskę
- określa znaczenie ataku Szwedów na klasztor jasnogórski dla przebiegu wojny polsko-szwedzkiej
- omawia kolejne etapy potopu szwedzkiego
- omawia przebieg bitwy pod Chocimiem w 1673 r.
- opisuje okoliczności elekcji Jana III Sobieskiego
- przedstawia przyczyny, przebieg i skutki odsieczy wiedeńskiej
- wymienia cechy charakterystyczne rzeźby barokowej
- przedstawia cechy charakterystyczne kultury sarmackiej
- opisuje typowy strój polskiej szlachty z XVII w.
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który opanował wiedzę i umiejętności na ocenę dobrą, a ponadto:
KLASYFIKACJA ŚRÓDROCZNA (I półrocze)
ROZDZIAŁ I: POLSKA I ŚWIAT W XII – XIV WIEKU
- wymienia imiona ważniejszych postaci omawianego okresu oraz przedstawia szerzej ich dokonania;
- określa przyczyny i konsekwencje niektórych wydarzeń (np. prześladowań innowierców, klęsk krzyżowców
w 1144 r. i 1187 r.).
- wymienia w porządku chronologicznym większość wydarzeń z okresu rozbicia dzielnicowego;
- przedstawia w szerszym kontekście związki przyczynowo-skutkowe omawianych na lekcji wydarzeń
(np. wprowadzenia zasady senioratu, załamania się systemu senioratu, dążeń książąt polskich do zjednoczenia);
- dokonuje bilansu politycznego i ogólnej oceny okresu rozbicia dzielnicowego.
- określa przyczyny i konsekwencje bardziej szczegółowych wydarzeń, np. najazdów mongolskich na Europę;
- omawia skutki i znaczenie bitwy pod Legnicą;
- przedstawia genezę powstania zakonu krzyżackiego
- wymienia przyczyny sukcesów militarnych i gospodarczych państwa krzyżackiego
- na podstawie tekstu źródłowego przedstawia następstwa polityki zakonu krzyżackiego.
- wskazuje i omawia czynniki sprzyjające działaniom zjednoczeniowym książąt polskich
- przedstawia działania władców, ich trudności i sukcesy na drodze do zjednoczenia kraju
- określa terytorium Królestwa Polskiego, porównuje kształt granic Polski za Bolesława Krzywoustego
i Władysława Łokietka
- podsumowuje panowanie Władysława Łokietka
- dostrzega zalety istnienia jednolitego państwa
- wyjaśnia, dlaczego Czesi próbowali przejąć polską koronę
- określa rolę Polski na arenie międzynarodowej za panowania Władysława Łokietka
- ocenia znaczenie powstania Akademii Krakowskiej, reform gospodarczych i prawnych dla rozwoju kraju
- wskazuje przykłady nowatorskich działań Kazimierza Wielkiego, rozumie ich przyczyny
ROZDZIAŁ II: SPOŁECZEŃSTWO ŚREDNIOWIECZA
- wskazuje wady i zalety feudalizmu z punktu widzenia seniora i wasala
- przedstawia znaczenie kolonizacji wiejskiej dla rozwoju gospodarczego Polski w XIII–XIV w.
- wyjaśnia, co oznaczało powiedzenie: „Powietrze miejskie czyni wolnym”
- charakteryzuje poglądy wyznawane przez albigensów i waldensów
- wskazuje na mapie tereny europejskie, na których organizowano w średniowieczu krucjaty
- określa rolę kobiet w średniowieczu na przykładzie Eleonory Akwitańskiej i Jadwigi Śląskiej
- przedstawia postacie, które w kulturze europejskiej uznaje się za wzorce: Szymona Słupnika, Rolanda,
Karola Wielkiego
- wyjaśnia genezę architektury romańskiej
- uzasadnia, dlaczego działalność ruchów heretyckich wywołała sprzeciw Kościoła
ROZDZIAŁ III: U SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA
- na podstawie tekstu źródłowego wypowiada się na temat znaczenia unii polsko-litewskiej dla obu państw.
- rozumie znaczenie unii dla stosunków polsko-krzyżackich,
- wyjaśnia, dlaczego unia polsko-litewska była odnawiana w Wilnie w 1401 r. i w Horodle w 1413 r.
- charakteryzuje sytuację państwa polsko-litewskiego na przełomie XIV i XV w.
- omawia znaczenie wygranej wojny z Krzyżakami
- wymienia najważniejsze tezy przedstawione przez Pawła Włodkowica na soborze w Konstancji
- wskazuje na mapie główne kierunki rozprzestrzeniania się „czarnej śmierci”
- wskazuje na mapie tereny, na których toczyły się walki podczas wojny stuletniej oraz buntów chłopskich
- omawia przyczyny wystąpień ludowych na terenie Francji i Anglii w XIV i XV w.
- przedstawia przyczyny i przebieg powstania husytów w Czechach
- omawia problemy Europy w XIV i XV wieku,
- wymienia czynniki, które decydowały o sile militarnej imperium tureckiego
- porównuje oddziały janczarów z oddziałami piechoty europejskiej
- charakteryzuje politykę wewnętrzną państwa osmańskiego
- omawia poszczególne etapy wojny trzynastoletniej
- wymienia zmiany, które zaszły w sytuacji międzynarodowej Polski po wojnie trzynastoletniej
- wymienia cechy charakterystyczne rzeźby średniowiecznej na przykładzie piety i Pięknej Madonny
KLASYFIKACJA ROCZNA
(obejmuje wiedzę i umiejętności z I i II półrocza)
ROZDZIAŁ IV: NARODZINY NOWOŻYTNEGO ŚWIATA
- wskazuje cechy charakterystyczne sztuki prekolumbijskiej
- docenia osiągnięcia cywilizacji pozaeuropejskich i porównuje je z osiągnięciami cywilizacji europejskiej
- szczegółowo omawia przyczyny wielkich odkryć geograficznych
- przedstawia dokonania postaci: Ameriga Vespucciego, Paola Toscanellego
- omawia postanowienia traktatu w Tordesillas
- analizuje postawy Ferdynanda Cortesa, Francisca Pizarra;
- charakteryzuje wymianę handlową pomiędzy Ameryką, Europą i Afryką na szlaku tzw. złotego trójkąta
- wyjaśnia przyczyny wprowadzenia pracy nakładczej
- przedstawia zmiany w rolnictwie spowodowane wzrostem wymiany handlowej
- porównuje rozwój gospodarczy Europy Zachodniej i Wschodniej
- omawia rolę uniwersytetów w rozwoju nauki w odrodzeniu
- wymienia najsłynniejszych mecenasów włoskiego odrodzenia
- tłumaczy znaczenie zasady „czyj kraj, tego religia”
- przedstawia gospodarcze skutki ruchu reformacyjnego
- charakteryzuje ideologiczne założenia wystroju wnętrz zboru protestanckiego i kościoła katolickiego
- omawia przyczyny, przebieg i skutki wojny trzydziestoletniej
ROZDZIAŁ V: RZECZPOSPOLITA W XVI WIEKU
- przedstawia genezę stanu szlacheckiego
- wyjaśnia zasady działalności ruchu egzekucyjnego
- porównuje sytuację polityczną i majątkową średniej szlachty z pozycją gołoty
- uzasadnia, dlaczego ustrój Rzeczypospolitej ukształtowany w XVI w. określa się mianem demokracji
szlacheckiej
- omawia propozycje reform społeczno-gospodarczych Jana z Ludziska oraz arian
- przedstawia skutki hołdu pruskiego i sekularyzacji Prus,
- ocenia znaczenie hołdu pruskiego dla sytuacji międzynarodowej Polski
- wyjaśnia przyczyny podpisania porozumienia jagiellońsko-habsburskiego w Wiedniu
- przedstawia przyczyny walk o Inflanty między Polską a Moskwą
- charakteryzuje ustrój, podział administracyjny, obszar oraz zróżnicowanie narodowościowe i religijne
Rzeczypospolitej Obojga Narodów
- porównuje postanowienia unii w Krewie i unii lubelskiej;
- wymienia i omawia mocne oraz słabe strony polsko-litewskiej unii realnej
- ocenia unię lubelską z perspektywy Polski oraz Litwy
- wyjaśnia, w jaki sposób działalność królowej Bony przyczyniła się do rozwoju polskiej gospodarki i kultury
- wskazuje renesansowe elementy krakowskiego Wawelu
- wyjaśnia, dlaczego poglądy braci polskich zostały uznane za radykalne i były zwalczane przez przedstawicieli
innych wyznań
- tłumaczy, w jaki sposób reformacja wpłynęła na rozwój kultury polskiej
- charakteryzuje rozwój kontrreformacji w Polsce
- uzasadnia twierdzenie, że Polska była państwem „bez stosów w epoce renesansu”,
- ocenia rolę Jana Zamoyskiego w elekcji Stefana Batorego na króla Polski
- charakteryzuje przebieg i skutki wojny polsko-moskiewskiej o Inflanty
ROZDZIAŁ VI: WIEK WOJEN
- przedstawia kolejne etapy kształtowania się angielskiej monarchii parlamentarnej
- wyjaśnia, kim byli ojcowie pielgrzymi i podaje, jakie święto upamiętnia ich przybycie do Ameryki
- porównuje ustrój polsko-litewskiej Rzeczypospolitej z systemem angielskiej monarchii parlamentarnej
- określa stosunek Ludwika XIV do innowierców
- wyjaśnia, jaką rolę w walce z opozycją wobec rządów króla pełniła Bastylia
- ocenia pozycję siedemnastowiecznej Francji w Europie.
- porównuje monarchię absolutną z monarchią parlamentarną
- przedstawia sytuację innowierców oraz wpływy jezuitów w państwie rządzonym przez Zygmunta III Wazę
- opisuje uzbrojenie husarii
- wyjaśnia, dlaczego szlachta w trzech kolejnych elekcjach wybierała na tron przedstawicieli dynastii Wazów
- wskazuje przyczyny i skutki objęcia tronu polskiego przez Wazów,
- charakteryzuje rolę hetmanów Stanisława Żółkiewskiego i Jana Karola Chodkiewicza w bitwach pod
Kłuszynem, Cecorą i Chocimiem
- przedstawia sytuację militarną Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XVII w
- omawia rolę Tatarów w wojnie Kozaków z wojskiem polskim
- przedstawia zróżnicowanie religijne i działalność jezuitów na Ukrainie
- wymienia postanowienia rozejmu zawartego w Hadziaczu
- wyjaśnia znaczenie podpisania traktatów welawsko-bydgoskich
- wyjaśnia, na czym polegał kryzys Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVII w.
- omawia tematykę dominującą w malarstwie i rzeźbie epoki baroku
- wskazuje związek sztuki barokowej z kontrreformacją
- wskazuje różnice między renesansem a barokiem
- wyjaśnia, dlaczego Polacy w XVII w. nazywali swoje państwo „przedmurzem chrześcijaństwa”
- omawia wpływy wschodnie w polskiej kulturze doby baroku
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który opanował wiedzę i umiejętności na ocenę bardzo dobrą, a ponadto:
KLASYFIKACJA ŚRÓDROCZNA (I półrocze)
ROZDZIAŁ I: POLSKA I ŚWIAT W XII – XIV WIEKU
- odnosi dzieje krucjat do innych wydarzeń, np. walki cesarstwa z papiestwem;
- dokonuje ogólnego bilansu politycznego i oceny epoki krucjat.
- przedstawia w kontekście sytuacji politycznej, gospodarczej i społecznej pozytywne i negatywne skutki rozbicia
dzielnicowego;
- dokonuje porównania rozbicia dzielnicowego na ziemiach polskich z podobnymi procesami w krajach
sąsiednich: w Niemczech, Czechach i na Rusi.
- omawia organizację wewnętrzną państwa mongolskiego;
- przedstawia formy uzależnienia Rusi od Mongołów;
- określa przyczyny sukcesów militarnych Mongołów
- szczegółowo omawia skutki i znaczenie bitwy pod Legnicą;
- wskazuje związki między ideą wypraw krzyżowych a powstaniem zakonów rycerskich;
- charakteryzuje zamek w Malborku jako przykład średniowiecznej fortyfikacji
- wskazuje, jaki wpływ mieli rycerze zakonni na rozwój gospodarczy podbitych ziem polskich
- ocenia znaczenie działalności zakonu krzyżackiego dla historii środkowowschodniej Europy.
- prezentuje dokonania Władysława Łokietka w procesie jednoczenia ziem polskich
- wyjaśnia znaczenie sojuszy zawartych przez Polskę za panowania Władysława Łokietka z Danią i Węgrami
- podaje przykłady miejscowości, w których wybudowano Orle Gniazda
- charakteryzuje znaczenie podboju Rusi Halickiej dla rozwoju gospodarczego państwa polskiego
- ocenia znaczenie rządów ostatnich Piastów dla umocnienia państwa polskiego;
Ponadto:
- samodzielnie formułuje opinie i wnioski
- rozwiązuje problemy w twórczy sposób
- wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć
ROZDZIAŁ II: SPOŁECZEŃSTWO ŚREDNIOWIECZA
- na przykładzie państwa polskiego zjednoczonego przez Władysława Łokietka przedstawia cechy monarchii
stanowej
- porównuje zakony żebracze z zakonami rycerskimi
- wyjaśnia wpływ zakonów na gospodarkę i kulturę w społeczeństwie średniowiecznym
- ocenia znaczenie działalności ojców Kościoła i św. Tomasza z Akwinu
- tłumaczy, dlaczego polskie budownictwo w stylu romańskim nie rozwinęło się w tak wysokim stopniu jak w
Europie Zachodniej
Ponadto:
- samodzielnie formułuje opinie i wnioski
- rozwiązuje problemy w twórczy sposób
- wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć
ROZDZIAŁ III: U SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA
- omawia skutki unii dla Polski i Litwy, wartościuje je
- ocenia panowanie Jadwigi i Władysława Jagiełły
- przedstawia rozwój terytorialny i polityczny państwa litewskiego w XII i XIV w.
- ocenia znaczenie i skutki unii zawieranych przez Królestwo Polskie w XIV-XVI w.
- opisuje uzbrojenie lekkiej jazdy litewskiej biorącej udział w bitwie pod Grunwaldem
- charakteryzuje nowotarskie poglądy Pawła Włodkowica
- ocenia udział Pawła Włodkowica w obradach soboru w Konstancji
- charakteryzuje nowe techniki walki wprowadzone w XV w.: zastosowanie broni palnej, walka taborem,
uformowanie armii zaciężnej
- wymienia przyczyny i skutki powstawania herezji,
- wskazuje konsekwencje wojen, głodu i zarazy dla cywilizacji średniowiecznej
- uzasadnia, dlaczego upadek Konstantynopola jest uznawany za jedną z granicznych dat średniowiecza
- wyjaśnia, z jakiego powodu po klęsce Konstantynopola wyznawcy prawosławia zaczęli nazywać Moskwę
trzecim Rzymem
- ocenia konsekwencje, jakie miały dla Polski i Litwy powstanie imperium osmańskiego oraz zjednoczenie ziem
ruskich
- porównuje działania wielkiej wojny z zakonem prowadzonej przez Władysława Jagiełłę do działań zbrojnych
prowadzonych podczas wojny trzynastoletniej
- ocenia znaczenie przywilejów nadanych w czasie wojny trzynastoletniej stanowi szlacheckiemu
- wyjaśnia, na czym polega wartość historyczna i kulturowa ołtarza Wita Stwosza
Ponadto:
- samodzielnie formułuje opinie i wnioski
- rozwiązuje problemy w twórczy sposób
- wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć
KLASYFIKACJA ROCZNA
(obejmuje wiedzę i umiejętności z I i II półrocza)
ROZDZIAŁ IV: NARODZINY NOWOŻYTNEGO ŚWIATA
- uzasadnia, dlaczego Majowie są określani przez niektórych uczonych Grekami Ameryki
- ocenia, jaki wpływ na odkrycia geograficzne miał rozwój kartografii i nawigacji
- wyjaśnia, dlaczego Hiszpania i Portugalia miały największy udział w wielkich odkryciach geograficznych
- dostrzega konsekwencje wielkich odkryć we współczesnym świecie;
- tłumaczy znaczenie określenia, że gospodarka w epoce kolonialnej zaczęła mieć charakter globalny
- charakteryzuje humanizm jako nowy nurt w filozofii i kulturze
- wskazuje podobieństwa oraz różnice pomiędzy sztuką średniowiecza i renesansu
- porównuje podłoże społeczno-polityczne reformacji w Niemczech, Francji i Anglii
- ocenia, jaki wpływ na rozpowszechnienie idei reformacji miało wynalezienie druku
- wskazuje i rozumie znaczenie soboru trydenckiego dla reformy Kościoła
- ocenia rolę jezuitów w walce z reformacją
Ponadto:
- samodzielnie formułuje opinie i wnioski
- rozwiązuje problemy w twórczy sposób
- wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć
ROZDZIAŁ V: RZECZPOSPOLITA W XVI WIEKU
- ocenia znaczenie przywilejów szlacheckich
- wymienia poznane wcześniej na lekcjach historii ustroje demokratyczne i porównuje je z funkcjonowaniem
demokracji szlacheckiej;
- wyjaśnia, dlaczego szlachta polska chętnie porównywała ustrój Polski szlacheckiej do republiki rzymskiej.
- charakteryzuje pozycję gospodarczą szlachty i jej efekty
- ocenia wpływ rozwoju gospodarczego Polski w XVI w. na poziom życia poszczególnych grup społecznych
- ocenia wpływ rządów Zygmunta Starego na umocnienie międzynarodowej pozycji państwa polskiego
- określa konsekwencje zawarcia unii lubelskiej
- ocenia panowanie Zygmunta Augusta
- ocenia politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów
- wskazuje argumenty za i przeciw twierdzeniu, że „unia z Litwą przyczyniła się do zwrócenia się Polski na
wschód i odciągnęła Polskę od państw zachodnioeuropejskich”.
- charakteryzuje literaturę polskiego odrodzenia i jej znaczenie dla rozwoju języka polskiego
- wie na czym polegała oryginalność polskiego renesansu na tle renesansu europejskiego
- ocenia znaczenie konfederacji warszawskiej dla sytuacji protestantów w Rzeczypospolitej
- porównuje przebieg reformacji i kontrreformacji w Europie Zachodniej z działalnością tych ruchów na ziemiach
polskich
- wskazuje wkład protestantów w kulturę „złotego wieku” Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
- określa wpływ pierwszych wolnych elekcji na ukształtowanie ustroju Rzeczypospolitej
- ocenia panowanie Stefana Batorego
Ponadto uczeń:
- samodzielnie formułuje opinie i wnioski
- rozwiązuje problemy w twórczy sposób
- wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć
ROZDZIAŁ VI: WIEK WOJEN
- ocenia dokonania Olivera Cromwella dla ukształtowania się monarchii parlamentarnej w Anglii
- wskazuje pozostałości XVII-wiecznej rewolucji w ustroju współczesnej Wielkiej Brytanii
- charakteryzuje rozwój kultury i sztuki za panowania Ludwika XIV
- porównuje zakres władzy króla Ludwika XIV i innych monarchów panujących w tym czasie w Europie, np.
króla Polski.
- omawia ustrój Rzeczypospolitej szlacheckiej na tle innych państw europejskich w XVII w.;
- ocenia ustrój monarchii absolutnej, wskazuje na jego zalety i wady.
- porównuje ustroje wybranych państw europejskich w XVII w.
- ocenia politykę zagraniczną i wewnętrzną Zygmunta III Wazy
- porównuje uzbrojenie wojska zaporoskiego z wyposażeniem husarii
- ocenia postawę króla Jana Kazimierza podczas konfliktu polsko-szwedzkiego
- charakteryzuje politykę dynastyczną Jana Kazimierza i wskazuje przyczyny jego abdykacji
- ocenia znaczenie zastosowania liberum veto w celu zerwania sejmu
- omawia biografie i dokonania najważniejszych twórców okresu baroku;
- wyjaśnia, na czym polegała różnorodność sztuki baroku.
- wyraża swoją opinię na temat sztuki barokowej, porównuje tę sztukę z innymi stylami.
- charakteryzuje polską literaturę barokową
Ponadto:
- samodzielnie formułuje opinie i wnioski
- rozwiązuje problemy w twórczy sposób
- wykazuje dużą aktywność w czasie zajęć