Skróty prac laureatów konkursu astronomicznego „Gwiazda

Urząd Marszałkowski
Województwa Kujawsko-Pomorskiego
Skróty prac laureatów konkursu astronomicznego „Gwiazda Kujawsko-Pomorskiego”
Tomasz Kanarokowski, Żnin – Mizar i Alkor
Bydgoszcz i Toruń to dwa miasta będące stolicami naszego regionu, a herb województwa to symbole
półlwa i półorła. Czyż naszym gwiezdnym symbolem nie powinna być właśnie gwiazda podwójna?
Nieważna pora roku czy nocy, to przecież gwiazdy konstelacji niezachodzącej w naszej szerokości
geograficznej. Nie widzisz gwiazdy podwójnej? Wystarczy najprostsza lornetka. Masz teleskop? Spójrz
na Mizara. Widzisz? – to prawdziwy układ podwójny, którego składniki oddalone są od siebie o 14
sekund kątowych. Mizar i Alkor niech będą symbolem Bydgoszczy i Torunia, Pomorza i Kujaw, Lwa i
Orła, Wisły i Noteci”
Mateusz Gąsiorek, Inowrocław - Kappa Cygni
Jest to gwiazda z gwiazdozbioru Łabędzia. Znajduje się na naszym niebie przez cały rok oraz jest
widoczna z każdego miejsca województwa. O północy dnia 24 lipca 1998 r., w dniu, w którym sejm RP
uchwalił ustawę o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa,
który m.in. zakładał podział kraju na 16 województw w tym także województwa kujawskopomorskiego, gwiazda Kappa Cygni znajdowała się niemal w zenicie nad Toruniem – miastem,
w którym swoją siedzibę ma Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
Agata Sierek, Bydgoszcz - Anser
Najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Liska. Cały gwiazdozbiór pod koniec XVII wieku stworzył
i opublikował urodzony na Pomorzu gdański astronom Jan Heweliusz. Szkic ten przedstawiał małego
lisa trzymającego w pysku gęś. Heweliusz nazwał gwiazdozbiór Vulpecula et Anser, czyli Lis i gęś.
Podczas ujednolicania systematyki gwiazdozbiorów zachowała się jednak tylko nazwa Lisek, Anser
natomiast pozostała zwyczajową nazwą najjaśniejszej gwiazdy tego gwiazdozbioru.
Anser jest czerwonym olbrzymem i znajduje się około 297 lat świetlnych od Ziemi. Na Polskim niebie
gwiazdę można obserwować od wiosny do jesieni. Gwiazdy tej nie dostrzeżemy gołym okiem
w centrach dużych miast, ale bez problemu można ja oglądać w warunkach ciemnego lub średnio
zanieczyszczonego światłem nieba.
Krzysztof Rochowicz, Toruń - Regulus
Najjaśniejsze gwiazdy na niebie w zdecydowanej większości posiadają nazwy wywodzące się z kręgu
kultury arabskiej. Jednym z wyjątków, gdy nazwa nadana później przyjęła się i jest powszechnie
do dziś używana, jest właśnie Regulus. Nazwa ta została nadana przez Mikołaja Kopernika. Jest
to jedyny przypadek, gdy tak jasny obiekt w jednym z najbardziej charakterystycznych i wyróżnianych
gwiazdozbiorów, uzyskał nazwę dzięki wielkiemu polskiemu astronomowi. Jej ważność
od najdawniejszych czasów wynika właśnie z jej bliskiego położenia względem ekliptyki. Należy do
tzw. Gwiazd Królewskich, z pomocą których wyznaczało się kiedyś punkty równonocy i przesileń.
W rzeczywistości odległa o 78 lat świetlnych, jest 5-cio krotnie masywniejsza i 3-krotnie jaśniejsza
od Słońca.
Piotr Wołyński, Golub Dobrzyń - Porrima
Porrima to gwiazda znajdująca się w gwiazdozbiorze Panny, położona 38 lat świetlnych on Ziemi.
Powodów dla których to właśnie Poriima jest gwiazdą najbardziej związaną z województwem
kujawsko-pomorskim jest kilka. Nazwa Porrimy nawiązuje do postaci z rzymskiej mitologii – bogini,
która była czczona przez starożytnych jako bogini wody, dzieci i pomyślnej przyszłości – kojarzy się
to dużą ilością pojezierzy oraz rzek w województwie. Kolejnym powodem jest dzień 1 stycznia 1999
roku, kiedy to wchodziła w życie reforma administracji, która powoływała do życia województwo
kujawsko-pomorskie, wtedy to Porrima była pierwszą jasną gwiazdą, która po północy wyłoniła się
zza wschodniego horyzontu. Jeśli przyjrzeć się Porrimie z bliska okaże się, że nie jest to jedna,
ale w zasadzie dwie, bardzo blisko położone gwiazdy. Przypominają one Toruń i Bydgoszcz – dwa
największe miasta województwa, które według planów maja stać się jedną metropolią.
Opracowanie:
Departament Edukacji i Sportu Urzędu Marszałkowskiego
Grudzień 2013 r.