docAdomas Mickevičius
download 
Reklamacja Transkrypt
Adomas Mickevičius
Adomas Mickevièius 1798 – 1855 A. Mickevièiaus portretai – ið archyvø Nuotraukos – Onos Pajedaitës Vilnius, 1998 1 M i c k e v i è i a u s gimtinë Zaosës dvarelyje, netoli Naugarduko Dworek w Zaosiu koùo Nowogródka, miejsce urodzin Adama Mickiewicza Pamiætam, kiedy mùody, z lubej okolicy, Od przyjacioù kochanych, od mojej dziewicy Jechaùem i patrzyùem, i pomiædzy drzewy Sùyszaùem gùosy, chustek widziaùem powiewy: Pùakaùem. – Miùo pùakaã, póki wiek namiætny;.. Prisimenu savo jaunystæ, gimtinæ: Draugus ðtai aplankæs ar mielà merginà, Vaþiuoju – jie linki laimingo man kelio, Tarp medþiø matau dar plazdenant skarelæ... Að verkdavau. Þmogui jaunam tai paguoda... Apmàstymai iðvykimo dienà Vertë Eugenijus Matuzevièius 2 N a u g a r d u k o pilies griuvësiai, poemos Graþina veiksmo vieta R u i n y zamku w Nowogródku, miejsce akcji poematu Graýyna Zamek na barkach nowogródzkiej góry Od miesiæcznego braù pozùotæ blasku, Po waùach darni i po sinym piasku Olbrzymim sùupem ùamaù siæ cieñ bury. Ant Naugarduko kalno senà pilá Mënulis maudo aukso spinduly. Velënø pylimu aukðtyn pakilæ, Smëliu ðeðëliai slenka dideli... Graþina Vertë Justinas Marcinkevi2ius 3 Boýe! Coú mi rozkazaù speùniã kielich ýycia I zbyt wielki, zbyt gorzki daùeú mi do picia, Jeúli wzglædów twojego miùosierdzia godna Cierpliwoúã, z którà gorycz wychyliùem do dna O Dieve, tu, kuris man tauræ ðià pripylei Gyvenimo kartaus, o að iðgëriau tyliai, Ir ðitai – tau neðu lig dugno jà iðgertà; Pasigailëk manæs, jei rasi ðito vertà. Vëlinës Vertë Justinas Marcinkevièius N a u g a r d u k o katedra, kurioje buvo pakrikðtytas Adomas Mickevièius Katedra w Nowogródku, w której zostaÙ ochrzczony Adam Mickiewicz 4 Tam siægaj, gdzie wzrok nie siæga; Ùam, czego rozum nie zùamie: Mùodoúci! Orla twych lotów potæga, Jako piorun twoje ramiæ. Þvelk ten, kur nepasieks akis, Lauþk tai, ko nepajëgia protas! Jaunyste, aras tu sparnuotas, O tavo rankose – þaibø ugnis! Odë Jaunystei Vertë Eugenijus Matuzevièius A d o m a s Mickevièius jaunystëje. Dail. Valentas Vankovièius Adam Mickiewicz w mùodoúci. Malarz Walen- ty Wañkowicz 5 Adomo Mickevièiaus namas-muziejus Naugarduke Dom Adama Mickiewicza w Nowogródku – obecnie muzeum Inni bùàdzà, Ksiàdz w maùym, ale wùasnym domu, Czy to w wielkim úwiecie pokój lub zamieszki, Czy gdzie naród upada, czy kochanek ginie, O nic nie dbasz usiadùszy z dzieãmi przy kominie. A ja siæ mæczæ w sùotnej, ciemnej porze! Kiti paklysta savo nuosavam name, Ar karas, ar taika pasaulyje ðiame, Ar pavergta tauta, ar mylimas kur mirðta – Tu sëdi su vaikais, nepakeli në pirðto. O að blaðkaus tamsoj, man prieglobsèio nëra! vëlinës vertë justinas marcinkevièius 6 Mùodoúci! ty nad poziomy Wylatuj, a okiem sùoñca Ludzkoúci caùe ogromy Przenikaj z koñca do koñca. Pakilk, jaunyste virð slëniø, Kur tamsoje ðliuþø priviso, Pakilk, ir saulëtu þvilgsniu Tu perverki þmonijà visà! Odë jaunystei Vertë Eugenijus Matuzevièius Adomo mickevièiaus biustas Naugarduko muziejuje. Skulptorius Pierre Jean David d’ Angers Popiersie Adama Mickiewicza w muzeum w Nowogródku. Rzeýbiarz pierre Jean David d’Angers 7 K u r g a n a s Naugarduke, supiltas 1924-31 m. Adomui Mickevièiui atminti Kopiec w Nowogródku, usypany w latach 1924-31 ku czci Adama Mickiewicza Bo od ponarskich gór i bliýnich Kowna wód Szerzæ siæ sùawà mà aý za Prypeci bród. Mnie w Nowogródku, mnie w Miñsku czytuje mùodþ I nie leniwa jest przepisaã wiersze kroã. Nuo Paneriø kalnø, þaliøjø Kauno gojø Lig Pripetës brastos manas eiles kartoja. Naugarduke ir Minske skaito juk mane, Jaunimui ten brangi eilutë kiekviena. Pono Franciðko Gþymalos vizitas Vertë Eugenijus Matuzevièius 8 Svitezio eþeras Jezioro Úwiteý A z góry znów garúciami spada blask miesiàca, Myúlaùbyú, ýe u stawu siedzi Úwitezianka, Jednà rækà zdrój leje z bezdennego dzbanka, A drugà w wodæ dla zabawki miota Brane z fartuszka garúcie zaklætego zùota. Mënulis ðviesà vël pilnom rieðkuèiom sëja, Lyg svitezietë ten prie tvenkinio sëdëtø Ir piltø vandená su àsoèiu skylëtu, O jau kita ranka ið lobiø nematytø Uþkeiktà auksà vis á bangeles barstytø. Ponas Tadas vertë Justinas Marcinkevièius 9 Ýe uciekaã i kochaã bez nadziei muszæ. Niech úlub ziemski innego darzy rækà twojà, Tylko wyznaj, ýe Bóg mi poúlubiù twà duszæ. Nors be vilties mylët að pasmerktas esu, Nors þemëje kitam teks tavosios glamonës, Bet vieðpats mus sujungs po negandø visø. Eil. Laurai Vertë Justinas Marcinkevièius P r i e Marilës Vereðèekaitës-Putkamerovos kapo beniakoniø b a þ n y è i o s ðventoriuje P r z y grobie Maryli W e r e s z c zakówny-Putkamerowej na przykoúcielnym cmentarzu w Bieniakoniach 10 L y d o s pilies, apraðytos poemoje graþina, griuvësiai Ruiny zamku w Lidzie opisane w poemacie Graýyna Lecz dziú zapeùnia ksiæýyc rogi nowiu, Úwit bædzie widny, ruszymy niezwùocznie, Synom Kiejstuta w Lidzie zostawimy Godne dziedzictwo – popioùy i dymy! Jau debesø sunki skara praskydus – Graþi diena prasideda nûnai, Kæstuèio sûnui liks ið mûsø Lydos Tiktai griuvësiai, dûmai, pelenai. Graþina Vertë Justinas Marcinkevièius 11 A l e k s a n d r a s Puðkinas ir Adomas Mickevièius Petrograde. Dail. S. Pankratovas Aleksander Puszkin i Adam Mickiewicz w Petrogradzie. Malarz S. Pankratow Z wieczora na dþdþu stali dwaj mùodzieñce Pod jednym pùaszczem, wziàwszy siæ za ræce: Jeden, ów pielgrzym, przybylec z zachodu. Nieznana carskiej ofiara przemocy – Drugi byù wieszczem ruskiego narodu, Sùawny pieúniami na calej póùnocy. Po apsiaustu vienu, kedenamu vëjo, Per lietø sutemus du þmonës stovëjo: Tai tas piligrimas, kurá nuolatos Carinë galybë paliesdavo þiauriai. Antrasis – tai genijus rusø tautos, Poetas, garsus dainomis visoj ðiaurëj. Vëlinës Vertë Justinas Marcinkevièius 12 M i r o pilis – poemos ponas tadas ávykiø vieta Zamek Mir – miejsce akcji z poematu pan tadeusz Czwaùujàca czereda zleciaùa na bùonia, Gdy Hrabia ujrzaù zamek i zatrzymaù konia. Pierwszy raz widziaù zamek z rana i nie wierzyù, Ze to byùy teý same mury – tak odswieþyù I upiækniù poranek zarysy budowy. Kai tik bûrys ájojo ties pilim á lankà, Staiga sustojo Grovas ir pakëlë rankà, Jis pirmà syká matë mûrus tuos ið ryto Ir vos akim tikëjo – kaip jie èia pakito. Taip juos pagraþino tas rytmetis ankstyvas. Ponas Tadas Vertë Justinas Marcinkevièius 13 Na kaýdym miejscu i o kaýdej dobie, Gdziem z tobà pùakaù, gdziem siæ z tobà bawiù, Wszædzie i zawsze bædæ ja przy tobie, Bom wszædzie czàstkæ mej duszy zostawiù. Tenai, kur mes liûdëjom, kur skardeno Dþiaugsmingas mûsø juokas kitada, – Að bûsiu su tavim: tenai ið seno Dalelë mano sielos palikta. Skiriama M. Vertë Aleksys Churginas Adomas Mickevièius improvizuoja kunigaikðtienës Volkonskajos salone Maskvoje Dailininkas G. Miasojedovas Adam Mickiewicz improwizuje w solonie Ksiæýnej Woùkoñskiey. Maùarze G. Miasojedov 14 M a r i e n b u r g o pilis, apraðyta poemoje Konradas valenrodas Zamek Marienburga, opisany w poemacie Konrad Wallenrod Stój, dumny wùadco! Jest sàd i na ciebie. W Marienburgu wiem ja loch podziemny; Tam, gdy noc miasto w ciemnoúciach zagrzebie Schodzi na radæ trybunaù tajemny. Paliauk, puikuoli! Atpildas artëja. Yra Marienburge slaptos rûsys. Naktovidá, kai miestas aptamsëja, Ten tribunolas renkasi rûstusis. Konradas Valenrodas Vertë Vincas Mykolaitis-Putinas 15 Vilniaus Arkikatedra ir Gedimino pilis Katedra wileñska i zamek Giedymina Rowieúniki litewskich wielkich kniaziow, drzewa .... Groýnego Witenesa, wielkiego Mindowy I Giedymina, kiedy na ponarskiej Górze, Przy ognisku myúliwskiem na niedýwiedziej skórze Leýaù sùuchajàc màdrego Lizdejki Tie medþiai kunigaikðèiø Lietuvà dar mena! .... Vytená, Mindaugà ir didá Gediminà, Kai ðis, medþioklëj taurà Paneriuos nudëjæs, Ant kalno, degant lauþui, prietemoj ilsëjos Ir senojo Lizdeikos klausës padavimø. Ponas Tadas Vertë Justinas Marcinkevièius 16 N e r i s ties Vilniumi Wilia w okolicy Wilna Wilija, naszych strumieni rodzica, Dno ma zùociste i niebieskie lica – Piækna Litwinka, co jej czerpa wody, Czystsze ma serce, úliczniejsze jagody. Miela Neris, mûs upeliø gimtinë, Skaistø tur veidà ir dugnà auksiná. Ðirdþia tyresnë lietuvë skaistveidë Vandená sëmë, dainavo ir þaidë. Konradas Valenrodas Vertë Vincas Mykolaitis-Putinas 17 Panno Úwiæta, co jasnej bronisz Czæstochowy I w Ostrej úwiecisz Bramie! Ty, co gród zamkowy Nowogródzki ochraniasz z jego wiernym ludem! Jak mnie dziecko do zdrowia powróciùaú cudem... Ðventoji motina, Èenstakavos gynëja, Tavim ir Auðros Vartai Vilniuje garsëja. Tu Naugarduko þmones su pilim globoji, Iðgydë ir mane ðventa globa tavoji... Ponas Tadas Vertë Justinas Marcinkevièius A u ð r o s vartai Vilniuje Ostra Brama 18 A . Mickevièiaus muziejaus kiemelis Bernardinø sk. 11, Vilniuje Podwórze muzeum Adama Mickiewicza w zauùku Bernardyñskim 11 w Wilnie Litwo! Ojczyzno moja! ty jesteú jak zdrowie. Ile ciæ trzeba ceniã, ten tylko siæ dowie, Kto ciæ straciù. Tëvyne Lietuva, mielesnë uþ sveikatà! Kaip reik tave branginti, vien tik tas pamato, Kas jau tavæs neteko. Ponas Tadas Vertë Justinas Marcinkevièius 19 A d o m o mickevièiaus kiemelis Vilniaus universitete Dziedziniec Adama Mickiewicza na Uniwersytecie Wileñskim I ten szczæúliwy, kto padù wúród zawodu, Jeýeli polegùym ciaùem Daù innym szczebel do sùawy grodu. Razem, mùodzi przyjaciele!.. Laimingas kritæs kovoje tasai, Kuris kitiems taps laiptu kelià tiesiant Á rûmus ateities, á garbæ ðviesià. Iðvien visi, draugai jaunieji! Odë jaunystei Vertë Eugenijus Matuzevièius 20 Minæly chwile szczæúliwsze niestety! Kiedy na bùoniach byù kwiatów dostatek, Kiedy mi ùatwiej byùo o bukiety, Niýeli teraz o kwiatek... Deja, graþiausios dienos jau praëjo, Kai pievose margavo tiek þiedø, Kai gëlës puokðtëmis aplink þydëjo, Dabar gëlelës nerandu. Ir kaukia vëtros, niaukiasi padangë... Á Salomëjos Bekiu albumà Vertë Eugenijus Matuzevièius Vilniuje, Pilies 20 sveèiuodavosi Adomas Mickevièius (niðoje – Julijaus Slovackio biustas) W Wilnie, zamkowej 20, goscil adam mickiewicz (w niszy – popiersie Juliusza slowackiego) 21 M ykolo Balinskio dvaras jaðiûnuose, kuriame lankësi Adomas mickevièius Dworek Michaùa Baliñskiego w Jaszunach, w którym goúciù Adam Mickiewicz Nie na jednej rodzinie, nie na jednym wieku: Ja kocham caùy naród! Objàùem w ramiona Wszystkie przeszùe i przyszùe jego pokolenia. ... Chcæ go dýwignàã, uszczæúliwiã, Chcæ nim caùy swiat zadziwiã! Að niekados vienos tëvynës nemylëjau: Myliu visus, visus! Ir þmones, ir tautas! Visas jau buvusias ir bûsimas kartas... ... Að noriu, kad visiems pasaulis bût ðviesus, Að noriu laime ta nustebinti visus! Vëlinës Vertë justinas Marcinkevièius 22 Broniã siæ daremnie – I úledztwo, i sàd caùy toczy siæ tajemnie; Nikomu nie powiedzà, za co oskarýony... Teisybës nieks neþiûri – juk tardymai slapti, teismai taip pat slapti, Ir nieks nesuþinos, uþ kà mes nuteisti... Vëlinës Vertë Justinas Marcinkevièius B a z i l i j o n ø vienuolynas Vilniuje. Èia buvo kalinamas Adomas Mickevièius Brama Bazyliañska w Wilnie. Dzisiaj byl wiæziony Adam Mickiewicz 23 Mokykla prie jëzuitø baþnyèios kaune, kurioje 1919-1823 m. gyveno ir mokytojavo Adomas Mickevièius Szkoùa przy koúciele jezuickim w Kownie, gdzie w latach 1819-1823 wykùadaù i mieszkaù Adam Mickiewicz Obiegæ Litwy wsi, zamki i miasta: Gdzie nie dobiegæ, pieúñ moja doleci. Bard dla rycerzy w bitwach, a niewiasta Bædzie jà w domu úpiewaã dla swych dzieci, Bædzie jà úpiewaã – i kiedyú, w przyszùoúci Z tej pieúni wstanie múciciel naszych koúci! Að Lietuvà apeisiu, kolei gyvas, Paleisiu dainà á miestus ir kaimus, – Skanduos jà dainiai mûðiuos, o augyvës Namie vaikamus jà dainuos saviemus. Ið tos dainos prie lopðio ir prie vygës Iðaugs uþ mûsø kaulus kerðto þygis! Konradas Valenrodas Vertë Vincas Mykolaitis-Putinas 24 K a u n o pilis, minima poemoje Konradas valenrodas Zamek w kownie wspomniany w poemacie Konrad Wallenrod Wiatry poýogæ coraz dalej niosùy, Rycerze coraz dalej w gùàb Litwy zabiegli, Sùychaã, ýe Kowno, ýe Wilno oblegli... Kaskart toliau gaisrai pavëju rûko, Kryþiuoèiai Lietuvon tolyn vis brovës, Jau, sako ties Kaunu, ties Vilnium kovës... Konradas Valenrodas Vertë Vincas Mykolaitis-Putinas 25 A d o m o Mickevièiaus slënis Kauno àþuolyne Dolina Adama Mickiewicza w kowieñskiej Dàbrowie (Àþuolynas) Widziaùem piæknà dolinæ przy Kownie, Kædy rusaùek dùoñ wiosnà i latem Úciele murawæ, kraúnym dzierzga kwiatem; Jest to dolina najpiækniejsza w úwiecie. Yra slënys prie Kauno netoli, – Undinës ten kas vasarà, kas ðviesià, Gëles ir vejà þaliàjà patiesia, Atsigroþët slëniu ðiuo negali. Graþina Vertë Justinas Marcinkevièius 26 N e m u n a s ties rumðiðkëmis Niemen w okolicy Rumszyszek Tymczasem przenoú mojà duszæ utæsknionà Do tych pagórków leúnych, do tych ùàk zielonych, Szeroko nad bùækitnym Niemnem rozciàgnionych... Dabar tu neðki mano ilgesingà sielà Á tas kalvas miðkingas, á lankas þaliàsias, Kur Nemunas plaèiai banguoja mëlynasis. Ponas Tadas Vertë Justinas Marcinkevièius 27 T r a k ø pilis Zamek w Trokach Widziaùem pysznych Krzyýaków warownie, Na które Prusak nie spojrzy bez strachu, A przecieý mniejsze od Witoùda gmachu, Co jest na Wilnie lub Trockim jeziorze! Maèiau ne vienà ordino tvirtovæ, Kiekvienas prûsas bijo, vengia jø, Bet joms toli lig Vytauto piliø, Kurios Trakuos ir Vilniuj tebestovi Graþina Vertë Justinas Marcinkevièius 28 Mówcie, jeúli wola czyja, Jezus Maryja. Nim uwierzæ ýe nam sprzyja Jezus Maryja: Niech wprzód ùotrów powybija Jezus Maryja. Tak car jak dzika bestyja, Jezus Maryja! Tu Nowosilcow jak ýmija, Jezus Maryja! Ar ilgai reiks kæst vergijà, Jëzus Marija! Niekad þaizdos neuþgyja, Jëzus Marija! Makðtyse kardai rûdija, Jëzus Marija! Turim carà kaip galvijà; Jëzus Marija! Novosilcevas mus ryja, Jëzus Marija! Vëlinës Vertë Justinas Marcinkevièius A d o m o Mickevièiaus biustas ðv. Jonø baþnyèioje. Tadeuðo Stryjenskio projektas Popiersie Adama Mickiewicza w koúciele úw. Jana w Wilnie. Wedùug projektu T. Stryjeñskiego 29 A d o m o Mickevièiaus gatvë vilniuje Ulica Adama Mickiewicza w Wilnie Boýe mój – rzekùem – oby siæ speùniùo! Obyúmy, w strony ojczyste wróceni, Kiedy litewskà zamieszkamy rolæ, Odýyli znowu! niech i naszà dolæ Znowu nadziei listek zazieleni! Duok Dieve, – maldavau, – teiðsipildo! Kad mes, sugráþæ á tëvø ðalelæ, Lietuviðkà velënà apkabinæ, Naujai atgimtum, kad ir mûsø dalià Nuskaidrintø viltis pavasarinë! Konradas Valenrodas Vertë Vincas Mykolaitis-Putinas 30 Nie cierpiàc rzeczy ziemskich nudnego obrotu, Gardzàcy istotami powszedniej natury, Szukaùem, ach! Szukaùem tej boskiej kochanki, Której na podsùonecznym nie bywaùo úwiecie. Aukðtø padangiø að, ne þemumø sûnus! Sapnus ir svajones, ir miraþus að mëgau, Nekæsdamas pilkos, kasdieniðkos gamtos, Að nuo ágrisusios buities kaþkur vis bëgau, Ieðkojau meilës, ak! neþemiðkos, ðventos... Vëlinës Vertë Justinas Marcinkevièius P a m i n k l a s Adomui Mickevièiui Vilniuje. Skulptorius Gediminas Jokûbonis Pomnik Adama Mickiewicza Wilnie. w Rzeýbiarz Gediminas Jokûbonis 31 Na Litwæ patrzàc, oczy wypùakaùem: Dzisiaj, jeþeli chcæ westchnàã do domu, Nie wiem, gdzie leþy mój dom ulubiony, Czy tam, czy owdzie, czyli z tamtej strony... Dël Lietuvos akis esu iðverkæs, Bet, jei norëèiau tëviðkëj numirti, Að neþinau, á gimtà savo ðalá kurá turëèiau pasirinkt takelá... Konradas Valenrodas Vertë Vincas Mykolaitis-Putinas A d o m a s Mickevièius Paryþiuje 1853 m. Adam Mickiewicz w paryþie 1853 32
