Załącznik - Krajowa Izba Radców Prawnych

DOTYCHCZASOWY DOROBEK IX KADENCJI
KRAJOWEJ RADY RADCÓW PRAWNYCH
1.
W listopadzie 2014 r. Nadzwyczajny Krajowy Zjazd Radców Prawnych uchwalił Kodeks
Etyki Radcy Prawnego (realizacja wytycznej zawartej w uchwale programowej Krajowego
Zjazdu Radców Prawnych z 9 listopada 2013 r.)., Kodeks wszedł w życie 1 lipca 2015 r.
2.
W sposób oczekiwany przez samorząd uregulowana została kwestia postępowania
dyscyplinarnego. Uchwalona jesienią 2014 r. ustawa bazowała na opracowaniu eksperckim
Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji KRRP, które legło u podstaw inicjatywy ustawodawczej
Senatu RP. Pozytywnie opiniowały ją następnie samorządy radcowski i adwokacki. Uchwalenie
ustawy, co poparły wszystkie kluby poselskie, zamyka wieloletnie dywagacje polityczne w tym
zakresie, również te, które zmierzały do "wyprowadzenia" postępowania dyscyplinarnego poza
samorządy zawodowe.
3.
Zrealizowany został poprzez nowelizację ustawy o radcach prawnych, wielokrotnie
podnoszony postulat samorządu, aby znieść zakaz "dwukadencyjności" w stosunku do
członków organów dyscyplinarnych.
4.
Zrealizowany został postulat, zgłoszony już na posiedzeniu KRRP w grudniu 2012 r., dotyczący
powrotu do czteroletniej kadencji organów samorządu. Taki czas trwania kadencji
obowiązywać będzie od najbliższych rozpoczynanych kadencji władz samorządu.
5.
Zrealizowany został postulat przyznania rzecznikom dyscyplinarnym statusu organu
samorządu oraz uregulowane zostały ustawowo kwestie związane z wyborem zastępców
rzeczników.
6.
Kompetencje Krajowej Rady Radców Prawnych zostały rozszerzone o trzy obszary, w tym
dwa wyraźnie postulowane przez samorząd, a mianowicie:
- prawo ustalania regulaminów szczegółowych zasad wykonywania zawodu (na skutek
zdecydowanej inicjatywy KRRP i opracowań eksperckich OBSiL w trakcie procesu
legislacyjnego nad zmianami ustawy o radcach prawnych w 2014 r.). Krajowa Rada Radców
Prawnych uchwaliła też regulamin wykonywania zawodu, który wszedł w życie wraz z nowym
Kodeksem Etyki 1 lipca 2015 r.,
- prawo ustalania zasad wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego (na skutek
zdecydowanej inicjatywy KRRP i opracowań eksperckich OBSiL przedstawianych w trakcie
procesu legislacyjnego nad ustawą o nieodpłatnej pomocy prawnej i edukacji prawnej,
wprowadzającą zmiany w ustawie o radcach prawnych),
a także o
- prawo ustalania zasad wyznaczania radców prawnych do świadczenia pomocy prawnej
opłacanej przez Państwo.
7.
Sejm uchwalił ustawę o nieodpłatnej pomocy prawnej i edukacji prawnej, co stanowi
realizację m.in. zgłaszanych postulatów samorządów radcowskiego (wytyczna zawarta w
uchwale programowej Krajowego Zjazdu Radców Prawnych) i adwokackiego. Ustawa
(oczekuje już na podpis Prezydenta RP) czyni wprawdzie – kontestowany przez KRRP –
wyłom w wyłączności świadczenia tej pomocy przez profesjonalnych prawników
(adwokatów i radców prawnych), to jednak i w tym kształcie wychodzi naprzeciw
sygnalizowanym przez samorząd potrzebom społecznym, a nadto stwarza możliwość
opłacanego przez Państwo i dobrowolnego zaangażowania w świadczenie tej pomocy
ponad tysiąca radców prawnych.
8.
W wyżej wspomnianej ustawie samorząd radcowski został wskazany jako konkretny partner
organów samorządu terytorialnego w realizacji systemu nieopłatnej pomocy prawnej i edukacji
prawnej i rozszerzony został w tym zakresie katalog ustawowych zadań samorządu, co
przyczynia się do mocniejszego jego usytuowania w życiu publicznym.
9.
Poszerzone zostały uprawnienia radcy prawnego o możliwość reprezentowania stron
(wnioskodawców) przed Urzędem Patentowym RP w określonej ustawowo grupie spraw
/sprawy związane z dokonywaniem i rozpatrywaniem zgłoszeń oraz utrzymywaniem
ochrony znaków towarowych/ dotychczas zastrzeżonych wyłącznie dla rzeczników
patentowych. Sukces ten osiągnięto mimo dużej opozycji ze strony samorządu
i organizacji rzeczników patentowych w drodze długiego i skomplikowanego procesu
legislacyjnego.
10.
Kwestia list obrońców w sprawach karnych została uregulowana zgodnie z oczekiwaniami
samorządu w zakresie, w jakim dotyczy prowadzenia przez sądy wspólnych (alfabetycznych)
list adwokatów i radców prawnych deklarujących się i uprawnionych do wykonywania roli
obrońcy. W najbliższym czasie rozporządzenie to będzie jeszcze nowelizowane zgodnie
z postulatami samorządu, w tym dotyczącymi między innymi rezygnacji z ujawniania w listach
adresów zamieszkania radców prawnych. Celowość i konieczność takich zmian sygnalizowali
Dziekani Rad OIRP. Minister Sprawiedliwości przesłał już projekt zmiany rozporządzenia
w tym zakresie do formalnej konsultacji z samorządami prawniczymi.
11.
Skuteczne okazały się starania samorządu, których celem było zapobiegnięcie dalszemu
rozszerzaniu kręgu osób (nieprofesjonalnych prawników) mogących występować jako
pełnomocnicy w postępowaniu cywilnym na etapie postępowania egzekucyjnego.
12.
Uwzględniono postulaty KRRP zgłaszane w trakcie prac legislacyjnych na projektem ustawy
zmieniającej Kodeks cywilny, Kodeks postępowania cywilnego oraz niektóre inne ustawy,
dotyczące zmian w ustawie o radcach prawnych w zakresie prowadzenia list radców prawnych
oraz ich publikacji. Ustawa już została podpisana przez Prezydenta RP.
13.
Podjęto kilka interwencji (wystąpień) KRRP kierowanych do urzędów administracji rządowej
w sprawach dotyczących niewłaściwego traktowania radców prawnych zatrudnionych
w służbie cywilnej. Interwencje te skierowano do Ministra Finansów i Szefa Służby Cywilnej.
W odpowiedzi Szef Służby Cywilnej podzielił pogląd KRRP w zakresie braku obowiązku
informowania dyrektora generalnego urzędu o samym zamiarze podjęcia zajęcia zarobkowego
przez radców prawnych zatrudnionych w Ministerstwie Finansów, a także negatywnie ocenił
generalne unieważnienie zarządzeniem dyrektora generalnego urzędu zgód na dodatkowe
zatrudnienie lub zajęcie zarobkowe udzielonych przed dniem jego wejścia w życie. Stanowisko
samorządu okazało się tym samym zbieżne ze stanowiskiem Rzecznika Praw Obywatelskich.
Wystąpienia te wpłynęły również na znaczne zliberalizowanie polityki personalnej wobec
radców prawnych w ramach tzw. konsolidacji aparatu skarbowego.
14.
Uwzględnione zostały uwagi KRRP dotyczące projektu rozporządzenia w sprawie warunków
i sposobu przeprowadzania ocen okresowych członków korpusu służby cywilnej w zakresie
konieczności uwzględniania w stosunku do radców prawnych będących członkami korpusu
służby cywilnej regulacji wynikającej z art. 16 ust. 1 ustawy o radcach prawnych.
15.
Edukacja prawna stanie się od 1 stycznia 2016 r pojęciem ustawowym, co przy
umieszczeniu przez ustawodawcę – na wyraźne nasze starania – samorządu w gronie
podmiotów realizujących to zadanie publiczne, dodatkowo wspierać powinno działalność
utworzonego przez KRRP w końcu 2014 r. Centrum Edukacji Prawnej. Powszechna
edukacja prawna ma przyczynić się do wzrostu świadomości prawnej społeczeństwa, co
powinno skutkować zwiększeniem zapotrzebowania na korzystanie z pomocy prawnej.
16.
Działania przedstawicieli samorządu, skupionych wokół Centrum Mediacji Gospodarczej
KRRP, miały znaczący wpływ na kształt projektowanych (może już niebawem uchwalonych)
przepisów dotyczących wspierania alternatywnych sposobów rozstrzygania sporów, w tym
zmian w kodeksie postępowania cywilnego dotyczących mediacji. Ustawa znajduje się w
końcowej fazie procesu legislacyjnego. Na najbliższym posiedzeniu Sejmu RP należy
spodziewać się rozpatrzenia poprawek Senatu.
17.
Ministerstwo Sprawiedliwości przystąpiło do prac nad zmianą obowiązujących od 2002 r.
przepisów dotyczących wynagrodzeń z tytułu zastępstwa procesowego, a znaczącą podstawą
rozpatrywanych nowych uregulowań jest wspólne przedłożenie samorządów radcowskiego
i adwokackiego z sierpnia 2014 r. Przedłożenie to realizuje stanowisko KRRP z 25 maja 2013
r. i zostało opracowane głównie staraniem ekspertów Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji
KRRP. Prowadzone od 25 czerwca br. spotkania grup eksperckich Ministerstwa
Sprawiedliwości oraz samorządu radcowskiego (w pierwszej fazie również samorządu
adwokackiego, który następnie odstąpił od tych rozmów), zakończyły się przesłaniem przez
Ministra Sprawiedliwości w dniu 10 sierpnia 2015 r., projektów rozporządzeń w tym zakresie
do ostatecznej konsultacji z samorządami prawniczymi. Projekty przewidują,
że rozporządzenia wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2016 r. Szczegółowe informacje dotyczące
zmian, jakie wprowadzają projektowane rozporządzenia, tak w wysokości stawek
wynagrodzeń, jak i sposobu zasądzania przez sądy kosztów zastępstwa procesowego były i są
szeroko omawiane w bieżących informacjach publikowanych przez KRRP.
18.
Mocno zaawansowane są rozmowy w sprawie wprowadzenia na rynek ubezpieczeń,
mającego osiągnąć dużą popularność, produktu ubezpieczenia pomocy prawnej
i doprowadzenia do podpisania pomiędzy KRRP a ubezpieczycielem porozumienia
o obsłudze tych ubezpieczeń przez radców prawnych. Zakłada się zafunkcjonowanie
tego systemu na przełomie 2015/2016 r. po wcześniejszym zaakceptowaniu przez KRRP
wynegocjowanego z ubezpieczycielem projektu porozumienia.
19.
Rozwijane są i wprowadzane nowe formy doskonalenia umiejętności osób prowadzących
zajęcia na aplikacji radcowskiej. Od grudnia 2014 r. do czerwca 2015 r. 210 osób, które
prowadzą zajęcia na aplikacji wzięło udział w szkoleniu metodycznym prowadzonym przez
specjalistów Państwowej Wyższej Szkoły Psychologii Społecznej, która uzyskała status
Uniwersytetu. Trwają prace nad zmianą regulaminu aplikacji, których celem jest m. in.
standaryzacja zajęć w skali kraju, przygotowanie aplikantów do profesjonalnego wykonywania
zawodu, także poprzez większe upraktycznienie aplikacji oraz budowanie postaw
wyróżniających osoby wykonujące zawód zaufania publicznego. Działania te stanowią
realizację jednej z wytycznych uchwały programowej Krajowego Zjazdu Radców Prawnych.
20.
Komisje egzaminacyjne do przeprowadzenia egzaminu radcowskiego po raz pierwszy
w obecnej ich kadencji mają siedziby we wszystkich okręgowych izbach radców prawnych,
bez względu na liczbę aplikantów kończących aplikację i przystępujących do egzaminu.
21.
Zreorganizowano system wydawnictw KRRP realizując liczne postulaty środowiska, w tym:
- przywrócono wydawanie czasopisma spełniającego wymogi naukowego, którym jest
kwartalnik Radca Prawny. Zeszyty Naukowe,
- przystąpiono do wydawania w cyklu dwutygodniowym Biuletynu Informacyjnego KRRP.
22.
Regularnie od ubiegłego roku organizowane są i finansowane w przeważającej części
ze środków KRRP spotkania koordynacyjne sekretarzy i kierowników biur, skarbników,
rzeczników informacyjnych okręgowych izb radców prawnych. Realizowane są w ten sposób
postulaty izb kierowane w tym zakresie już w poprzednich kadencjach.
23.
Z początkiem 2015 roku na zlecenie KRRP przeprowadzone zostały bardzo
reprezentatywne badania, których celem było określenie barier korzystania z pomocy
prawnej w Polsce. Badanie to zlecono w celu wyciągnięcia wniosków, co do form
i sposobów popularyzowania potrzeby korzystania z pomocy prawnej świadczonych przez
radców prawnych i kształtowania optymalnego wizerunku zawodu. Jeszcze w miesiącu
sierpniu 2015 r., raporty z tych badań przeprowadzonych na próbie 3.500 tysiąca
respondentów i uzupełnione o dodatkowe wywiady strukturalne wraz z wnioskami
zostaną udostępnione do użytku wewnętrznego Dziekanom Rad Okręgowych Izb Radców
Prawnych. Na szczeblu KRRP wnioski z tych badań wykorzystane będą przy
opracowywaniu długofalowej strategii promocji zawodu.
24.
Zdecydowanie rozszerzył się krąg osób zaangażowanych w rożne formy działalności
zagranicznej samorządu. Aktualnie w różnych strukturach Rady Adwokatur i Stowarzyszeń
Prawniczych Europy (CCBE) i innych międzynarodowych organizacji prawniczych
reprezentuje nas 26 Koleżanek i Kolegów z 12 Izb Okręgowych. Komitet Zagraniczny KRRP
inicjuje i wspiera finansowo wydarzenia o znaczeniu międzynarodowym, organizowane przez
OIRP (m.in. pierwszy konkurs na najlepszy projekt zagraniczny). W bieżącej kadencji przyjęto
również zasadę włączania do udziału w wydarzeniach, proponowanych przez zagraniczne
samorządy prawnicze, Dziekanów i innych członków Rad OIRP. W tym roku odbyło się
pierwsze w historii naszych samorządów posiedzenie komitetów zagranicznych NRA i KRRP,
a w ślad za nim wspólne seminarium na temat przyszłości usług prawniczych (przy udziale
wybitnych wykładowców z zagranicy) oraz pierwsza w Polsce Sesja Plenarna CCBE,
zorganizowana w Gdańsku, w historycznych pomieszczeniach Stoczni Gdańskiej z udziałem
Prezydenta Lecha Wałęsy i ponad 200 prawników z całej Europy. Wydarzenie to odbiło się
szerokim, pozytywnym echem wśród 45 samorządów członkowskich i zostało ocenione, jako
jedna z najlepszych Sesji Plenarnych w 55-letniej historii CCBE. W ubiegłym roku KRRP
i NRA zorganizowały wspólnie ogólnokrajowe obchody Europejskiego Dnia Prawnika;
inicjatywa ta będzie kontynuowana również w tym roku. Zinstytucjonalizowana została
działalność samorządu w obszarze ochrony praw człowieka poprzez powołanie Komisji Praw
Człowieka KRRP. Nawiązaliśmy współpracę z Fundacją Prawników Europejskich z Hagi
celem wspólnego realizowania projektów szkoleniowych oraz z Europejskim Instytutem Prawa
(ELI) w Wiedniu celem promowania znajomości prawa europejskiego wśród radców prawnych.