zestaw ćwiczeń ortograficznych

Propozycje ćwiczeń ortograficznych
aktywizujących twórcze myślenie
1. Łańcuch gwiezdny – tworzenie skojarzeń do wybranego ortogramu.
Przykłady:
ogórek – ogródek, warzywo, mizeria, zupa
chleb – piekarnia, mąka, kanapka
zboże – pole, rolnik, kłos, chleb
herbata – szklanka, cukier, cytryna, napój
sprzedaż – ekspedientka, sklep, paragon
choinka – drzewko, bombki, las, igły
róża – ogródek, kwiat, kolce, bukiet, płatki
góral – kierpce, ciupaga, owce, Tatry
król – korona, berło, szaty, tron
2. Rzucanka – dzieci w parach rzucają kostką. W zależności od liczby wyrzuconych
oczek podają wyraz z określoną trudnością ortograficzną.
Przykład:
1 oczko – z „ó” wymiennym
2 oczka – z „ó” niewymiennym
3 oczka – z „ż”
4 oczka – z „ch”
5 oczek – z „h”
6 oczek –z „rz” po spółgłosce
3. Powiedz sześć – uczniowie podzieleni na 6 grup mają podać sześć wyrazów
z określoną trudnością ortograficzną. Określamy czas pracy grup np. 2 minuty.
Przykłady:
u – ucho, Puchatek, szum, muszla, upadek, burak
ó – wiewiórka, chór, pagórek, żółw, pióro, stół
rz – rzeka, Rzym, trzy, lekarz, brzoza, rzut
ż – żółty, róża, żagiel, też, bagaż, dróżka
ch – chleb, dach, bochenek, okruch, chrust, grzech
h – herbata, bohater, wahadło, harcerz, druh, herb
Zabawę można modyfikować podnosząc stopień trudności np. podaj sześć wyrazów
z „ch” na końcu lub początku.
4. Zagadki – odgadnij jaki wyraz mam na myśli w oparciu o odczytane skojarzenia i
zapisz ten wyraz na kartce.
Przykłady:
bilet, przystanek, podróż, wycieczka – autobus
torba, podróż, tragarz, walizka – bagaż
zimno, wiatr, mróz – chłód
deszcz, grad, śnieg, niebo – chmura
pokój, lampka, komputer, lekcje – biurko
wrzawa, zgiełk, przerwa, harmider – hałas
zjawa, upiór, zmora – duch
las, kolce, zwierzę – jeż
las, koszyk, kapelusz, nóżka – grzyb
lodówka, piekarnik, stół, posiłek - kuchnia
porządki, szmatka, meble, alergia – kurz
gabinet, słuchawki, recepta – lekarz
pszczoły, ul, słoik, plaster – miód
bucik, kózka, kolano, stopa – nóżka
grządki, kwiaty, warzywa, grabie – ogródek
oprawki, szkła wzrok - okulary
cyfra, bałwanek, wyjątek – ósemka
worek, mąka, chleb, zawód – piekarz
ogień, dym, woda strażak - pożar
las, rzeka, rośliny, zwierzęta - przyroda
zboże, zupa, Chiny - ryż
piłka, kosz, punkt – rzut
blat, obrus, obiad, krzesła – stół
słuch, torba, kolczyk – ucho
żołędzie, dziupla, kitka – wiewiórka
czary, różdżka, Kopciuszek - wróżka
ziarno, żyto, pszenica, kukurydza - zboże
las, ZOO, podwórko – zwierzęta
żyrandol, światło, lampka – żarówka
mundur, karabin, wojsko - żołnierz
cętki, szyja, Afryka – żyrafa
5. Kodowanie – układanie zdań lub wyrażeń do podanego kodu.
Przykłady:
Kod H rz u
Hubert rzeźbi ucho.
Hela rzuca ufoludkiem.
Halinka rządzi uczniami.
Kod Ż u ch
Żaneta ulepiła chlewik.
Żanna umyła chomika.
Żona upiekła chleb.
Kod U ch rz
Ula chodzi żwawo.
Upiór chowa żmiję.
Uszatek chrupie żyto.
Kod H ż ż
Henryk żuje żyletkę.
Honorata żywi żabę.
Hania żałuje żubra.
6. Swobodny tekst – uczniowie redagują tekst z użyciem jak największej liczby
wyrazów z podaną trudnością ortograficzną np. „h’.
Przykład:
Hiena Helenka huśtała się na hamaku. Hipopotam Hubert zazdrościł jej. Postanowił
zbudować huśtawkę. Od tej pory huśtał się, popijając herbatkę i zjadając herbatniki.
Huśtawka pracowała jak wahadło.
Rymowanki ortograficzne
Marzena marzy
może pojadę nad morze,
a może ryby złowię w jeziorze,
może kraj wzdłuż i wszerz przemierzę,
albo może zaśpiewam w operze.
Krótka rózga, kłótnia, córka
Zbój, powrósło, ogół, skórka.
Włókno, włóczka, wróżby różne,
Żółw tchórzliwy, wróbel - próżniak.
Oprócz czółna - żółtko, wiórek,
Wójt, równina, chór przepiórek.
Próchno, próba, późno, włóka?
Zapamiętaj, łatwa sztuka!
Wróżka wróży:
Czy mróz duży,
Czy śnieg prószy,
Czy zmarzną uszy!
Król Karol kupił królowej Karolinie
korale koloru koralowego.
Samo "h"
Kłopotliwe samo "h"
Dość szczególną skłonność ma:
Lubi "hałaśliwe" słowa:
Huk, harmider, hałasować.
Pisząc "historyjka błaha",
Nigdy, Haniu, się nie wahaj!
Przez "h" pisz, pamiętaj o tym,
"hałaśliwy wrzask hołoty".
Huśtać lubisz się? Wiedz o tym, że "h" ma
Hak, huśtawka oraz hamak.
Nie trać humoru!
Co to za harmider?
Ten huk, ten hałas?
To wróg czyha na nasz honor!
Wkładaj hełm! Bierz halabardę! Hańba wrogom!
Dalej, dalej, jak huragan! Wszyscy szturmem!
Hura! Hura! Hej! Hop!
- Uciekła ohydna horda!
Ocalony honor hufca?
- Nie ma jak dobry humor przy herbacie!
Nie wierzy Jerzy,
że tam, gdzie wieże,
leżą trzy jeże.
Ksiądz Jerzy nie wierzy,
że w Iłży na wieży
jest gniazdo nietoperzy.
1. Rozwiąż zagadki. (4 p)
Rosną sobie w sadzie
albo koło drogi
Wojtek nie uważał
więc poparzył nogi
.....................................................................
Okrąglutki i wspaniały
A barszcz z niego doskonały
Wykonane nim rysunki
ścierasz za pomocą gumki
....................................................................
Płynie po niebie, znasz ją i wiesz,
że gdy jest ciemna, może być deszcz
.................................................................... ....................................................................
2. Przeczytaj uważnie opowiadanie, odgadnij brakujące litery. Wpisz je w miejsce
kropek.
(9 p)
Cho... do ogr...dka. Będziemy kopać g...ądki. Ty posa... kwiatki, ja
posadzę wa...ywa. Przynie... łopatę i kone...kę z kom...rki. Pom...ż mi nieść!
– woła Janek.
3. Odgadnij hasło z tabelki. Pomogą ci cyfry. (2p)
D
R
Ż
2
8
5 10 13 3
C
Z W Y
7
N
R A
E
O Y
6
12 4
11 1
9
.......................................................................................................................................................
4. Rozszyfruj rebusy. (3p)
5. W tych wyrazach w miejcse kropek wstaw literę u lub ó. (22 p)
Mr...z
wiecz...r
Groch...wka
Rach...nek
n...żka
dr...t
zęb...w
kier...nek
dzi...ra
z...pa
chł...d
p...dełko
zeszyt...w
koleg...w
sw...j
z...ch
prac...je
rys...je
b...t
leśnicz...wka
got...je
sł...j
6. Wśród tych pozornie bezładnie rozsypanych liter kryje się dziesięć wyrazów,
które piszemy przez h. Szukaj ich w rzędach pionowych i poziomych.
Odnalezione wyrazy zapisz pod kwadratem. (9 p)
A
C
Ł
R
C
Z
D
J
P
S
D
H
E
R
B
A
T
A
H
R
P
O
B
L
H
A
N
D
E
L
B
T
K
N
I
W
G
T
L
K
Z
E
M
Ł
S
O
U
C
Y
H
C
L
H
U
T
A
J
H
Z
Y
H
U
Z
E
O
D
X
E
H
B
K
C
H
E
R
B
I
C
B
C
I
Z
F
Ż
I
G
H
A
K
H
U
H
O
L
A
N
D
I
A
P
10. Skreśl co drugą literę i odczytaj ukryte wyraz :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
(4 p )
BKMUCRSZ
................................................................
L B K U D R I Z F A ................................................................
P R C Z G E J K N A ................................................................
I W D A W R O Z D Y P W U A ...............................................
11. Rozwiąż krzyżówkę, a otrzymasz wyraz z „ó” wymiennym. (5p)
1
2
3
4
5
Hasło:.............................................
Mała broda
Duży dołek
Służy do spania
Bardzo pracowity
owad
5. Rosną tam
jabłka, gruszki
1.
2.
3.
4.