Kształcenie specjalistów w zakresie bezpieczeństwa i

Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
I Konferencja Naukowa BEZPIECZEŃSTWO PRACY – EDUKACJA - ŚRODOWISKO
Stanisław Krzemień
Politechnika Śląska w Gliwicach
Kształcenie specjalistów w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy na studiach wyższych
oraz studiach podyplomowych w Politechnice Śląskiej
Wstęp
W roku akademickim 1997/1998 w Politechnice Śląskiej w Gliwicach na Wydziale
Górnictwa i Geologii uruchomiona została pierwsza w Polsce pełnoprofilowa specjalność
kształcenia magisterskiego ukierunkowana wyłącznie na problematykę bhp od pierwszego do
ostatniego roku studiów, która otrzymała nazwę:
„Technika i organizacja bezpieczeństwa i higieny pracy” (w skrócie TOBP).
Istotną rolę inspirującą utworzenie tej specjalności odegrał komitet koordynacyjny
Polsko – Amerykańskiego Biura Bezpieczeństwa i Higieny Pracy działający pod
kierownictwem Pana dr Harrisona Daniela pracownika amerykańskiej agencji rządowej PIER
w Waszyngtonie (DC), który był jednocześnie jednym z pierwszych zagranicznych
wykładowców specjalności TOBP.
Głównym uzasadnieniem utworzenia specjalności kształcenia „Technika i organizacja
bezpieczeństwa i higieny pracy” były nowe wymagania i potrzeby gospodarki, wynikające
między innymi z przystosowania się Polski do członkostwa w Unii Europejskiej. Dyrektywy
Unii zobowiązały kraje członkowskie do osiągnięcia szybkiego i gruntownego postępu w
obszarze ochrony pracowników w środowisku pracy. Warunkiem osiągnięcia tego postępu
jest posiadanie wykwalifikowanej specjalistycznej kadry fachowców z dziedziny
bezpieczeństwa i higieny pracy. Wymagania Unii oraz aktualne potrzeby gospodarcze
spowodowały, że w wielu krajach europejskich podjęto prace związane z reformowaniem
kształcenia i doskonalenia specjalistów z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy.
Przykładem może być Uniwersytet Techniczny w Wuppertalu, posiadający kierunek
pod nazwą „Technika i organizacja bezpieczeństwa i higieny pracy”, którego absolwenci
podejmują prace w krajach Unii Europejskiej. W najbliższym naszym sąsiedztwie
pełnoprofilowe kształcenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy jest od roku 2002
prowadzone w Uniwersytecie Technicznym w Ostrawie na Wydziale Inżynierii
Bezpieczeństwa.
Rozporządzenie RM w sprawie służby bhp określiło wymagania kwalifikacyjne w
stosunku do pracowników tej służby. Między innymi zapisano, że specjalistą do spraw bhp
może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie o specjalności „Bezpieczeństwo i
higiena pracy” lub studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Jest sprawą bezdyskusyjną, że najwyższą preferowaną formę kształcenia zawodowego
w obszarze bhp powinno być akademickie wykształcenia na poziomie inżyniera i magistra
inżyniera.
Takie stopnie zawodowe otrzymali w Politechnice Śląskiej w 2002 roku absolwenci
pierwszego rocznika specjalności „Technika i organizacja bezpieczeństwa i higieny pracy”.
Założenia organizacyjne i programowe kształcenia studentów na specjalności
Technika i Organizacja Bezpieczeństwa i Higieny Pracy”
1
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
I Konferencja Naukowa BEZPIECZEŃSTWO PRACY – EDUKACJA - ŚRODOWISKO
Przyjęta koncepcja kształcenia inżynierów i magistrów inżynierów na specjalności
„Technika i organizacja bezpieczeństwa i higieny pracy” to kształcenie szerokoprofilowe,
umożliwiające absolwentom nabycie umiejętności dających im szanse na podejmowanie pracy
nie tylko w górnictwie, ale także w innych działach i rodzajach działalności gospodarczej. Na
Wydziale Górnictwa i Geologii Politechniki Śląskiej prowadzone są studia inżynierskie
TOBP na kierunku Górnictwo i Geologia oraz studia magisterskie TOBP na kierunku
„Zarządzanie i inżynieria produkcji”.
Studia inżynierskie TOBP prowadzone są w systemie wieczorowym i trwają 3,5 roku.
Zarówno plany, jak i programy studiów są opracowane w sposób umożliwiający szybką
adaptację absolwentów w środowisku zawodowym. Przeważają przedmioty inżynierskie –
kierunkowe ściśle związane z inżynierią produkcji górniczej oraz podstawowe przedmioty
specjalnościowe związane głównie z problematyką rozpoznawania i kontroli zagrożeń oraz
podejmowania decyzji organizatorskich o charakterze prewencyjnym.
Studia magisterskie TOBP to studia pięcioletnie o szerokim zakresie przedmiotów
podstawowych, przedmiotów technicznych ogólnych i technicznych kierunkowych, a także
przedmiotów
nietechnicznych:
prawnych,
psychologicznych,
pedagogicznych,
organizacyjnych, itp.
Opracowanie kompleksowych planów i nowoczesnych programów dla specjalności
TOBP nie było sprawą łatwą, ze względu na liczność i złożoność obszarów i problemów oraz
ich powiązanie z wieloma dziedzinami nauk podstawowych i stosowanych. Przy tworzeniu
programów przedmiotów specjalności TOBP wykorzystana została cała wiedza i
doświadczenie kadry naukowej i dydaktycznej Wydziału Górnictwa i Geologii, w tym wiedza
30 samodzielnych pracowników naukowych, których dziedziny badań mieszczą się w szeroko
rozumianej tematyce BHP. Główne oparcie naukowe dla specjalności „Technika i organizacja
bezpieczeństwa i higieny pracy” stanowią dwa zakłady naukowe Wydziału: Zakład Ergonomii
i Zarządzania Bezpieczeństwem oraz Zakład Aerologii i Bezpieczeństwa Pracy w Górnictwie
wraz ze swoimi laboratoriami i pracowniami naukowymi i dydaktycznymi. Wykorzystywane
są również inne laboratoria techniczne Instytutów i Katedr Wydziału.
Podstawę do opracowania planów i programów specjalności „Technika i organizacja
bezpieczeństwa i higieny pracy” stanowiły:
- Dyrektywy Unii Europejskiej,
- Kodeks Pracy i akty prawne wykonawcze,
- Założenia programu Sokrates „bloki programowe, system punktowy ECTS”,
- Minima programowe dla kierunku Górnictwo i Geologia oraz dla kierunku Zarządzanie i
Inżynieria Produkcji opracowane przez Radę Główną Szkolnictwa Wyższego,
- Standardy organizacji inżynierskich FEANI,
- Światowa deklaracja na temat szkolnictwa wyższego w XXI wieku: Wizja i działania,
Paryż 1998 r.,
- Stanowisko Rady głównej Szkolnictwa Wyższego z 13 XII 2001r. w sprawie standardów
organizacyjnych w szkolnictwie wyższym,
- Stanowisko Rady Ochrony Pracy w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w górnictwie
z dnia 26 I 2000r.
Zgodnie z założeniami systemu ECTS przedmioty specjalności TOBP są podzielone na bloki
tematyczne:
A. Blok przedmiotów podstawowych
B. Blok przedmiotów ogólnych
C. Blok przedmiotów kierunkowych
D. Blok przedmiotów specjalnościowych.
2
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
I Konferencja Naukowa BEZPIECZEŃSTWO PRACY – EDUKACJA - ŚRODOWISKO
Ogólna liczba godzin specjalności Technika i organizacja bezpieczeństwa i higieny pracy
wynosi 3360 godzin, w tym
A. Przedmioty podstawowe 550 godzin (16,3%)
B. Przedmioty ogólne 420 godzin (12,5%)
C. Przedmioty kierunkowe 655 godzin(19,6%)
D. Przedmioty specjalościowe 1735 godzin (51,6%)
Do bloku przedmiotów specjalnościowych D należą min.: bezpieczeństwo
powszechne i etyka zawodowa, materiałoznawstwo, inżynieria jakości, fizjologia i higiena
pracy, teoria ryzyka i podejmowania decyzji, hydrogeologia i zagrożenia wodne,
elektrotechnika i zagrożenia elektryczne, podstawy psychologii pracy, ochrona środowiska z
elementami toksykologii środowiskowej, diagnostyka i projektowanie ergonomiczne,
zagrożenia sejsmiczne, zarządzanie bezpieczeństwem pracy, metody matematyczne i techniki
organizatorskie w BHP, wentylacja i klimatyzacja, zagrożenia środowiskowe i choroby
zawodowe, skutki ekonomiczne wypadków i chorób zawodowych, badanie wypadków i
kontrola stanu BHP, zagrożenia pożarowe, technika i organizacja ratownictwa
przemysłowego i górniczego, systemy informatyczne w BHP, akustyczne i optyczne systemy
zabezpieczeń technicznych, prawo administracyjne, prawo pracy i system ochrony pracy,
konstrukcja i zastosowanie sprzętu ochronnego, zabezpieczenie osób i mienia, materiały
wybuchowe i środki strzałowe, pyły i gazy, seminarium dyplomowe i praca dyplomowa oraz
dwie praktyki przemysłowe.
Do bloku tematów kierunkowych C należą min.: eksploatacja złóż, górnictwo ogólne,
geologia, geodezja, geomechanika i budownictwo podziemne, maszyny górnicze i wiertnicze,
organizacja i zarządzanie przedsiębiorstwem górniczym, informatyczne wspomaganie w
organizacji i zarządzaniu.
Do bloku przedmiotów ogólnych B należą min.: wychowanie fizyczne , dwa języki
obce, ekonomia, socjologia, materiałoznawstwo, chemia z podstawami toksykologii,
profesjonalne kierowanie zespołami pracowniczymi.
Do bloku przedmiotów podstawowych A należą min.: matematyka, fizyka, geometria
wykreślna i grafika komputerowa, mechanika ogólna, wytrzymałość materiałów, ekonomika
pracy, informatyka.
Cechy zawodowe inżynierów – specjalistów BHP
Od pięciu lat na specjalność TOBP przyjmowani są najlepsi absolwenci szkół średnich,
kandydaci na Wydział Górnictwa i Geologii. Wymagania jakie stawiane są studentom lub w
nich rozwijane to: zamiłowanie do systematyczności, ładu i porządku, wysokie poczucie
odpowiedzialności, dobra koncentracja uwagi i spostrzegawczość, zdolności organizatorskie,
twórcze myślenie, umiejętność pracy w zespole, szybkość podejmowania decyzji, kultura
osobista, ambicja, opanowanie, cierpliwość i umiejętność przewidywania.
Umiejętność przewidywania to sprawa wyobraźni i wiedzy, a także doświadczenia
praktycznego.
Każdy student od trzeciego roku studiów ma obowiązek wyboru przedsiębiorstwa, z
którym współpracuje odbywając w tym przedsiębiorstwie praktyki zawodowe, a także
zbierając dane do przyszłej pracy dyplomowej. Kontakty studentów z przedsiębiorstwami
zaowocowały w dużej liczbie przypadków osobistą współpracą z pracownikami służb bhp
oraz kierownictwem tych zakładów między innymi przez udział w rozwiązywaniu różnych
problemów bhp.
W szeregu przypadków doszło do porozumienia w sprawie przyszłego zatrudnienia
absolwentów (liczne kopalnie a także fabryka „Opel”, elektrociepłownie, zakłady górnictwa
otworowego i inne).
3
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
I Konferencja Naukowa BEZPIECZEŃSTWO PRACY – EDUKACJA - ŚRODOWISKO
Zdecydowana większość magistrów inżynierów, pierwszych absolwentów TOBP
podjęła prace zawodową.
Już dzisiaj można powiedzieć, że absolwenci „Techniki i organizacji zarządzania
bezpieczeństwem i higieną pracy” spełniają nowoczesne wymagania stawiane kadrze
specjalistów bezpieczeństwa i higieny pracy. Posiadają umiejętności łączenia wiedzy
technologicznej z umiejętnościami i technikami humanistycznego i skutecznego kierowania
zespołami pracowniczymi. Posiadają wiedzę teoretyczną i umiejętności praktyczne między
innymi w zakresie:
- projektowania i wdrażania w firmach nowoczesnych i skutecznych systemów zarządzania
bezpieczeństwem pracy, zarządzania środowiskowego i zarządzania jakością,
- określania strategicznych i bieżących celów przedsiębiorstwa służących poprawie
warunków pracy, między innymi poprzez stosowanie metod audytorskich,
- mobilizowania i motywowania pracowników do rozumienia i przestrzegania zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy,
- analizowania zmian ekonomicznych w firmie związanych z polityką i praktyką realizacji
działań w obszarze bhp,
- analizowania zagadnień działania firmy z krajowymi i zagranicznymi standardami,
- stosowania zasad ergonomii w projektowaniu i modernizowaniu stanowisk pracy,
- diagnozowania zagrożeń oraz oceniania ryzyka zawodowego,
- prowadzenia kontroli i inspekcji stanowisk pracy oraz dokonywania oceny przyczyn
zdarzeń wypadkowych i chorób zawodowych,
- stosowania zasad psychologii i socjologii pracy w bhp,
- wykorzystywania znajomości prawa pracy, prawa górniczego, geologicznego i wodnego,
- projektowania i obsługiwania systemu i środków informatycznego oprogramowania
zarządzania bezpieczeństwem,
- współpracy z organizacjami przedstawicielskimi pracowników,
- organizowania i prowadzenia specjalistycznych szkoleń bhp.
Absolwenci TOBP posiadają zasób wiedzy wymaganej do uzyskania uprawnień –
eksperta bezpieczeństwa i higieny pracy. Nowoczesne podejścia do problematyki bhp
wymaga nowych, niekonwencjonalnych rozwiązań organizacyjnych. W każdym
przedsiębiorstwie powinny działać niezależne zespoły, czy rady konsultacyjne, potrzebne do
rozwiązywania konkretnych problemów bhp zgodnie z zasadami procedur zarządzania
bezpieczeństwem pracy. Wysoka fachowość i obiektywność ocen zespołu gwarantuje osoba
przewodniczącego (lub pełnomocnika), którym powinien być wykształcony specjalista BHP
zatrudniony jako konsultant do zarządzania bezpieczeństwem i pełniący rolę niezależnego
eksperta.
Wyniki pracy konsultantów pełniących odpłatnie usługi menadżerskie w ramach
konsultingu mogą mieć formę ekspertyz, opinii, diagnoz projektów, programów działania, a
także szkolenia i doskonalenia kadry i specjalistów w danej firmie.
Formy kształcenia specjalistów BHP na Wydziale Górnictwa i Geologii Politechniki
Śląskiej oraz przewidywana liczba absolwentów specjalności TOBP w latach 2002 –
2007.
Wydział Górnictwa i Geologii dysponuje zróżnicowanymi formami kształcenia specjalistów
BHP. Oprócz wymienionych studiów magisterskich dziennych i inżynierskich wieczorowych
dysponujemy możliwościami zwiększenia naboru na magisterskie 3 letnie studia
eksternistyczne wieczorowe, przeznaczone dla absolwentów posiadających stopień
zawodowy inżyniera danej specjalności. Dla grup zorganizowanych minimum 25 osobowych
możemy wznowić dwusemestralne Studia Podyplomowe w trybie wieczorowym.
4
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
I Konferencja Naukowa BEZPIECZEŃSTWO PRACY – EDUKACJA - ŚRODOWISKO
Formy kształcenia na specjalności „technika i organizacja bezpieczeństwa i higieny
pracy” oraz prognozy liczby absolwentów przedstawiono w tablicy 1.
Lp.
1
2
3
4
Forma kształcenia
Dzienne studia magisterskie
TOBP w Gliwicach 5-letnie
Wieczorowe studia
inżynierskie TOBP 3,5
letnie
Studia eksternistyczne
magisterskie TOBP 3-letnie
(uzupełniające dla
inżynierów)
Studia podyplomowe TOBP
2 semestry
Aktualna i przewidywana liczba absolwentów
2002
2203
2004
2005
2006
36
36
38
41
42
-
37
ok. 40
ok. 40
ok. 60
3
10
20
30
*
-
*
*
*
*
*- w zależności od liczby zgłoszeń
Tabela 1. Formy kształcenia na specjalności „technika i organizacja bezpieczeństwa i higieny
pracy” oraz prognozy liczby absolwentów.
Koncepcja jednolitego systemu edukacji kadr specjalistów bhp.
Podstawowym założeniem prac nad nową koncepcja systemu edukacji specjalistów
BHP powinno być dążenie do przyspieszenia przygotowania tych kadr do pełnienia funkcji w
nowych uwarunkowaniach restrukturyzującej i modernizującej się gospodarki.
Pilną potrzebą jest podjęcie diagnozy dotychczasowego systemu edukacji kadr dla
potrzeb bezpieczeństwa i higieny pracy, określenie zadań kierunkowych oraz przedstawienie
racjonalnych propozycji organizacyjnych.
Pod pojęciem systemu edukacji rozumiem wzajemnie uzupełniające się podsystemy.
Są to: podsystem kształcenia wyższego, podsystem kształcenia na poziomie średnim oraz
podsystem szkolenia.
5
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
I Konferencja Naukowa BEZPIECZEŃSTWO PRACY – EDUKACJA - ŚRODOWISKO
Edukacja kadry
specjalistów bhp
Kształcenie magistrów i
inżynierów bhp
Szkoły Wyższe
Specjalności:
-Technika i
organizacja BHP,
- Inżynieria BHP,
- Higiena Pracy
Technika bhp
Specjalność:
- Bezpieczeństwo
i higiena pracy
Kształcenie i dokształcanie czynnej i
rezerwowej kadry specjalistów bhp,
w tym konsultantów i audytorów
wiodących
Wyższe szkoły oraz
placówki naukowobadawcze
Studia podyplomowe w zakresie
specjalności bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz kursy i
seminaria uzupełniające dla
kadry kierowniczej
Szkolenia kadry specjalistów,
realizatorów procedur inżynierii
zarządzania bezpieczeństwem pracy w
przedsiębiorstwach w tym audytorów
wewnętrznych
Ośrodki szkolenia, kształcenia i
doskonalenia BHP np. Ośrodki
Kształcenia PIP, CIOP, GIG,
Politechniki Śląskiej
Kursy, seminaria, staże i
praktyki zawodowe,
krajowe i zagraniczne
Rys. 1. Instytucje i formy edukacji kadry specjalistów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Instytucje i formy edukacji kadry specjalistów bhp przedstawione zostały na rys.1.
Dotychczasowa działalność Politechniki Śląskiej a także innych Uczelni oraz ośrodków
prowadzących kształcenie specjalistów bhp napotyka na bariery finansowe, kadrowe i
motywacyjne. Szczególnie silne są te ostatnie, związane bardzo często z nieefektywnym
systemem zarządzania a zwłaszcza brakiem dostatecznej wiedzy menadżerskiej oraz brakiem
umiejętności i rozumienia potrzeby bezpieczeństwa ze strony kadry kierowniczej. Pokonanie
tej bariery wymaga celowej zmiany klimatu kultury organizacyjnej. Jest to szczególnie ważne
w chwili obecnej, kiedy zagrożenia człowieka w środowisku pracy rosną, a struktura,
procedury systemu bezpieczeństwa pracy oraz wiedza menadżerska w tym zakresie nie
odpowiada wymaganiom określonym przez zaistniałe warunki.
Rośnie lawinowo liczba nowych przedsiębiorstw, a w starych zachodzą burzliwe
społecznie przekształcenia własnościowe. Nasilają się tendencje i procesy zagrożenia
pracowników czynnikami energetycznymi, biologicznymi, chemicznymi. Rośnie liczba
wypadków i chorób zawodowych. Obserwuje się wzrost zagrożenia w całych gałęziach
gospodarki np.: w rolnictwie, w górnictwie oraz komunikacji.
Jednocześnie brakuje jednolitej polityki bhp w tym spójnych działań systemowych,
zwłaszcza uporządkowanego programowo systemu szkolenia specjalistów bhp. Brakuje także
konsekwentnych i jasnych kryteriów kwalifikowania kandydatów na przedsięwzięcia
szkoleniowe. Nie istnieje spójna logicznie polityka kadrowa oparta na czynnikach oceny
potrzeb, wiedzy, doświadczenia i predyspozycji kandydatów. Występuje również brak
modelowych wymogów systemu szkolenia i aktualizacji wiedzy specjalistów bhp.
Zagadnienie aktualizacji wiedzy bhp dotyczy wszystkich pracowników, ale w
szczególny sposób osób, które w związku z określonymi uprawnieniami i zadaniami
odgrywają istotną i szczególnie odpowiedzialną rolę w systemie bezpieczeństwa. Ich
6
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
I Konferencja Naukowa BEZPIECZEŃSTWO PRACY – EDUKACJA - ŚRODOWISKO
zadaniem jest realizowanie taktyki i strategii systemu oraz podejmowanie decyzji mających na
celu zapewnienie zatrudnionym bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Do tych osób
można zaliczyć m.in.:
- kierownictwo i kadrę przedsiębiorstw, w tym kadrę nowych właścicieli,
- inspektorów i pracowników urzędów nadzoru górniczego,
- pracowników Państwowej Inspekcji Pracy,
- społecznych inspektorów pracy,
- przedstawicieli związków zawodowych,
- specjalistów reprezentujących służbę medycyny pracy, w tym higienistów
przemysłowych,
- specjalistów reprezentujących środowiska naukowe oraz wykładowców ośrodków
szkoleniowych.
Tym osobom należy stworzyć warunki kształcenia i doskonalenia specjalistycznego w
obszarze bhp, w zależności od ich możliwości i potrzeb. Wymaga to opracowania zasad
jednolitej polityki szkolenia, określenia wymagań szkoleniowych oraz opracowania systemu
uzupełniania wiedzy. Dotyczy to zwłaszcza zagadnień zarządzania bezpieczeństwem pracy i
oceny ryzyka. Obszar ten obejmuje nowoczesne techniki włączania zadań z zakresu
bezpieczeństwa pracy do organizacji przedsiębiorstwa oraz kierowania załogą. Są to nowe
wymagania i potrzeby w zakresie nauki, wiedzy i sposobów nabywania określonych
umiejętności.
Kształcenie kadry specjalistów bhp zwłaszcza dla potrzeb zarządzania bezpieczeństwem i
higieną pracy powinno być realizowane systemowo w cyklu ciągłym (rys. 1) i obejmować:
- kształcenie kadr specjalistów bhp, przez technika bhp i szkoły wyższe,
- kształcenie i dokształcanie czynnej i rezerwowej kadry specjalistów bhp, w tym
audytorów i konsultantów zarządzania bezpieczeństwem, głownie na studiach
podyplomowych,
- szkolenie kadry specjalistów bhp, na kursach i seminariach prowadzonych przez
akredytowane ośrodki szkoleniowe.
Istotną rolę w systemie edukacji kadr bhp powinny pełnić studia podyplomowe. Są one
organizowane przez liczne instytucje. Procedury formalne organizacji tych studiów są ściśle
określone, ale nie zawsze zapewniają odpowiednio wysoki poziom naukowo- dydaktyczny.
Osiągnięcie takiego poziomu jest uwarunkowane przede wszystkim udziałem
wykwalifikowanej i doświadczonej kadry naukowej oraz dobrą propozycję programową.
W Politechnice Śląskiej prowadzone są studia podyplomowe pn. Bezpieczeństwo i
higiena pracy – zarządzanie bezpieczeństwem pracy oraz pn. Higiena i bezpieczeństwo pracy.
Studia podyplomowe są organizowane okresowo w miarę zgłoszeń kandydatów. W ostatnich
latach zainteresowanie tymi studiami zmalało, mimo, że Uczelnia zapewnia wysoką ich
jakość gwarantowaną udziałem najlepszych swoich wykładowców oraz udziałem np.
wykładowców z instytucji amerykańskich z OSHA i MSHA.
Główne cele studium pn. BHP – Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy
to między innymi:
- Aktualizacja wiedzy w obszarze menadżerskiego systemu analizy problemów
bezpieczeństwa pracy z uwzględnieniem istotnych powiązań z technikami
organizatorskimi, zarządzaniem finansowym, uwarunkowaniami prawnymi i
osiągnięciami oraz wymaganiami ergonomii.
- Opracowanie w praktyce procedur umożliwiających identyfikacje zdarzeń
niebezpiecznych: teorię ryzyka wypadkowego, teorię aktywizacji zdarzeń krytycznych,
procedurę diagnozy heurystycznej, kwantyfikacje identyfikatorów jakościowych, miary
zagrożeń, itp.
- Wprowadzenie do projektowania informacyjno-informatycznego, teleinformatycznego
systemu analizy i kontroli (monitorowania) stanu bezpieczeństwa w zakładach
7
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
I Konferencja Naukowa BEZPIECZEŃSTWO PRACY – EDUKACJA - ŚRODOWISKO
górniczych, poznanie komputerowych ewidencji i wizualizacji wypadków oraz systemu
ostrzegania o zdarzeniach niebezpiecznych.
- Nabycie
umiejętności
przewidywania
możliwości
występowania
zdarzeń
niebezpiecznych, ich oceny oraz umiejętności podejmowania decyzji.
- Poznanie, także na przykładach zagranicznych technik współpracy z załogą i jej organami
przedstawicielskimi, niezbędnych dla realizacji programu bhp.
Szczegółowy program Studium Podyplomowego zawiera opracowanie [2].
W sytuacji postępującego procesu integracji naszej gospodarki z gospodarkami państw Unii
Europejskiej i wynikających z tego zobowiązań prawnych konieczne jest osiągnięcie
szybkiego i trwałego postępu w dziedzinie ochrony pracowników w środowisku pracy.
Warunkiem osiągnięcia tego postępu jest przygotowanie kadr specjalistów, głównie
pracowników służby bezpieczeństwa i higieny pracy.
Przygotowanie specjalistów bhp i ich doskonalenie wymaga reformy kształcenia i
szkolenia. Powinno to być kształcenie szerokoprofilowe, tak aby absolwenci uzyskali
kwalifikacje umożliwiające im pracę w różnych rodzajach pracy zawodowej.
Najistotniejszymi elementami organizacyjnymi procesu nauczania są: kadra profesorska,
nowoczesne programy nauczania oraz wyposażenie laboratoryjno-warsztatowe, szkoły
wyższej oraz ośrodka szkoleniowego. Bardzo istotnym elementem programu nauczania są
praktyki zawodowe, w tym wakacyjna praktyka bhp oraz praktyka dyplomowa.
W przedstawionej koncepcji jednolitego systemu edukacji kadr specjalistów bhp
mieści się również propozycja możliwości uzyskania przez specjalistów pełnych uprawnień
BHP (wraz z odpowiednimi przywilejami) po pomyślnym odbyciu odpowiedniego testu i
złożeniu egzaminu kwalifikacyjnego. W pierwszej kolejności powinno to dotyczyć
nauczycieli bhp. Egzaminy takie mogły by się odbywać przed komisjami działającymi przy
wybranych uczelniach Wyższych, posiadających specjalność lub kierunek kształcenia
związany z BHP.
Prawo do wydawania certyfikatów stwierdzających zdolność do kształcenia
specjalistów bhp powinny otrzymywać uczelnie i ośrodki spełniające stosowne wymogi
kadrowe i spełniające odpowiednie wymagania jakości kształcenia bhp.
Literatura
1. Krzemień S.: Struktura przedmiotów i metody kształcenia w obszarze problemowym:
bezpieczeństwo pracy na kierunku górnictwo i geologia w Politechnice Śląskiej. Prace
Naukowe Głównego Instytutu Górnictwa. Seria Konferencje, Nr 15. Katowice 1996.
2. Krzemień S. : Problematyka bhp w programie studiów na Wydziale Górnictwa i Geologii
w Politechnice Śląskiej. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie nr
12/1996. Wyższy Urząd Górniczy, Katowice 1996.
3. Krzemień S.: Kształcenie specjalistów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy 1.
seminarium Międzynarodowe. Politechnika Śląska. Gliwice, czerwiec 1997r.
4. Krzemień S.: Ocena programów jakości kształcenia w obszarze bezpieczeństwa pracy na
Wydziale Górnictwa i Geologii Politechniki Śląskiej. Komitet Górnictwa Polskiej
Akademii Nauk W Krakowie. Prace Komitetu PAN. Kraków 1997.
5. Krzemień S.: Kierunki rozwoju dydaktycznego Wydziału Górnictwa i Geologii oraz
motywy i perspektywy podejmowania pracy zawodowej przez absolwentów. Informator
Stowarzyszenia Wychowanków Wydziału Górnictwa i Geologii Politechniki Śląskiej pod
redakcją K. Probierza. Gliwice 1999r.
8