choroba meningokokowa

CHOROBA MENINGOKOKOWA – podstawowe wiadomości
Inwazyjna choroba meningokokowa to ciężkie zakażenie inwazyjne pod postacią zapalenia opon
mózgowo-rdzeniowych lub posocznicy. Wywoływane przez bakterie z gatunku Neisseria meningitidis.
Bakteria ponadto może wywoływać ropne zapalenie stawów, zapalenie płuc, ucha środkowego, gardła
czy zapalenie wsierdzia i osierdzia. Lekarzom znanych jest 13 różnych grup serologicznych
drobnoustroju.
Rezerwuarem zarazka, czyli środowiskiem naturalnym bakterii, jest wyłącznie człowiek
a źródłem zakażenia zarówno człowiek chory jak i bezobjawowy nosiciel.
Nosicielami bakterii jest 2-25 procent populacji, jednak w środowiskach zamkniętych odsetek może
sięgać nawet 80 procent. Podwyższone ryzyko infekcji występuje więc w zbiorowiskach ludzkich np.
żłobkach, przedszkolach, szkołach, internatach, koszarach, domach opieki. W takich warunkach
przenoszenie się zarazków poprzez bliski kontakt jest znacznie ułatwione. Około 5–10% zdrowych
ludzi jest nosicielami meningokoków bez świadomości tego faktu.
Drogi szerzenia. Bakterie bytują w jamie nosowo-gardłowej i są przenoszone drogą kropelkową
podczas kichania lub kaszlu, bezpośredni kontakt (pocałunek) lub także pośredni kontakt z osobą
zakażoną (picie ze wspólnego naczynia).
Okres wylęgania bakterii Neisseria meningitidis w zakażeniu wynosi od 2-10 dni (średnio to
najczęściej 3-4 dni).
Przebieg choroby: W zachorowaniach spowodowanych przez meningokoki obserwuje się zazwyczaj
dwie formy przebiegu choroby, które mogą występować pojedynczo lub wspólnie, stanowiąc
zagrożenie dla życia człowieka. Są nimi:
1. Zapalenie opon mózgowych,
2. Zakażenie krwi (posocznica, sepsa).
Małe dzieci i młodzież to grupa szczególnie narażona. Dzieci w wieku od 3 miesięcy do 5 lat są w
porównaniu do innych grup wiekowych narażone najbardziej. Ich system odpornościowy nie jest
jeszcze wystarczająco dobrze rozwinięty. Do 40% przypadków chorobowych rejestruje się w wieku
małego dziecka. Drugi szczyt zachorowań notuje się u młodzieży między 14 a 19 rokiem życia (około
20% wszystkich zachorowań).
Objawy choroby: Diagnozowanie schorzeń meningokokowych jest trudne, ponieważ ich pierwsze
objawy nie różnią się istotnie od pierwszych oznak grypy. Klasycznymi objawami są: wysoka
gorączka, kaszel, chrypka, bóle głowy i kończyn, a u niemowląt : wymioty, brak apetytu, którym
towarzyszy przeraźliwy krzyk dziecka potem pojawia się zwykle dość gwałtownie nietypowa wysypka
np. różyczkopodobna i wybroczyny. Chory nie może swobodnie poruszać głową w przód i w tył
(sztywność karku).
Ważne, aby w przypadku wystąpienia powyższych objawów natychmiast zgłosić się do lekarza
pierwszego kontaktu, który po rozpoznaniu choroby powinien umieścić chorego w szpitalu. Szybko
rozpoczęte leczenie zapobiegnie wystąpieniu najcięższych powikłań.
Jak można zapobiegać chorobie? Od 2002 roku zarejestrowano w Polsce wzrost zachorowań
wywołanych przez bakterie typu C Neisseria meningitidis. W Polsce dostępna jest szczepionka
przeciwko meningokokom grupy A i C przeznaczona do uodpornienia dzieci powyżej 2 miesiąca życia,
młodzieży i osób dorosłych. Przyjmuje się ją jedną na całe życie. Szczepionka zapewnia długotrwałą
odporność poszczepienną, jednak nie chroni przed zachorowaniami wywołanymi przez typ B
Neisseria meningitidis, który niestety w Europie wywołuje najwięcej zachorowań.