Czym jest hipnoza? Terapia hipnozą nadal budzi wiele kontrowersji

Czym jest hipnoza?
Terapia hipnozą nadal budzi wiele kontrowersji i nieprawdziwych osądów oraz skojarzeń.
Spotykałem się z różnymi reakcjami dotyczącymi hipnoterapii - postanowiłem więc w przystępny
ale rzeczowy sposób wyjaśnić na czym polega zjawisko hipnozy. Stan hipnotycznego transu jest
nieodłącznie związany z pracą umysłu, wyobraźnią, świadomością, podświadomością itp.
Zacznijmy więc od przystępnego przybliżenia znaczenia tych pojęć. Następnie poruszymy
zagadnienia związane z funkcjonowaniem umysłu, a w szczególności funkcjonowaniem w stanie
transu hipnotycznego. Na końcu zajmiemy się sposobem wykorzystania właściwości umysłu w
procesie hipnozy oraz korzyści z niej płynących.
Pojęcia i definicje.
Hipnoza to stan pośredni między snem a jawą, wywołany przez sugestie drugiej osoby, w którym
usypiany zachowuje swoją świadomość, jednocześnie poddając się woli hipnotyzera. W tym
przejściowym stanie zmienionej uwagi mogą pojawiać się różne wyobrażenia lub reakcje jako
wynik sugestywnego oddziaływania przez drugą osobę.
Umysł to pojęcie oznaczające ogół aktywności ludzkiego mózgu przejawiający się w codziennym
funkcjonowaniu w postaci świadomego postrzegania, myślenia, uczenia się, zapamiętywania czy
koncentracji uwagi.
Wyobraźnia określa zdolność do przywoływania i tworzenia w myślach wyobrażeń. Źródłem
wyobrażeń są zmysły. Komórki nerwowe odpowiadające za wyobraźnię znajdują się w prawej
półkuli mózgu. Często odróżnienie rzeczywistych wrażeń zmysłowych od wyobrażeń jest trudne,
gdyż w ciągłym strumieniu świadomości, z jakim mamy do czynienia na codzień, występują one
jednocześnie obok siebie. Może się tak zdarzać np.: podczas snu. Wyobraźnia działa zawsze w
chwili obecnej, natomiast najczęściej przywołujemy dzięki niej wspomnienia i tworzymy marzenia.
Wspomnieniami określamy nasze obecne myśli dotyczące przeszłości, a marzenia to nasze
wyobrażenia na temat przyszłości. Wyobraźnia twórcza lub wyobraźnia artystyczna pozwala z kolei
tworzyć inne wyobrażenia, które nie mają odpowiedników w żadnym z dotychczasowyh
wyobrażeń.
Świadomość to stan psychiczny, w którym człowiek zdaje sobie sprawę z procesów wewnętrznych,
takich jak własne myśli, oraz zjawisk zachodzących w środowisku zewnętrznym i jest w stanie
podejmować decyzje i reagować. Przez pojęcie "świadomość" można rozumieć wiele stanów - od
zdawania sobie sprawy z istnienia otoczenia, poprzez świadomość istnienia swojego życia
psychicznego aż po świadomość samego siebie.
Sen określa stan czynnościowy ośrodkowego układu nerwowego, podczas którego następuje
zniesienie świadomości.
Sugestia to rodzaj bezpośredniego lub pośredniego przekazu, poprzez który dana osoba lub
organizacja wywiera wpływ na decyzje, przekonania, myśli, opinie i zachowanie innej osoby lub
grupy osób, nie odwołując się do racjonalnej argumentacji i nie stosując przymusu. Sugestia
psychologiczna to proces, w którym myśl jest indukowana lub przyjęta przez drugiego człowieka,
bez argumentów czy polecenia lub przymusu. W komunikacji interpersonalnej to sekwencyjny
proces, w którym jedna myśl lub wyobrażenie prowadzi do drugiego.
Do pełnego opisu zjawiska hipnozy należy wspomnieć również o podświadomości,
nadświadomości, przedświadomości, nieświadomości i pozaświadomości. Choć pojęcia te są
szeroko dyskutowane i rozróżniane przez naukowców – skupmy się na ich najważniejszych
aspektach.
Pojęcie podświadomości odnosi się do głębszej warstwy nieświadomości indywidualnej. Według
niektórych naukowców podświadomość funkcjonuje jak mechanizm opracowujący dane i kierujący
mózgiem. Zadaniem podświadomości jest również kierowanie mechanizmami ciała, w tym
reakcjami chemicznymi i elektrycznymi.
Przedświadomość określa graniczną sferę psychiki między świadomością a nieświadomością.
Obejmuje ona treści nie będące obecnie w polu świadomości (treści stłumione – w przeciwieństwie
do treści wypartych, należących do sfery nieświadomości), lecz które mogą być łatwo
aktywizowane i powrócić do świadomości.
Nieświadomość skupia wyobrażenia, które są nieakceptowane przez świadomość i między innymi
z tego względu nie mogą zostać uświadomione. Zachowują jednak duży ładunek energetyczny,
dzięki czemu stale próbują przedostać się do świadomości. Efektem tych dążeń mają być takie akty
psychiczne jak sny, objawy nerwicowe (np. lęki, natręctwa), przejęzyczenia i inne pomyłki. Mając
na myśli np: nieświadomy lęk mamy do czynienia z nieświadomymi wyobrażeniami, które
wywołałyby lęk, gdyby dostały się do świadomości.
Dla celów naszych rozważań pojęcia związane z podświadomością, przedświadomością i
nieświadomością będziemy określać łącznie jako podświadomość.
Funkcjonowanie umysłu.
U podstaw teoretycznych hipnozy leży opisana przez prof. Hansa Bergera w 1929r. falowa
aktywność mózgu ludzkiego. Zgodnie z nią, mózg podczas swojej pracy generuje imulsy
elektryczne zwane falami mózgowymi. Impulsy te możemy zmierzyć przy pomocy przyrządu
zwanego elektroencefalografem. Podstawowe zakresy częstotliwości pracy mózgu zostały
określone następująco:
Fale gamma - powyżej 30 Hz, do około100 Hz. Fale te badane są dopiero od kilku lat, dlatego
scharakteryzuję je bardziej obszernie. Wg niektórych badań sięgają nawet częstotliwości 250 Hz.
Rytm gamma towarzyszy działaniu i funkcjom motorycznym oraz integracyjnemu myśleniu i
procesom skojarzeniowym. Fale 36 – 44 Hz są jedyną grupą częstotliwości, znalezioną w każdej
części mózgu. To dlatego przyjmuje się, że kiedy mózg musi równocześnie przerobić informację w
różnych częściach, to używa częstotliwości 40Hz do synchronizacji i równoczesnego
przetwarzania. Fale gamma wspomagają wydajną pracę umysłową i twórczą np: podczas oglądania
jabłka i kojarzenia jego nazwy. Uaktywniają się wtedy co najmniej dwa obszary mózgu. Jeden
rejestruje kolor owocu, a drugi – kulisty kształt. Te dwie różne informacje o jabłku muszą się teraz
połączyć w jeden obraz. Obszary mózgu, w których się pojawiają, porozumiewają się za pomocą
właśnie fal gamma. Impulsy nerwowe o treści „czerwony” i „kulisty” drgają w równym takcie
gamma i dlatego jabłko postrzegamy jako jeden owoc, a nie dwa odrębne przedmioty, z których
jeden jest czerwony, a drugi w kształcie kuli. Okazuje się, że fale te stanowią rodzaj łącznika, za
pomocą którego komunikują się nawet odległe od siebie obszary mózgu. To one wyznaczają rytm,
którego utrzymanie jest dla mózgu tak samo ważne jak dla serca bicie. Fale gamma mają
decydujący wpływ na najważniejsze funkcje umysłu: świadomość, pamięć i uwagę.
O falach gamma, które mają częstotliwość najwyższą ze wszystkich, wiedziano dotąd
niewiele. Komunikacja neuronów przy pomocy fal gamma wydaje się, przynajmniej częściowo,
tłumaczyć powstawanie ludzkiej świadomości. Dr Lucia Melloni z Instytutu Maksa Plancka we
Frankfurcie zdobyła niedawno twardy dowód na to, że częstotliwości gamma mają udział przy jej
powstawaniu. Melloni sprawdzała przepływ fal mózgowych, badając grupę studentów. Pokazywała
im planszę, na której wśród rozmaitych wzorów ukryte było jedno słowo. Niektórzy studenci
zauważyli je i zapamiętali, a inni nie. U wszystkich badanych aparat EEG rejestrował aktywność w
tych samych rejonach mózgu. U tych, którzy odczytali i zapamiętali wyraz, we wszystkich tych
obszarach pojawiały się fale gamma i były one idealnie zsynchronizowane. Jeśli takiej
synchronizacji brakowało, słowo umykało uwadze badanych i wpadało w bezmiar podświadomości.
Abyśmy więc mogli świadomie obserwować i przeżywać to, co się dzieje wokół nas, mózg musi
nie tylko wychwytywać informacje, ale także przetwarzać je w tym samym rytmie – wynika z
badania Melloni.
Częstotliwości gamma mają też udział w procesach zapamiętywania. Dr Laura Colgin z
uniwersytetu w Trondheim w Norwegii śledziła fale mózgowe w dwóch obszarach hipokampu:
pierwszym, który gromadzi wspomnienia minionych zdarzeń, oraz drugim - korze śródwęchowej, w
której zbierają się informacje o tym, co dzieje się tu i teraz. Obydwa te rejony przekazywały
informacje do trzeciego obszaru przez fale gamma. Ku zaskoczeniu dr Colgin mózg pracował w
systemie podobnym do radiowego, gdzie do przekazu informacji wykorzystywane są fale o różnych
częstotliwościach. W mózgu za pomocą niskich częstotliwości gamma przekazywane były
wspomnienia minionych zdarzeń, natomiast wyższe częstotliwości przenosiły informacje z
teraźniejszości. Odbierający obszar mózgu przełączał się co pewien czas z jednej częstotliwości na
drugą, by rejestrować zarówno przeszłe, jak i obecne wydarzenia. Dr Colgin przypuszcza, że od
częstotliwości fal gamma zależy to, na ile trwale zapisywane są wiadomości. Jej zdaniem te
wysokie i szybkie częstotliwości gamma sprzyjają tworzeniu trwałych połączeń między
komórkami, tak abyśmy skutecznie pamiętali to, co działo się 10 czy 20 lat temu. Niższe
częstotliwości gamma są zbyt powolne, by wystarczająco wzmocnić te połączenia. Dlatego wg Pani
Colgin przynajmniej część tego, co się dzieje tu i teraz, umyka nam z pamięci.
Fale gamma pojawiają się w mózgu także wtedy, gdy koncentrujemy się na jakimś zadaniu,
pokazują z kolei badania dr. Roberta Desimone z Massachusetts Institute of Technology. Sprzyjają
też uczeniu. Praktycznie wszystkie operacje intelektualne wykonujemy w ich rytmie. Okazało się
nawet, że w korze mózgowej rozrzucone są specjalne neurony, które generują czterdziestohercowe
fale gamma. To właśnie one wg dr Dawida Wienera z UAM w Poznaniu wyznaczają podstawowy
rytm mózgu.
Odkryto również, że neurony PV (od nazwy specyficznego dla nich białka parvalbuminy)
wytwarzające fale gamma o częstotliwości 40 Hz działają jak pokrętło regulatora, za pomocą
którego można stroić mózg. Tak wynika z doświadczeń prowadzonych na myszach przez prof.
Karla Deisenrotha, psychiatrę ze Stanford University. Naukowiec wszczepił zwierzętom geny,
dzięki którym ich neurony stały się czułe na energię świetlną. Potem – używając bardzo
skomplikowanej techniki – naświetlał te komórki. Pod wpływem światła niebieskiego generowały
one więcej fal gamma o częstotliwości 40 Hz, natomiast światło żółte hamowało ich powstawanie.
To odkrycie może okazać się dla medycyny bezcenne, bowiem zaburzenia wytwarzania i
synchronizacji fal gamma, zwłaszcza tych czterdziestoherzowych, wydają się prowadzić do wielu
chorób np. schizofrenii czy depresji.
W utrzymaniu rytmu gamma w mózgu może pomóc też medytacja. Kiedy kilka lat temu
prof. Richard Davidson z University of Wisconsin przebadał za pomocą EEG tybetańskich
mnichów, okazało się, że podczas medytacji ich mózg pracuje w optymalnym dla niego rytmie 40
Hz. Co istotne, aktywność gamma w mózgu pozostawała u mnichów wyraźnie silniejsza (w
porównaniu z osobami niemedytującymi) także po wyjściu ze stanu skupienia. Wg prof. Davidsona,
oznacza to, że techniki medytacyjne pomagają nie tylko osiągnąć, ale też utrzymać na długo potem
optymalny rytm mózgu. Badani mnisi mieli jednak za sobą, 10 tys. godzin medytacji. Co ciekawe
wypicie kieliszka wina również zwiększa ilość fal gamma w mózgu. Alkohol wpływa na pewien
obszar w mózgu, który jest silnym generatorem tych fal, dlatego przynajmniej na chwilę zwiększa
się ich ilość w mózgu. Odrobina trunku może mieć pozytywny wpływ na mózg, zaś nadmiar będzie
niekorzystny.
Fale beta (od ok. 14 Hz do ok. 30 Hz) - określają poziomy świadomości zewnętrznej, czyli
codzienne życie po przebudzeniu. Fale te charakteryzują postrzeganie świata fizycznego poprzez
nasze zmysły i używanie umysłu do rozwiązywania codziennych problemów. Fale beta dominują
podczas zwykłej aktywności, komunikacji werbalnej oraz myślenia logicznego. Zakres beta jest
czasem dzielony na podzakresy:
a) SMR (12-15 Hz) charakteryzuje mózg odprężony bez zogniskowanej uwagi oraz bezruch
fizyczny,
b) Betal (15-18 HZ) charakteryzuje mózg czujny i przebudzony w stanie skupienia, wykonywanie
zadań z pełną uwagą, świadomość siebie i otoczenia,
c) Beta 2 (18-30 Hz) charakteryzuje stan ekscytacji, zdenerwowania, irytacji, aktywności umysłu i
ciała oraz obliczeń matematycznych i planowania,
Fale alfa (od 7 do 14 Hz) określają poziomy świadomości wewnętrznej, w której stan snu miesza
się z myślami. Jest to stan, który najłatwiej możemy u siebie zaobserwować podczas przebudzenia,
kiedy z jednej strony „jeszcze śnimy”, a zdrugiej już wiemy, że to był sen. W stanie tym jesteśmy
przyjemnie zrelaksowani, tracimy poczucie ciała i czasu, a zdolności organizmu do samoleczenia są
o wiele większe niż w stanie beta. Fale alfa można zarejestrować głównie z okolicy potylicznociemieniowej i charakteryzują się one zmienna amplitudą wynoszącą średnio około 50
mikrowoltów. Występują zwykle przy zamkniętych oczach. Znikają one podczas wysiłku
umysłowego, np. przy wykonywaniu działań matematycznych albo przy otwarciu oczu i
zadziałaniu na nie światła. Blokowanie rytmu alfa jest wyrazem desynchronizacji aktywności
bioelektrycznej zachodzącej pod wpływem koncentracji umysłowej lub stymulacji czuciowej. Gdy
fale mózgowe obniżą się do poziomu nieznacznie niższego niż 10-14Hz, większość ludzi zapada w
sen. Stan alfa charakteryzuje wewnętrzne poziomy aktywności umysłowej, spokój, odpoczynek,
inspirację, twórczość, przyśpieszone gojenie, koncentrację, lepsze przyswajanie materiału,
percepcję pozazmysłową i inne fenomeny. Towarzyszy przede wszystkim lekkiej medytacji i
stanowi lekkiego snu. Mamy wtedy pełny dostęp do obydwu półkul mózgowych, co znacznie
wspomaga wizualizację i wyobraźnię. Fale alfa są dobrze widoczne w EEG przy braku bodźców
wzrokowych, czyli przy zamkniętych oczach oraz w ciemności. Ich stłumienie następuje podczas
percepcji wzrokowej, gdy śpimy przy świetle lub włączonym telewizorze. W stanie alfa zaczynamy
uzyskiwać dostęp do bogactwa kreatywności, która znajduje się poniżej naszej świadomości - to
jest brama, wejście do głębszych stanów świadomości. Subiektywnie stan alfa możemy odczuwać
podczas trwania ciała w bezruchu w odprężeniu i świadomości na pograniczu senności. W tym
stanie redukujemy skutki stresu i potrafimy z natchnieniem marzyć.
Fale theta (od 4 do 7 Hz) również określają poziomy świadomości wewnętrznej, jednak związane
są z aktywnością układu limbicznego odpowiedzialnego za emocje. Silne emocje zwłaszcza
pozytywne bardzo ułatwiają proces zapamiętywania. Jednakże zbyt dużo fal theta w
nieodpowiednich rejonach mózgu powoduje problemy z koncentracją. Jest to częstotliwość
towarzysząca nam zwykle przez większą część snu. Świadomość może wtedy funkcjonować tylko
w jednym wymiarze, który charakteryzuje głębsze poziomy medytacji i koncentracji. Będąc
świadomym przy tej częstotliwości fal mózgowych, mamy możliwość kontroli fizycznego bólu, a w
niektórych przypadkach nawet krwawienia. Często ludzie w szoku miewają takie "nadprzyrodzone"
zdolności, jednak ich nie kontrolują. Fale theta o stosunkowao wysokiej amplitudzie dochodzącej
do 100 mikrowoltów można niekiedy zarejestrować na okolicą skroniową i ciemieniową. Rytm
theta pochodzi od aktywności elektrycznej hipokampa. Fale theta charkteryzują mózg u dzieci w
czuwaniu, a u dorosłych w senności. Nieprawidłowe fale theta wskazują choroby neurologiczne padaczkę, zaburzenia uwagi, mikrouszkodzenia mózgu. Fale theta są najczęściej występującymi
falami mózgowymi podczas głębokiej medytacji, transu, hipnozy i intensywnego marzenia. Przy
częstotliwości theta tok myśli staje się niespójny i zanikają związki logiczne, co wyraznie widać na
przykładzie treści marzeń sennych. Wprowadzenie kogoś w stan hipnozy to wywołanie u niego
stanu theta, czyli w znaczne uśpienie z zachowaniem kanału komunikacyjnego, zwykle głosowego.
Medytacje w stanie theta zwiększają kreatywność i polepszają zdolności uczenia się. Ponadto w
tym stanie pozbywamy się skutków stresu, budzimy intuicję i inne pozazmysłowe umiejętności. W
tym stanie możemy dostać się również do pokładów nieświadomej pamięci. Na ogół nadmiar fal
theta powoduje dekoncentracje i problemy w skupieniu uwagi. Fale theta wiązane są z 1 i 2 stadium
snu NREM.
Fale delta (od około 0,1 Hz do 4 Hz) charakteryzują nieświadomość. Dominują w obrazie mózgu
małego dziecka do 1 roku życia, a u starszych dzieci i dorosłych we śnie głębokim. Stąd mamy
nawiązanie do instrukcji Jezusa: "Bądźcie jako dzieci". Nieprawidłowo występujące fale delta mogą
być przyczyną: padaczki, śpiączki, chorób neurologicznych. Zdolność bycia w stanie delta z
zachowaniem postrzegania jak „na jawie” zdarza się osobom wykonującym sztuczki
psychokinetyczne. Fale delta oraz beta dominują wtedy w obrazie EEG. Niektórzy naukowcy
twierdzą, że uczymy się również w głębokim śnie, czyli kiedy mózg w większości wytwarza fale
delta. Fala delta jest najpowolniejsza ze wszystkich fal mózgowych. Najczęściej kojarzona z
głębokim snem kiedy to następuje uwolnienie hormonu wzrostu, tak zbawiennego dla uzdrawiania i
regeneracji. Teraz wiadomo, dlaczego głęboki sen – jest regenerujący i niezbędny dla
uzdrawiającego procesu. Fale te pojawiają się również przy intensywnym wysiłku umysłowym oraz
w stanie ekstazy i nieświadomości. Fale delta w czasie snu występują niekiedy na przemian z
wyładowaniami w kształcie wrzecion składających się z fal o częstotliwości 12-14 Hz (rytm alfa).
Fale Delta obserwowane są w 3 i 4 stadium snu (stadium NREM).
Rola umysłu w procesie hipnozy.
Hipnoza pozwala skupić się na danym elemencie naszego doświadczenia pomijając inne.
Dzięki takiemu zawężeniu uwagi możemy bardziej wyraźnie doświadczyć np. tego, co w danej
chwili pojawia się w naszym umyśle czy ciele, a czego w codziennym doświadczeniu nie potrafimy
sobie uświadomić. Możemy również połączyć się z najbardziej twórczą częścią naszego
podświadomego umysłu, by rozwiązać dany problem lub wypracować pożądany nawyk. Staje się to
możliwe dzięki zwiększonej podatności na sugestie w trakcie hipnozy. Osoby w hipnozie mogą
słyszeć lub odczuwać bodźce zewnętrzne ale zależnie od sugestii mogą je postrzegać normalnie lub
nie zwracać na nie uwagi. Ponadto hipnoza jest bardzo skuteczną metodą relaksowania ciała i
umysłu.
Do wywołania zjawiska hipnozy niezbędna jest świadoma lub podświadoma zgoda osoby
hipnotyzowanej oraz sugestywny czynnik zewnętrzny – najczęściej w postaci osoby hipnotyzującej.
Dlaczego najczęściej? Ponieważ w stan hipnotyczny można wejść również np.: oglądając film,
słuchając muzyki lub wpatrując się w jakiś obrazek.
Hipnoza nieodłącznie związana jest z pracą umysłu. W stanie transu sugestywne
wyobrażenia powstające w mózgu prowadzącego są przekładane na język słów i przekazywane do
umysłu osoby hipnotyzowanej. Tam zostają ponownie przekształcone w plastyczne wyobrażenia.
Ktoś może trafnie zauważyć, że tak samo przedstawia się schemat wciągającej rozmowy między
dwojgiem ludzi. Jedna mówi, a druga słucha z zainteresowaniem. Gdzie znajduje się różnica?
Różnica polega na stanie w jakim znajduje się umysł osoby w transie. Zmiany wewnętrzne
zachodzące w mózgu podczas zjawiska hipnozy są związane również z substancjami wydzielanymi
przez organizm. W czasie transu wydzielane są endorfiny i neuropeptydy oraz następuje silniejsza
łączność między półkulami naszego mózgu. Te substancje chemiczne wpływają na takie funkcje
życiowe jak sen, napięcie nerwowe, łagodzenie bólu, uczenie się i przyjemność.
W hipnozie zmiany wywołuje zastosowana sugestia. Zachodzą one przez system nerwowy
człowieka: mózg, rdzeń kręgowy i odgałezienia nerwowe. Mrugnięcie okiem, poruszenie palcem
czy chodzenie – wszystkie te czynności można kontrolować przez hipnozę. Reakcje nerwów są
skomplikowane, ale można na nie oddziaływać przez sugestywny wpływ na system nerwowy.
Nasze odczucia są reakcją na nasze myśli. Z tego samego powodu myśli mogą czasem ograniczać
człowieka i wówczas siła jego umysłu zwraca się przeciwko niemu, potęgując jego problemy
zamiast pomóc w ich rozwiązaniu. Dzięki hipnozie możemy dostać się do naszego umysłu i
wpłynąć na indywidualne możliwości jego rozwoju. Każdy może wyćwiczyć się tak, że
przezwycięży szkodliwy schemat zachowań. Skoro świadomość mówi systemowi nerwowemu co
akceptować, a co odrzucać, to znaczy, że możemy panować nad własnymi nawykami. Zwłaszcza,
że podejmowanie decyzji w znacznej mierze odbywa się w podświadomej części umysłu. Hipnozę
można więc wykorzystać do wspomagania lepszej pracy umysłu. Przeprogramowując informacje
zawarte w naszej podświadomości możemy zmienić nasze świadome zachowania i poglądy.
Podczas hipnozy odsłania się dostęp do podświadomości, która czasem przejmuje rolę
świadomego myślenia. Jak odróżnić werbalną reakcję świadomości od reakcji podświadomości?
Jeśli zapytamy „Czy możesz mi powiedzieć gdzie się urodziłeś?” - odpowiedzią świadomości
będzie podanie miejsca, a podświadomość odpowie na to pytanie „tak” lub „nie”. Podświadomość
jest również odpowiedzialna za naszą ochronę. Jest zawsze czujna. Gdy podczas głębokiego snu
wydarzy się w naszym otoczeniu coś niepokojącego, niezwłocznie się obudzimy.
W czasie hipnozy terapeuta zyskuje zaufanie pacjenta. Zaufanie to można porównać do
autorytetu rodzica wobec dziecka. Wprowadzając pacjenta w trans terapeuta staje się autorytetem
na czas zabiegu. Można się spotkać ze stwierdzeniami, że hipnoza jest formą autohipnozy. I są one
prawidłowe, z tym, że mając na uwadze powyższy opis fal mózgowych (alfa i theta) mają one
tendencje do znikania kiedy zaczynamy myśleć logicznie np. proszę wyobrazić sobie, że słyszycie
zdanie: „dwa razy dwa plus dwa = sześć”, a teraz policzcie w głowie „2x2+2”. Widzicie różnicę?
Dlatego przewaga hipnozy nad autohipnozą polega na istnienie przewodnika, który wręcz pilnuje
tego, aby nasze fale mózgowe były stabilne i nie powracały do stanu beta. Ale dlaczego słowa
terapeuty podczas hipnozy mogą być tak skuteczne? Kiedy już nasz mózg pracuje na niższych
częstotliwościach - świadome myślenie i logiczna analiza nie istnieją. Wchodzimy w zakres
działania podświadomości. Podświadomość jest innym stanem umysłu, niż świadomość. Zadaniem
podświadomości jest kierowanie mechanizmami ciała za pomocą mózgu. Czynności niezależnego
układu nerwowego regulowane są przez bodźce pewnych części mózgu, dzięki czemu steruje ona
wszystkimi narządami i gruczołami. Podświadomość potrafi kierować też reakcjami chemicznymi
oraz elektrycznymi. Umysł świadomy niezbyt chętnie poddaje się sugestiom. Najlepiej radzi sobie z
myśleniem, rozumowaniem i wprowadzaniem w czyn idei, które są mu dobrze znane.
Podświadomość zaś nie osądza, ani nie rozumuje. Za to reaguje na komendy. Własnie temu
zjawisku hipnoza zawdzęcza swoją wartość i siłę. Za pośrednictwem hipnozy można zaszczepić w
podświadomości niezwykłe sugestie. Przez sugestię hipnotyczną można wpłynąć na krążenie krwi,
przyśpieszyć bądź spowolnić pracę serca, zmienić funkcjonowanie gruczołów i narządów, znacznie
skrócić czas gojenia, podnieść lub obniżyć temperaturę ciała - a więc spowodować wiele
różnorodnych zmian w organizmie.
Podświadomość jest też określana jako bank przechowujący wszystkie doświadczenia. Jako
źródło wyobraźni i twórczości. Emil Coue wyjaśnił jako pierwszy, że wyobraźnia jest silniejsza od
woli, a wolę można wzmocnić wyobraźnią. Podświadomość nie zna pojęć dobra i zła, słuszne i
niesłuszne. Kojarzona jest najczęściej z prawą półkulą mózgową, podczas gdy świadomość z
półkulą lewą. Kojarzona jest też z podobną dziecku naturą, skłonną ku zabawom, twórczą i
spontaniczną. Akceptuje ona sugestie i sprawia, że stają się rzeczywistością. Umysł podświadomy
informuje umysł świadomy, że pojawiły się nowe dane, zgodnie z którymi należy działać.
Świadomość działa na podstawie tego, co jest jej znane. Dlatego też działa chętnie na podstawie
danych dostarczonych przez podświadomość. Mało kto wie, dlaczego hipnoza działa i na jakiej
zasadzie umysł podświadomy wywołuje pożądane reakcje, ale dowiedziono, ze to działa, i to
bardzo skutecznie. Sugestie jakich używa hipnoza muszą być pozytywne, konstruktywne i
przynosić korzyści. Jest to podyktowane tym, że podświadomość nie odróżnia dobrych sugestii od
złych. Studia potwierdzają, że sugestie dawane podczas transu łatwiej docierają i głębiej zapadają w
podświadomości, po czym przenoszą się na odpowiednie zachowanie. Podświadomość rejestruje
wszystkie wydarzenia w życiu osoby, podczas gdy świadomy umysł ocenia i osądza te wydarzenia,
uczucia i doznania. Oba umysły - świadomy i nieświadomy - działają jednocześnie. W procesie
hipnotycznym przenosimy uwagę na nieświadomy umysł, omijając procesy świadomego umysłu.
W ten sposób hipnoza kierując uwagę w stronę podświadomości, umożliwia dostęp do innego typu
informacji. Kiedy już umysł znajdzie się w hipnotycznym transie każda sugestia powinna rodzić w
umyśle osoby zahipnotyzowanej jak najbardziej plastyczne wyobrażenia, które wypełniając nas
dążą do urzeczywistnienia. Drugim ważnym czynnikiem jest to w co wierzymy. Kiedy wola i wiara
przedstawiają przeciwstawne stanowiska – to zawsze i bez wyjątku przegrywa wola. Dlatego tak
ważne jest abyśmy wierzyli w swoje zamiary i działania zmierzające do sukcesu.
Reasumując skuteczność hipnozy na gruncie przeprowadzonej analizy zależy od:
a) zaufania, autorytetu i wiary w słowa terapeuty
b) utrzymaniu możliwie głębokiego relaksu charakterystycznego dla mózgowych fal alfa i theta
c) odnalezienia źródła i przyczyny problemu oraz okoliczności kiedy taki negatywny program stał
się częścią naszego życia
d) kontaktu z podświadomością, której podawane są komendy i afirmcje poparte wyobrażeniami np.
„a teraz przenieś się do swojego ulubionego miejsa wypoczynku i poczuj to wszystkimi swoimi
zmysłami”
e) podświadomość musi przyjąć za prawdziwe podawane sugestie i wtedy staną się one częścią
naszej świadomej rzeczywistości.
Wykorzystanie hipnozy.
Podstawowe zasady hipnozy to relaks, koncentracja, sugestia i powtarzalność. Wyobraźmy
sobie pójście do kina. Kiedy już zasiadamy w kinowym fotelu z kubełkiem popcornu relaksujemy
się w oczekianiu na film. Koncentrujemy się na ekranie i w tym momencie pojawia się ciąg reklam,
które dzięki naszemu zrelaksowanemu umysłowi docierają do naszej podświadomości tak łatwo jak
popcorn do żołądka. Stajemy się obiektami i ofiarami zewnętrznego programowania, co po latach
skutkuje brakiem pewności siebie, poczuciem frustracji, niezdolnością do podejmowania własnych
decyzji i życiem promowanym przez media. Czy to nasz wybór? Świadoma hipnoza ma na celu
nauczyć Cię myśleć za siebie. Jeżeli zastosuje się pozytywne programowanie, obszary umysłu
wyjałowione całymi latami niezdrowym myśleniem mogą stać się obszarami rozwoju i
doskonalenia. Możemy przekroczyć nabyte ograniczenia i w większym stopniu wykorzystać
wrodzone możliwości. Proszę wyobrazić sobie jakiegoś znanego sportowca. Już? A teraz jakiegoś
nieznanego sportowca z upośledzeniem narządów ruchu, który również odnosi sukcesy? I teraz
proszę pomyśleć dlaczego odnoszą sukcesy? Czy mają więcej mięśni od nas, czy ich ścięgna są z
innych tkanek, a może czegoś się najedli? A czy ktoś pomyślał o najprostszym rozwiązaniu? Może
oni tego chcieli i kiedy ten pomysł narodził się w ich umyśle utrzymywali ten obraz w sobie tak
długo aż się spełnił? Hipnoza pozwala skoncentrować się na wewnętrznej rzeczywistości tego, kim
w istocie jesteśmy, czego oczekujemy od życia i pomaga w zrealizowaniu tych zamierzeń.
Podniesienie swojej własnej wartości wymaga systematycznego odwarunkowania, po którym
następuje ponowne, korzystne warunkowanie. Warunkowanie to zjawisko psychiczne, które
pomaga uświadomić sobie, że poprzez siłę własnego umysłu możemy kształtować nasze życie.
Podświadomość jest również magazynem naszych wspomnień. W czasie hipnozy stany
zakodowane w naszej pamięci mogą zostać odtworzone. Jednak nie wszystkie wspomnienia
potrafimy sobie przypomnieć świadomie. Świadomość może zapomnieć, ale podświadomość nigdy.
Wiele z tego, co umknęło naszej świadomości oddziałuje na nas nadal. Przyczyną zaburzeń
emocjonalnych mogą być również negatywne uwarunkowania z przeszłości, szczególnie o
charakterze traumatycznym. Złe doświadczenia spychamy do podświadomości, gdyż nie chcemy
ich ich pamiętać i nie mamy ochoty się nimi zajmować. Ale one nadal znajdują się w
podświadomości i w pewnym momencie mogą doprowazić do zaburzeń emocjonalnych oraz
chorób fizycznych. Jeśli przyczyna jakiegoś zaburzenia zostaje raz wyparta, nie może zostać
śiadomie przypomniana. Pewien mężczyzna cierpiał na alergię na żółte róże. Poszukiwania
przyczyny za pomocą hipnozy wskazały na pewne wydarzenie z jego przeszłości. Okazało się, że
kiedyś podczas konnej przejażdżki spadł prosto na krzak żółtych róż. Jednak nie to było
bezpośrednią przyczyną. Kiedy ocknął się po upadku, zobaczył konia jedzącego kwiaty tychże róż.
Z ciekawości sam również ich skosztował i to właśnie spowodowało reakcję alergiczną, która
utrzymywała się przez lata. W efekcie przypomnienia i zrozumienia tej sytuacji jako błahostki –
dolegliwość minęła.
Kiedy przyjrzymy się bliżej źródłom kłopotów i odkryjemy przyczyny stanów chorobowych
oraz zmienimy odpowiednio swoje świadome i podświadome nastawienie, doprowadzimy do
uzdrowienia. Proszę jednak nie postrzegać podświadomości jako naszego drugiego ja. Człowiek ma
jedną psychikę, nawet jeśli składa się ona z wielu warstw. Hipnoza pozwala na dotarcie do
głębszych warstw. Tak jakby świadomość odpowiadała części góry lodowej wystającej z wody, a
podświadomość symbolizowała jej część ukrytą pod powierzchnią. Pracując z podświadomością
można odkryć powody szkodliwych dla zdrowia zachowań i uwolnić się od nich wpływając
sugestywnie. Z mojego doświadczenia wynika, że poznanie i zrozumienie przyczyny zaburzeń jest
najważniejsze. Jest to swojego rodzaju odwarunkowanie. Zrozumienie pozwala uzmysłowić sobie
naruszenia, które powinniśmy skorygować. Kiedy ten etap mamy za sobą, możemy wykorzystać
hipnozę do ponownego warunkowania i wprowadzenia do podświadomości pożądanego programu.