Zobacz dokumentację prac koserwatorskich

DOKUMENTACJA PRAC
KONSERWATORSKICH
GROBOWIEC KS. JÓZEFA POSTKA W MIRCU
OPRACOWANIE:
URSZULA KRAWCZYK
KONSERWACJA DZIEŁ SZTUKI
2016
1. KARTA TYTUŁOWA
A. IDENTYFIKACJA OBIEKTU
Rodzaj: nagrobek w typie mogiła ziemna obudowana z płytą kamienną;
Lokalizacja: Aleja Główna, cmentarz parafialny w Mircu;
Autor: nieznany;
Czas powstania: XX w.;
Właściciel: Parafia św. Leonarda w Mircu.
B. DANE DOTYCZĄCE KONSERWACJI
Inwestor: Stowarzyszenie na Rzecz Odnowy Zabytków Parafii Świętego Leonarda w Mircu,
Mirzec Stary 9, 27-220 Mirzec;
Instytucja prowadząca prace: Urszula Krawczyk Konserwacja Zabytków, ul. Kolejowa
4/31, 38-400 Krosno;
Wykonawca: mgr Urszula Krawczyk – konserwator dzieł sztuki.
C. DANE DOTYCZĄCE DOKUMENTACJI
Opisowa: ................ stron formatu A4,
Fotograficzna: ......................... fotografii barwnych.
D. KRÓTKI OPIS PRAC KONSERWATORSKICH
Prace konserwatorskie miały na celu przywrócenie stanu pierwotnego zniszczonego pomnika
nagrobnego (grobowca) ks. Józefa Postka. Zakres prac obejmował kompleksowe prace
konserwatorskie przy piaskowcowej płycie z inskrypcjami oraz prace przy betonowej
komorze grobowca polegające na montażu płyt z kamienia.
Czas trwania prac: maj 2016 r. - sierpień 2016 r.
2. OPIS INWENTARYZACYJNY PRZED KONSERWACJĄ I JEGO INTERPRETACJA
A. Opis inwentaryzacyjny obiektu przed konserwacją
Przedmiotem prac konserwatorskich jest nagrobek, którego korpus zbudowany jest
z betonowej komory grobowej. Drugi element stanowi płyta z piaskowca szydłowieckiego.
Jest to obiekt wolnostojący, znajdujący się w głównej alei cmentarza. Dodatkowym
materiałem łączącym była zaprawa cementowa stanowiąca fugę, wypełniająca przestrzeń
między płytą a grobowcem.
B. Opis stylistyczno – ikonograficzny
Pierwotne założenie grobu to najprawdopodobniej mogiła ziemna. Nie znany jest czas
powstania betonowej komory. Być może wykonano ją tuż po śmierci księdza. Dopiero
w 1959 roku wykonano prace naprawcze: wówczas prawdopodobnie powierzchnię
zaciągnięto dodatkową warstwą cementu. Na powierzchni zewnętrznej w centralnym jej
punkcie widoczne jest wgłębienie. Być może celowo pozostawiono je bez wyrównywania
całej powierzchni blatu wiedząc, że w tym miejscu wstawiona będzie płyta.
Płyta z piaskowca szydłowieckiego stanowi informacje o zmarłym. Jest także
upamiętnieniem postaci księdza przez ówczesnego proboszcza parafii Mirzec ks. Ślusarczyka
oraz parafian. Płyta o wymiarach 174cm x 70cm x 10cm, posiada centralnie usytuowaną
inskrypcję na wyodrębnionej, wysuniętej z tła tablicy:
Ś. ╬ P.
KS. JÓZEF
POSTEK
PROBOSZCZ W MIRCU
1916 – 1920
DOBRODZIEJ KOŚCIOŁA
FUNDATORZY
KS. PROB. W. ŚLUSARCZYK
I PARAFIA MIRZEC
1959 R.
Inskrypcja wykuta wielkimi literami (majuskułą) bez szeryfów o trzech rodzajach
wielkości. Na osi powyżej wykuto krzyż, za nim z prawej do lewej ku górze rozpościera się
pęk liści, w dwóch górnych narożach kwiaty. Wszystkie elementy dekoracyjne są
płaskorzeźbione.
C. Opis inwentaryzacyjny obiektu po konserwacji
Dane inwentaryzacyjne obiektu nie zmieniły się. Prace konserwatorskie miały charakter
techniczno – estetyczny. Wprowadzono nowy materiał w formie płyt z piaskowca o grubości
2-3 cm, którym obłożono betonowy grobowiec. Oczyszczono powierzchnię płyty
z inskrypcjami, usunięto przebarwienia, pogłębiono liternictwo, uzupełniono ubytki w formie
kitów scalanych kolorystycznie, wykonano fugi.
3. STAN ZACHOWANIA I PRZYCZYNY ZNISZCZEŃ
Zewnętrzna ekspozycja związana jest z działaniem niekorzystnych warunków
atmosferycznych, biologicznych, chemicznych, fizycznych. Powierzchnię kamienia pokrywa
warstwa mchów i porostów, brudu oraz sztucznej patyny. Widoczne są również głębokie
przebarwienia struktury kamienia przez długo zalegające rośliny oraz wilgoć. Na stan obiektu
składają się też drobne ubytki i złuszczenia wywołane oddziaływaniem soli rozpuszczalnych
w wodzie na warstwę przypowierzchniową kamienia.
Struktura elementów piaskowcowych ulega degradacji, czego widoczną konsekwencją
jest m.in. utrata czytelności napisów. W skutek bezpośredniego działania wody nastąpiło
rozpuszczenie i wymycie materiału skalnego. Dodatkowo działanie promieni słonecznych
i naprzemienne zmiany temperatur doprowadziły do osłabienia spoistości skały i dezintegracji
strukturalnej. Inskrypcje prawdopodobnie pokrywała warstwa czarnej farby, widoczna w
kilku miejscach pod grubymi nawarstwieniami.
4. PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH
1. Wykonanie dokumentacji fotograficznej, szczegółowego opisu całości obiektu i jego
poszczególnych części. Dokumentacja prowadzona przez cały czas trwania prac
konserwatorskich.
2. Demontaż płyty piaskowcowej oraz transport do pracowni konserwatorskiej.
3. Prace przy betonowej komorze grobowca polegające na montażu płyt z kamienia
(piaskowiec) oraz ich hydrofobizacja.
4. Prace przy piaskowcowej płycie. Usunięcie luźno zalegających nawarstwień, zapraw
w formie spoin (mechanicznie).
5. Dezynfekcja i dezynsekcja w celu likwidacji zarodników mikroorganizmów w postaci
porostów, mchów itp.
6. Oczyszczanie powierzchni elementu kamiennego z brudu, nawarstwień biologicznych
i atmosferycznych oraz sztucznej patyny metodami mechaniczno – chemicznymi: metoda
termopary przy wykorzystaniu wytwornicy pary; metoda hydromechaniczna (o niskim
zakresie ciśnienia 0,2-2 bar) przy wykorzystaniu myjki ciśnieniowej; użycie
mikropiaskarki Minipen-Mobil z odpowiednio dobranym ścierniwem.
7. Miejscowe doczyszczanie mechaniczne przy wspomaganiu związkami chemicznymi
poprzedzone
próbami.
Usunięcie
głęboko
strukturalnych
zaplamień
kamienia
wynikających z rozkładu mikrobiologicznego.
8. Odsalanie metodą swobodnej migracji soli do rozszerzonego środowiska za pomocą
kompresów z ligniny topowanej pędzlem z wodą destylowaną.
9. Wzmocnienie strukturalne elementów kamiennych wybranymi preparatami przy
zastosowaniu wybranej metody zależnej od chłonności obiektu (iniekcja przy użyciu
strzykawek i kroplówek, powlekanie przy użyciu pędzli i rozpylaczy, kąpiel).
10. Uzupełnianie ubytków z zastosowaniem fabrycznych mas mineralnych renowacyjnych
modyfikowanych pigmentami mineralnymi. Nadanie faktury odpowiedniej dla oryginału.
11. Uczytelnienie napisów epitafijnych poprzez uzupełnienie ubytków z zastosowaniem ww.
mas mineralnych oraz pogłębienie liternictwa.
12. Wykonanie zabiegu hydrofobizacji zabezpieczającej preparatem.
13. Montaż płyty piaskowcowej na komorze grobowej.
14. Fugowanie zaprawą mineralną zawierającą wapno trasowe lub inną o podobnych
właściwościach.
5. PRZEBIEG PRAC KONSERWATORSKICH
Zdemontowano kamienny element nagrobka w celu przetransportowania go do pracowni.
Wykonano wstępne oczyszczanie powierzchni płyty kamiennej, usuwając luźno zalegające
nawarstwienia
metodami
mechanicznymi.
Przystąpiono
do
wstępnej
dezynfekcji
i dezynsekcji. W tym celu użyto środka grzybobójczego BFA, który nanoszono wielokrotnie
metodą natryskową, pozostawiając obiekt za każdym razem do całkowitego wyschnięcia.
Usuwanie brudu oraz nawarstwień biologicznych i atmosferycznych wykonywano metodą
mechaniczną i chemiczną. Do tego celu wykorzystano myjkę ciśnieniową, wytwornicę pary
i plastikowe szczoteczki oraz mikropiaskarkę Minipen-Mobil z piaskiem kwarcowym
o gradacji 0,01 mm. Do usunięcia przebarwień biologicznych stosowano 30% Perhydrol,
Grunbelag firmy Remmers, kwas ortofosforowy. Następnie przeprowadzono zabieg odsalania
metodą migracji soli do rozszerzonego środowiska za pomocą kompresów z ligniny
topowanej pędzlem z wodą destylowaną. Wykonano wzmacnianie strukturalne. Uzupełnienia
mniejszych ubytków wykonano w masach mineralnych renowacyjnych Restaurier mortel
Remmers. Kity scalono kolorystycznie pigmentami mineralnymi z dodatkiem spoiwa Historic
Lasur Remmers. Pogłębiono bądź zrekonstruowano nacięcia na bocznych ścianach płyty.
Uczytelniono napisy epitafijne poprzez pogłębienie za pomocą dłut kamieniarskich. Po
montażu powstałą szczelinę zamknięto fugą z trasem firmy Optolith Optosan TrassFuge.
W trakcie prac konserwatorskich wykonano montaż płyt piaskowcowych na betonowej
komorze grobowej. Całość spryskano preparatem BFA oraz zahydrofobizowano pokrywając
powierzchnię preparatem Funcosil SL firmy Remmers.
6. ZALECENIA
Okresowe odświeżenie powierzchni obiektu powinno odbywać się na sucho przy pomocy
miękkich szczotek i pędzli. Dopuszczalne jest sezonowe spłukanie powierzchni czystą wodą
po uprzednim zmieceniu kurzu. W celu zabezpieczenia płyt (zamontowanych na komorze)
przed podciąganiem wody oraz przed odbijającą się ziemią w czasie deszczu, zaleca się
pogłębienie gruntu wokół nagrobka na głębokość ok. 5-10 cm oraz wysypanie powierzchni
ziemi żwirkiem.