m uzeu mk ar ola szy m an o wskiego

MUZEUM K AROLA SZYMANOWSKIEGO
W WILLI „ATMA” W ZAKOPANEM
Krótka historia „Atmy”
K. Szymanowski: Mój dom tak się przedstawia: przed domem łączka,
dalej chałupa Gazdów – trochę z dala od drogi – tak, że cisza idealna
i swoboda zupełna.
1972–1974 Z inicjatywy m.in. Krystyny Dąbrowskiej (siostrzenicy
kompozytora – Kici) i Jerzego Waldorffa – ze składek zebranych
z całej Polski wykupiono „Atmę” z rąk prywatnych.
1974 Muzeum Narodowe w Krakowie tworzy w „Atmie”
swój nowy oddział – Muzeum Karola Szymanowskiego.
6 marca 1976 Oficjalne otwarcie „Atmy”.
29 marca 2007 Powrót do „Atmy” dwóch portretów kompozytora,
autorstwa Witkacego.
10 maja 2013 Oficjalne otwarcie „Atmy” po rocznym gruntownym remoncie
i modernizacji, w ramach projektu „Muzyka pod Tatrami”, jako
wspólnego przedsięwzięcia z Zamkiem Orawskim (Oddziałem
Muzeum Orawskiego) – „Program Współpracy Transgranicznej
Rzeczpospolita Polska – Republika Słowacka 2007–2013”.
Układ pomieszczeń „Atmy”
naszkicowany przez
K. Szymanowskiego w 1930 roku
The layout of “Atma“ drawn by
Szymanowski in 1930
BRANCH OF THE NATIONAL MUSEUM IN KRAKOW
ul. Kasprusie 19, 34-500 Zakopane
tel. +48 18 202 00 40
e-mail: [email protected]
Godziny otwarcia:
Opening hours:
poniedziałek: nieczynne
wtorek – niedziela: 10.00–17.00
niedziela: dzień wolnego wstępu
Monday: closed
Tuesday – Sunday: 10:00 a.m. – 5:00 p.m.
Sunday: admission is free
Obiekt wyposażony w udogodnienia
dla osób niepełnosprawnych
i dostosowaną toaletę.
The Museum has facilities for the disabled
and a toilet adapted to their needs.
A sign language interpreter and guided
Tłumacz języka migowego
tours for blind people on request.
i oprowadzanie dla osób niewidomych
Group tickets for groups of min. 15 people.
na zamówienie.
Bilety grupowe przysługują grupie
liczącej min. 15 osób.
PATRONAT MEDIALNY / MEDIA PATRONAGE
History of the Villa “Atma” in outline
1895 Józef Kaspruś-Stoch builds “Atma”.
1930–1935 Szymanowski lives in “Atma” – the Obrochts’ highland house.
K. Szymanowski: My house looks like that: there is a small meadow
in front of it, farther – a peasant cottage – a long way from the road –
so there is perfect silence and freedom.
1972–1974 On the initiative of, among others, Krystyna Dąbrowska (the
composer’s niece – Kicia) and Jerzy Waldorff “Atma” is purchased
from the private owner thanks to public donations from all over Poland.
1974 The National Museum in Krakow establishes its new branch
in “Atma” – The Karol Szymanowski Museum.
6 March 1976 The official opening of “Atma”.
29 March 2007 The return of two portraits of the composer by Witacy to “Atma”.
10 May 2013 The official opening of “Atma” after a year-long extensive
renovation and modernisation as part of the project “Music at the
Foot of the Tatra Mountains” – an enterprise carried out together
with the Orava Castle – Branch of the Orava Museum (“Cross-border
Cooperation Programme Poland – Slovak Republic 2007–2013”).
Patronat Honorowy
Burmistrz Miasta Zakopane
Honorary Patronage
Mayor of the City of Zakopane
MUZEUM KAROLA SZYMANOWSKIEGO
ODDZIAŁ MUZEUM NARODOWEGO W KRAKOWIE
THE K AROL SZYMANOWSKI MUSEUM
IN THE VILLA “ATMA” IN ZAKOPANE
W WILLI „ATMA” W ZAKOPANEM |||| ODDZIAŁ MUZEUM NARODOWEGO W KRAKOWIE
W „Atmie” – góralskim domku Obrochtów – mieszka Szymanowski.
BRANCH OF THE NATIONAL MUSEUM IN KRAKOW |||| www.muzeum.krakow.pl
Józef Kaspruś-Stoch buduje „Atmę”.
1930–1935 THE KAROL SZYMANOWSKI MUSEUM IN THE VILLA “ATMA” IN ZAKOPANE
1895 Projekt:
komponowanie Polski
Project:
composing Poland
Twórca Stabat Mater i Harnasiów chciał
dogonić Europę, uwalniając muzykę polską
od kompleksu zaścianka. Autorytetem
był dla niego Fryderyk Chopin, który
„jest wieczystym przykładem, czym
może być muzyka polska, a także jednym
z najwyższych symboli zeuropeizowanej
Polski” (1923). Wizja Szymanowskiego
to wizja „Polski w Europie”, otwartej
na spotkanie i dialog z różnymi kulturami,
także – z Orientem.
The author of Stabat Mater and Harnasie
wanted to catch up with Europe, freeing
Polish music of the complex of provincialism. Frederic Chopin, “a timeless example
of what Polish music can be and one of the
most important symbols of Europeanized
Poland (1923),” was Karol Szymanowski’s
role model. The composer’s vision assumed
“Poland in Europe,” open to encounters
and dialogue with different cultures,
including the Orient.
Karola Szymanowskiego miejsce na ziemi
Karol Szymanowski’s place on Earth
Sztuka to wieczne przezwyciężanie wszystkiego,
Art is nothing but the continuous overcoming of everything that is
co niedołężne, ułomne, niedojrzałe,
awkward, imperfect and immature as well as looking for
poszukiwanie coraz to doskonalszej formy,
a more perfect form, more complete expression.
coraz to pełniejszego wyrazu.
Karol Szymanowski (1932)
The whole world left
far behind…
Dla Szymanowskiego miejscem wyjścia,
które – z wyroków historii – musiał opuścić, był dwór w Tymoszówce (w powiecie
czehryńskim guberni kijowskiej, na dawnych
kresach Rzeczpospolitej), znajdujący się
na skrzyżowaniu szlaków kulturowych
Wschodu i Zachodu: Tatarów, Kozaków,
Rusinów i Polaków. Jarosław Iwaszkiewicz
stwierdzi po latach, że kto nie widział tego
stepowego krajobrazu, ten nie zrozumie
fenomenu pluralistycznej osobowości
kompozytora.
Everything started for Karol Szymanowski
(1882–1937) in the manor house in Tymoszówka (in the Chyhyryn district, the Kiev province,
in the former borderlands of Poland), located
at the intersection of cultural routes of the East
and the West, along which Tatars, Cossacks,
Ruthenians and Poles travelled. However,
history forced him to leave that place. Many
years later Jarosław Iwaszkiewicz said that
those who had not seen that steppe landscape
would never understand the phenomenon of
the composer’s pluralistic personality.
Szymanowski był kompozytorem i humanistą, sam o sobie mawiał znacząco: „pisarz
właściwie, nie muzyk – pisarz”. Pozostawił
62 opusowane utwory i 14 nieopusowanych
oraz około 100 tekstów. Żył w czasach
istotnych przeobrażeń w sztuce przełomu
wieków. Włączając się w wir zmian, pozostał
sobą – estetą, wrażliwym lirykiem, zmysłowym kolorystą, poetą dźwięków.
Szymanowski was a composer and humanist;
interestingly, he would refer to himself as:
“actually, a writer, not a musician, a writer.”
He wrote 62 opus and 14 non-opus works as
well as around 100 texts. He lived at the time
of significant transformations in the art of the
turn of the century. Despite taking an active
part in those changes, he remained himself –
an aesthete, sensitive lyrist, poet of sounds.
of Polish musicians to realize the treasure
hidden in this Polish «barbarousness» that
revives our anaemic music. Personally, I have
already discovered and understood it – for
myself” (1924). However, what he meant
was not the “disgusting cut-outs,” oberek
dances, kitschy songs, popular folk music
– the curses of the Polish music of the day –
but deep and spiritual inspirations.
„Atma” znaczy dusza
“Atma” means soul
Celem drogi twórczej Szymanowskiego stało
się Zakopane, gdzie – jak sam wyjawił – „odnalazł siebie”. W „Atmie”, w której mieszkał
i w której obecnie mieści się jego muzeum,
powstały takie dzieła, jak m.in. folklorystyczny balet-pantomima Harnasie, IV Symfonia
koncertująca, z ducha góralski II Koncert
skrzypcowy oraz Litania do Marii Panny.
Zakopane, where – as Szymanowski
revealed – he was himself again, became
his artistic destination. In the villa “Atma,”
where he lived and which now houses his
museum, he composed many works, e.g.
a folk ballet-pantomime Harnasie, Fourth
Concert Symphony, highland-style Second
Violin Concert and Litany of Virgin Mary.
***
***
W roku 1936 Szymanowski pisał o nieuleczalnym sentymencie do Zakopanego i przeświadczeniu, że „Zakopane to jedyne w Polsce miejsce, które mogę jeszcze moralnie
wytrzymać”. Symbolicznie powrócił do kultury i natury, z której wyszedł. Do domu.
In 1936, Szymanowski wrote about the irremediable attachment to Zakopane and the
conviction that, as he said, “Zakopane is the
only place in the world which I can morally
accept.” Symbolically, he returned to the
culture and nature he originated from. Home.
Ku nowym brzegom
Heading for the new
W okresie międzywojennym Szymanowski
stał się ikoną muzyki nowoczesnej, fascynując magią osobowości i twórczości. Coraz
więcej zwolenników zyskiwał wśród kompozytorów młodych, kierując ich do Paryża,
aby tam doskonalili swój warsztat kompozytorski, a do rzemiosła – métier – sposobu
przekształcania surowego materiału w doskonałe dzieło sztuki – przywiązywał wagę
największą. Od muzyki polskiej wymagał:
„Niech będzie «narodową», lecz nie «prowincjonalną»” (1920).
During the interwar period Szymanowski
became an icon of modern music; he fascinated with the magic of his personality and
work. He attracted more and more followers
among young composers. Sending them
to Paris to hone their skills, he attached the
greatest significance to technique – métier
– the way of transforming the material into
a perfect work of art. This is what he said
about Polish music: “Let it be «national»,
but not «provincial»” (1920).
Powrót do źródeł:
góralszczyzna
W muzyce Podhala wysłyszał wiecznie
bijące serce muzyki narodowej, zwracając
się z apelem: „Pragnąłbym, by młoda
Coming back to the roots:
Polish highland culture
Szymanowski, who would hear the continuously beating heart of national music in
the sounds of Podhale, made the following
appeal: “I would like the young generation
Małgorzata Janicka-Słysz
Małgorzata Janicka-Słysz
Fotografie: Pracownia Fotograficzna MNK
Daleko został
cały świat…
generacja polskich muzyków zrozumiała,
jakie bogactwo, odradzające anemiczną
naszą muzykę, kryje się w tym polskim
«barbarzyństwie», które ja już «odkryłem»
i pojąłem – dla siebie” (1924). Chodziło
mu jednak nie o „wstrętne wycinanki”,
oberki, „dana-dana”, muzyczną „cepeliadę”
– zmorę ówczesnej muzyki polskiej, lecz
o inspiracje głębokie i duchowe.
Cytaty z artykułów kompozytora pochodzą
z następującego źródła: Karol Szymanowski, Pisma.
Tom 1: Pisma muzyczne, zebrał i opracował Kornel
Michałowski, PWM, Kraków 1984.
The composer’s quotes taken from the following
source: Karol Szymanowski, Pisma. Tom 1:
Pisma muzyczne, collected and edited by
Kornel Michałowski, Kraków 1984.
Wypowiedzi kompozytora dotyczące Zakopanego
cytuję za: Teresa Chylińska, Zakopiańskie dni Karola
Szymanowskiego 1894–1936, PWM, Kraków 1975.
The composer’s words about Zakopane quoted
from: Teresa Chylińska, Zakopiańskie dni Karola
Szymanowskiego 1894–1936, Kraków 1975.