docZAGROŻONY GATUNEK – KRÓTKA LEKCJA O BAŁTYCKICH
download 
Reklamacja Transkrypt
ZAGROŻONY GATUNEK – KRÓTKA LEKCJA O BAŁTYCKICH
Autorka scenariusza: Marta Grzywacz ZAGROŻONY GATUNEK – KRÓTKA LEKCJA O BAŁTYCKICH FOKACH SZARYCH KONSPEKT CELE wspólne ustalenie, co to znaczy, że gatunek jest zagrożony wyginięciem rozwijanie narządu mowy wskazanie na mapie Polski, gdzie jest Bałtyk oraz Gdańsk zaznajomienie dzieci z kilkoma zagrożonymi gatunkami ( tygrys, panda wielka, gepard, morświn) rozwijanie percepcji wzrokowej rozwijanie percepcji słuchowej rozwijanie szacunku do osoby mówiącej wyjaśnienie kolejnej zabawy OBSZAR (nr wg Podstawy Programowej) wychowania dla poszanowania roślin i zwierząt (12) wspomagania rozwoju mowy (3) wychowania rodzinnego, obywatelskiego, patriotycznego (15) kształtowania gotowości do czytania i pisania (14) kształtowanie umiejętności społecznych (1) PRZEBIEG ZAJĘĆ 1) Rozmowa z dziećmi - „ Co to znaczy, że gatunek jest zagrożony?” - przypuszczenia dzieci. Wskazanie na mapie Polski Bałtyku oraz Gdańska. Pokaz zdjęć kilku zagrożonych gatunków. Weryfikacja dziecięcych hipotez. 2) Stacje – zadania empiryczno – dydaktyczno - ruchowe. Wyjaśnienie dzieciom, iż wykonując każde zadanie dowiedzą się czegoś na temat „naszego” zagrożonego 1 MATERIAŁY DYDAKTYCZNE zdjęcia prezentujące tygrysa, pandę wielką, geparda, morświna UMIEJĘTNOŚCI dziecko wie, co znaczy, że gatunek jest zagrożony wyginięciem dziecko próbuje formułować swoje przypuszczenia dziecko próbuje wskazać, gdzie leży Gdańsk oraz Bałtyk dziecko potrafi wymienić kilka gatunków zwierząt zagrożonych wyginięciem dziecko uważnie słucha nauczyciela dziecko chętnie poznaje zasady kolejnej zabawy rozwijanie odwagi do tego, by dotknąć czegoś co jest schowanego w pudełku – bez patrzenia na to rozwijanie zmysłu dotyku zaznajomienie dzieci z tym, jaka w dotyku jest skóra foki rozwijanie sprawności fizycznej dziecka rozwijanie cierpliwości utrwalenie zasady czekania na swoją kolejkę w zabawie ruchowej rozwijanie zmysłu dotyku zaznajomienie dzieci z tym, w jakim środowisku żyją foki rozwijanie percepcji słuchowej rozwijanie narządu mowy ustalenie, jakie w dotyku są foki odwołanie się do wcześniejszych doświadczeń dzieci poznawania siebie i swojego otoczenia (4) gatunku mieszkającego w Bałtyku/ dostaną część obrazka prezentującego „naszego zwierzaka”. Zadania: I) Poznanie za pomocą zmysłu dotyku „rodzaju skóry” jaki pokrywa fokę. kawałek miękkiego futerka dziecko chętnie poznaje świat za pomocą dotyku dziecko rozpoznaje za pomocą dotyku, jaka w dotyku jest skóra foki dziecko wykonuje skoki w worku dziecko czeka na swoją kolejkę, by nie powodować zagrożenia dla innych dzieci dziecko wie, w jakim środowisku żyją foki wychowania zdrowotnego, kształtowania sprawności fizycznej (5) wdrażania do dbałości o bezpieczeństwo swoje i innych dzieci (6) poznawania siebie i swojego otoczenia (4) II) Skoki w worku – pokonanie wyznaczonego dystansu – za próbę wykonanie zadania dziecko dostaje jedną część obrazka prezentującego fokę. worek, pachołki pierwszy element obrazka prezentującego fokę III) Poznanie za pomocą zmysłu dotyku środowiska w jakim żyje „nasz” zagrożony gatunek. miska z wodą miska z piaskiem i kamieniami wspomagania rozwoju mowy (3) poznawania siebie i swojego otoczenia (4) IV) Pytanie - „ Jaki w dotyku jest „nasz” zwierzak? Za poprawną odpowiedź/próbę odpowiedzi dziecko dostaje drugą część obrazka. drugi element obrazka prezentującego fokę 2 dziecko uważnie słucha nauczyciela dziecko odpowiada na pytanie nauczyciela dziecko wie, jakie w dotyku są foki – dziecko odpowiada na pytanie na podstawie swoich wcześniejszych doświadczeń dziecko uważnie organizuje pole spostrzeżeniowe dziecko wie, co to znaczy, że jakieś zwierzątko jest ssakiem dziecko nazywa kilka gatunków ssaków rozwijanie zmysłu dotyku rozwijanie percepcji wzrokowej wyjaśnienie dzieciom, co to znaczy, że jakiś zwierzak jest ssakiem nazwanie kilku gatunków ssaków rozwijanie percepcji słuchowej rozwijanie narządu mowy ustalenie, gdzie mogą mieszkać foki odwołanie się do wcześniejszych doświadczeń dzieci wychowania dla poszanowania roślin i zwierząt (12) wspomagania rozwoju mowy (3) V) Poznanie za pomocą zmysłu wzroku / dotyku pojęcia „ssak”. Rozmowa z dzieckiem – „Które zwierzęta to ssaki”? butelka ze smoczkiem mleko obrazek kota, psa, małego dziecka wspomagania rozwoju mowy (3) poznawania siebie i swojego otoczenia (4) VI) Pytanie - „ Gdzie może mieszkać „nasz” zwierzak?” Za poprawną odpowiedź/ próbę odpowiedzi dziecko dostaje trzecią część obrazka. trzeci element obrazka prezentującego fokę dziecko wie, gdzie mogą mieszkać foki – dziecko odpowiada na pytanie na podstawie swoich wcześniejszych doświadczeń rozwijanie motoryki małej rozwijanie koordynacji wzrokowo – ruchowej zaznajomienie dzieci z jednym z ulubionych smakołyków fok wychowania zdrowotnego, kształtowania sprawności fizycznej (5) kształtowania gotowości do czytania i pisania (14) VII) Łowienie rybek – zabawa ruchowa. Wyjaśnienie dzieciom, iż ryby są jednym z ulubionych smakołyków zjadanych przez „naszego” zwierzaka. piankowe rybki na tekturce mini wędka rozwijanie sprawności manualnej rozwijanie myślenia przestrzennego zabawy konstrukcyjnej (10) wychowania przez sztukę plastyczną (9) 3) Zadanie manipulacyjne – złożenie obrazka składającego się z czterech elementów. trzy części obrazka prezentującego fokę białe kartki A4 klej dziecko jest sprawne ruchowo dziecko próbuje łowić rybki dziecko chętnie uczestniczy w zabawie ruchowej dziecko wie, czym żywią się foki dziecko układa obrazek z trzech części dziecko próbuje posługiwać się klejem 3 rozwijanie percepcji wzrokowej nauka posługiwania się klejem nauka estetycznego wykonywania pracy plastycznej rozwijanie troski o swoje miejsce pracy rozwijanie percepcji słuchowej rozwijanie narządu mowy przypomnienie zebranych informacji ćwiczenie pamięci rozbudzanie u dzieci zainteresowania przyrodą i zwierzętami przypomnienie informacji dotyczących fok, należnej im ochrony rozwijanie percepcji słuchowej odwołanie się do doświadczeń dzieci kształtowania gotowości do czytania i pisania dziecko stara się estetycznie wykonywać zadania plastyczne dziecko troszczy się o swoje miejsce pracy wspomagania rozwoju mowy (3) wychowania dla poszanowania roślin i zwierząt (12) 4) „Foka szara” – rozmowa z dziećmi na temat fok. Przypomnienie zebranych przez dzieci informacji. Podanie przez nauczyciela jeszcze kilku ciekawostek na temat fok. kilka zdjęć prezentujących fokę szarą dziecko chętnie rozmawia z nauczycielem dziecko potrafi podać kilka informacji dotyczących fok dziecko interesuje się przyrodą i zwierzętami wspomagania rozwoju mowy (3) poznawania siebie i swojego otoczenia (4) 5) QUIZ – rozwiązywanie zagadek słownych. QUIZ przyrodniczy dziecko uważnie słucha nauczyciela dziecko rozwiązuje zagadki słowne dziecko odwołuje się do swoich wcześniejszych doświadczeń QUIZ Jak nazywa się polskie morze? Co to znaczy, że gatunek jest zagrożony? 4 Podaj przykład zagrożonego zwierzęcia. Co to znaczy, że jakiś zwierzak jest ssakiem? Podaj przykład jakiegoś ssaka. W jakim otoczeniu mieszkają foki? Czym żywią się foki? Jaką skórę mają foki? Jak długo mogą żyć foki? Jak długie mogą być foki? Ile mogą ważyć foki? Gdzie w Polsce można spotkać foki? CECHY CHARAKTERYSTYCZNE kończyny tylne wyciągnięte ku tyłowi, nieużyteczne przy poruszaniu się na lądzie brak małżowin usznych widzą bardzo dobrze, zarówno w wodzie, jak i na lądzie pływają szybko i niezwykle zwinnie pod wodą wytrzymują nawet do 40 minut młode pokryte są białym, gęstym futerkiem, zwanym lanugo Mogą nurkować do 200 m. ŚRODOWISKO ŻYCIA w chłodnych morzach obu półkul w gromadach w większości w strefie przybrzeżnej 5 OPIS W Bałtyku występują trzy gatunki fok: foka szara, foka pospolita i foka obrączkowana. Największą, a zarazem najczęściej pojawiającą się u polskich wybrzeży foką jest foka szara. Samce osiągają do 3 metrów długości i do 310 kg masy ciała[3] u największych osobników. Samice, które u każdego gatunku fok są nieco mniejsze, osiągają przeciętnie 1,8 m długości i 155 kg masy ciała[3]. Liczebność populacji bałtyckiej szacuje się na 24,5 tysięcy osobników[4]. CECHY CHARAKTERYSTYCZNE szara sierść,spód brzucha jaśniejszy,ciemne plamy na całym ciele stare osobniki są prawie czarne długi, wąski psi pysk długie wąsy twarde pazury ostre zęby przystosowane do zjadania ryb i mięczaków krótkie, owłosione płetwy TRYB ŻYCIA Foki wiodą wodno-lądowy tryb życia. Podczas gdy na lądzie są ociężałe i niezdarne, w wodzie okazują się być wspaniałymi pływakami. Są szybkie, zwinne i zdolne do rozmaitych akrobacji. Nurkując, pozostają pod wodą zwykle do 10 minut. Śpią unosząc się na powierzchni wody, pod wodą, lub też wylegują się na lądzie. Uwielbiają wygrzewać się na słońcu. Foki szare prowadzą osiadłe życie, nie lubią dalekich wędrówek. Tylko młode osobniki wypuszczają się czasem na ponad 1000 km wycieczki. Są ostrożne i płochliwe. Młode foczęta, które przychodzą na świat mają średnio 75 cm długości i ważą 6-10 kilogramów. Młode foczki pokryte są białym, gęstym futrem, nazywanym lanugo. Pozostają pod opieką matki tylko w czasie 3 tygodni karmienia, później,zachęcane przez matkę ruszają w świat i od tamtej pory muszą już radzić sobie same.Ochrona Całkowita; foka szara jest w Polsce gatunkiem rzadkim, narażonym na wyginięcie. 6 Dla przypomnienia faktu o trwających od niespełna 20 lat prób odbudowy populacji ssaków Bałtyku w roku 2009 Poczta Polska przygotowała serię czterech znaczków, prezentujących mieszkańców Bałtyku w jednej scenerii wybrzeża, na której przedstawione są morświn, foka szara, foka pospolita i foka obrączkowana[6]. WSPÓŁCZESNE ZAGROŻENIA W krajach północy w dalszym ciągu ssaki morskie są przedmiotem polowań. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych zabijano co roku dziesiątki tysięcy fok grenlandzkich. Obecnie myślistwo na przemysłową skalę zostało zakończone. Ludzie zamieszkujący Arktykę zabijają tyle zwierzyny, ile im potrzeba. Również liczebność morsa została znacznie ograniczona w XIX i XX wieku. Mimo że połowy zostały ograniczone, istotny problem stanowi kłusownictwo. Na foki kapturowe nadal poluje się na Grenlandii, ale także wiele z nich ginie zaplątanych w rybackie sieci. Przyłów, czyli przypadkowe złowienie foki, jest największym zagrożeniem tych zwierząt w Bałtyku. Ofiarami przyłowu są najczęściej młode foki. Zanieczyszczenia środowiska, a zwłaszcza duża koncentracja związków chlorowcopochodnych powoduje, że foki łatwiej zapadają na wszelkie choroby np. związane ze zmianami patologicznymi narządów rodnych. W związku z tym foki nie zachodzą w ciążę, występują poronienia lub młode rodzą się chore. Brak spokoju w siedlisku - zbyt duży rozwój turystyki i ekspansja człowieka na obszary nadmorskie powodują, że zwierzęta uciekają ze swoich tradycyjnych siedlisk w miejsca spokojne. POLOWANIA Ssaki morskie od najdawniejszych czasów były przedmiotem polowań. Zarówno było to zajęcie ludności eskimoskiej, jak i ludzi zamieszkujących rejon wybrzeży Zatoki Puckiej. Uzyskiwano z nich mięso, tłuszcz i skórę, a w przypadku morsów również kły. Kaszubi uważali, iż mięso focze jest posiłkiem postnym i zwykle suszyli je lub zasolone przechowywali w beczkach. Skóra, zwłaszcza młodych zwierząt, była cennym produktem do wyrobu futer, tłuszcz zaś był wykorzystywany do wyrobu lamp. Ludzie północy wykorzystywali skórę fok i morsów jako okrywę kajaków, z kłów morsów wytwarzano broń i ozdoby. 7 JAK DŁUGO ISTNIEJE HELSKIE "FOKARIUM" I W JAKIM CELU JE UTWORZONO? Obiekt "fokarium" przy Stacji Morskiej Instytutu Oceanografii UG istnieje od 1999 roku, choć działalność na rzecz ochrony fok podjęta została już w momencie pojawienia się w 1992 roku pierwszego podopiecznego - Balbina. Z założenia jest to placówka hodowlana, dzięki której w przyszłości foki znów zasiedlą południową część Bałtyku, a jednocześnie ośrodek rehabilitacji chorych i osłabionych fok. ILE FOK ZAMIESZKUJE OBECNIE "FOKARIUM"? Mamy siedmiu stałych mieszkańców, w tym dwa samce oraz pięć samic. Wszystkie należą do gatunku foki szarej. Głowa jest mała, pysk psi, spiczasty. Silnie uwstecznione kończyny przednie nie przydają się na lądzie, skierowane do tyłu służą do pływania. Foki pływają szybko, nurkują na głębokość do 150m i mogą bez oddychania przebywać pod wodą do dwudziestu minut. Padają łupem rekinów, orek i niedźwiedzi polarnych. Ojczyzną foki szarej (Halichoerus grypus) jest północny Atlantyk. Foki żywią się głównie rybami. Mają dobrze rozwinięty wzrok, jednakże ma to małe znaczenie w porównaniu ze zmysłem smaku czy słuchu (mimo tego, że nie posiadają uszu zewnętrznych). Nawet ślepe foki bez problemu łapią zdobycz! Polują na ryby, ptaki morskie i bezkręgowce. Kiedy foka wykryje potencjalną zdobycz, wyrusza na polowanie. 8
