Szanowni Państwo! Prof. WSHE dr Makary K. Stasiak
Transkrypt
Szanowni Państwo! Prof. WSHE dr Makary K. Stasiak
Szanowni Państwo! Na naszych oczach dokonuje się głęboki przełom w rozumieniu człowieka. Przełom jest przekazywany przez róŜnych autorów w swoistym dla nich języku: Kazimierz Obuchowski pisze o przejściu człowieka z pozycji przedmiotu do podmiotu; z pozycji człowieka-aktora do autora samego siebie. Astrid Męczkowska w pracy „Podmiot i pedagogika” rekonstruuje oświeceniowy model postrzegania człowieka. W tym, historycznym juŜ, modelu człowieka pedagogika opresji wydaje się być jedynym właściwym sposobem postępowania i edukacji. Mimo Ŝe model ten jest głęboko niedostosowany do wyzwań współczesności, to nadal stosuje się go powszechnie w praktyce szkolnej. Autorka przeciwstawia modelowi oświeceniowemu poszukiwania nowej formuły podmiotowości, przy pomocy której moŜna byłoby zrozumieć człowieka w całym wymiarze jego złoŜoności. Proponowana pedagogika „małego podmiotu” byłaby alternatywną dla pedagogiki opresji. Maria Czerpaniak-Walczak ujmuje nową perspektywę człowieka w postawie emancypacyjnej, polegającej na nieustannym wychodzeniu poza to, co człowiek juŜ potrafi. Proponuje ujęcie człowieka w polu jego świadomości. Postawa emancypacyjna jest tym, co otwiera człowieka na nowe przestrzenie funkcjonowania; jest drogą do sięgania po nowe i po budowanie samego siebie. Do godnych uwagi naleŜy propozycja Jana Czesława Czabały. Analizuje on, z pozycji róŜnych szkół, czynniki leczące w psychoterapii. W ten sposób otwiera przestrzeń moŜliwej pracy nad duchowym rozwojem człowieka. Pośrednio proponuje, aby ucznia traktować nie tylko jako pojemnik na wiedzę, ale takŜe jako człowieka będącego w drodze, sięgającego po nowe ideały i zdobywającego nowe kompetencje podmiotowe. Nieustannym tropicielem nowego wymiaru człowieka jest równieŜ Zbigniew Kwieciński. Godnym podziwu i naśladowania jest śledzenie przez niego zagroŜeń dla człowieka i stawianie wyzwań, mających swoje źródło w myśleniu o pedagogice. Choćby na podstawie tych kilku przykładów moŜna dostrzec dokonujący się głęboki przełom w rozumieniu człowieka i w sposobie dialogowania z nim. Wydaje się, Ŝe ów przełom moŜna scharakteryzować jako przejście od oświeceniowego modelu człowieka, i postępującej w ślad za nim pedagogiki, do nowej koncepcji człowieka, wskazującej na jego nowy, duchowy wymiar. Zmianie rozumienia człowieka towarzyszy, trochę niezaleŜnie, kompleks zmian sposobu jego funkcjonowania. Człowiek o duchowym wymiarze przyznaje sobie prawo do tworzenia samego siebie poprzez zamierzone wzbogacanie posiadanego potencjału osobowościowego. Praca pedagogiczna z takim człowiekiem powinna mieć nowy kształt. Chodzi w niej nie tyle o poznanie jego zachowań i uwarunkowań, lecz o otwarcie go na sposoby tworzenia siebie i świata. W pedagogice waŜniejsze staje się kształcenie postawy emancypacyjnej, ponad wdraŜanie do prawidłowych nawyków i reguł. Człowiek duchowy jest otwarty, zawsze w drodze, starający się wykraczać poza to, co potrafi i to, co juŜ osiągnął; człowiek nienasycony w przysparzaniu dobra. Duchowy wymiar człowieka przejawia się równieŜ w jego relacjach społecznych. Kluczowy jest sposób odnoszenia się do Drugiego — moŜemy go uczynić rzeczą, reifikować lub teŜ wspierać w wykraczaniu ponad to, co juŜ osiągnął. Drugi moŜe być osobą zamykającą człowieka w pewnych schematach i ograniczeniach lub teŜ moŜe być pomocny we wspólnym budowaniu i wykraczaniu ponad posiadany potencjał. W zaleŜności od wzajemnych relacji z Drugim moŜna ów potencjał wzbogacać bądź teŜ ograniczać, zamykając się nawzajem w sztywno zdefiniowanych rolach. Poprzez traktowanie Drugiego moŜna rozwijać bądź zamykać siebie — jest on zarazem zagroŜeniem i szansą. Przez sposób odnoszenia się do Drugiego buduję bądź degraduję zarazem i jego, i siebie. Współczesna etyczność człowieka przeszła z poziomu teorii do czynu; z poziomu zgodności z normą do zamierzonego przysparzania dobra. Człowiek moŜe traktować swoje Ŝycie przygodnie — bez refleksji nad jego wartością. MoŜe teŜ świadomie wybierać Ŝycie, podejmując nieustanne próby wykraczania poza dotychczasowe horyzonty i znane mu juŜ krajobrazy. KaŜdy akt twórczy jest dla człowieka krokiem na drodze rozwoju jego realnej wolności. Działanie w świecie nieustannej zmiany i nowości poszerzania jego realnych mocy jest tym, co moŜna ocenić jako dobre i moralne. W tym znaczeniu moralność zeszła z poziomu wzniosłych teorii do poziomu zwykłego człowieka, pracującego w pocie czoła, ale zarazem z trudu i znoju wytwarzającego swoją wielkość. Prof. WSHE dr Makary K. Stasiak Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego