Zmiana paradygmatu edukacji
Transkrypt
Zmiana paradygmatu edukacji
Zmiana paradygmatu edukacji dziecka – od nauczania do uczenia się Wymagania stawiane współczesnej edukacji prof. dr hab. Irena Adamek ATH Bielsko/Biała WSP Łódź Paradygmat - dogmat Zmiana paradygmatu edukacji: od transmisyjnej ku konstruktywistycznoemancypacyjnej Paradygmat: kryterium uznania jakiejś działalności za naukową, konsensus większości badaczy, zgodność z dotychczasową wiedzą, ulega zmianom wraz z nowymi badaniami. Współczesne badania Nowe badania – nieograniczone możliwości uczenia się dzieci, nowe struktury – neurony lustrzane, aktywizowanie: różnorodne wzorce działania, wchodzenie w różne role, nowe sposoby pracy, odchodzenie od „ukrzesłowienia”. Edukacja dzisiaj: zewnętrzne planowanie, kształcenie wg własnego formatu, brak wsparcia naturalnych procesów uczenia się, nie w pełni możliwa indywidualizacja, schemat dydaktyczny. Neuropsychologia – wskazania: plastyczność mózgu, dziecko ma własny system pobierania informacji, uzdolnienia – zdziwienie, zainteresowanie, zachwyt, wewnętrzna potrzeba uczenia się – chce się uczyć tylko może w inny sposób. c. d wskazań: prawo dziecko do zainteresowania (J. Bruner, S. Szuman) – instynkt ciekawości; pytania uczniowskie – dziecięcy popęd do poznawania świata; pytania – związek z potrzebami poznawczymi (M. Kielar – Turska); podsuwać, inspirować, podążać za dzieckiem; mózg to miejsce pracy nauczyciela. Fundament wiedzy: budowanie sieci połączeń w mózgu, architektura wiedzy – wchodzenie fizycznie w kontakt i relacje, tworzenie bazy doświadczeń, związek wiedzy z prawdziwym życiem, uczenie się – akt woli uczącego się. Neurodydaktyka – wskazania: nauczyciel jako kreator niczego nie narzucający, na pierwszym planie proces a nie końcowy efekt, odejście od zewnętrznego sterowania – warunek rozwinięcia samodzielności uczniów, uczynienie przedmiotu godnym poznania – warunkuje powstanie zainteresowania, wykorzystanie przestrzeni edukacyjnej. Problemy w edukacji Warunek problemowości w edukacji: aktywność ucznia – samodzielne badanie (nie po „śladzie”), eksploracja, uruchamianie refleksyjności, myślenia krytycznego; konflikt poznawczy – element zdumienia, wyzwolenia ciekawości poznawczej; dostrzeżenie problemu, formułowanie hipotez, wnioskowanie; określanie związków przyczynowo-skutkowych. Strategie - problemy Strategie o charakterze problemowym: porównywanie bez oceniania (wyodrębnianie różnic i podobieństw), kwestionowanie – stawianie pytań podważających przyjęte ustalenia, wyjaśnianie pojęć, uzasadnianie, pytania uczniowskie podstawą aktywności. Aktywizowanie - skutki to: wywołanie zainteresowania motywacja sprzężenie zwrotne, Informacja o mocnych i słabych stronach ucznia budowanie metawiedzy branie odpowiedzialności za własne działania, wzmocnienie strefy najbliższego rozwoju (L.S. Wygotski), spostrzeganie regularności i struktury własnych doświadczeń przez ucznia. Aktywizowanie poznawcze nauczyciela i ucznia Aktywizowanie poznawcze nauczycieli: podmiot własnego działania, posługiwanie się własny rozumem, szkoła nie jest terenem jedynych celów, norm, programów itp. status osoby kompetentnej, odpowiedzialnej, twórczej, poszukującej. Aktywizowanie poznawcze ucznia: zapewnione potrzeby psychiczne, podejmuje działania z własnej inicjatywy, siła i otwartość dziecka siła i otwartość nauczyciela. Stymulowanie w zakresie: : • sprawstwa – zwiększenie stopnia zarządzania własną aktywnością umysłową; • refleksji – pojmowanie sensu przyswajanego przedmiotu, uczenie się ze zrozumieniem, zamiast mechanicznego wykuwania; • umiejętności współdziałania – dzielenie się wiedzą przez osoby zaangażowane w nauczanie i uczenie się. Efekty zmiany ucznia: • poczucie sensu własnej działalności, • świadomość własnych kompetencji, • poczucie wzrastającej odpowiedzialności za siebie i za własny rozwój, • zyskuje kompetencje jednostki społecznie zorientowanej, • uczenie się kontroli tego, co robi. Zasady postępowania dobry dorosły jest wrażliwy i odpowiada na intencje dziecka – budowanie „rusztowania” (J. Bruner); udzielając wskazówek lub bezpośrednio pokazując nowe rozwiązania przesuwamy granice umiejętności dziecka; wybierać warto z otoczenia odpowiednie bodźce, porządkować je i grupować tematycznie; dziecko poprzez miny, gesty, wydawanie okrzyków, komentarze wyrażać może swoje emocje i nadawać znaczenia obiektom w rzeczywistości; należy poszerzać świadomość dziecka o rozmaite dodatkowe informacje, porównania, wyjaśnianie orientacji w czasie i przestrzeni, oraz zachęcać je do przypominania sobie określonych zdarzeń; nauczyciel kanalizuje nadmiar energii u dzieci w różne aktywności; każde dziecko ma pewne właściwości, czy staną się one zaletami, czy wadami, w ogromnym stopniu zależy od tego jak sami o tym myślą i jak reaguje otoczenie; c.d. wskazań • kontrast między przeszłym doświadczeniem a doświadczeniem nowym może być czynnikiem, który zadziała „spustowo”; • nowe umiejętności muszą być wplecione w naturalną aktywność dziecka, bo w innym wypadku nie ukształtuje się poczucie kompetencji; • nauczyciel przez słowa, czy miny wyraża akceptację konkretnego zachowania jako sukcesu dziecka; • udzielanie słownych wskazówek lub demonstrowanie wykonania zadania zachęca do planowania; • przekładanie dziennego harmonogramu zadań na możliwości dziecka, w różnym rytmie, w zależności od potrzeb dziecka. Pytanie Czy warto przez 12 lat uczyć i nagradzać uczniów za udzielanie najbardziej typowych odpowiedzi, podczas, gdy rozwój każdego kraju: • zależy od innowacyjności i kreatywności pracowników, • czyli od tego, czy będą umieli odchodzić od znanych wzorców i schematów, • czy będą umieli stosować wiedzę do rozwiązywania problemów? Zygmunt Bauman: • jedynym niezmiennym celem edukacji jest przygotowanie młodych ludzi do życia w rzeczywistości, w którą wkraczają; • to od nas zależy, czy nauka będzie dla nich samodzielnym, fascynującym odkrywaniem świata. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ