Barometr Rozwoju Małopolski

Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 23(74)/2010 (07.06.2010-13.06.2010)
ANALIZA TYGODNIA
IS
Indeks Kapitału Społecznego w Małopolsce
W ostatniej edycji „Omnibusa Krakowa i Małopolski” postanowiliśmy zbadać poziom kapitału
społecznego w Małopolsce. Kapitał społeczny to w najprostszym ujęciu gotowość i umiejętność
ludzi do wspólnego działania, w oparciu o więzi zaufania, lojalności i solidarności. Wysoki kapitał
społeczny koreluje m.in. z wysokim PKB, gdyż zmniejsza koszty transakcyjne i dzięki
uruchamianiu mechanizmu synergii w różnych obszarach życia społecznego przyczynia się do
ogólnego dobrobytu. Niski poziom kapitału społecznego jest definiowany jako jedna z
największych barier rozwojowych Polski (m.in. Polska 2030, Diagnoza Społeczna 2009 i
wcześniejsze).
Indeks składa się z 5 pytań, poniżej przedstawione zostaną odpowiedzi na poszczególne pytania
składowe z krótką analizą każdego z nich.
„Ogólnie rzecz biorąc, czy uważa Pan(i), że można ufać większości ludzi, czy też sądzi Pan(i),
że w postępowaniu z nimi ostrożności nigdy za wiele?”
Tak postawione pytanie mierzy tzw. ”uogólnione zaufanie”. W skali całej Polski jego wyniki (wg
Diagnozy Społecznej czy ESS - European Social Survey) plasują nas w ogonie rankingów zaufania i
nasze wyniki potwierdzają tą smutną zależność. Odpowiedź „większości ludzi można ufać”
wybrało 13,5% Małopolan. O tym, że „ostrożności nigdy za wiele”, przekonanych jest aż 86,5%.
Wynik ten niemal idealnie odpowiada wartości z Diagnozy Społecznej 2009, w której odpowiedź
pozytywną wybrało 13,4% Polaków. Dla porównania, w krajach skandynawskich współczynnik ten
wynosi od 56% do 67% (wg ESS). Małopolanie są w ogromnej większości nieufni względem innych
ludzi i prawdopodobnie nie odróżnia nas to od średniej społeczeństwa polskiego.
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 23(74)/2010 (07.06.2010-13.06.2010)
„Jak często w ubiegłym roku angażował(a) się Pan(i) na rzecz swojej wspólnoty lokalnej, np.
działając w stowarzyszeniu, pisząc skargę, biorąc udział w czynie społecznym, uczestnicząc w
zebraniu itp.?”
Ważniejsze od deklaracji zaufania jest oczywiście oparte o zaufanie działanie. Zwykle mierzy się
zmienną formalnego uczestnictwa w organizacjach pozarządowych, my rozszerzyliśmy pytanie o
inne, mniej formalne przejawy aktywności obywatelskiej. Nie zmienia to postaci rzeczy, że prawie
60% Małopolan w ogóle nie angażowało się obywatelsko w roku ubiegłym. Odpowiedź
„przynajmniej raz” wybrało 23% respondentów. Bardziej aktywni członkowie społeczeństwa
obywatelskiego to ok. 17% Małopolan, wybierający odpowiedzi „często” (13%) i „stale” (4%).
Koresponduje to z wynikami badań stowarzyszenia „Klon/Jawor”, wg których w 2008 roku w
stowarzyszeniach działało 13% dorosłych Polaków.
„Jak duże zaufanie ma Pan(i) do lokalnych władz w Pana(i) gminie?”
Istotnym wskaźnikiem kapitału społecznego jest zaufanie wertykalne, czyli zaufanie nie tyle do
„innych ludzi”, ile do „instytucji”. W tym wypadku zapytaliśmy o zaufanie do władz lokalnych na
poziomie gminy. Pełne zaufanie deklaruje 5,4% Małopolan, duże zaufanie – 26,3%. Ograniczoną
nieufność („małe” zaufanie) deklaruje 52%, zaś całkowity brak zaufania do władz lokalnych to
postawa 16,4% mieszkańców naszego województwa. Trudno znaleźć tu proste porównanie (CBOS
stosuje inną skalę odpowiedzi), ale wydaje się to być słabym wynikiem. Co do zasady w Polsce
zaufanie do władz lokalnych jest zwykle wyższe niż do władzy centralnej (rządu). W badaniach
CBOS (marzec 2010) deklaruje je odpowiednio 55% i 31% Polaków.
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 23(74)/2010 (07.06.2010-13.06.2010)
„Czy uważa Pan(i), że warto śledzić lokalne media, żeby wiedzieć co się dzieje w Pana(i)
miejscowości”
Nieodzownym wskaźnikiem kapitału społecznego wydaje się być samo zainteresowanie tym, co
dzieje się w lokalnej wspólnocie. W ujęciu deklaratywnym większość Małopolan zgadza się ze
stwierdzeniem, że warto śledzić media lokalne – myśli tak łącznie prawie 88% Małopolan (30,6%
„raczej” i 57,2% „zdecydowanie”). Zdecydowanie gorzej wypadają statystyki sprzedaży gazet
lokalnych i regionalnych. Pytanie, czy jest to dowodem na spadające zainteresowanie
wydarzeniami lokalnymi, czy też nasze zainteresowanie zaspokajamy coraz częściej za
pośrednictwem telewizji i Internetu? To pytanie jest już trudniejsze do weryfikacji, w każdym
razie samo deklaratywne zainteresowanie losami naszego otoczenia jest pozytywnym wskaźnikiem
i znacząco „ciągnie” indeks do góry.
„W jakim stopniu odczuwa Pan(i), że posiada Pan(i) wpływ na to, co dzieje się w Pana(i) miej scu zamieszkania?”
Ostatnim składnikiem indeksu jest subiektywne poczucie wpływu na to, co dzieje się w naszej
okolicy. Ponad 90% Małopolan jest w tym aspekcie sceptycznych: „w ogóle nie mam wpływu”
odpowiedziało 32,4% Małopolan, zaś „mam raczej niewielki wpływ” – 57,8%. „Raczej duży” wpływ
odczuwa 6,9%, zaś „duży” jedynie 2,9%. Jest to smutne podsumowanie demokracji, w której
obywatelami jesteśmy raz na 4 lata, zaś pomiędzy wyborami czujemy się przedmiotem, a nie
podmiotem życia publicznego.
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 23(74)/2010 (07.06.2010-13.06.2010)
Indeks Kapitału Społecznego
Wartość Indeksu Kapitału Społecznego dla Małopolski wynosi 41,45 na skali 0-100 punktów.
Małopolan cechuje więc raczej słaby poziom kapitału społecznego. Nie stwierdziliśmy istotnej
korelacji między kapitałem społecznym a zamożnością respondentów. Również bez znaczenia jest
fakt przynależności do dwóch największych elektoratów (PO i PiS). Nieco większym kapitałem
społecznym cieszy się grupa osób z wyższym wykształceniem (45,00 pkt). W ujęciu geograficznym
najwyższym kapitałem społecznym mogą szczycić się subregiony tarnowski (43,28) i nowosądecki
(43,00). Może to być związane z wyższą religijnością na tych terenach, korelację między
religijnością a aktywnością obywatelską opisano w licznych nadaniach socjologicznych. Jednak
same miasta Tarnów i Nowy Sącz wypadają już słabo, poniżej średniej wojewódzkiej. Miasto
Kraków i subregion krakowski plasują się w środku stawki.
Badanie Indeksu Kapitału Społecznego Małopolski będzie powtarzane co rok, co pozwoli na analizę
trendów w czasie.
opracował: Wojciech Przybylski
WYDARZENIA TYGODNIA
I
Wskaźnik Lizboński
Źrodło: Komisja Europejska, DG Polityka Regionalna
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 23(74)/2010 (07.06.2010-13.06.2010)
DG polityki regionalnej KE opublikowało krótką informację dotyczącą
osiągnięć regionów (a raczej ich braku) w realizacji strategii lizbońskiej.
Tzw. wskaźnik lizboński (lisbon index) o skali 0-100 punktów pokazuje w
jakim stopniu udało się osiągnąć osiem celów zawartych w strategii tj.
zatrudnienie w różnych kategoriach wiekowych, edukacja czy wydatki na
B&R (patrz tab. 1). Zaletą tego wskaźnika w przeciwieństwie do innych
używanych jest jego prostota, przypisanie danym celom stałej wartości
w dłuższym okresie czasu oraz uniknięcie podwójnego liczenia tych
samych danych. Na mapie nr 1 widzimy, że MLP jest jednym z trzech
regionów w Polsce, które uzyskały najwyższą wartość wskaźnika. Także
10 punktowy wzrost tego wskaźnika na przestrzeni 7 lat (tab.) pokazuje,
dlaczego już wkrótce przyjęta zostanie nowa strategia Europe 2020.
The Regional Lisbon Index: tutaj
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 23(74)/2010 (07.06.2010-13.06.2010)
W powiecie tarnowskim powódź wyrządziła ogromne szkody, których
likwidacja zajmie kilka lat. Tak dużych strat nie odnotowano jak do tej
pory po żadnej powodzi. Powódź uszkodziła 120 kilometrów dróg, 20
mostów, 40 przepustów. Kompletnie zniszczonych lub znacznie
poszkodowanych jest od 700 do 1000 domów. Straty szacowane są w tym
momencie na 60 milionów złotych.
Przez powódź ucierpiały także inne powiaty województwa
małopolskiego. Ogromna część strat to wartość zniszczonych dróg i
mostów. Tych drugich naliczono 250. Poza tym woda zalała ok. 25 tys. ha
pól uprawnych najwięcej w powiatach brzeskim i tarnowskim. Małopolski
Urząd Wojewódzki oszacował wstępnie szkody na 2 mld złotych.
MPIPS podało (tutaj), że w maju 2010 stopa bezrobocia wynosiła 12
procent i była wyższa o 1,1% niż tym samym okresie w roku 2009.
Jednocześnie w tym roku wystąpił większy spadek w porównaniu z
kwietniem (o 0,3%)niż w analogicznym okresie rok temu (w 2009 było to
0,2%). Najprawdopodobniej skutki powodzi wpłynęły na liczbę ofert
pracy zgłaszanych do WUP. W tym roku w maju, w porównaniu do
kwietnia, liczba ofert spadła o 18,9% (o 20,5 tys.). Rok temu w tych
miesiącach spadek był prawie o 10% niższy i wynosił 9,3% (o 8,7 tys.).
Małopolskie
bezrobocie
w maju 2010
Najświeższe dane z Małopolski pochodzą z kwietnia br., kiedy to stopa
bezrobocia wynosiła 10,3% (tutaj). W maju, jak podaje MPiPS, należy się
spodziewać spadku tej liczby także w naszym województwie.
Polsce wynosiło 39,5 mld zł, i wciąż dynamicznie wzrasta. Na koniec
2005 r. dług samorządów stanowił tylko 0,4% całego zadłużenia państwa.
Obecnie ten udział przekracza już 6%. Zdaniem analityków w takim
tempie teoretycznie za 10 lat zadłużenie samorządów przekroczy bilion
złotych. Na tak dynamiczny wzrost zobowiązań mają wpływ inwestycje
współfinansowane z unijnych funduszy. Oszczędności na tych
inwestycjach spowodowałyby niewykorzystywanie środków z Brukseli.
Zadłużenie miast per capita:
Bydgoszcz
1608,3
Toruń
1900,3
Kraków
2468,3
Warszaw a
2576,8
Wrocław
2796,9
0
Źródło: tutaj
500 1000 1500 2000 2500 3000
Długi samorządów
błyskawicznie rosną
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 23(74)/2010 (07.06.2010-13.06.2010)
Firmy członkowskie i eksperci PKPP „Lewiatan” opublikowali „Czarną
listę barier dla rozwoju przedsiębiorczości 2010”. Zawiera ona wykaz
utrudnień w powadzeniu działalności gospodarczej w 2010 roku. Bariery
zostały podzielone na sześć kategorii, to jest: podatkowe, wynikające ze
stosunków pracy, w wykorzystywaniu funduszy strukturalnych,
wynikające z zakresu ochrony środowiska, branżowe (energetyka,
telekomunikacja i media, budownictwo, banki i instytucje finansowe),
inne utrudniające prowadzenie działalności gospodarczej. Autorzy listy
opisują barierę dla danego problemu podając jego przyczynę prawną lub
faktyczną, następnie udzielają rekomendacji, co można zrobić w celu jej
zlikwidowania. Wraz z kolejnymi ekipami rządzącymi powiększa się lista
utrudnień dla przedsiębiorców, w roku 1989 istniało tylko kilka
ograniczeń, natomiast w obecnym raporcie z 2010 roku wykazano, aż 279
barier, a nie jest to pełna lista. Zdaniem analityków wciąż w Polsce
brakuje systemowego myślenia o warunkach rozwoju gospodarki. Chcąc
mieć rozwiniętą gospodarkę należy wspierać inwestycje, i nie stawiać
barier dla przedsiębiorców.
Bariery rozwoju
przedsiębiorczości
2010
Pełna „Czarna lista barier dla rozwoju przedsiębiorczości 2010”: tutaj
Od 2011 roku zostaną zlikwidowane żłobki prowadzone w formie
zakładów budżetowych i przekształcone na jednostki budżetowe. Listę
likwidowanych żłobków można znaleźć tutaj:
Żłobki i nowe
przedszkola w
Krakowie
http://www.bip.krakow.pl/wladze/zarzadzenia/pliki/zp_1305_10.pdf
Ponadto od 1 września 2010 r. powstaną trzy nowe samorządowe
przedszkola specjalne przy ulicy Dygasińskiego 25, Praskiej 64 i Wietora
7.
opracował zespół:
Michał Dulak, Maciej Gomółka, Magdalena Jagła, Łukasz Leszczyński, Barbara Łącka, Aleksandra
Skworzec, Anna Sulima, Łukasz Wiślicki
analiza tygodnia: Wojciech Przybylski
opieka merytoryczna: Bożena Pietras-Goc
koordynacja: Wojciech Przybylski
Copyright by Katedra Analiz Regionalnych Klubu Jagiellońskiego
Rynek Główny 39/9, 31-013 Kraków
www.kj.org.pl ● [email protected]