Formaty papieru
Transkrypt
Formaty papieru
Stefan Jakucewicz Formaty papieru Wzdłużne krojenie papieru jest to proces podziału zwoju papieru otrzymanego z maszyny papierniczej (z rozkroju tamboru) na zwoje o mniejszej szerokości wstęgi lub/i długości. Zależnie od wymiaru wstęgi rozróżnia się zwoje, zwoiki i bobiny. Bobiną nazywa się zwój wyrobu papierowego, w którym szerokość nawiniętej taśmy nie przekracza ¼ średnicy zewnętrznej. Bobiny są stosowane do specjalnych maszyn zadrukowujących bardzo wąską wstęgę. Zwoje, zwoiki i bobiny powinny się odznaczać wymaganą szerokością, równym krojeniem, równomiernym nawinięciem. Zwykle podczas krojenia wyrobów papierowych na zwoje usuwa się wyrób z wadami, a miejsca zrywów wstęgi obcina się równo i skleja. Szerokość wstęgi w zwoju dostosowana jest do szerokości drukującej maszyny zwojowej. Ze względu na postacie produkty papierowe dzieli się na wstęgowe i arkuszowe. Krojenie wstęgi na arkusze Wstęgi powstałe poprzez wzdłużne krojenie zwojów papieru krojone są poprzecznie w celu uzyskania arkuszy. Formaty arkuszy papieru są znormalizowane. Formaty te oparte są na wymiarach arkuszy w ten sposób, że stosunek boków równa się stosunkowi boku kwadratu do jego przekątnej, tj. w przybliżeniu 1:1,41. Przy takich założeniach stosunek boków pozostaje niezmieniony, jeśli arkusz złoży się na połowę, równolegle do krótszego boku. Ten arkusz mniejszy po złożeniu na połowę jest arkuszem pochodnym. Wprowadzono trzy szeregi formatów A, B i C (tabela 1). Formaty A, B i C służą do stosowania bezpośredniego lub do tworzenia formatów pochodnych oraz częściowych. Do formatów znormalizowanych zalicza się przede wszystkim formaty wyrobów papierowych do drukowania, wyrobów i do pisania. Szereg A. Powierzchnia arkusza podstawowego tego szeregu A0 o wymiarach 841x1189 mm wynosi 1 m2. Pochodne formaty szeregu A otrzymuje się przez złożenie arkusza podstawowego na połowę równolegle do boku krótszego (w ten sposób z formatu A0 otrzymuje się dwa arkusze formatu A1) lub połączenie arkusza A0 dwukrotnie albo czterokrotnie. Formaty szeregu A stosuje się głównie do prac biurowych. W tych formatach wykonuje się akcydensy manipulacyjne; są także odpowiednie do drukowania broszur i książek. Tabela 1 Formaty arkuszy papieru Szereg A Szereg B Szereg C Symbol Wymiary ark. Symbol Wymiary ark. Symbol Wymiary ark. formatu (mm) formatu (mm) formatu (mm) 4A0 1682 x 2378 2A0 1189 x1682 A0 841 x1189 B0 1000 x 1414* C0 917 x 1297 A1 594 x 841 B1 707 x 1000 C1 648 x 917 A2 420 x 594 B2 500 x 707 C2 458 x 648 A3 297 x 420 B3 353 x 500 C3 324 x 458 A4 210 x 297 B4 250 x 353 C4 229 x 324 A5 148 x 210 B5 176 x 250 C5 162 x 229 A6 105 x 148 B6 125 x 176 C6 114 x 162 A7 74 x 105 B7 88 x 125 C7 81 x 114 A8 52 x 74 B8 62 x 88 C8 57 x 81 A9 37 x 52 B9 44 x 62 C9 40 x 57 A 10 26 x 37 B 10 31 x 44 C 10 28 x 40 * W przybliżeniu 1000 x 1400 mm i taki format jest praktycznie stosowany i produkowany jako B0 oraz w dalszych podziałach na formaty B1, B2 itp. Formaty szeregu B są podstawowymi formatami w poligrafii, w których wykonuje się większość prac drukarskich; stosuje się je do drukowania broszur, książek i czasopism. Ich podstawę stanowi format B0 o wymiarach 1000x1414 mm. Formaty szeregu C są pomocnicze. Długości boków są średnimi geometrycznymi długości odpowiednich boków formatów szeregu A i B. Formaty szeregu C mają zastosowania do pakowania wyrobów w formatach szeregu A. W tych formatach wykonuje się teczki, obwoluty, skoroszyty lub inne okładki przystosowane do przechowywania wyrobów papierowych o formatach A. Arkusze wyrobu papierowego przeznaczone do dalszego przerobu, np. do drukowania broszur i książek czy wytwarzania zeszytów, muszą być nieco większe od arkusza znormalizowanego, aby umożliwić okrojenie boków gotowego wyrobu. Do tego celu papiernie mogą dostarczać arkusze o formacie brutto. Dotyczy to przede wszystkim szeregu A. Format brutto to arkusz o wymiarach na tyle dużych, aby po obcięciu możliwe było otrzymanie formatu netto. Wśród formatów brutto szeregu A rozróżnia się dwa szeregi: szereg podstawowy (RA) i szereg uzupełniający (SRA). Szereg podstawowy (R) to formaty brutto przeznaczone do obcięcia na formaty szeregu ISO A, przewidziane tylko dla prostych operacji przetwórczych. Szereg uzupełniający (SR) Przewidziany do operacji przetwórczych wymagających większe obcięcie niż jest to możliwe do uzyskania z formatów szeregu podstawowego (R). Tabela 2 Formaty szeregu podstawowego R Symbol formatu Wymiary arkusza w mm Wymiary arkusza w mm RA0 860 x 1220 1220 x 860 RA1 610 x 860 860 x 610 RA2 430 x 610 610 x 430 Tabela 3 Formaty szeregu uzupełniającego SR Symbol formatu Wymiary arkusza w mm Wymiary arkusza w mm SRA0 900x 1280 1280 x 900 SRA1 640 x 900 900 x 640 SRA2 450 x 640 640 x 450 Typowym formatem fabrycznym w przemyśle papierniczym jest format brutto A1 (nieokrojony) o wymiarach 610x860 mm (oznaczony RA1), który jest dostosowany do przekrawania na formaty znormalizowanego szeregu A oraz brutto SRA1 o formacie 640x900 mm, a także format brutto B1 o symbolu RB1 i wymiarach 720x1030 mm czy też ostatnio często produkowany tzw. format A1+ (A1 plus) o wymiarach 630x860 mm. Oznaczenia formatów zawierają informację, który z boków arkusza ma podłużny (maszynowy) kierunek ułożenia włókien (MD), a który poprzeczny (CD). Obecnie kierunek ułożenia włókien zwany jest kierunkiem maszynowym. Zapis formatu B1 w postaci 700x1000 oznacza, że bok o długości 1000 mm jest równoległy do kierunku ułożenia włókien wyrobu papierowego, a bok o długości 700 mm jest prostopadły do kierunku ułożenia włókien. Przy zapisie 1000x700 jest odwrotnie. Obowiązuje Obowi zasada, żee pierwsza liczba przy zapisie wymiarów formatu jest równa r długości ci boku prostopadłego do kierunku włókien, druga zaś jest długo długością boku równoległego do tego kierunku. Rys. 16.1. .1. Oznaczanie formatu papieru Mimo znormalizowanych zasad zapisu formatu bardzo często cz czę jeszcze jest stosowany zapis podający ący na pierwszym miejscu długo długość krótszego boku, a na drugim dłuższego szego boku plus dodatkowo oznaczenia literowe, np.: 700x1000 LG (SB) lub 700x1000 SG (BB)*. Zapis 700x1000 LG (SB) jest równoważny równowa zapisowi 700x1000, zaśś zapis 700x1000 SG (BB) jjest est równoważny równowa zapisowi 1000x700. Każdy dy format znormalizowany w szeregu A mo może być podzielony na formaty częściowe, które sięę otrzymuje przez podzielenie dłu dłuższego szego boku formatu szeregu A na 3, 4 lub 8 równych części cz ci równolegle do krótszego boku formatu. W zależności ci od potrzeb i dalszego przeznaczenia wst wstęga wyrobu papierowego jest dzielona na węższe w wstęgi, gi, a te z kolei przekrawane ssą na * Litery bez nawiasów są skrótami angielskimi, w nawiasach - ich odpowiednikami niemieckimi. LG – Long Grain – (SB – Schmalbahn) - kierunek ułożenia uło włókien zgodnie z dłuższym szym bokiem arkusza, SG – Short Grain – (BB – Breitbahn) – kierunek ułożenia żenia włókien zgodnie z krótszym bokiem arkusza. arkusze. Otrzymuje się tzw. wąskie i szerokie wstęgi. Ich pokrojenie na arkusze zapewnia odpowiedni kierunek włókien w wyrobie papierowym. Przykładowo do drukowania offsetowego arkuszowego dłuższy bok arkusza, który jest równoległy do osi cylindra maszyny drukującej, musi mieć włókna ułożone w kierunku wzdłużnym. * Papier arkuszowy może być krojony także na inne, tzw. specjalne formaty, które maja inne wymiary niż szereg A, B i C. Mowa tu o formatach niemieckiego szeregu D i tzw. formatach francuskich oraz innych formatach specjalnych wynikających z formatów posiadanych maszyn. Część częściej stosowanych formatów specjalnych papiernie kroją bez dopłat, za inne formaty należy dopłacić za specjalne krojenie. Formaty specjalne są produkowane w ściśle określonym czasie. Nie są one z reguły produkowane „na magazyn”. Termin ich dostępności musi być uzgodniony z producentem.