Ile jesteśmy warci? - Tygodnik Solidarność
Transkrypt
Ile jesteśmy warci? - Tygodnik Solidarność
24 Zarządzanie finansami w związku O Ile jesteśmy warci? Aby sprawnie ocenić stan finansów naszej firmy, powinniśmy mieć dostęp do jej danych finansowych. Kluczem do przeprowadzania analizy stanu finansów przedsiębiorstwa jest analiza struktury wyników i kosztów oraz porównanie bilansu na przestrzeni lat. Warto skorzystać z pomocy specjalisty. Maciej Chudkiewicz Prowadząc negocjacje z pracodawcą, związkowcy mogą usłyszeć od zarządu swojej firmy: nie stać nas, nie mamy pieniędzy, jesteśmy na minusie, czy: firma nie przynosi dochodów. I choć prezes firmy wcale nie musi mijać się z prawdą, to trzeba mieć świadomość, że brak pieniędzy nie oznacza, że fi rmy nie stać na podwyżki. Może być tak, że fi rma nie przynosi dochodów, bo wszystkie zarobione pieniądze przeznacza na inwestycje. Wreszcie trzeba pamiętać, że tylko przedsiębiorstwa, które posiadają duży kapitał mogą sobie pozwolić na przynoszenie strat. Wszystkie inne natychmiast tną koszty. Lewar w fi rmie Prezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego prof. Elżbieta Mączyńska zwraca uwagę, że jest kilka metod oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa. – Istnieją metody zaawansowane i prostsze. Jednak osoby, które nie są biegłe w sprawach ekonomii i niezbyt zaawansowane w analizie finansowej, powinny zacząć od bilansu. Możemy tam zobaczyć cały majątek. Aktywa, czyli majątek zaangażowany, i pasywa, czyli papiery do aktywów – tłumaczy. Bilans możemy zrobić także w domu. Wtedy aktywami będą np. nasze meble czy sam dom, a pasywami np. umowy pożyczek czy kredytów. Prof. Mączyńska zwraca uwagę, że niezłym sposobem na szybką ocenę kondycji przedsiębiorstwa jest wyliczenie tzw. wskaźnika lewarowania. Wystar- czy wtedy podzielić sumę aktywów (czyli majątku) przez kapitał własny. – Jeżeli mam dom o wartości miliona złotych, a mój wkład własny w ten dom wynosił 100 tysięcy zł, to wskaźnik lewarowania wynosi 10. Im większy wskaźnik tym większe ryzyko. Wymaga szukania kapitału, kredytów – tłumaczy prof. Mączyńska. Bilans i rachunek nerka, która kształci m.in. skarbników związkowych podkreśla, że najistotniejsze są bilans i rachunek wyników. – Zanim usiądziemy do negocjacji, powinniśmy zapoznać się z bilansem i rachunkiem wyników. Przeprowadzić analizę finansową przedsiębiorstwa. Musimy zapoznać się ze strukturą przychodów i wydatków, prze- i Bilans to trwałe zestawienie posiadanych aktywów (majątku) oraz źródeł ich finansowania (pasywów). Po stronie aktywów występują aktywa trwałe i obrotowe. Trwałe to składniki majątku, których okres użytkowania jest dłuższy niż rok, a ich wartość jest z reguły na tyle wysoka, że jej jednorazowe odpisanie w koszty działalności jednostki spowodowałoby wyraźne zniekształcenie wyniku finansowego. Aktywa obrotowe charakteryzują się okresem użycia do 1 roku, większą płynnością oraz szybszą rotacją niż składniki aktywów trwałych. Pasywa odzwierciedlają źródła kapitału wykorzystane do sfinansowania majątku. Są to kapitały czy fundusze własne oraz obce. Rachunek zysków i strat zawiera informacje o działalności firmy. Tworzą go trzy podstawowe części, tj. uzyskane przychody i poniesione koszty, zyski i straty nadzwyczajne oraz obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego za bieżący i poprzedni rok obrotowy (art. 47 ust. 1 Ustawy o rachunkowości). Rachunek wyników przedstawia okresowy finansowy wynik firmy obliczony zgodnie ze standardami i zasadami rachunkowości. Rachunek wyników prezentuje strumienie finansowe. Jest punktem wyjścia do szczegółowej analizy, szczególnie rentowności i aktywności gospodarczej firmy. Wysoki wskaźnik lewarowania nie oznacza jednak, że firma jest w złej kondycji. Wiele zależy od rodzaju prowadzonej działalności i sposobu zarządzania. Gdzie są schowane pieniądze Grażyna Szarlak z regionu Mazowsze NSZZ Solidarność, tre- analizować ich źródła, a to znajdziemy właśnie w tych dwóch dokumentach – wskazuje. Zwraca uwagę, że znaleźć tam można m.in. koszty wynagrodzeń i wydatki związane z wynikiem na działalności gospodarczej. – Możemy sprawdzić, dlaczego w pozycji wynagrodzenia jest taka i taka wielkość. Dopiero po przeanalizowaniu wszystkiego możemy przygotować pytania do pracodawcy. Gdy dostaniemy do ręki bilans spółki, powinniśmy porównać pozycje zapisane w tym bilansie z podobnymi pozycjami na przestrzeni kilku ostatnich lat. Wtedy będziemy mogli np. zapytać pracodawcę, dlaczego dwa lata temu aktywa stanowiły taką wartość, a teraz stanowią taką – podpowiada związkowa trenerka. Zaglądając do rachunku wyników, powinniśmy przejrzeć strukturę wyników i kosztów. To bardzo ważne dane, które najszybciej pozwolą ocenić aktualny stan finansów przedsiębiorstwa. Grażyna Szarlak zwraca uwagę, że przed negocjacjami komisje zakładowe powinny skonsultować się z ekspertem, który wskaże im najważniejsze kwestie zawarte w dokumentach finansowych. – Ekspert, finansista czy ekonomista wskaże nam, gdzie są ukryte pieniądze. To powinien być ktoś, kto potrafi czytać bilanse i wyniki. Podczas prowadzonych przez nas szkoleń uczymy skarbników z komisji zakładowych, jak oceniać dokumenty finansowe, np. w organizacjach związkowych, ale w firmie jest to o wiele trudniejsze. Dokumenty finansowe np. spółek są dużo bardziej rozbudowane. Problem z informacją Aby móc ocenić kondycję finansową przedsiębiorstwa, trzeba najpierw uzyskać odpowiednie dane. Jak może wyglądać przekazywanie do związku informacji o stanie finansowym spółki w prywatnych, giełdo- 4 lutego 2011 r., nr 6 TS_06_2011.indb 24 1/28/11 5:10 PM Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa Analiza pozioma i pionowa i Pozioma analiza pozwala na zaobserwowanie zmian, które zachodzą w przedsiębiorstwie. Istotne są tu dane dotyczące dynamiki wielkości finansowych, tj. kosztów, sprzedaży, wartości środków trwałych czy zobowiązań długoterminowych. W jej ramach sprawdza się i ocenia zmianę konkretnych wartości w czasie. Ważne jest, aby dokonywać tego w ramach jednego typu dokumentu i co najmniej dwóch następujących po sobie okresów. Analiza pionowa pokazuje procentowy udział danej składowej we wszystkich wartościach. A więc np., badając bilans, sprawdzamy udział aktywów trwałych w aktywach ogółem. Dzięki temu możemy określić obszary, gdzie dane przedsiębiorstwo jest szczególnie silne lub aktywne. Analizy pionowej dokonujemy w ramach jednego dokumentu w jednym okresie. wych firmach? Całkiem dobrze. Huta CMC Zawiercie S.A. od 3 grudnia 2003 roku należy do rodziny firm Commercial Metals Company z siedzibą w Dallas w Teksasie. – Zanim przystąpimy do rozmów czy negocjacji, występujemy do pracodawcy o szczeg ó ł owe w y n i k i f i n a n s owe przedsiębiorstwa i zazwyczaj je otrzymujemy. Huta przekazuje także do Głównego Urzędu Statystycznego kwartalne sprawozdanie finansowe. My również dostajemy kopię tego pisma, więc mamy wgląd w najważniejsze dane finansowe – tłumaczy Danuta Nowicka, przewodnicząca komisji zakładowej NSZZ „S” w hucie CMC Zawiercie. Dane odleciały Inaczej sytuacja wygląda w PLL LOT. Tam na przestrzeni kilku lat prezesi zmieniali się 10 razy. Ostatnio kilka miesięcy temu. Mimo wielokrotnych zapowiedzi firma wciąż nie może się doczekać prywatyzacji. Teraz związki zawodowe odcięte są od jakichkolwiek informacji na temat stanu finansowego firmy. Szukają jednak drogi obej- ścia problemu i wydaje się, że są już bliskie rozwiązania. – Od czasów poprzedniego prezesa związki zawodowe są odcięte od wszystkich informacji finansowych nt. spółki – mówi Stefan Malczewski, szef Solidarności w PLL LOT. – Wciąż walczymy o nasz układ zbiorowy pracy, który – naszym zdaniem – pracodawca bezprawnie wypowiedział. 24 stycznia mamy kolejną rozprawę dotyczącą ZUZP. Ponieważ jednak będziemy negocjować nowy układ, to złożymy do zarządu wniosek o udzielenie nam informacji finansowych na temat spółki. I pracodawca będzie musiał nam ich udzielić – wskazuje Malczewski. Art. 241 § 1 kodeksu pracy mówi bowiem, że „pracodawca jest obowiązany udzielić przedstawicielom związków zawodowych prowadzącym rokowania informacji o swojej sytuacji ekonomicznej w zakresie objętym rokowaniami i niezbędnym do prowadzenia odpowiedzialnych rokowań. Obowiązek ten dotyczy w szczególności informacji objętych sprawozdawczością Głównego Urzędu Statystycznego”. Ustawa zaznacza również, że informacji tych przedstawiciele związków zawodowych nie mogą ujawniać (jeśli stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa). Informacje dla inwestora Górnicy wzięli sprawę w swoje ręce. Pod koniec 2007 r. kopalnię węgla kamiennego Silesia (położoną w Czechowicach-Dziedzicach) należącą do Kompanii Węglowej wystawiono na sprzedaż. Nie doszło do zawarcia umowy. Kopalnię chcieli kupić sami pracownicy, ostatecznie jednak porozumieli się z czeskim inwestorem. Energetický a Průmyslový Holding został właścicielem Przedsiębiorstwa Górniczego SILESIA, które przejęło majątek kopalni. 9 grud- Gdzie szukamy 25 przy tak skomplikowanej operacji, jak kupno ogromnego przedsiębiorstwa, dostęp do danych finansowych spółki był szczególnie istotny. – Podstawowe informacje nt. stanu fi nansów, majątku, zadłużenia podane były w memorandum dotyczącym naszej kopalni przygotowanym przez Kompanię Węglową. W trakcie negocjacji mieliśmy dostęp do bardziej szczegółowych danych. Wystarczyło, że zwróciliśmy się do właściciela, który nam jej udzielał. Oczywiście musieliśmy podpisać klauzulę tajności. Teraz, kiedy KWK Silesia znajduje się już w rękach prywatnych, przedstawiciele związków zawodowych mają zagwarantowany dostęp do danych finansowych spółki w podpisanej i Kondycję finansową przedsiębiorstwa oceniamy przez wykorzystanie analizy finansowej. Ta metoda zyskała popularność już w XIX wieku. Analiza finansowa bada wynik finansowy i składającą się na niego efektywność gospodarowania, tj. koszty, przychody czy rentowność. Analiza finansowa sprawdza także sytuację majątkową i finansową przedsiębiorstwa. Przeprowadzając analizę finansową, przeprowadza się analizę sprawozdań finansowych, sprawdza i ocenia dokonane przepływy pieniężne, ustala kondycję finansową firmy, przede wszystkim płynność, zadłużenie i efektywność. Robi się to na podstawie danych ilościowych. Do jej wykonania ocenia się i interpretuje relacje i zależności między konkretnymi wielkościami ekonomicznymi, a także sprawdza, jak te wielkości zmieniały się w czasie. Przydatne do tego są wszelkiego rodzaju sprawozdania finansowe, dane księgowe, kalkulacje a nawet spisane wyniki poprzednich analiz. Bardzo istotna jest rzetelność zgromadzonych danych. Oprócz dokumentów wewnętrznych przedsiębiorstwa przy przeprowadzaniu analizy finansowej można korzystać z dokumentów zewnętrznych, które informują o otoczeniu danego przedsiębiorstwa. nia ubiegłego roku PG SILESIA podpisała z Kompanią Węglową umowę, która sfinalizowała transakcję kupna kopalni. Dariusz Dudek, szef Solidarności w KWK Silesia podkreśla, że umowie społecznej. – Obecnie negocjujemy układ zbiorowy pracy, ale tam też znajdą się zapisy, które umożliwią nam ocenę kondycji finansowej przedsiębiorstwa. ■ 3URMHNWHGXNDF\MQRV]NROHQLRZ\UHDOL]RZDQ\SU]H]7\VRO6SʼnĎNÙ]RR Z\GDZFÙù7\JRGQLND6ROLGDUQRœÉúGRILQDQVRZDQ\SU]H]1DURGRZ\%DQN3ROVNL .RQWDNW]Z\NRQDZFDPLSURMHNWXG]LHQQLNDU]DPLLZ\NïDGRZFDPLğQDQVH#W\JRGQLNVROLGDUQRVFFRP TS_06_2011.indb 25 1/28/11 5:10 PM