Wstęp - Eduksiegarnia.pl

Rozwijanie poczucia własnej wartości u dzieci w młodszym wieku szkolnym
(fragment)
Wstęp
Młodszy wiek szkolny to bardzo ważny okres dla tworzenia pozytywnego obrazu
własnej osoby i rodzącego się poczucia własnej wartości. Rozpoczynając naukę w
szkole, dziecko zaczyna zdobywać wiele informacji o sobie i o otaczającym je
świecie oraz poszukiwać odpowiedzi na pytania dotyczące samego siebie: Kim
jestem?, Co znaczę dla innych?, Jak widzą mnie inni?, Dla kogo jestem ważny?
Najistotniejszym źródłem, z którego pochodzą opinie mające wpływ na kształtowanie
obrazu samego siebie, jest rodzina. W tym czasie dzieci spotykają się również z
ocenami na swój temat pochodzącymi od grupy rówieśniczej, porównują się z
koleżankami i kolegami, często formułując na tej podstawie sądy na swój temat.
Grupa społeczna, jaką jest klasa szkolna, jest drugim istotnym źródłem kształtowania
się poczucia własnej wartości młodego człowieka. W procesie kształtowania obrazu
samego siebie bardzo ważna jest postawa nauczyciela, który ma olbrzymi wpływ na
odnoszone przez dziecko sukcesy (nie tylko dydaktyczne, lecz również
interpersonalne) oraz doznawane przez nie niepowodzenia.
Niewłaściwe oddziaływania ze strony rodziny, grupy rówieśniczej czy szkoły mogą
spowodować zaburzenia w kształtowaniu się poczucia własnej wartości dziecka.
Pierwszymi objawami zaburzeń mogą być: nieśmiałość, nieufność, lęk przed
ekspozycją społeczną, brak wiary we własne możliwości, nieumiejętność upominania
się o własne potrzeby i prawa, niepodejmowanie różnych aktywności społecznych,
wycofywanie się z życia grupy, nieumiejętność wyrażania własnych uczuć i radzenia
sobie z trudnymi emocjami. W konsekwencji dziecko może stać się nieakceptowane
społecznie.
Brak wiary w siebie hamuje aktywność i twórczość dziecka, utrudnia, a wręcz
uniemożliwia podejmowanie wysiłków zmierzających do osiągnięcia sukcesów
szkolnych, do rozwoju uzdolnień i umiejętności, ponieważ dziecko uznaje stojące
przed nim zadania za niemożliwe do wykonania. Dlatego dzieci o niskim poczuciu
własnej wartości, mimo posiadanych zdolności intelektualnych, często osiągają
wyniki znacznie poniżej swoich możliwości.
Zadaniem nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej jest więc wspieranie i motywowanie
każdego dziecka do budowania pozytywnego obrazu własnej osoby, a także
prawidłowa kontrola poziomu jego samooceny, tak aby w porę dostrzec potencjalne
problemy i podjąć odpowiednie kroki, które wzmocnią u dziecka poczucie własnej
wartości. Pomocą w tym może okazać się program prezentowany w niniejszej
książce.
Zaproponowany program ma charakter zarówno profilaktyczny, wspomagający
dojrzałość emocjonalną dziecka, przeciwdziałający jego niskiej samoocenie i braku
samoakceptacji, jak również terapeutyczny, przeznaczony dla dzieci mających już
trudności tego rodzaju. Jego celem jest wsparcie dziecka przez grupę i nauczyciela,
tak aby dziecko radziło sobie z rozwiązywaniem problemów o charakterze osobistym
1
i społecznym.
Przed przystąpieniem do realizacji programu warto poznać grupę w celu
dostosowania proponowanych ćwiczeń do poziomu rozwoju poznawczego,
emocjonalnego czy społecznego dzieci uczestniczących w zajęciach. Ważne jest
również poznanie potrzeb i zainteresowań poszczególnych członków grupy oraz
relacji zachodzących między nimi.
Osobą prowadzącą zajęcia może być nauczyciel uczący w danej klasie – uczniowie
mają do niego najczęściej pozytywny stosunek i darzą go zaufaniem (zwłaszcza na
etapie edukacji wczesnoszkolnej). Powinien on posiadać wiedzę merytoryczną i
metodyczną oraz kompetencje społeczne. Do jego zadań należy między innymi
stworzenie odpowiedniej atmosfery przez zapewnienie dzieciom bezpieczeństwa
fizycznego i psychicznego, stymulowanie ich do różnego rodzaju aktywności.
Proponowany program można odpowiednio modyfikować, dostosowując go do
potrzeb i możliwości grupy, jej zainteresowania poszczególnymi ćwiczeniami, a także
do własnych preferencji i pomysłowości nauczyciela prowadzącego zajęcia.
Istotnym zadaniem wychowawczym szkoły powinno być kształtowanie u każdego
ucznia pozytywnego obrazu własnej osoby. Jeśli na początku edukacji szkolnej
zadbamy o rozwój poczucia własnej wartości dziecka, to w starszych klasach będzie
ono umiało lepiej ocenić swoją pracę, swoje zachowanie i kontakty z innymi.
Skutkiem pozytywnej samooceny w życiu dorosłym jest umiejętność akceptacji
swoich niedoskonałości i niedomagań.
Książka składa się z trzech rozdziałów. Rozdział pierwszy, teoretyczny, omawia
rozumienie pojęcia poczucia własnej wartości, ukazuje także czynniki mające wpływ
na jego rozwój oraz charakterystykę zachowań jednostek posiadających prawidłowe i
nieprawidłowe poczucie własnej wartości. Drugi rozdział zajmuje się metodami i
strategiami pracy z grupą. Przedstawiono tu metody pracy z grupą, a także ich
klasyfikacje, dokonano przeglądu wybranych metod, uwzględniając zwłaszcza te,
które zostały zastosowane w niniejszej propozycji zajęć dla dzieci. Ważnym
zagadnieniem ujętym w tym rozdziale jest prezentacja etapów, strategii i
obowiązujących zasad pracy z grupą. Ukazujemy w nim także zagadnienia dotyczące
ewaluacji programów profilaktyczno-wychowawczych. Ostatni, trzeci rozdział
zawiera przygotowaną na podstawie literatury przedmiotu, a także własnych
doświadczeń autorek, propozycję programu rozwijania poczucia własnej wartości u
dzieci w młodszym wieku szkolnym.
2