Norwegia w świecie Przyjęło się określać czasy w

Norwegia w świecie
Przyjęło się określać czasy w których teraz żyjemy mianem „epoki globalizacji”. Żyjemy w czasie
gdy świat coraz ściślej współpracuje poprzez wzrost handlu międzynarodowego, coraz
efektywniejsze sposoby komunikacji i fale przenoszących się ludzi. Ten kierunek rozwoju trwa od
dawna, ale uległ on znacznemu przyspieszeniu w ciągu ostatnich dziesięcioleci. Jak ten rozwój
wpłynął na Norwegię?
Światowy rynek pracy
W latach 60-tych w Norwegii było wiele wolnych stanowisk. Przedsiębiorstwa miały problemy ze
znalezieniem odpowiedniej ilości ludzi, zwłaszcza do najgorzej opłacanych zajęć. Norwegia
potrzebowała siły roboczej.
„Sześciu Pakistańczyków w piżamach i sandałach przybyło wczoraj do Fornebu” donoszą
norweskie gazety w 1968 roku. Ludzie przyjeżdżali osiedlać się w Norwegii od zawsze. To, co
stanowiło nowość w latach 60-tych, to fakt że ludzie z tak odległych krajów przyjeżdżali pracować
w Norwegii. Rynek pracy uległ globalizacji.
W przeciągu zaledwie kilku lat do Norwegii przybyło w celach zarobkowych wiele tysięcy
imigrantów spoza Europy Zachodniej. Byli nazywani „obcymi pracownikami” i dostawali często
najgorsze prace, których Norwegowie nie chcieli wykonywać. Z początku byli oni mile widziani,
ponieważ Norwegia potrzebowała siły roboczej, ale sytuacja zmieniła się w latach 70-tych.
Wówczas było mało wolnych stanowisk i coraz więcej osób pozostawało bez pracy. W 1975 roku
Stortinget postanowił zatrzymać emigrację zarobkową . Władze pozwoliły jednak na łączenie
rodzin, a więc przyjazd do Norwegii małżonki, lub małżonka i dzieci osoby już mieszkającej w
Norwegii. W ten sposób pomimo zatrzymania fali imigrantów ich liczba wciąż rosła.
Po roku 2000 Norwegia ponownie musiała sprowadzić siłę roboczą spoza kraju więc do Norwegii
przyjechało dużo imigrantów z Europy Wschodniej.
Kraje niezachodnie: Centralne Biuro Statystyczne określa te tereny mianem niezachodnich: Azja
z Turcją, Afryka,Południowa i Środkowa Ameryka i Europa Wschodnia.
Uchodźcy w Norwegii
Norwegia jako członek ONZ jest odpowiedzialna za przyjmowanie uchodźców. To jest ważną
przyczyną dla której ludzie z różnych zakątków świata, uciekający od wojny i konfliktów, znaleźli
się w Norwegii. W latach 70-tych do Norwegii przybywali uchodźcy z Wietnamu i Chile. W ten
sposób wydarzenia mające miejsce tak daleko od Norwegii-jak wojna w Wietnamie i zamach stanu
w Chile-kształtowały norweskie społeczeństwo. Taka sytuacja trwała przez kolejne dziesięciolecia.
Ludzie którzy uciekli przed prześladowaniami politycznymi i wojną w swojej ojczyźnie, przybyli
do Norwegii i wpłynęli na kształt norweskiego społeczeństwa.
Uchodźcy i inni imigranci przyczynili się do powstania wielokulturowego społeczeństwa
norweskiego, różnorodnego pod względem religijnym, stylem życia, sposobu ubierania się,
środków artystycznego wyrazu i zwyczajów żywieniowych.
Wiele setek tysięcy ludzi uciekło z Wietnamu gdy komuniści przejęli kontrolę nad Południowym
Wietnamem w 1975 roku. Ludzie leżeli w przepełnionych łodziach na morzu i wielu z nich nigdy
nie dobiło bezpiecznie do brzegu. Większość spośród uratowanych osiadło w Ameryce lub Azji, ale
część z nich znalazła się także w różnych krajach europejskich, m. in. w Norwegii.
Rozmiłowani w podróżach Norwegowie
W ciągu ostatnich czterdziestu lat imigranci wprowadzili świat do Norwegii. Jednocześnie jednak
wielu Norwegów wyjeżdżało w świat właśnie w tym okresie. Wynikało to z lepszej kondycji
finansowej, ale też z ciągle malejących cen podróży, szczególnie samolotem. Nowoczesne samoloty
odrzutowe i wycieczki uczyniły tańszymi wyjazdy za granicę. Pierwsza wycieczka samolotem
czarterowym z Norwegii odbyła się w 1959 roku. W 1960 roku około 20 tysięcy Norwegów
wyleciało na wycieczki zagraniczne lotami czarterowymi, w 1984 roku uczyniło to już 490 tysięcy,
a w 2005 roku zarejestrowano ponad 2 miliony pasażerów odbywających loty czarterowe z
norweskich lotnisk. Oprócz wzrostu samych podróży, ludzie zaczęli też wyjeżdżać coraz dalej.
Coraz bardziej zwyczajne stają się wyjazdy wakacyjne do Tajlandii czy Brazylii.
Począwszy od lat 60-tych stale rosła liczba Norwegów podróżujących za granicę. Wszystkie nowe
doznania przywozili oni ze sobą do Norwegii.
Cały świat w salonie
W latach 60-tych i 70-tych istniał tylko jeden norweski kanał telewizyjny, NRK i ludzie w
większości oglądali te same programy. Sytuacja zmieniła się, gdy pozwolono montować prywatne
anteny satelitarne. Coraz więcej rodzin sprawiało sobie takie anteny, aby oglądać zagraniczne
programy telewizyjne. W miastach wiele gospodarstw domowych miało poprowadzony kabel
telewizyjny, dający dostęp do takich kanałów jak brytyjski Sky Channel czy amerykańskie MTV. Z
czasem pojawiły się też różne kanały norweskie. Teraz nie jest już tak, że „wszyscy” w Norwegii
widzieli to samo w telewizji. Zamiast tego wielu czuje się częścią większej, międzynarodowej
wspólnoty, poprzez możliwość oglądania tych samych programów informacyjnych, wideoklipów
czy wydarzeń sportowych, co ludzie w innych częściach świata.
W sieci ze światem
Internet został przedstawiony w Norwegii w 1989 roku, a od pierwszej połowy lat 90-tych
większość ludzi w Norwegii otrzymała dostęp do internetu. Internet ułatwił komunikację między
ludźmi na drugim końcu kraju i kontynentu. Stało się wówczas możliwe na przykład dyskutowanie
czy granie w sieci z ludźmi z innej części świata. Dlatego mówimy teraz że jesteśmy częścią
„globalnej wioski”.
Norwegia na światowym rynku
Jeśli wejść do jakiegokolwiek sklepu spożywczego w Norwegii w 2008 roku, znajdzie się towary z
każdego zakątka świata. Oczywistością stała się możliwość kupienia ryżu z Tajlandii czy zielonego
groszku z Południowej Afryki.
Nie jest nowiną, że Norwegia stanowi część światowego rynku. Jednak handel światowy wzrósł
ogromnie w ciągu ostatnich dziesięcioleci i to daje się zauważyć także w Norwegii. W 1991 roku
Norwegia importowała dziesięć razy więcej towarów niż w 1951 roku. Eksport wzrósł w jeszcze
większym stopniu. Norwegia eksportuje wyjątkowo dużo paliwa i gazu, a to oznacza że norweska
gospodarka jest mocno uzależniona od sytuacji międzynarodowej, takiej jak ceny paliw i kurs
dolara.
W 1947 roku 23 państwa, w tym Norwegia, zawarły umowę dotyczącą wspólnych zasad w handlu
międzynarodowym, GATT (Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu). Umowa ta
dotyczyła towarów przemysłowych. Rozszerzono ją w 1995 roku, tworząc jednocześnie Światową
Organizację Handlu (WTO). WTO miało na początku 76 państw członkowskich, ale od tamtego
czasu przyłączyło się do niej wiele krajów. Celem WTO jest propagowanie wolnego handlu między
krajami i osiągnięcie wzrostu ekonomicznego.
Norwegia rozwiązuje konflikty
Globalizacja oznacza, że wiele z tego co dzieje się na świecie oddziałuje na nas w Norwegii. Bieda
i konflikty w innych częściach świata mogą oddziaływać bezpośrednio na życie w Norwegii.
Dlatego większość Norwegów jest zgodnych co do konieczności norweskiej pomocy w
rozwiązywaniu problemów na świecie. Norweskie władze próbują to robić m. in. poprzez pomoc,
negocjacje pokojowe i udział w operacjach pokojowych.
Pierwszym projektem pomocowym jaki wsparła Norwegia był projekt dotyczący rybołówstwa w
Keralii w Indiach w 1952 roku. W latach 60-tych pomoc została rozszerzona o wiele krajów w
Afryce i Azji. Po roku 2000 Norwegia przeznaczała każdego roku na pomoc około 20 miliardów
koron.
Wojna stanowi zazwyczaj najważniejszą przyczynę biedy i zagrożenia. Norweskie władze
próbowały w wielu przypadkach pomóc w osiągnięciu pokoju w innych częściach świata poprzez
prowadzenie mediacji pokojowych. Najbardziej znane są przykłady konfliktu izraelskopalestyńskiego, w którym norwescy politycy pomogli wynegocjować Porozumienie w Oslo w 1993
roku, oraz wojnę domową na Sri Lance, gdy norwescy negocjatorzy aktywnie uczestniczyli w
rozmowach w latach 90-tych i po roku 2000.
Norwescy żołnierze wzięli również udział w wielu operacjach pokojowych ONZ. ONZ nie posiada
własnego wojska, lecz może poprosić kraje członkowskie o wysłanie swoich sił na określoną
operację. Siły ONZ były używane do ograniczenia konfliktów, obserwowania czy umowa pokojowa
jest dotrzymywana i ochrony ludności cywilnej w na terenach konfliktów. Norwegia brała udział w
tego rodzaju misjach pokojowych od 1947 roku. Wówczas w siłach ONZ w Grecji znalazł się
dokładnie jeden Norweg. Od tamtego czasu wiele tysięcy Norwegów służyło jako żołnierze ONZ,
większość z nich w Libanie w latach 1978-1999.
Ponad 34 tysiące norweskich żołnierzy wzięło udział w UNIFIL, pokojowych siłach ONZ w
Libanie w latach 1978-99.
Po prawej: Gro Harlem Brundtland kierowała Komisją ONZ ds. Środowiska i Rozwoju, nazywaną
z tego powodu Komisją Brundtland. Zadaniem komisji było zaproponowanie rozwiązań współpracy
między krajami uprzemysłowionymi i rozwijającymi się w zakresie rozwiązania problemów
ekologicznych na Ziemi i zapewnienia rozwoju przyjaznego środowisku. Raport sporządzony przez
komisję nosił nazwę „Nasza wspólna przyszłość” i został przedstawiony w 1987 roku.
Globalna świadomość ekologiczna
10. grudnia 2007 roku Pokojową Nagrodę Nobla odebrali w Oslo szef Zespołu ds. Zmian Klimatu,
Rajenda Pachauri i amerykański były wiceprezydent Al Gore. Wówczas po raz pierwszy nagrodę
przyznano za pracę nad globalnymi problemami ochrony środowiska. Na całym świecie wzrosła
świadomość, że zmiany klimatyczne spowodowane przez ludzi są poważnym zagrożeniem dla ludzi
na ziemi.
Ruch ekologiczny w Norwegii w latach 70-tych skupiał się głównie na sprawach lokalnych, takich
jak zabezpieczenie terenów chronionych i zatrzymanie rozbudowy szkodzącej naturze. Jednak takie
problemy jak zanieczyszczenie wody i powietrza nie zatrzymują się na granicach państwowych.
Dlatego konieczna była międzynarodowa współpraca w zakresie ekologii. W 1984 roku powołano
Światową Komisję ONZ ds. Środowiska i Rozwoju. Przez trzy lata pracowała ona nad
sporządzeniem propozycji współpracy społeczności międzynarodowej w zakresie rozwiązania
światowych problemów ekologicznych. Lansowała ona hasło „zrównoważonego rozwoju”.
Przesłaniem była konieczność podjęcia przez społeczność międzynarodową próby zapobieżenia
sytuacji w której współczesny człowiek obciąża Ziemię w taki sposób, że zabraknie zasobów dla
kolejnych pokoleń.
Zespół ds. Zmian Klimatu ONZ został powołany w 1988 roku dla rozważenia dostępnych
informacji dotyczących zmian klimatu na Ziemi. Zespół ostrzegał w wielu raportach przed
spowodowanym przez człowieka globalnym ociepleniem, grożącym dramatycznymi
konsekwencjami dla życia na Ziemi. Upłynęło nieco czasu, zanim ostrzeżenia zaczęto brać na
poważnie, ale świadomość ludzi w tym zakresie stopniowo wzrastała i politycy zaczęli rozumieć, że
coś należy zrobić. Gdy w 2007 roku Zespół ds. Zmian Klimatycznych przedstawił swój czwarty
raport stało się jasne, że globalne ocieplenie postępuje szybciej niż sądzono. W tym samym roku
zdjęcia satelitarne z terenów polarnych pokazały, że lód stopił się w dużo większym stopniu niż
wcześniej. Taki obrót spraw zaangażował ludzi na całym świecie.
Co zmiany klimatyczne mają wspólnego z pokojem?
Pokojowa Nagroda Nobla zostaje najczęściej przyznawana osobom, albo organizacjom, które
pracują na rzecz pokoju, lub politykom którzy zawarli ważne porozumienia pokojowe. Dlaczego
więc Pokojową Nagrodę Nobla otrzymał Zespół ds. Zmian Klimatu ONZ i Al Gore?
„Norweski Komitet Noblowski zdecydował, że Pokojowa Nagroda Nobla za rok 2007 zostaje
przyznana w dwóch równych częściach Zespołowi ds. Zmian Klimatu (IPCC) oraz Albertowi
Arnoldowi (AL) Gorowi juniorowi za ich wkład w tworzenie i rozpowszechnianie dużej wiedzy w
zakresie zmian klimatu spowodowanych przez człowieka i za stworzenie podstaw dla inicjatyw
wymagających przeciwdziałania tym zmianom. [...]
Znaczące zmiany ekologiczne mogą zmienić i zagrozić warunkom życia wielu ludzi. Mogą
powodować znaczne migracje ludzi i zwiększać konkurowanie o zasoby na Ziemi. Zmiany będą
najbardziej obciążały najsłabsze państwa na świecie. Z tego powodu może wzrosnąć
niebezpieczeństwo wystąpienia konfliktów zbrojnych i wojen. [...]
Przyznając Pokojową Nagrodę Nobla IPCC oraz Alowi Gorowi Norweski Komitet Noblowski chce
przyczynić się do skupienia większej uwagi na procesach i decyzjach uważanych za niezbędne do
zabezpieczenia przyszłego klimatu na Ziemi i zredukowania zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi.
Trzeba działać teraz, zanim zmiany klimatu wymkną się spod ludzkiej kontroli.”
Oświadczenie Norweskiego Komitetu Noblowskiego
12.10.2007
Cele na przyszłość
Przed jakimi wyzwaniami stoi dzisiaj świat? Zmiany klimatu są być może największym
wyzwaniem, ale społeczność międzynarodowa musi się zająć także innymi nierozwiązanymi dotąd
problemami.
W 2000 roku ponad jedna trzecia ludności świata żyła wciąż w ubóstwie. ONZ przedstawił plan
dotyczący zwalczenia biedy na świecie. Wszystkie kraje członkowskie ONZ złożyły swoje podpisy
pod Milenijnym Projektem Rozwoju, w którym zobowiązały się pracować nad osiągnięciem ośmiu
celów, nazwanych celami milenijnymi. Jednym z celów było zmniejszenie o połowę ludności
żyjącej w skrajnym ubóstwie do 2015 roku. W chwili pisania tego rozdziału nie wiadomo nadal, czy
cele zostaną osiągnięte. Począwszy od 2000 roku wielu ludzi udało się wyciągnąć z ekstremalnego
ubóstwa, szczególnie w Azji, ale w Afryce bieda nadal stanowi duży problem.
Konflikty zbrojne są nadal, obok problemów związanych z ochroną środowiska i ubóstwem,
znaczącym problemem w wielu miejscach na świecie.
Po zakończeniu zimnej wojny dochodziło do niewielu konfliktów (wojen) między państwami, ale
zwiększyła się liczba konfliktów wewnętrznych w krajach (wojny domowe). W 2007 roku ONZ
realizowało 17 misji pokojowych na całym świecie. Jednak pomimo że wojna jest wciąż stałym
elementem informacji przekazywanych w mediach, badania pokazują, że ogólna liczba konfliktów
na świecie spadła gwałtownie od lat 90-tych. Dotyczy to także liczby osób zabitych w tych
konfliktach. Główną przyczynę stanowi zdaniem badaczy wzrost międzynarodowego
zaangażowania, m. in. za sprawą ONZ, w przeciwdziałanie i ograniczanie konfliktów. Może jest
więc nadzieja, że w świecie nastanie w przyszłości pokój.
To jak będzie wyglądała przyszłość zależy od wielu różnych czynników. Pewne jest to, że istnieją
ludzie, którzy tworzyli historię i ludzie którzy chcą kształtować przyszłość. Każdy z nas bierze w
tym udział. Ty także.
DO ZAPAMIĘTANIA
zlikwidować biedę
zagwarantować wszystkim edukację
zatrzymać globalne ocieplenie
zlikwidować międzynarodowy terroryzm
zapobiec rozpowszechnianiu broni jądrowej
rozwiązać problem palestyński
osiągnąć pokój na całym świecie
chronić uchodźców
zapewnić respektowanie praw człowieka
kupić prezent urodzinowy dla żony
Znajdź odpowiedź
1
Dlaczego tak wielu imigrantów o niezachodnim pochodzeniu przybyło do Norwegii pod
koniec lat 60-tych?
2
Dlaczego do Norwegii przybyło wielu uchodźców w latach 70-tych?
3
Dlaczego wielu Norwegów zaczęło wyjeżdżać na wakacje za granicę?
4
Co to jest WTO?
5
Kto otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla w 2007 roku i dlaczego?
6
Co oznacza określenie „zrównoważony rozwój”?
7
Co to jest Milenijny Projekt Rozwoju?
Dyskutuj!
8
„Sześciu Pakistańczyków w piżamach i sandałach przybyło wczoraj do Fornebu” doniosły
gazety w 1968 roku. Czy mogłoby się to ukazać we współczesnej gazecie? Dlaczego/
dlaczego nie? Co taki nagłówek prasowy opowiada o czasach, w których został napisany?
9
Co wyglądałoby inaczej w dzisiejszej Norwegii, jeśli w kraju nie byłoby żadnych
imigrantów?
10
Czy myślisz, że w przyszłości zniknie bieda? Dlaczego/ dlaczego nie?
11
Czy czujesz, że jesteś częścią globalnej wioski? Czy wszyscy ludzie na Ziemi należą do
tej „wioski”?
12
Jakie widzisz pozytywne i negatywne skutki globalizacji?
Zadanie
13
Przygotuj wywiad z osobą która przybyła do Norwegii z innego kraju. Spytaj jakie warunki
panowały w ojczyźnie, oraz kiedy i dlaczego ta osoba przeniosła się do Norwegii. Jak
wyglądało zetknięcie się z Norwegią? Wymysł więcej pytań. Później możesz zaprezentować
swoim kolegom i koleżankom to, czego się dowiedziałeś.
14
Znajdź wiele przykładów konfliktów w innych częściach świata, które doprowadziły
uchodźców do Norwegii. Wybierz jeden przykład i przygotuj gazetkę ścienną lub
15
16
17
18
komputerową prezentację tego konfliktu. Wykorzystaj encyklopedię, lub internet do
znalezienia przyczyny konfliktu. Ustal także ile osób z tego terenu przybyło do Norwegii.
Możesz to sprawdzić wchodząc na stronę internetową www.ssb.no/innvandring.
Przeczytaj wykres pokazujący wzrost ilości wycieczek samolotami czarterowymi z
Norwegii od 1960 do 2005 roku.
Gdzie obecnie na świecie ONZ ma rozmieszczone swoje siły pokojowe? Wejdź na stronę
www.fn.no i dowiedz się tego. Sporządź mapę świata pokazującą gdzie realizowane są te
operacje.
Spróbuj ustalić jak wygląda sytuacja na świecie w kontekście celów milenijnych. Jakie cele
zostały osiągnięte, a które zdają się być nie do osiągnięcia? Informacje na ten temat możesz
znaleźć na stornie internetowej ONZ www.fn.no.
Spójrz na tabelę na stronie 131. Opisz własnymi słowami co ona pokazuje.
Do źródeł!
19
Przeczytaj oświadczenie Norweskiego Komitetu Noblowskiego na stronie 135.
a
Co mogłoby się wydarzyć w przyszłości, według tego oświadczenia?
b
W jaki sposób, zdaniem Komitetu Noblowskiego, zmiany klimatu mogą grozić pokojowi na
świecie?